ΓΝΩΡΙΜΙΑ ΜΕ ΤΟΝ ΓΝΩΣΤΙΚΙΣΜΟ

 

Delville:Le porteur de lumiere

Ο Ιησούς είπε: "Ευλογημένοι οι μοναχικοί και εκλεκτοί, διότι εσείς θα βρείτε το Βασίλειο. Διότι εσείς προέρχεσθε από αυτό και σε αυτό θα επιστρέψετε". (Ύμνος του Θωμά)

Ο όρος "Γνωστικισμός" προέρχεται από την ελληνική λέξη "Γνώση". Ο Ιωσήφ Κάμπελ αναφέρει ότι:

"η λέξη "γνώσις" αντιστοιχεί στη γνώση που προέρχεται είτε εμπειρικά μέσω των αισθήσεων είτε λογικά μέσω των διαφόρων κατηγοριών της σκέψης".

Ο Γνωστικισμός δεν είναι θρησκεία, ούτε είναι κάποιο φιλοσοφικό δόγμα, αλλά ένα ειδικό κομμάτι γνώσης που κατακτήθηκε από την άμεση προσωπική εμπειρία του "θείου".

΄Ισως δεν υπάρχει καλύτερη διευκρίνιση από αυτήν που έδωσε μία από τις κοινότητες του 2ου αι. μ.Χ., που αποκαλούνταν "Γνωστικοί": "H αρχή της τελειότητας είναι η γνώση του ανθρώπου, αλλά η απόλυτη τελειότητα είναι η γνώση του Θεού".

Ένα πνευματικό μονοπάτι

Σε αντίθεση με τον Καθολικισμό, ο Γνωστικισμός ποτέ δεν ήταν μία θρησκεία ή ένα "πιστεύω", αλλά ένας τρόπος ζωής και σκέψης. Μία γνώση της ύπαρξης και ένα μονοπάτι για να ακολουθήσει κανείς, παρά ένα δόγμα που πιστεύεται η υπακούεται παθητικά.

Η ιστορία μάς δείχνει ότι οι περισσότερες Γνωστικές Σχολές και κοινότητες τους πρώτους τρείς αιώνες μ.Χ. συνδέθηκαν με αυτό που έγινε γνωστό ως Χριστιανική Εκκλησία. Στην πραγματικότητα πολλοί ερευνητές πιστεύουν ότι η Χριστιανική Εκκλησία είναι απλώς ο φτωχός απόγονος του Γνωστικισμού. Με την ανακάλυψη των Γνωστικών κειμένων στο Ναγκ Χαμμαντί το 1945, οι επιστήμονες ήρθαν σε αντιπαράθεση με την αλήθεια ότι οι Γνωστικοί πολύ απείχαν από το να είναι "αιρετικοί", αντίθετα υπήρξαν οι αυθεντικοί Χριστιανοί, οι οποίοι διδάχθηκαν απευθείας από τους μαθητές του Χριστού.

Ο Κλήμης της Αλεξανδρείας, ένας Πρωτοχριστιανός θεολόγος, παραδέχθηκε:

"Η ζωή των Γνωστικών δεν είναι κατά την απόψή μου τίποτε άλλο, παρά πράξεις και λέξεις που ανταποκρίνονται στην παράδοση του Κυρίου."

Αυτό που είναι σήμερα γνωστό ως Χριστιανισμός στις χιλιάδες μορφές του, συμπεριλαμβανομένου καί του Καθολικισμού και του Προτεσταντισμού, είναι μία πολύ φτωχή αίρεση του Γνωστικισμού. Αυτό βοηθά στο να εξηγήσουμε το δριμύτατο μίσος των Πατέρων της Εκκλησίας κατά των Γνωστικών και την βάρβαρη απολυτότητα με την οποία η καιθερωμένη τότε πλέον Χριστιανική Εκκλησία, με την υποστήριξη της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, προσπάθησε να στιγματίσει το κίνημα των Γνωστικών τον 4ο αι. μ.Χ.

