ΜΕΤΕΝΣΑΡΚΩΣΗΗ μετενσάρκωση (ή μετεμψύχωση) είναι η επιστροφή στη ζωή κάποιας ψυχής -της οποίας το σώμα έχει πεθάνει- με διαφορετικό σώμα. Η θεωρεία της Μετενσάρκωσης ή της Προύπαρξης ήταν γνωστή στην Αρχαία Ελλάδα και περικλειόταν στα Ελευσίνια δόγματα και στα Ορφικά θεσπίσματα. Στην αρχαιοελληνική φιλοσοφία και ειδικότερα στους προσωκρατικούς φιλόσοφους, όπως στον Ηράκλειτο με το αείζωο πυρ του και σε άλλους, Εμπεδοκλή, Αναξαγόρα, η προύπαρξη των ψυχών ήταν προϋπόθεση της ύπαρξης αιωνίων κόσμων και όντων.
Ο Πυθαγόρας στη θεωρία του περί μετεμψύχωσης στήριξε όλο το περί αθανασίας και μέλλουσας ζωής σύστημά του. Ο Σωκράτης επίσης υποστήριζε την προύπαρξη των ψυχών.
Οι μαθητές του Πλάτωνας και Αριστοτέλης, είναι τόσο επηρεασμένοι από την προύπαρξη ώστε συχνά στα έργα τους διατυπώνουν ή υπαινίσσονται την θεωρία της μετενσάρκωσης-προύπαρξης. Σύγχρονος του Πυθαγόρα αφού έζησε και αυτός γύρω στα 600π.Χ ήταν ο Βούδας ο οποίος ανέλυσε και καθιέρωσε με πειστικότητα την θεωρία της μετενσάρκωσης και την προύπαρξη των ψυχών.
Οι ινδουιστές όπως και οι Πυθαγόρειοι πίστευαν ότι η ίδια οντότητα μετενσαρκώνεται περίπου 800 χιλιάδες φορές, δηλαδή ζει 800 χιλιάδες ζωές.
Κατά τους ινδουιστές , κάθε οντότητα αρχίζει με μια ζωή σε πολύ χαμηλό επίπεδο (σαν φυτό λ.χ) και κάθε φορά που πεθαίνει, ξαναγεννιέται σε ανώτερο κοσμικό επίπεδο, αν έχει επιτύχει στην προηγούμενη ζωή της. Αν όχι, ξαναγεννιέται στο ίδιο κοσμικό επίπεδο ή και σε κατώτερο ακόμα. Έτσι λ.χ
ένας άνθρωπος, εφόσον ζήσει ενάρετη ζωή, θα ξαναγεννηθεί στον παράδεισο (για τους ινδουιστές ο παράδεισος είναι ένας κόσμος ανώτερος από τον γήινο, αλλά όχι ο ανώτατος, ανώτατο κόσμο θεωρούν την «Νιρβάνα» την ένωση της ψυχής με το θεϊκό Απόλυτο). Αν όμως ο άνθρωπος ζήσει αμαρτωλή ζωή ή διαπράξει εγκλήματα, ενδέχεται να ξαναγεννηθεί σαν ζώο, ή και σαν ον της κόλασης. Η κόλαση κατά τους ινδουιστές είναι ένας κόσμος κατώτερος από το γήινο όπου τα βάσανα και οι πόνοι είναι περισσότερα από ότι στη γη.
Ένας από τους μεγαλύτερους χριστιανούς θεολόγους ο Ωριγένης σε όλα τα έργα του που είναι γύρω στα 5.000-6.000 διατύπωνε το πιστεύω του στο δόγμα της Μετενσάρκωσης-Προύπαρξης. Οπαδοί των απόψεων του Ωριγένη ήταν μεγάλες μορφές της χριστιανικής εκκλησίας: Μέγας Αθανάσιος, Μέγας Βασίλειος, Γρηγόριος Ναζιανζηνός Γρηγόριος Νύσης Διονύσιος Αρεοπαγίτης, Ιωάννης Χρυσόστομος , Μέγας Φώτιος, Δίδυμος ο τυφλός διευθυντής της Κατηχητικής Σχολής Αλεξάνδρειας.
Ήρθε όμως η 5η Οικουμενική σύνοδος που έγινε στην Κωνσταντινούπολη με την συμμετοχή του αυτοκράτορα Ιουστινιανού να καταδικάσει τον Ωριγένη και την θεολογία του καθώς και την δογματική του διατύπωση για την προύπαρξη-μετενσάρκωση. Οι λεγόμενοι «Γνωστικοί» Χριστιανοί και οι Μανιχαϊστές πίστευαν επίσης στην Μετενσάρκωση.
Σύμφωνα με τους ινδουϊστές και βουδιστές κανείς θεός δεν αποφασίζει που θα μετενσαρκωθεί κάποιος μετά τον θάνατό του -στην κόλαση, στην γη, στον παράδεισο , άνθρωπος, σαν ζώο, σαν φυτό. Ο ίδιος ο άνθρωπος είναι εκείνος που αποφασίζει με τις πράξεις και της σκέψεις του. Ο κύκλος των μετενσαρκώσεων περιγράφεται εκτενέστατα στο λεγόμενο «Θιβετιανό Βιβλίο των Νεκρών» που φαίνεται οτι γράφτηκε τον 8ο αιώνα μ.Χ. Ο πραγματικός του τίτλος είναι Bardo Thodol ( που σημαίνει «ενδιάμεσο στάδιο» δηλαδή το στάδιο μεταξύ δυο μετενσαρκώσεων). Αν θελήσουμε να συνοψίσουμε τα βασικά σημεία της διδασκαλίας στα οποία στηρίζεται το «Θιβετιανό Βιβλίο των Νεκρών» θα απαριθμήσουμε τα ακόλουθα:
1) Όλες οι δυνατές καταστάσεις (ή «Βασίλεια») παράδεισοι, κολάσεις, κόσμοι, είναι καταστάσεις που δημιουργούμε με τον νου μας.
2) Όλες οι καταστάσεις είναι μεταβατικές, απατηλές, δεν αποτελούν μέρος καμιάς πραγματικότητας υπάρχουν μόνο για τον νου που τις αντιλαμβάνεται.
3) Στην πραγματικότητα δεν υπάρχουν όντα όπως θεοί, δαίμονες, πνεύματα ή ευφυή όντα. Τα πάντα είναι καταστάσεις και φαινόμενα που προέρχονται από κάποια αιτία.
4) Όσο αυτή η αιτία δεν εξουδετερώνεται από τη Διαφώτιση, ο θάνατος θα ακολουθεί την γέννηση και η γέννηση τον θάνατο, χωρίς σταματημό όπως πίστευε ανάμεσα σε άλλους ο σοφός Σωκράτης.
5) Η ύπαρξη μετά τον θάνατο δεν είναι παρά μια συνέχιση κάτω από άλλες συνθήκες, της ύπαρξης του ανθρώπινου κόσμου, που είναι προϊόν εξωπραγματικών και απατηλών φαινομένων. Και οι δύο αυτές καταστάσεις -της επίγειας και μεταθανάτιας ζωής- είναι καρμικές.
6) Η φύση της μορφής της ύπαρξης που παρεμβάλλεται ανάμεσα στον θάνατο και στην γέννηση καθορίζεται από προγενέστερες πράξεις του ανθρώπου.
7) Από ψυχολογική σκοπιά, αποτελεί μια παρατεταμένη ονειρική κατάσταση, σε άλλες διαστάσεις του χώρου γεμάτες από απατηλά οράματα που προκύπτουν άμεσα από το νοητικό περιεχόμενο του προσλαμβάνοντος νου. Αυτά τα οράματα είναι ευτυχή και ουράνια αν το Κάρμα είναι καλό ενώ είναι άθλια και κολασμένα αν το κάρμα είναι κακό.
8) Αν δεν κερδηθεί η Διαφώτιση, είναι αναπόφευκτη η γέννηση και η μετενσάρκωση στον ανθρώπινο κόσμο, άμεσα από τον κόσμο του Μπάρντο (τον ενδιάμεσο κόσμο μεταξύ θανάτου και γέννησης)
9) Η Διαφώτιση προκύπτει από την συνειδητοποίηση της μη πραγματικότητας της ύπαρξης.
