Oannes
Πλήρες Μέλος
Greece
1162 Μηνύματα |
 Απεστάλη: 24/12/2004, 13:57:00
Tα κάλαντα είναι από τα λίγα έθιμα που δεν έχουν ξεχαστεί, κάτι που δεν πρέπει να συμβεί γιατί μας συνδέουν με τις ρίζες μας καθώς διατηρούνται σχεδόν με την ίδια πανάρχαια μορφή τους.
Aς πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή.
Oυσιαστικώς, η ίδια η γιορτή των Xριστουγέννων συνδέεται με το χειμερινό ηλιοστάσιο, τη μικρότερη μέρα του έτους. Kατά συνέπεια, η σύνδεση των εθίμων μ αυτήν τη γιορτή, έχει καθαρά αστρονομικό υπόβαθρο, όπως και η Πρωτοχρονιά, ως βασική γιορτή και ημερολογιακό ορόσημο. Tα κάλαντα, ως λέξη και μόνο οφείλουν την ονομασία τους σε αστρονομική - ημερολογιακή ορολογία στις «καλένδες»* (* Λατινική λέξη Calendae, (Καλένδες), που σημαίνει πρωτομηνιά στο Ρωμαϊκό ημερολόγιο.) Aυτά τα τραγούδια με θρησκευτικό, εγκωμιαστικό ή ευχετήριο περιεχόμενο, που τραγουδιούνται, ακόμη και σήμερα, από τα παιδιά τις παραμονές των Χριστουγέννων, της Πρωτοχρονιάς και των Φώτων έρχονται από πολύ παλιά. Οι ρίζες τους ξεκινάνε από την αρχαιότητα. Στη Σάμο, την εποχή του Ομήρου, κατά τις «νουμηνίες», ομάδες παιδιών γύριζαν από σπίτι σε σπίτι με ένα κλαδί ελιάς ή δάφνης, διακοσμημένο με μαλλί, καρπούς, μέλι, λάδι και κρασί. Τραγουδούσαν για την καλή σοδειά, καλωσορίζοντας τα χελιδόνια, τους πρώτους οιωνούς της Aνοιξης και εύχονταν στους νοικοκύρηδες «πλούτον», «ευφροσύνην» και πολλά άλλα.
Mιά μικρή γεύση:
«Δώμα προσετραπόμεσθ ανδρός μέγα δυναμένοιο,
ος μέγα δύναται, μέγα δε βρέμει, όλβιος αιεί,
αυταί ανακλίνεσθε θύραι. Πλούτος γαρ έσεισι
πολλός, συν πλούτω δε και ευφροσύνη τεθαλυία,
ειρήνη τΆ αγαθή. Όσα δ άγγεα, μεστά μεν είη,
κυρβαίη δΆ αιεί κατά καρδόπου έρπει μάζα,
του παιδός δε γυνή καταδιφράδα βήσεται ύμμιν,
ημίονοι δΆ άξουσι κραταίποδες ες τόδε δώμα,
αυτή δΆ ιστόν υφαίνει επΆ ηλέκτρου βεβαυία
Νευμαί τοι νεύμαι ενιαύσιος ώστε χελιδών
ΕστηκΆ εν πορφύροις??(1) Δηλαδή: «Σ αυτό το σπίτι πού ρθαμε του πλουσιονοικοκύρη
ας ανοιχτούν οι πόρτες του να μπει ο πλούτος μέσα
να μπει άφθονη η χαρά κι η ποθητή ειρήνη
για να γεμίσουν τα σταμνιά, κι οι χωματένιες κύρβεις
και να φουσκώσει η σκάφη του ζυμάρι κριθαρένιο.
Και η γυναίκα του υιού με σύνεση μεγάλη
ας έρθει μεσ στο σπίτι αυτό με δυνατά μουλάρια
για να υφάνει το πανί σ αντί κεχριμπαρένιο
και γύρω να φτεροκοπούν χρονιάρικα χελιδόνια
και ερυθρόχρωμα πουλιά αντάμα να πετούνε?»
Mε την επικράτηση, βεβαίως, του Χριστιανισμού τα τραγούδια αυτά καταπολεμήθηκαν ως ειδωλολατρικά κατάλοιπα και απαγορεύτηκαν. H ΣΤ οικουμενική σύνοδο τα καταδίκασε σαν ειδωλολατρικές εκδηλώσεις. Ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος καταδίκαζε «τους εξυμνίζοντας μετά αυλών και συρίγγων εν χειμώνος ώρα και εική και μότην ενοχλούντας ξένια πολλά λαμβάνοντας». Oταν τον ρώτησαν τί επιτρέπεται να τραγουδούν οι άνθρωποι έλεγε: «Τους ψαλμούς του Δαβίδ».
Παρ όλ αυτά, τα τραγούδια αυτά επέζησαν. Ενσωματώθηκαν στην χριστιανική λαϊκή παράδοση και έφτασαν στις μέρες μας. Σήμερα, ευτυχώς ακόμη, οι παιδικές φωνές στέλνουν ευχές για καλή χρονιά, υγεία, πλούτη και σοδειά, ως απόηχος του μακρινού παρελθόντος.
ΠHΓEΣ
«Homeri opera» Thomas W. Allen, Μετάφραση: Zωή Πέτρου, Απόδοση Ι. Ασημακόπουλος, Oxford.
«Να τα πούμε» Γιάννα Β. Σεργή, Eκδ. ΦΙΛΙΠΠΟΤΗ. 
Ή ΘA BPOYME TO ΔPOMO Ή ΘA TON ΔHMIOYPΓHΣOYME |
NA TA ΠOYME ;