Καθώς η επίσημα πλέον κατακυρωμένη Χριστιανική Εκκλησία επέβαλε τις δικές της θέσεις ως παγκόσμια δύναμη, οι εναπομείναντες Γνωστικοί Χριστιανοί, εμμένοντας ακόμη στις αρχικές εσωτερικές διδασκαλίες του Χριστού, γρήγορα θεωρήθηκαν ως οι εχθικοί, πιθανοί ανανεωτές, που έπρεπε να αφανισθούν. Ακριβώς επειδή ο Γνωστικισμός είναι μία πνευματική οδός, οι αλήθειες του είναι διαχρονικές και πέρα από τους περιορισμούς των δομών και των εξωτερικών ομολογιών της Πίστεως.

Η "Γνώση" αυτή εκφράστηκε με ποικίλες μορφές σε διαφορετικές κουλτούρες και πολιτισμούς. Αυτός είναι ο λόγος που οι Γνωστικοί βρίσκονται επίσης και σε μυστικιστικές σχολές του Ιουδαϊσμού και του Ισλάμ. Και όπως οι Γνωστικοί Χριστιανοί, καί αυτοί επίσης συχνά καταδικάστηκαν ως αιρετικοί από τους κρατούντες την εξουσία της δικής τους θρησκείας. Ο Γνωστικισμός μπορεί να θεωρηθεί ως η εσωτερική σοφία του εσώτερου ζωντανού πυρήνα του ανθρώπου, στις πρωταρχικές αυθεντικές αποκαλύψεις όλων των μεγάλων θρησκείων.

Ο κήπος των απολαύσεων

Οι Γνωστικοί είναι "γνώστες" και σε αντίθεση με τους συνηθισμένους πιστούς, κάτοχοι μίας εσωτερικής σοφίας και φύλακες μίας αρχαίας μυστικής παράδοσης. Θεωρούν τους ανθρώπους ως διασπαρμένες θεϊκές σπίθες, παγιδευμένες στην ύλη. Σαν αποτέλεσμα της εμβάπτισής τους αυτής μέσα στην ύλη, στο μεγαλύτερο μέρος τους έχουν ξεχάσει την πραγματική τους προέλευση και βρίσκονται σε κατάσταση "μέθης" ή "ύπνου". Ο κόσμος μέσα στον οποίο γεννήθηκαν ως εξόριστοι, είναι κατασκεύασμα ενός ψεύτικου θεού, του Demiurge, του Βασιλιά του Κόσμου.

Παγιδευμένοι στη λήθη της σάρκας, οι περισσότεροι άνθρωποι δεν γνωρίζουν την αληθινή ύπαρξή τους, αγνοούν την πραγματική τους υπόσταση μέσα στο Σύμπαν και το "σπίτι" τους πέρα από τη Γη. Αυτό είναι το επίπεδο νοημοσύνης των ανθρώπων, καθώς κινούνται, χωρίς να σκέπτονται, προς την καταστροφή τους μέσα σ' αυτόν τον κόσμο, δηλαδή προς τον περιφραγμένο από παντού "Κήπο των Απολαύσεων" του Demiurge. Σε κατάσταση μισοκοιμισμένου, οι άνθρωποι ταξιδεύουν από τη γέννησή τους ως το θάνατό τους πάνω στο πλοίο των ηλιθίων.Ο καπετάνιος κοιμάται, ο τιμονιέρης είναι μεθυσμένος και ο αξιωματικός πορείας έχει ξεχάσει τον σκοπό του ταξιδιού. Ο κάθε ηλίθιος που βρίσκεται πάνω στο πλοίο θα μπορούσε να σπρώξει τον τιμονιέρη στην άκρη και να προσπαθήσει να οδηγήσει ο ίδιος το πλοίο.

Ένα αρχαίο γνωστικό κείμενο περιγράφει την εξορία των Φωτεινών Ψυχών μέσα στα φυσικά σώματα:

"Η Ψυχή από τη στιγμή που στράφηκε προς την ύλη, την ερωτεύθηκε και φλεγόμενη από επιθυμία να γνωρίσει τις απολαύσεις της σάρκας, δεν θέλησε πλέον να την αποχωρισθεί. Έτσι γεννήθηκε ο κόσμος. Από τη στιγμή εκείνη η Ψυχή ξέχασε ποια ήταν. Ξέχασε τον αρχικό τόπο κατοικίας της, το πραγματικό της κέντρο, την αιώνια υπόστασή της".