10) Μια τέτοια συνειδητοποίηση είναι δυνατή στον ανθρώπινο κόσμο ή κατά τη στιγμή του θανάτου στον ανθρώπινο κόσμο, ή στην διάρκεια του συνόλου του μεταθανάτιου σταδίου (ή ενδιάμεσου σταδίου) η σε ορισμένα από τα μη ανθρώπινα βασίλεια (κόσμους).
11) Όταν ο άνθρωπος επιτύχει την Διαφώτιση τότε λυτρώνεται από τον φαύλο κύκλο του θανάτου και της γέννησης, αποκτάει την Σωτηρία και μπορεί να διασχίσει τον ωκεανό της εγκόσμιας ύπαρξης και να φτάσει στην Νιρβάνα.
12) Η Νιρβάνα βρίσκεται πέρα από κάθε κόσμο, παράδεισο ουρανό, ή κόλαση. Είναι το τέλος της θλίψης και των δακρύων.
Παρακάτω στο λόγο που απευθύνει στους μαθητές του ο Βούδας δεν μπορούμε να μην διακρίνουμε ομοιότητες με αντίστοιχους λόγους του Ιησού Χριστού για την Βασιλεία των Ουρανών:
«Υπάρχει, μαθητές μου, ένα βασίλειο χωρίς στεριά και θάλασσα χωρίς φυτά και αέρα. Δεν είναι ατελείωτο διάστημα, ούτε άπειρη σκέψη, ούτε κενό, ούτε ιδέες και μη ιδέες. Ούτε τούτος ούτε άλλος κόσμος. Δεν τον ονομάζω ούτε έλευση ούτε αναχώρηση ούτε ακινησία .Είναι το Τέλος της Θλίψης.»
Κλείνοντας την βουδιστική άποψη περί μετενσάρκωσης ας δούμε τη λεει ο ίδιος ο Βούδας για αυτό το μεγάλο θέμα:
«Αν θελήσει κάποιος να θυμηθεί τις διάφορες εφήμερες καταστάσεις του σε εποχές περασμένες, πριν από μια, πριν από μια γέννησή του, ή δυο, τρεις, τέσσερις, πέντε, δέκα, είκοσι, πενήντα, εκατό, χίλιες ή εκατό χιλιάδες γεννήσεις του, τις γεννήσεις πριν από μια αιωνιότητα καταστροφών, και πριν μια αιωνιότητα ανανεώσεων, έτσι ώστε να μπορέσει να πει:
-Σε κείνο τον τόπο λεγόμουν έτσι, η οικογένειά μου ήταν εκείνη, η κάστα μου ήταν αυτή, το επάγγελμά μου αυτό, είχα αυτές τις εμπειρίες χαράς και πόνου, και έζησα τόσο και όταν έφυγα από κει, πήρα μορφή και πάλι σε άλλο τόπο, όπου λεγόμουν έτσι, η οικογένεια μου ήταν εκείνη, η κάστα μου αυτή, το επάγγελμά μου αυτό, και είχα αυτές τις εμπειρίες χαράς και πόνου, και έπειτα γεννήθηκα εδώ, επομένως είμαι σε θέση να θυμηθώ τις διάφορες εφήμερες μου μορφές ύπαρξης σε εποχές περασμένες- του λεω ότι, αν ο νους του συγκεντρωθεί για την επίτευξη οποιουδήποτε στόχου ακόμη και αυτού δηλ. να θυμηθεί τις προηγούμενες ζωές του, ο στόχος αυτός θα επιτευχθεί.
Αν κρίνουμε τα κείμενα που μας άφησε ο Ηρόδοτος και άλλοι αρχαίοι Έλληνες και Ρωμαίοι συγγραφείς, μπορούμε να συμπεράνουμε χονδρικά ότι, στον ελληνορωμαϊκό κόσμο, επικρατούσε η εξής άποψη για τον θάνατο και την μετενσάρκωση: η ανθρώπινη ψυχή έμενε στο στάδιο του θανάτου για τρείς χιλιάδες χρόνια. Τα μόρια που αποτελούσαν το σώμα του ανθρώπου που πέθανε, έχαναν την συνοχή τους και κατέληγαν να αποτελούν τα σώματα φυτών και ζώων, που και αυτά πέθαιναν με τη σειρά τους. Τα μόρια του πτώματος έπειτα συνέθεταν μαζί με άλλα , τα σώματα άλλων ζώων και φυτών κ.ο.κ. Αυτό διαρκούσε τρείς χιλιάδες χρόνια. Στο τέλος αυτής της περιόδου, η ανθρώπινη ψυχή μάζευε τα μόρια από τα οποία αποτελούνταν αρχικά το σώμα της και έφτιαχνε, όπως ένα πουλί την φωλιά του, ένα νέο σώμα για να ξαναγεννηθεί σαν άνθρωπος.
Ο Πλάτωνας μας αναφέρει τα παρακάτω για τον Ήραντα τον γιο του Αρμένιου, ενός Πάμφυλου το γένος:
«Σκοτώθηκε στη μάχη. Δέκα μέρες αργότερα, όταν απομάκρυναν τα πτώματα των νεκρών που ήδη είχαν σαπίσει, βρήκαν το πτώμα του, που ήταν εντελώς άθικτο και το μετέφεραν στην πατρίδα του για να ταφεί. Στη δωδέκατη μέρα μετά τον θάνατο του, καθώς ήταν ξαπλωμένο το πτώμα πάνω στην νεκρική πυρά, ο Ήραντας επέστρεψε στην ζωή και διηγήθηκε τι είδε στον άλλο κόσμο. Είπε ότι, όταν η ψυχή του εγκατέλειψε το σώμα του πήγε ταξίδι με πολυπληθή παρέα και έφτασε σε ένα μυστηριώδες μέρος όπου υπήρχαν δυο ανοίγματα στη γη. Ήταν κοντά το ένα στο άλλο και ακριβώς από πάνω τους ήταν άλλα δύο ανοίγματα στον ουρανό. Ανάμεσα στα δύο ζεύγη ανοιγμάτων, ήταν δικαστές καθισμένοι, που διέταζαν τους δίκαιους, αφού τους έκριναν και έγραφαν τις αποφάσεις στο στήθος τους, να ανέβουν στον ουρανό από τα δεξιά. Κατά ανάλογο τρόπο, οι άδικοι αναγκάζονταν να κατέβουν στη γη από αριστερά. Και εκείνοι είχαν γραμμένες τις αποφάσεις πάνω τους, αλλά στις πλάτες και όχι στα στήθη τους.»
Αφού ο Πλάτων περιέγραψε την ουράνια κρίση συνεχίζει περιγράφοντας τις ψυχές των Ελλήνων ηρώων που προετοιμάζονται για την μετενσάρκωσή τους:
«Ιδιαίτερα περίεργο, είπε ο Ήραντας ήταν το θέαμα αυτό -τόσο κωμικοτραγικό όσο και περίεργο και τούτο επειδή οι επιλογές των ψυχών, στις περισσότερες περιπτώσεις, βασίζονταν στις εμπειρίες τους μιας προηγούμενης ζωής. Εκεί είδε την ψυχή που κάποτε λεγόταν Ορφέας, και οποία επέλεξε να γίνει κύκνος, εξαιτίας εχθρότητας προς το γυναικείο φύλο θεωρούσε μισητή την ιδέα να γεννηθεί από γυναίκα επειδή οι γυναίκες τον είχαν σκοτώσει. Aκουσε την ψυχή του Θαμύρα, ενός θράκα βάρδου να διαλέγει να γεννηθεί αηδόνι. Τα πουλιά αντίθετα ήθελαν να γεννηθούν σαν άνθρωποι. Η ψυχή που ήταν εικοστή στην σειρά, διάλεξε την ζωή ενός λιονταριού, και ήταν αυτή η ψυχή του Αίαντα του Τελαμώνιου, που δεν ήθελε να ξαναγίνει άνθρωπος, θυμούμενος την αδικία που του έκαναν σχετικά με τα όπλα. Ο επόμενος ήταν ο Αγαμέμνων, που διάλεξε να γίνει αετός, επειδή, όπως ο Αίαντας μισούσε την ανθρώπινη φύση εξαιτίας των βασάνων της. Κατόπιν έφτασε η σειρά της Αταλάντης, αυτή ζηλεύοντας τις τιμές που απολάμβαναν οι αθλητές δεν μπορούσε να αντισταθεί στον πειρασμό να γεννηθεί άντρας αθλητής. Ύστερα από αυτήν, ήρθε η σειρά της ψυχής του Επείου, γιου του Πανοπέα, που προτίμησε την γυναικεία φύση, με κλίση στις τέχνες. Ανάμεσα στους τελευταίους που διάλεξαν την μορφή της επόμενης ζωής τους, η ψυχή του γελωτοποιού Θερσίτη διάλεξε την μορφή της μαϊμούς. Ήρθε ακόμα και η ψυχή του Οδυσσέα που έπρεπε και εκείνη να διαλέξει, ήταν τελευταίος από όλους. Η ανάμνηση των ταλαιπωριών που είχε περάσει στη γήινη ζωή του, τον είχε απαλλάξει από κάθε φιλοδοξία , και για κάμποση ώρα, έψαχνε να βρει το λαχνό ενός ιδιώτη άνδρα, που δεν θα είχε προβλήματα. Δυσκολεύτηκε λίγο να τον βρει, τον λαχνό κείνο που ήταν μέχρι τότε διαθέσιμος για όλους, οι οποίοι όμως τον είχαν αγνοήσει Όταν τον είδε (οι λαχνοί ήταν φανεροί) είπε ότι θα έκανε την ίδια επιλογή ακόμα και αν θα καλούνταν να διαλέξει πρώτος αντί τελευταίος, και ότι ήταν κατευχαριστημένος που την έκανε. Και όχι μόνο οι άνθρωποι μετενσαρκώθηκαν σε ζώα, αλλά -πρέπει να αναφέρω- ότι υπήρξαν και ζώα, ήμερα και άγρια που μεταμορφώθηκαν το ένα στο άλλο και σε αντίστοιχες ανθρώπινε φύσεις, οι καλοί σε ήμερα ζώα, και οι κακοί σε άγρια με κάθε είδους συνδυασμών. Εκείνος που έκανε την πρώτη επιλογή, προχώρησε και σε μια στιγμή διάλεξε το ρόλο του χειρότερου τύραννου. Το μυαλό του είχε θολώσει από την φιλοδοξία και τη φιλοχρηματία, και δεν σκέφτηκε καθόλου προτού διαλέξει, ούτε κατάλαβε αμέσως ότι στην περίπτωση του ήταν γραμμένο ανάμεσα σε άλλα κακά, να φάει τα ίδια του τα παιδιά. Ήταν ένας από εκείνους που κατέβαιναν από τον ουρανό και στη προηγούμενη του ζωή είχε ζήσει σε ένα καλά οργανωμένο κράτος, αλλά η αρετή του δεν οφειλόταν παρά μόνο σε συνήθεια, και δεν είχε καμία φιλοσοφία.»
Κλείνοντας αυτό το άρθρο για την μετενσάρκωση πρέπει να αναφέρω ότι σε μια χρυσή επικήδεια πινακίδα που βρέθηκε κοντά στη Σύβαρη της νότιας Ιταλίας υπάρχει η ακόλουθη επιγραφή: «Και έτσι, γλίτωσα από τον επώδυνο κύκλο, τον γεμάτο συμφορές» (είναι εμφανές ότι υπονοείται ο κύκλος των ατελείωτων γεννήσεων και θανάτων).
Γενικά περί μετενσάρκωσης
Μία ευρύτατα διαδεδομένη θρησκευτική διδασκαλία, τόσο στο παρελθόν όσο και σήμερα, είναι η διδασκαλία τής μετενσάρκωσης. Σύμφωνα με αυτή τη διδασκαλία, όταν κάποιος πεθαίνει, η ψυχή του μεταβαίνει σε ένα άλλο σώμα, με μία νέα προσωπικότητα, όπου ζει μία καινούργια ζωή.
Υπάρχουν πολλές εκδοχές αυτής τής διδασκαλίας, μεταξύ τών διαφόρων θρησκειών. Κυρίως είναι γνωστή η εκδοχή τού Βουδισμού, που πιστεύει ότι ο τελικός σκοπός τής ψυχής, είναι να ξεφύγει απ' αυτό τον ατέρμονα κύκλο τών συνεχών ενσαρκώσεων, και να καταλήξει στη Νιρβάνα, δηλαδή στην κατάσταση τής ανυπαρξίας!
Άλλοι πιστεύουν ότι η μετανσάρκωση συμβαίνει μόνο από από άνθρωπο σε άνθρωπο, άλλοι ότι συμβαίνει μόνο μεταξύ νοημόνων όντων, (ανθρώπων - αγγέλων - θεών), και άλλοι ότι συμβαίνει και σε ζώα, ακόμα και σε φυτά ή ορυκτά!
Στη Δύση, η διδασκαλία τής μετενσάρκωσης συναντάται κυρίως στα ποικίλα ρεύματα τής ΄΄Νέας Εποχής΄΄. Εδώ, εμφανίζεται συνήθως σε μία πιο ΄΄Δυτικοποιημένη΄΄ εκδοχή: Ότι δηλαδή ο σκοπός τής μετενσάρκωσης είναι η πρόοδος, και η αναγέννηση σε μία ανώτερη μορφή ζωής, και όχι η εξαφάνιση.
Οι παραπάνω διδασκαλίες, είναι όχι απλώς ξένες, αλλά και εντελώς ασυμβίβαστες με τη Χριστιανική διδασκαλία. Η διδασκαλία τής μετενσάρκωσης, αν και συναντάται σε ποικίλες μορφές, συνήθως διδάσκει ότι η προσωπικότητα είναι κάτι που μεταβάλεται από ενσάρκωση σε ενσάρκωση, ακόμα και αποροφάται από μία απρόσωπη θεότητα, και εξαφανίζεται σαν τη σταγόνα στον ωκεανό.
Κάτι τέτοιο όμως, είναι αντίθετο με τη Χριστιανική πίστη, όπου και ο Θεός, αλλά και ο κάθε άνθρωπος, έχει τη δική του προσωπικότητα, η οποία διατηρείται για πάντα, και ο καθένας συνεχίζει να αναγνωρίζει τον εαυτό του ως το συγκεκριμένο πρόσωπο.
Στο Χριστιανισμό, η διδασκαλία τής ανάστασης, διδάσκει ότι το πρόσωπο που πέθανε θα λάβει πάλι σώμα, θα ξαναζήσει με τα συγκεκριμένα προσωπικά χαρακτηριστικά που είχε πριν πεθανει, αναγνωρίζοντας τον εαυτό του.
Η αναγκαιότητα τής θεωρίας τής Μετενσάρκωσης
Ας δούμε όμως περιληπτικά μερικά από τα προβλήματα που παρουσιάζει η διδασκαλία τής μετενσάρκωσης. Και ας ξεκινήσουμε από την αναγκαιότητα ανάπτυξης μιας τέτοιας θεωρίας, που δεν είναι άλλη από την προσπάθεια εξήγησης τού κακού, και την ικανοποίηση τού ανθρώπου για δικαιοσύνη.
Κάθε άνθρωπος στέκεται εκστατικός μπροστά στην αδικία τού κόσμου μας. Η ανθρώπινη δυστυχία συμπορεύεται με τη δυστυχία τής υπόλοιπης κτίσης, και ο καθένας μας έχει δακρύσει μπροστά σε εικόνες δυστυχίας και αδικίες. Γιατί λοιπόν όλα αυτά; Ποιο το βαθύτερο νόημά τους; Επειδή, αν υπάρχει μόνο η ζωή που βλέπουμε και ζούμε, τότε όλα είναι άδικα και μάταια. Ποιος θα αποζημιώσει τον κάθε άνθρωπο που πεθαίνει αδικημένος; Ποιος θα ανταποδώσει την αδικία αυτού που αν και αδίκησε ζει και πεθαίνει ευτυχισμένος;
Τέτοια ερωτήματα, φαίνεται να παίρνουν μια ρηχή απάντηση, με τη διδασκαλία τής μετενσάρκωσης, για ανθρώπους που ποτέ δεν άκουσαν τη Χριστιανική διδασκαλία για την ύπαρξη τού κακού.