Τυφλωμένοι από τη ζωή στον κόσμο του Demiurge, οι άνθρωποι πείθονται από διάφορες αφανείς αλλά και πιο φανερές μεθόδους, να κάνουν ό,τι τους λένε. Άνδρες και γυναίκες μονίμως είναι εξαρτημένοι, τους καλοπιάνουν και τους εκβιάζουν σε μία ζωή συμβιβασμών και αποδοχής των πιο περιορισμένων αντιλήψεων. Ο κόσμος σκεπάζει με πέπλα το μυστήριο της ύπαρξης.

Το ξύπνημα

Άνδρες και γυναίκες πρέπει να ξυπνήσουν ξανά, έτσι ώστε να μπορέσουν να θυμηθούν την πραγματική τους φύση και να αντιληφθούν την κατάστασή τους. Το ξύπνημα είναι το πρώτο βήμα για να σωθεί η Ψυχή και η αρχή της πραγματικής "Γνώσης".

Ο ύμνος του Θωμά, ένα Γνωστικό κείμενο που συντάχθηκε την ίδια εποχή με τους ύμνους της Καινής Διαθήκης, διακηρύσσει ότι ο Ιησούς Χριστός προήλθε από τον Αληθινό Θεό, τον Πατέρα του Παράδεισου, για να υπενθυμίσει "στους υιούς των ανθρώπων" από πού προήλθαν και που πρέπει τελικά να επιστρέψουν:

"Ο Ιησούς είπε: Πήρα τη θέση μου στο μέσον του κόσμου και ενσαρκωμένος εμφανίσθηκα εμπρός τους. Τους βρήκα όλους μεθυσμένους και δεν βρήκα κανέναν τους διψασμένο. Η Ψυχή μου πόνεσε για τους υιούς των ανθρώπων, επειδή είναι τυφλοί μέσα στις καρδιές τους και δεν βλέπουν, γιατί ήρθαν στον κόσμο κενοί και κενοί επιθυμούν να αποχωρήσουν από αυτόν. Και στο μεταξύ είναι μεθυσμένοι. Όταν απαλλαχθούν από το κρασί τους, τότε θα μετανοήσουν".

Ο Ιησούς Χριστός κάλεσε τους ανθρώπους να ελευθερωθούν από τα ανθρώπινα δεσμά και να ξεπεράσουν την ανθρώπινη φύση. Ενδίδοντας στη σταύρωση ο Ιησούς έδειξε το δρόμο προς τη σωτηρία. Διότι αυτός που θα σωθεί θα πρέπει να καθαριστεί από κάθε σαρκική επιθυμία και να ελευθερωθεί από οτιδήποτε τον δένει με τον κόσμο και τα πράγματα.

Για τους Γνωστικούς ο "Σταυρός" συμβολίζει τα φυσικά βάρη της ζωής και τον παγκόσμιο διωγμό, αλλά πάνω απ' όλα συμβολίζει τις σφοδρές πνευματικές αγωνίες, την κούραση από τα εγκόσμια. Μόνον όταν φθάνει κανείς σε τέτοιο σημείο, όταν η ανθρώπινη ύπαρξη έχει απογυμνωθεί τελείως, μπορεί να απελευθερωθεί η "Γνώση". Έπειτα ο "Ζωντανός Χριστός" εισέρχεται μέσα στην Ψυχή και το πνεύμα ξυπνά και εξαγνίζεται, μετατρέποντας τον αναζητητή σε δοχείο που δέχεται το Άγιο Πνεύμα.

Είναι απαραίτητη η σύγκρουση με τον Βασιλιά του Κόσμου, με οποιοδήποτε μέσο κρίνεται απαραίτητο. Κάποιος ιστορικός περιγράφει τους πρώτους Γνωστικούς Χριστιανούς ως ανθρώπους που οι προσπάθειές τους στρέφονταν στο να "αναστήσουν την Ψυχή από την κατάσταση υπνοβασίας και να της γνωρίσουν το υψηλό πεπρωμένο προς το οποίο αυτή καλείται να βαδίσει".