Κατ' αυτούς, όταν ο αδικημένος πεθαίνει, η επόμενη μετενσάρκωσή του, διέπεται από το νόμο τού Κάρμα, που ορίζει ότι σε μία επόμενη μετενσάρκωση, ο αδικημένος θα ανταμοιφθεί, ενώ αυτός που αδίκησε θα λάβει πίσω την αδικία που έκανε. Ο αδικημένος, θα είναι ένα ανώτερο πλάσμα ή ένας ευτυχής άνθρωπος, ενώ αυτός που τον αδίκησε θα είναι ένας ζητιάνος, ή ένα κακό αιμοδιψές ζώο. Έτσι, ικανοποιείται το αίσθημα δικαιοσύνης τού ανθρώπου, και η δυστυχία δεν φαντάζει τόσο τρομερή.
Είναι όμως λογικά όλα αυτά; Ας το ερευνήσουμε λίγο βαθύτερα.
Μερικά από τα προβλήματα τής μετενσάρκωσης
Σύμφωνα με αυτή τη διδασκαλία, αν κάποιος αδικείται, αυτό είναι το κάρμα του, επειδή σε κάποια προηγούμενη ζωή, ήταν ένας κακός άνθρωπος!
Μα τότε, δεν υπάρχει αδικία, και καλώς αδικείται! Πληρώνει αυτό που τού άξιζε, και ο ανθρώπινος πόνος, δεν πρέπει να αντιμετωπίζεται με λύπη, ούτε να γίνονται προσπάθειες για τη βοήθεια τού ανθρώπου αυτού! Ο ζητιάνος και ο άρρωστος, δεν πρέπει να ελεείται, αλλά αντιθέτως να κατηγορείται ως υπεύθυνος για την κατάντια του, επειδή σε προηγούμενη ζωή ήταν κακός! Ο καθένας, θα πρέπει να δέχεται τη μοίρα του, αδιαμαρτύρητα, χωρίς προσπάθειες βελτίωσης τής ζωής του, επειδή τού αξίζει να πληρώνει τις αδικίες μιας άλλης ζωής που όμως δεν τη θυμάται(!)
Και εδώ, υπάρχει άλλη μία ασυνέπεια τής διδασκαλίας τής μετενσάρκωσης. Εφ' όσον κάποιος δεν θυμάται την προηγούμενη ζωή του, γιατί να τιμωρείται; Ποιος ο λόγος; Είναι σαν να δέρνεις το παιδί σου, και να μη ξέρει το λόγο! Να τού λες μόνο ότι είναι κακό παιδί, και να μην ξέρει σε τι έφταιξε!
Η τιμωρία έχει νόημα μόνο στα πλαίσια τής αναμόρφωσης, και όχι για την απλή ανταπόδωση! Αν το Κάρμα απλά ανταποδίδει, τότε δεν είναι ένας δίκαιος, αλλά ένας εκδικητικός νόμος. Η ανταπόδωση τού Κάρμα, θα είχε νόημα, μόνο στην περίπτωση που ο καθένας θα θυμόταν τις προηγούμενες ζωές του, και θα ήξερε γιατί τιμωρείται, ώστε να μη το επαναλάβει.
Μα κι έτσι ακόμα, ο άνθρωπος θα είναι προσεκτικός, ώστε να εξελιχθεί σε ανώτερες μετενσαρκώσεις, ώσπου να αποκτήσει η ψυχή του εμπειρίες, και να γίνει ένα με τη θεότητα! Ίσως πει κάποιος.
Παραμένουν όμως πολλά αναπάντητα ερωτήματα, όπως: Εντάξει ο άνθρωπος. Όταν όμως ένας κακός μετενσαρκώνεται σε ένα κακό ζώο, τότε πώς θα ανεβεί σε ανώτερες μετενσαρκώσεις; Το κακό ζώο, δεν θα μετενσαρκωθεί με τη σειρά του σε κάτι χειρότερο;
Και ας πούμε ότι πράγματι όλα τα όντα, είναι τμήματα τού παντογνώστη Θεού, (όπως λέει η ανατολική φιλοσοφία). Αν λοιπόν αυτό το ον είναι παντογνώστης, τότε γιατί χρειαζόταν να μοιραστεί σε τόσα κομμάτια ώστε να αποκτήσουν εμπειρίες, και να τις επιστρέψουν σ' αυτόν; Εφ' όσον τα ξέρει όλα, τι χρειάζεται τις εμπειρίες;
Αν τα όντα δεν παραμένουν ξεχωριστά πρόσωπα, αλλά χάνουν τις προσωπικότητές τους, τελικά σε τι εξυπηρετεί όλη αυτή η ταλαιπωρία τόσων ενσαρκώσεων, για να επιστρέψουν στο τίποτα τής Νιρβάνα;
Και αν το απόλυτο ΄Ενα από το οποίο υποτίθεται ότι προήλθαν όλα τα όντα, είναι όντως ο ύψιστος βαθμός εξέλιξης, τότε από πού προήλθαν τα κακά όντα; Θα έπρεπε να προέλθουν από κάτι κακό! Κάτι με τόσο υψηλό βαθμό εξέλιξης, δεν είναι δυνατόν να κακοποιεί!
Και τα μικρόβια και τα σκουλήκια, από πού προήλθαν; Γιατί δεν είναι δυνατόν να πεις ότι ένα σκουλήκι έχει καλή ή κακή ψυχή! Από πού μετενσαρκώθηκαν αυτά; Και βάσει ποιών καλών πράξεων θα προοδεύσουν;
Τέλος, εφ' όσον το Κάρμα είναι αυτό που οδηγεί κάποιον στο να μετενσαρκωθεί σε κάτι καλό ή κακό, τότε το ίδιο το Κάρμα είναι ο πραγματικός φταίχτης της αδικίας στον κόσμο! Τότε το Κάρμα φταίει για τα όσα παθαίνει κάποιος, και όχι αυτός που τον αδίκησε, μια και τόσο ο αδικούμενος όσο και ο αδικών, είναι απλώς ηθοποιοί μιας προκαθορισμένης παράστασης, βάσει κάποιων ΄΄ηθικών΄΄ νόμων!
Έτσι το Κάρμα ανάγεται στον ύψιστο ρυθμιστή τού σύμπαντος, ανώτερο ακόμα και από το απόλυτο Ένα, το οποίο είναι υποχρεωμένο να συντίθεται ή να αποσυντίθεται σε άλλα όντα, βάσει τού νόμου τού Κάρμα.
Μα τότε, αν το Κάρμα είναι η ύψιστη δύναμη και αιτία στο σύμπαν, τότε αυτό είναι ο Δημιουργός, και πρέπει να είναι κατ' ανάκην νοήμων και δίκαιος, και όχι μια τυφλή δύναμη, ο άδικος φταίχτης όλων τών δεινών!
Τότε, το απόλυτο Ένα δεν είναι ούτε παντογνώστης, ούτε η πρώτη αιτία, και υπόκειται σε περιορισμούς ή μεταβολές λόγω τού νόμου τού Κάρμα, και δεν μπορεί να είναι έξω από το χώρο και το χρόνο, και συνεπώς δεν είναι άκτιστο, όπως υποτίθεται ότι είναι.
Εναλακτικές ερμηνείες τών αναδρομών
Μα αν όλα αυτά είναι λάθος, πώς μπορούν να εξηγηθούν οι ΄΄αναδρομές΄΄ σε άλλες ζωές που γίνονται με τη βοήθεια τού υπνωτισμού;
Πράγματι, πολλοί πιστεύουν στη μετενσάρκωση, όχι για τη φιλοσοφική της αρτιότητα, αλλά επειδή παρακολούθησαν μια τέτοια αναδρομή, ή επειδή έμαθαν για κάποιον που ΄΄θυμήθηκε΄΄ γεγονότα από τη ζωή κάποιου άλλου, χωρίς ποτέ να τα έχει ζήσει, ή να τον έχει γνωρίσει. Όταν όμως υπάρχει εναλακτική απάντηση για τη λειτουργία ενός φαινομένου, είναι λάθος να αποδεχόμαστε μια θεωρία όπως τής μετενσάρκωσης, που περιέχει τόσες αντιφάσεις.
Ας δούμε τρεις τέτοιες εναλακτικές εξηγήσεις.
Η πρώτη, είναι ότι υπάρχει κάποιος ψυχικός δεσμός μεταξύ τών ανθρώπων, μια και ανήκουν στην ίδια φύση. Έτσι, κάτω από κάποιες καταστάσεις όπως ο υπνωτισμός, μπορεί ένας άνθρωπος να αντλεί μνήμες από τη ζωή κάποιου άλλου, και να τις θυμάται ως δικές του, χωρίς αυτό να σημαίνει κατ' ανάγκην ότι είχε ζήσει ο ίδιος αυτά τα γεγονότα σε μια άλλη ζωή.
Η δεύτερη, είναι ότι στο σύμπαν μας υπάρχουν κι άλλες διαστάσεις, οι οποίες δεν γίνονται αντιληπτές. Έτσι, πάλι κάτω από κάποιες καταστάσεις, μπορεί ένας να έχει τη δυνατότητα να δει συμβάντα και γεγονότα άλλων σημείων του χώρου και τού χρόνου, πράγμα που εκλαμβάνεται ότι τα γεγονότα τα έζησε ο ίδιος.
Η τρίτη τέλος, (και η πιθανότερη για τον γράφοντα), είναι ότι πνευματικά όντα που έχουν συμφέρον να διαδοθεί η διδασκαλία τής μετενσάρκωσης, υποβάλουν στον υπνωτιζόμενο εντυπώσεις από πράγματα που συνέβησαν σε κάποιον άλλον, σε άλλες εποχές, για να πείσουν τους βλέποντες ότι η μετενσάρκωση υπάρχει. Τουλάχιστον, κάποιοι από εμάς που παρακολουθήσαμε τέτοιου είδους αναδρομές, αυτή την εντύπωση σχηματίσαμε, από τα όσα έλεγε ο υπνωτιζόμενος για ΄΄κάποιον΄΄ που ερχόταν σ' αυτόν.
Αλλά για όσους θέλουν να πιστεύουν από εμπειρίες, θυμίζουμε τις αμέτρητες εμπειρίες Χριστιανών, όταν είχαν επαφή με πεθαμένα πρόσωπα που αναγνώριζαν τον εαυτό τους, ή ακόμα και με τον ίδιο τον ζώντα Ιησού Χριστό, και που τους διαβεβαίωσαν για την πραγματικότητα τής ανάστασης, και για το λάθος τής μετενσάρκωσης.
Το πρόβλημα τού κακού
Μετά από την περίληψη τών προβλημάτων αυτής τής εσφαλμένης θεωρίας, ας δούμε με λίγα λόγια τη Χριστιανική άποψη για το πρόβλημα τού κακού, και πώς αυτό λύνεται χωρίς προβλήματα στα πλαίσια τού Χριστιανισμού.
Το κακό, είναι αιτία τών δικών μας επιλογών, ως ελευθέρων πλασμάτων. Φυσικά, δεν τελειώνουν όλα σε αυτή την άδικη ζωή. Οι σημερινές αδικίες θα δικαιωθούν, όταν στην ανάσταση ο καθένας θα λάβει κατά τη δικαιοκρισία τού Θεού το σώμα που τού αξίζει, σύμφωνα με το πώς έζησε στη ζωή του. Και θα είναι ο καθένας ξεχωριστό πρόσωπο, και θα θυμάται καλά τι έχει κάνει.
Τότε στην ανάσταση, το κάθε πρόσωπο, θα συνεχίσει να υπάρχει ως πρόσωπο, σε μία κοινωνία αγάπης μεταξύ προσώπων, σε ενότητα με τον προσωπικό παντοδύναμο Θεό τού σύμπαντος, κι όχι ως απρόσωπη σταγόνα σε κάποια απρόσωπη Νιρβάνα.
MΕΤΕΝΣΑΡΚΩΣΗ: Η ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΑΠΟΨΗ
Η ΔΗΜΟΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΜΕΤΕΝΣΑΡΚΩΣΗΣ
Σύμφωνα με πρόσφατες σφυγμομετρήσεις, περίπου 23% του πληθυσμού των ΗΠΑ πιστεύει στην δυνατότητα της μετενσάρκωσης. Οι υποστηρικτές της υπερήφανα περιλαμβάνουν τους εαυτούς τους σε μια ελιτίστικη ομάδα των “αληθινών πιστών” τέτοιων όπως Πλάτωνα, Σωκράτη, Σαίξπηρ, Έμερσον, Φορντ και ακόμη δήθεν του ίδιου του Ιησού.
Πολύ απ’ τη δημοτικότητα της μετενσάρκωσης στην σημερινή κατά τα άλλα υλιστικά και επιστημονικά προσανατολισμένη κοινωνία, μπορεί να αποδοθεί στην σχεδόν πανταχού παρούσα επιρροή του Χόλλυγουντ στην κοινή γνώμη. Ο κατάλογος των διασημοτήτων και προσωπικοτήτων του κινηματογράφου που έχουν αγκαλιάσει την μετενσάρκωση και εκθέτουν μια τέτοια πίστη σε συνεντεύξεις και δημόσιες εμφανίσεις, είναι προφανώς ατέλειωτη και ακόμα μεγαλώνει.
Μεταξύ εκείνων στο κέντρο του γενικού ενδιαφέροντος που πιστεύουν στην μετενσάρκωση, είναι ο Πήτερ Σέλλερς, ο Συλβέστερ Σταλλόνε και ο Τζων Τραβόλτα, για να ονομάσουμε μόνο λίγους.
Αν και η λίστα των διασημοτήτων οπαδών της μετενσάρκωσης συνεχώς αυξάνει, κανείς δεν έχει κάνει περισσότερα για την υπόθεση αυτή, από την ηθοποιό Σίρλεϋ Μακλέην. Με έξι αυτοβιογραφικά βιβλία σε κυκλοφορία και ένα υπό έκδοση, έκανε για την τηλεόραση μίνι σειρές που εξιστορούσαν την ‘μεταστροφή’ της στην Ανατολική φιλοσοφία, η Μακλέην έχει γίνει ένα οικείο όνομα σε πολλούς μεταφυσικούς ενθουσιαστές. Η καλοκάγαθή της γοητεία, όσο και οι συχνές εμφανίσεις της σε απογευματινά σόου και σε γυναικεία περιοδικά, έχουν ελκύσει εκατομμύρια νοικοκυρών γυναικών στο παράξενο θεολογικό της σύνολο των προηγούμενων ζωών, Ουφολογίας, Ανατολικού διαλογισμού και παραψυχολογικών εμπειριών.
Η ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΣΤΗΝ “ΘΕΙΚΗ ΣΥΝΕΙΔΗΤΟΤΗΤΑ”
Αν και η πίστη στην Ανατολική αντίληψη της μετενσάρκωσης έχει φτάσει ενθουσιώδη ποσοστά, λίγοι έχουν μια ακριβή κατανόηση του τι πραγματικά συνεπάγεται. Η ίδια η λέξη “μετενσάρκωση” είναι σύνθετη από δύο άλλες λέξεις- “μετά” και “σάρκα”. Βασιζόμενοι σε ποια έκδοση (Ανατολική ή Δυτική) της μετενσάρκωσης συζητάμε, αυτή δηλώνει τον συνεχή κύκλο ταξιδιών των ψυχών είτε σε ανθρώπινα σώματα ή σε άλλες κατώτερες μορφές ζωής.
Ο μελετητής της θεωρίας θα αναγνωρίσει αμέσως την διάκριση μεταξύ Ανατολικής μετενσάρκωσης καθώς βρίσκεται στον Ινδουισμό και τον Βουδισμό, και στην νερωμένη , και κάπως διαστρεβλωμένη μορφή της στο Δυτικό ημισφαίριο.
Σύμφωνα με την “καθαρή” μορφή της θεωρίας, η αρχική κατάσταση της ψυχής ήταν η Θεϊκή συνειδητότητα, ή μια πλήρως αποατομικευμένη ύπαρξη μέσα στο “Βράχμαν”. Η “πτώση” και η επακόλουθη φανέρωση του φυσικού βασιλείου συνέβει όταν η ψυχή ανεξήγητα “ξέχασε” την αληθινή φύση της της θείας ένωσης με το Απόλυτο, και λανθασμένα αναζήτησε να θεμελιώσει την δική της ταυτότητα ξεχωριστά από το Βράχμαν.