Αυτή η σύνθετη διαδικασία της Γνωστικής πρακτικής, εξηγείται από κάποιον συγγραφέα της δυτικής μυστηριακής παράδοσης:

"Ήταν έτσι σχεδιασμένη ώστε να διεγείρει την εσωτερική θεϊκή σπίθα, για να την προετοιμάσει κατά την απελευθέρωσή της από τη σάρκα και για το επικίνδυνο ταξείδι της Ψυχής δια μέσου των βασιλείων των αρχόντων, που είναι υπηρέτες του Demiurge, οι οποίοι κυβερνούν κάθε σφαίρα μεταξύ της Γης και του ίδιου του Βασιλείου του Φωτός".

Ο Γνωστικός Ύμνος της Αλήθειας διακηρύσσει:

"Εάν κάποιος έχει γνώση, αυτός έρχεται από ψηλά. Εάν τον καλέσουν, αυτός ακούει, απαντά και στρέφεται προς αυτόν που τον καλεί και κατευθύνεται προς αυτόν. Και γνωρίζει με τί τρόπο καλέσθηκε ... Αυτός που πρόκειται να αποκτήσει γνώση με αυτόν τον τρόπο, γνωρίζει από πού προέρχεται ο ίδιος και πού πηγαίνει. Γνωρίζει, όπως κάποιος που, αφού έγινε αλκοολικός, έπειτα απεξαρτήθηκε από το πάθος του και έχοντας επιστρέψει στον εαυτό του, επανέκτησε και ό,τι ήταν δικό του".

Ο κόσμος του Demiurge είναι ατελής, σκοτεινός και κακός. Απέχοντας πολύ από το να είναι μία απαισιόδοξη, αρνητική και άρρωστη άποψη, όπως ισχυρίζονται μερικοί επικριτές, μία τέτοια διαπίστωση ισοδυναμεί με την ολοκληρωτική απελευθέρωση. Οι Γνωστικοί ακολουθούν έναν δρόμο απελευθέρωσης ικανό να σπάσει όλα τα αρνητικά γήϊνα δεσμά και να ενδυμανώσει τον άνθρωπο ώστε να ζήσει μία μεστή και ενεργό ζωή, ενώ "βρίσκεται μέσα στον κόσμο αλλά δεν είναι του κόσμου αυτού".

Απελευθερωμένος από τις αυταπάτες και το μούδιασμα, τον ύπνο και τη μέθη στον περιφραγμένο από παντού "Κήπο των Απολαύσεων", ο Γνωστικός μεταμορφώνεται σε πολεμιστή, ενταγμένο στο στρατό του Βασιλιά του Φωτός. Οι Γνωστικοί παλεύουν να αντιπαρέλθουν τον κόσμο και τις ψεύτικες αξίες του, ενώ συγχρόνως ζουν τη ζωή τους με πρότυπο αυτή του Χριστού. Το μήνυμα του Ιησού είναι τέτοιο ώστε να κάνει τους ανθρώπους πιο ζωντανούς, πιο συνειδητούς και να ξυπνήσει τη λαχτάρα τους για μεταμόρφωση, ανοίγοντας έτσι τη δίοδο προς την Αληθινή Ζωή.

"Εγκαταλείψτε τον ύπνο, ξυπνήστε,

Ιδού το Φως που πλησιάζει.

Αυτός ήλθε στον κόσμο !

Όλοι εσείς οι Γιοί του Σκότους κρυφτείτε !

Το Φως έχει έλθει, και είναι κοντά το ξημέρωμα!

Σηκωθείτε άνθρωποι, υμνήστε !

Θα ξεχάσουμε τη σκοτεινή νύχτα."

(Γνωστικός Ύμνος)

 

Προσθέστε: Σχόλια - Παρατηρήσεις - Δικές σας απόψεις,

στην διεύθυνση arthra@esoterica.gr