Γι’ αυτό, τώρα η αποξενωμένη ψυχή, ή “άτμαν”, πρέπει να μπει στην “σαμσάρα”, τον κυκλικό τροχό των επαναλαμβανόμενων μετενσαρκώσεων, έως ότου φθάσει στο σημείο της αναγνώρισης ότι όλα τα πράγματα, περιλαμβάνοντας τον εαυτό της, είναι απλά “μάγια” ή απατηλές προεκτάσεις της μιας αληθινής Πραγματικότητας- του Βράχμαν. Με άλλα λόγια, η ψυχή αληθινά δεν υπάρχει, είναι σε μια πεσμένη κατάσταση επειδή αυτή νομίζει ότι υπάρχει, και πρέπει να υποστεί επαναλβανόμενες ξαναγεννήσεις μέχρι αυτή μια φορά πάλι να απορροφηθεί πίσω σε μια μακάρια μη-ύπαρξη (“νιρβάνα” στην Βουδιστική σκέψη). Παράξενη καθώς φαίνεται, αυτή είναι η Ινδουιστική σωτηρία και αυτός είναι ο υπέρτατος στόχος όλων των Ανατολικών πρακτικών όπως ο διαλογισμός, η γιόγκα και η χορτοφαγία, για να ονομάσουμε μόνο λίγες.
Όταν η μετενσάρκωση εισήχθηκε στον “Εκχριστιανισμένο” πληθυσμό στις ΗΠΑ, αρχίζοντας από το τέλος του 19ου αιώνα, αυτή υπέστη αξιοσημείωτη μεταμόρφωση. Επειδή η ιδέα της ξαναγέννησης σε σώματα ζώων αποδείχτηκε αρκετά απαράδεκτη στα Αμερικανικά αισθητήρια, η θεωρία έτσι κοινωνικά προσαρμόστηκε ώστε η μετενσάρκωση να συμβαίνει μόνο σε ανθρώπινες υπάρξεις.
Η ΜΕΤΕΝΣΑΡΚΩΣΗ ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΗΚΕ ΑΠΌ ΤΟΝ ΚΑΝΟΝΑ;
Ακολουθώντας τα ίχνη των “Χριστιανών” οπαδών της μετενσάρκωσης σαν τον Έντγκαρ Κέησυ και την Τζην Ντίξον, οι τυπικοί υποστηρικτές της θεωρίας σήμερα, δεν θεωρούν το σύστημα πίστης τους σαν μια αντίθεση στις διδασκαλίες του αληθινού Χριστιανισμού. Στην πραγματικότητα, πιστεύουν ότι έχουν βρει την γνήσια πίστη των Ιουδαίων και της σέχτας των Εσσαίων, όπως επίσης και εκείνη των Αποστόλων και των πατέρων της αρχαίας Εκκλησίας.
Το δόγμα της μετενσάρκωσης, ισχυρίζονται ότι είχε γίνει προεξέχουσα ιδέα στην Αγία Γραφή πριν συνωμοτήσουν εναντίον της και διαγραφεί απ’ τον κανόνα της Γραφής από μία Εκκλησιαστική σύνοδο, που την θεώρησε σαν απειλή στην εξουσία τους πάνω στον μέσο λαϊκό.
Φαίνεται διασκεδαστικό, ότι οι οπαδοί της μετενσάρκωσης ποτέ δεν μπορούν να συμφωνήσουν ποια σύνοδος ήταν πραγματικά υπεύθυνη για αυτή την υποτιθέμενη λογοκρισία. Μερικοί κατηγορούν τον Κωνσταντίνο και την Σύνοδο της Νίκαιας το 325 μ.Χ., ενώ άλλοι δείχνουν την 5η Οικουμενική Σύνοδο, ή την Κωνσταντινούπολη το 553 μ.Χ. υπο τον Ιουστινιανό. Θα πρέπει να σημειωθεί ωστόσο, ότι μια προσεκτική μελέτη της Εκκλησιαστικής ιστορίας καθαρά δείχνει ότι η μετενσάρκωση ποτέ δεν ήταν καν θέμα συζήτησης σε καμμιά Σύνοδο, πολύ λιγότερο να αφαιρεθεί απ’ την Βίβλο από υπερζηλωτές φονταμενταλιστές.
Ακόμα περισσότερο, δεν υπάρχει καμμιά ένδειξη ότι τα περιεχόμενα της σημερινής μας Αγίας Γραφής, είναι ελλειπή με οποιοδήποτε τρόπο, απ’ ό,τι περιλαμβανόνταν στο πρωτότυπό της κείμενο. Με πάνω από 24.000 αποσπασματικά ή πλήρη χειρόγραφα σε ύπαρξη, η Καινή Διαθήκη είναι το καλύτερα τεκμηριωμένο φιλολογικό ντοκουμέντο της αρχαίας ιστορίας που κατέχουμε σήμερα (με δεύτερο από απόσταση να έρχεται η Ιλιάδα και η Οδύσσεια του Ομήρου με 643 αντιφατικά χειρόγραφα).
Ακόμη κι αν όλα τα χειρόγραφα της Καινής Διαθήκης κάπως καταστρέφονταν, θα ήταν δυνατό να ξαναδομηθεί ολόκληρη από τα γραπτά των πατέρων της αρχαίας Εκκλησίας που γράφτηκαν πριν τον 3ο αιώνα.
ΟΙ ΠΑΤΕΡΕΣ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΑΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ
Η αρχαιότερη καταγραμμένη Χριστιανική αναφορά στην μετενσάρκωση είναι μία παρατήρηση που έγινε απ’ τον Ιουστίνο τον Μάρτυρα περίπου το 150 μ.Χ. στον ΔΙΑΛΟΓΟ ΜΕ ΤΟΝ ΤΡΥΦΩΝΑ 4:7. Αυτός φέρεται από πολλούς οπαδούς της μετενσάρκωσης να έχει δηλώσει εδώ την πίστη του ότι οι ανθρώπινες ψυχές επαναληπτικά ξαναγεννιούνται μέσα σε άλλα σώματα, αλλά μια ματιά στην αμφιλεγόμενη περικοπή αποκαλύπτει άλλα πράγματα:
“ Ούτε βλέπουν λοιπόν τον Θεό οι ψυχές, ούτε μεταβαίνουν σε άλλα σώματα, διότι τότε θα γνώριζαν ότι τιμωρούνται και θα φοβούνταν μη τυχόν αμαρτήσουν και έπειτα ”.
Λίγες δεκαετίες αργότερα, στην αναλυτική του επίθεση στους Γνωστικούς, ΚΑΤΑ ΤΩΝ ΑΙΡΕΣΕΩΝ, ο Ειρηναίος επίσης κριτίκαρε την πίστη στην μετενσάρκωση , επισημαίνοντας την έλλειψη ανάμνησης των προηγούμενων ζωών απ’ το γενικό κοινό. Η μετενσάρκωση παρόμοια συζητήθηκε δυσμενώς τον 2ο αιώνα απ’ τον Τερτυλλιανό (ΠΕΡΙ ΨΥΧΗΣ, κεφάλαιο 23-24,29-35) και τον Αρνόβιο (ΚΑΤΆ ΕΙΔΩΛΟΛΑΤΡΩΝ ΙΙ, κεφάλαιο 16). Άλλοι αντιτιθέμενοι ήταν ο Λακτάντιος τον 3ο αιώνα (ΟΙ ΘΕΙΟΙ ΘΕΣΜΟΙ, βιβλίο 3ο, κεφάλαιο 18-19), ο Γρηγόριος ο Νύσσης τον 4ο αιώνα (ΓΙΑ ΤΗ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ, κεφάλαιο 29) και ο Αυγουστίνος τον 5ο αιώνα (Η ΠΟΛΙΤΕΙΑ ΤΟΥ ΘΕΟΥ, βιβλίο Χ, κεφάλαιο 30).
Ο Πατέρας της Εκκλησίας που πιο συχνά παρατίθεται από τους οπαδούς της μετενσάρκωσης είναι ο Ωριγένης, που όχι μόνο ήταν γνωστός τον 3ο αιώνα για την λαμπρή του μόρφωση, αλλά επίσης και για τις θεολογικές του σκέψεις. Ωστόσο, αν και κρατούσε την διδασκαλία της προύπαρξης των ανθρώπινων ψυχών πριν τις φυσικές τους γεννήσεις, αυτό δεν μπορεί με κανένα τρόπο να παρερμηνευτεί στο να δείχνει ότι αυτός πίστευε σε διαδοχικές ενσαρκώσεις που ακολουθούν την αρχική. Αυτό ο ίδιος το διακήρυξε στο ογκώδη του έργο ΚΑΤΆ ΚΕΛΣΟΥ, στο οποίο έγραψε αυτός:
“Αλλά πάνω σ’ αυτά τα θέματα πολλά και μυστήρια, μπορεί να ειπωθούν× σε συμφωνία με αυτό που ακολουθεί: ‘Είναι καλό να κρατάς κλειστό το μυστικό ενός βασιλιά’ – με σκοπό η διδασκαλία της εισόδου των ψυχών σε σώματα (όχι όμως, εκείνη της μεταφοράς απ’ το ένα σώμα σε ένα άλλο), να μπορεί να απορριφθεί μπροστά στην κοινή κατανόηση”. Η παρένθεση είναι αυθεντική.
Προς το τέλος της ζωής του, ο Ωριγένης επίσης παρήγαγε ένα σχολιαστήριο πάνω στο Κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο, στο οποίο συζήτησε σε μάκρος κατά πόσο ή όχι, ο Ιωάννης ο Βαπτιστής ήταν η μετενσάρκωση του Ηλία. Το συμπέρασμά του πάνω στο ζήτημα είναι αναντίρρητα φανερό:
“Σ’ αυτό το μέρος (Ματθαίος 17:10-13) δεν φαίνεται σε μένα ότι η ψυχή για την οποία μιλάμε είναι του Ηλία, μη τυχόν πέσουμε στη διδασκαλία της μετεμψύχωσης, η οποία είναι ξένη προς την Εκκλησία του Θεού, και δεν μας παραδόθηκε από τους Αποστόλους, ούτε πουθενά διατυπώνεται στις Γραφές”.
Είναι εντελώς φανερό, από την παραπάνω δήλωση ότι ο Ωριγένης κατά κανένα τρόπο δεν υποστήριξε την μετενσάρκωση, ούτε ακόμη πρότεινε την πιθανότητά της. Ατυχώς, ο Ωριγένης μετά θάνατον ανακηρύχθηκε αιρετικός επειδή δίδαξε ενάντια στην αιώνια κόλαση.
ΔΙΔΑΞΕ Ο ΙΗΣΟΥΣ ΤΗΝ ΜΕΤΕΝΣΑΡΚΩΣΗ;
Οι οπαδοί της μετενσάρκωσης που ομολογούν μια Χριστιανική πίστη, αναγκάζονται φυσικά, να πιστεύουν ότι ο Ιησούς ο ίδιος αποδέχονταν και προωθούσε την μετεμψύχωση των ψυχών, το οποίο αυτός δήθενα διδάχτηκε στην Ινδία κατά τη διάρκεια των 18 “σιωπηλών ετών” από έφηβος μέχρι την αρχική ενηλικίωσή του. Πιο συχνά παρατίθεται σε υποστήριξη αυτού του ισχυρισμού, η συνομιλία μεταξύ του Χριστού και του Νικόδημου που βρίσκεται στο 3ο κεφάλαιο του Ευαγγελίου του Ιωάννη:
“(Ο Νικόδημος) ήρθε στον Ιησού νύχτα και του είπε: “Διδάσκαλε, ξέρουμε πως ο Θεός σε έστειλε να διδάξεις, γιατί κανείς δεν μπορεί να κάνει αυτά τα θαύματα που κάνεις εσύ, αν ο Θεός δεν είναι μαζί του”.
Κι ο Ιησούς του είπε: “Σε βεβαιώνω, πως αν δε γεννηθεί κανείς ξανά, δεν μπορεί να δει τη βασιλεία του Θεού” (Ιωάννης 3:2-3).
Λανθασμένα καταφεύγοντας σε ένα κατά γράμμα τρόπο ερμηνείας του παραπάνω, οι οπαδοί της μετενσάρκωσης επιμένουν ότι όταν ο Ιησούς μιλούσε για “αναγέννηση”, Αυτός πραγματικά υπονοούσε την κυκλική ξαναγέννηση. Ωστόσο, εάν αυτός ήταν ο υπαινιγμός του, δυστυχώς δεν έγινε καθόλου αντιληπτός απ’ τον Νικόδημο:
“Πώς είναι δυνατό ένας άνθρωπος ηλικιωμένος να γεννηθεί ξανά; Μήπως μπορεί να μπει στην κοιλιά της μάνας του και να γεννηθεί άλλη μια φορά;” (εδάφιο 4).
Αντί να επιπλήξει τον Ιουδαίο θρησκευτικό ηγέτη για την έλλειψη κατανόησης του κατά τα φαινόμενα πλατιά αποδεκτού δόγματος της μετενσάρκωσης, ο Ιησούς τότε προχώρησε να εξηγήσει την αληθινή σημασία των λόγων Του:
“Σε βεβαιώνω πως αν κανείς δε γεννηθεί από το νερό και το Πνεύμα, δεν μπορεί να μπει στη βασιλεία του Θεού. Ό,τι γεννιέται από τον άνθρωπο είναι ανθρώπινο, ενώ ό,τι γεννιέται από το Πνεύμα είναι πνευματικό. Μην απορείς που σου είπα, πρέπει να γεννηθείτε ξανά (εδάφια 5-7).
Στην παραπάνω περικοπή, ο Ιησούς έκανε ξεκάθαρο ότι αυτός δεν μιλούσε για μια φυσική γέννηση, ή για μια σειρά από αυτές σ’ ότι αφορά το θέμα, αλλά για μια γέννηση πνευματικής φύσης. Πραγματικά, η ακριβής απόδοση αυτού του κειμένου από το αρχαίο Ελληνικό κείμενο θα έπρεπε να λέει: “γεννημένοι από ψηλά” (πρωτότυπο: γεννηθήναι άνωθεν). Οι θνητές ανθρώπινες υπάρξεις γεννούν απογόνους θνητούς που υπόκεινται στον θάνατο καθώς οι ίδιες (“το γεγεννημένον εκ της σαρκός σάρξ εστίν”-εδάφιο 6). Ωστόσο, η “γέννηση” για την οποία μίλησε ο Ιησούς, δεν επιτυγχάνεται μέσω της φυσικής αναπαραγωγής, αλλά σαν ένα συμβάν που ξεκινά από τον Θεό μόνο (Ιωάννης 1:13). Όταν ένα πρόσωπο “αναγεννιέται” ως παιδί του Θεού διαμέσου της πίστης στο λυτρωτικό έργο του Χριστού πάνω στο σταυρό, το Άγιο Πνεύμα μεταδίδει σ’ αυτόν μια νέα φύση που δεν είναι φυσική και γι’ αυτό άφθαρτη (Α’ Πέτρου 1:23). Η συνεχής ξαναγέννηση δεν είναι αναγκαία, διότι το άτομο έχει ήδη εισέλθει στην αιώνια ζωή της Βασιλείας του Θεού (Ιωάννης 5:24).
Ο ΙΩΑΝΝΗΣ Ο ΒΑΠΤΙΣΤΗΣ ΗΤΑΝ Ο ΗΛΙΑΣ;
Οι οπαδοί της μετενσάρκωσης περαιτέρω προσπαθούν να ζητήσουν την οικειοποίηση του Χριστού για το δόγμα τους, ισχυριζόμενοι ότι ο Ιησούς υπαινίχτηκε την πίστη Του στη μετενσάρκωση πολλές φορές στις ιδιωτικές συζητήσεις με τους δώδεκα μαθητές Του. Ένα από αυτά τα περιστατικά λένε ότι βρίσκεται στον Ματθαίο, στο οποίο υποτίθεται δίδαξε ότι ο Ιωάννης ο Βαπτιστής ήταν πραγματικά η μετενσάρκωση του προφήτη Ηλία της Παλαιάς Διαθήκης:
“Οι μαθητές τον ρώτησαν [τον Ιησού]: Γιατί οι γραμματείς λένε πως πρέπει να έρθει πρώτα ο Ηλίας; Κι αυτός απάντησε: ‘Πρώτα θα έρθει ο Ηλίας και θα τα αποκαταστήσει όλα. Σας βεβαιώνω όμως πως ο Ηλίας ήρθε κιόλας, μα δεν τον αναγνώρισαν, και του έκαναν ό,τι ήθελαν…’ Τότε κατάλαβαν οι μαθητές πως τους μιλούσε για τον Ιωάννη τον Βαπτιστή” (Ματθαίος 10:10-13).
Είναι πλήρως κατανοητό πως αυτή η περικοπή μπορεί να παρανοηθεί για να υποστηρίξει την μετενσάρκωση . Συχνά η φράση “αυτό είναι” πραγματικά σκοπεύονταν να κατανοηθεί ως “αυτό αντιπροσωπεύει”, και η φράση “αυτό είναι σαν” ως “αυτό είναι η εκπλήρωση του.” Τέτοια παραδείγματα έκφρασης μπορεί να δούμε σε περικοπές όπως Ματθαίος 26:26, Εβραίους 12:29, Α’ Κορινθίους 10:4, κλπ. Δεν θα είναι παράλογο, γι’ αυτό, να θεωρήσουμε ότι ο Ιωάννης ήρθε απλά σαν την εκπλήρωση της διακονίας του Ηλία, όχι κατά γράμμα, αλλά ως λειτουργίας, ενεργώντας “με το πνεύμα και τη δύναμη του προφήτη Ηλία” (Λουκάς 1:17), καθώς έκανε ο Ελισσαίος (Β’ Βασιλέων 2:15).
Η ανοησία των οπαδών της μετενσάρκωσης να ενώνουν τον Ιωάννη με τον Ηλία μπορεί να ιδωθεί πιο καθαρά όταν ένα άλλο σημαντικό γεγονός αναγνωριστεί. Στο Β’ Βασιλέων 2: 11, πληροφορούμαστε ότι ο προφήτης ποτέ δεν βίωσε τον φυσικό θάνατο, έτσι η ψυχή του δεν ήταν διαθέσιμη για μελλοντική ξαναγέννηση στο σώμα του Βαπτιστή της Ιουδαίας. Ακόμη περισσότερο αυτός έδειξε τον εαυτό του να είναι ακόμη ζωντανός και με το αρχικό του σώμα πάνω στο Όρος της Μεταμόρφωσης (Λουκάς 9:30-33). Και τελικά, για να διαλύσει και την παραμικρή αμφιβολία, όταν ρωτήθηκε “Μήπως είσαι ο Ηλίας;” , ο Ιωάννης καθαρά απάντησε: “Όχι” (Ιωάννης 1:21).
ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΟΥ ΚΑΚΟΥ
Αν και οι κύριοι υποστηρικτές της, μας θέλουν να πιστεύουμε διαφορετικά, η μετενσάρκωση δεν κάνει, ούτε μπορεί βεβαίως να λύσει το πρόβλημα του κακού. Στην πραγματικότητα, το διαιωνίζει. Για παράδειγμα, σύμφωνα με τον Νόμο του Κάρμα “της αιτίας και του αποτελέσματος”, προς τον οποίο το βιβλικό κείμενο “ό,τι σπέρνει ο άνθρωπος, αυτό θα θερίσει” (Γαλάτες 6:7), συχνά εφαρμόζεται κακώς, η ψυχή ενός ανθρώπου που συνηθίζει να χτυπάει την γυναίκα του θα συσσωρεύσει αρνητικό κάρμα σχετικό με το έγκλημά του. Για να ελαφρώσει αυτό το χρέος, αυτός πρέπει έπειτα να ξαναγεννηθεί στην επόμενη ζωή του σαν μια σύζυγος που την δέρνει ο άντρας της, ο οποίος έπειτα πρέπει για ανταπόδοση παρόμοια να ξαναγεννηθεί σαν την χτυπημένη γυναίκα, και έτσι θα συνεχίζει στο άπειρο. Πού είναι η δίκαιη απόφαση για την αμαρτία του να δέρνεται συνεχώς μια γυναίκα, σ’ αυτό τον ατέλειωτο κύκλο; Η απάντηση είναι ένα ολοφάνερο “πουθενά”.
Αν και το παραπάνω είναι ομολογουμένως ένα απλό υποθετικό παράδειγμα, η ίδια συμφυής αντίληψη μπορεί παρόμοια να εφαρμοστεί σε οποιαδήποτε περιοχή της ανθρώπινης σφαλερότητας. Ακόμη περισσότερο, όταν ο νόμος του κάρμα ακολουθηθεί μέχρι το λογικό του συμπέρασμα, αυτός αναπόφευκτα παράγει απάθεια, κι όχι συμπάθεια προς έναν συνάνθρωπό μας όπως η Βίβλος τόσο σαφώς απαιτεί. Επειδή η φτώχεια, η ασθένεια ή η δυστυχία γίνονται αποδεκτά σαν την τιμωρία του ατόμου για τις προηγούμενες αμαρτίες του σε άλλες ζωές, η προσπάθεια κάποιου να ανακουφίσει τέτοια παθήματα, όπως έκανε ο ‘Καλός Σαμαρείτης’ στο Λουκά 10:30-37, αποθαρρύνεται ωστόσο, και ακόμη θεωρείται η ίδια η προσπάθεια σαν αμαρτία. Το τελικό αποτέλεσμα του αληθινού Ινδουισμού ίσως καλύτερα φαίνεται στις δυσμενείς συνθήκες διαβίωσης που βρίσκονται κυρίως στην Ινδία, στην οποία η φροντίδα και η διατροφή των απόρων πέφτει εντελώς πάνω στους ώμους των Χριστιανών Ιεραποστόλων και εκείνων που έχουν άμεσα επηρρεαστεί (δες Ματθαίος 25:31-46).
Σε τελική ανάλυση, ο Νόμος του Κάρμα, είναι απελπιστικά κατώτερος του Χριστιανικού δόγματος της εξιλέωσης, διότι ενώ οι πιστοί στο αντικαταστατικό έργο του Χριστού πάνω στο σταυρό είναι υποψήφιοι για την συγχώρηση του Θεού, οι οπαδοί της μετενσάρκωσης δεν είναι. Το Α’ Ιωάννου 1:9 προσφέρει την ελπίδα και την παρηγοριά πως καμμιά αμαρτία δεν είναι τόσο μεγάλη ώστε να μην συγχωρηθεί ο ένοχος, ενώ ο Νόμος του Κάρμα απαιτεί μια ασυμβίβαστα άκαμπτη πληρωμή για κάθε κακή σκέψη ή πράξη.
Σε όλη την ιστορία, ο άνθρωπος έχει αναζητήσει να ξεφύγει την υπευθυνότητά του μπροστά στον Δημιουργό του και να βάλει τον εαυτό του σαν δικό του λυτρωτή και θεό (δες Ησαίας 44:24). Ωστόσο, η Γραφή μας λέει πως ανεξάρτητα πόσες διαδοχικές προσπάθειες κάνουν, οι άνθρωποι δεν μπορούν ποτέ να φθάσουν ένα σημείο της δικής τους δικαιοσύνης, γιατί είμαστε απ’ τη φύση μας, ακάθαρτοι αμαρτωλοί ξεχωρισμένοι από έναν απέιρως άγιο Θεό (Ησαίας 59:2). Αυτός ήταν ο λόγος που ήταν αναγκαίο για τον Θεό να ενσαρκωθεί ο ίδιος σε ανθρώπινη σάρκα (Ιωάννης 1:18-κριτικό κείμενο, Κολοσσαείς 2: 9), και να κουβαλήσει την καταδίκη που οι δικές μας αμαρτίες έχουν προκαλέσει (Ησαίας 53:4). Η αποδοχή της καθαριστικής δύναμης του Αίματος του Χριστού στις ζωές μας είναι ο μόνος τρόπος με τον οποίο μπορούμε να λάβουμε το εντελώς δωρεάν δώρο της σωτηρίας (Ιωάννης 1:12). Απ’ την άλλη μεριά, η συνέπεια της απόρριψης αυτής της απλής αλήθειας είναι ο πνευματικός θάνατος (Ρωμαίους 6:23), όχι μελλοντικές ευκαιρίες μέσω της κυκλικής ξαναγέννησης.
Η Αγία Γραφή λέει στην Εβραίους 9:27, “Οι άνθρωποι μια φορά πεθαίνουν κι ύστερα κρίνονται από τον Θεό”. Αντίθετα προς τις ψευδείς υποσχέσεις της μετενσάρκωσης, αυτή η παρούσα ζωή είναι όλο ότι μας παραχωρείται για να χρησιμοποιήσουμε. Πέρα από το πέπλο του θανάτου, η απεραντοσύνη της αιωνιότητας μας περιμένει όλους εμάς. Οι αποφάσεις που παίρνουμε τώρα, θα προσδιορίσουν τελικά την θέση μας στην αιωνιότητα.
ΜΕΤΕΝΣΑΡΚΩΣΗ
Απεστάλη: 09/08/2002, 01:25:23
