ευχαριστώ

Δυο σημαντικές διάφορες μεταξύ Πλάτωνα και Αριστοτέλη, είναι η ερμηνεία της ψυχής .

Για τον Πλάτωνα η ψυχή κάθε ανθρώπου προϋπάρχει και μετά τον θάνατο του ζώντος οργανισμού συνεχίζει να υπάρχει και να περνά από διάφορες φάσεις (μετενσαρκώσεις), ώσπου ν' απαλλαγεί τελικά από τα σωματικά δεσμά .

Κατά τον Αριστοτέλη η ψυχή είναι αυτή που δίνει πνοή στο σώμα, έτσι όταν χαθεί (πεθάνει) το σώμα, μαζί του χάνεται και η ψυχή .
Οπότε κατά τον Αριστοτέλη δεν υπάρχει αθανασία της ψυχής, αφού η μοίρα της ψυχής ως μορφή του ζώντος οργανισμού είναι συνυφασμένη με την μοίρα του σώματος .

Βέβαια λόγο χρόνου, αυτά που έγραψα είναι πολύ επιφανειακά, όπως και υπάρχουν και άλλες διαφορές μεταξύ των δυο φιλοσόφων, που με την πρώτη ευκαιρία (το βράδυ. .) θα γίνω όσο γνωρίζω ποιο λεπτομερείς…

quote:

---

tst καλώς ήρθες στο ESOTERICA και χρόνια πολλά.

........., που με την πρώτη ευκαιρία (το βράδυ. .) θα γίνω όσο γνωρίζω ποιο λεπτομερείς…

---

Δηλαδή μόνον όταν πραγματοποιείται μέσα από φαινόμενα, αντικείμενα και εκεί προσλαμβάνει κάποια μορφή αντιληπτή από την αισθητηριακή εμπειρία .
Κατά τον Αριστοτέλη κάθε (νοητή ουσία) καθορίζεται μέσα από 4ης αιτίες, την ύλη, τη μορφή, την ενέργεια και το σκοπό .

Η ύλη και η μορφή ως συστατικά στοιχεία των όντων δεν υπάρχουν ποτέ χωρισμένα στην πραγματικότητα, όπως δεν υπάρχει ποτέ σώμα χωρίς ψυχή ή ψυχή χωρίς σώμα, , ύλη είναι παθητική, είναι η δυνατότητα του (πράγματος), ενώ το πνεύμα είναι ενεργητικό, δηλαδή η δύναμη που μεταβάλλει τη δυνατότητα σε πραγματικότητα. .

Από την άλλη ο Πλάτωνας πίστευε πως τα αισθητά πράγματα είναι μια ψευδαίσθηση, σκιές και είδωλα των ιδεών .

Ο Πλάτων μίλαγε για δυο κόσμους, δυο επίπεδα, , τον αισθητό κόσμο, ο οποίος συνεχώς μεταβάλλεται και το νοητό, τον αναλλοίωτο, δηλαδή τις ιδέες οι οποίες υπάρχουν σε τόπο επουράνιο, αλλά που υπάρχει μεταξύ τους μια αναγκαία σχέση αντιστοιχίας .

Για κάθε τι αισθητό υπάρχει μια ιδέα, ενώ τα αισθητά πράγματα δεν είναι τίποτα άλλο παρά είδωλα των αισθήσεων μας ,οι ιδέες συνιστούν την αληθινή πραγματικότητα, είναι τα όντως όντα .

"Πάντες άνθρωποι του ειδέναι ορέγονται φύσει" ,

γράφει ο Σταγιρίτης στην πρώτη πρόταση του προοιμίου, των "Μετά τα φυσικά". Από την όρεξη, δηλαδή, της τάσεως και προσπάθειας προς το "ειδέναι" , προς την θεώρηση του καθαρού "είδους" των πραγμάτων, γεννάται η γνώση.
Ας μιλήσουμε τώρα για τους δύο επιφανείς φιλοσόφους :

Πλάτων (427-347 π.Χ.) : Ιδεαλιστής Αθηναίος φιλόσοφος. Μαθητής του Σωκράτη. Διατύπωσε την θεωρία των ιδεών ( μια μεταφυσική θεωρία του αντικειμενικού, ηθικού και αισθητικού ιδεαλισμού) .
Ο Πλάτωνας κάνει λόγο περί αιτιών και τις διαιρεί σε "πρώτες αιτίες" στις οποίες κατατάσσει τις ιδέες και σε "δευτέρας" ή "ξυναίτια" στις οποίες κατατάσσει τα υλικά δεδομένα (Πλάτ. "Τίμαιος", 46C, 36C και 69A).
Η γνωσιοθεωρία του Πλάτωνα είναι ενεργισμός, διότι η γνώση θεωρείται σαν ενεργητική συμπεριφορά του ανθρώπου ο οποίος στρέφεται προς το "ον".
Είναι δε η Πλατωνική γνωσιολογία και εκ των προτέρων (A PRIORI), διότι απαλλάσσεται της "καθ'έξιν εμπειρίας".
Η εμπειρία αποτελεί ερέθισμα της γνώσης.
Έτσι τίθεται και το πρόβλημα της γένεσης της γνώσης.
Χαρακτηρίζεται από την άποψη αυτή ο Πλατωνισμός σαν ενορατικός (ιντουϊτιονίσμους), διότι κατά τον Πλάτωνα μία και μόνη εμπειρία του πράγματος αρκεί για την γνώση του απεικονιζόμενου σ'αυτό γενικού και ιδεώδους περιεχομένου.

Αριστοτέλης (384-322π.Χ.) : Ρεαλιστής φιλόσοφος και εμπειριστής από τα Στάγιρα της Χαλκιδικής, πολυμερής διάνοια. Θεμελιωτής πολλών επιστημών.
Ο Αριστοτέλης, αναφέρεται και αυτός στις αιτίες τις οποίες κατατάσσει σε τέσσερις κατηγορίες :
1) στην ουσία,
2) στην ύλη "το εξ ου γίνεταί τι",
3)στην ποιητική αιτία "εξ ου η μεταβολή",
4)στην τελική αιτία.
Η εκδοχή των παραπάνω τεσσάρων αριστοτελικών μορφών της αιτιότητας έγινε αποδεκτή γενικά από τους Μεσαιωνικούς φιλόσοφους.
Κατά τον Αριστοτέλη, εκτός της εμπειρικής γνώσης είναι απαραίτητη "η κατέννοιαν γνώση".
Η γνωσιολογική του τοποθέτηση είναι ο εμπειρισμός (αποστεριορισμός) (a posteriory, δηλ. εκ των υστέρων).
Η γνώση πρέπει να έχει μια προέλευση.
Και γεννάται το ερώτημα :
Η προέλευση είναι η εμπειρία - εμπειρισμός ή οι έμφυτες ιδέες, ή πρέπει να θεωρηθεί η γνώση σαν προδιάθεση;
Ο Αριστοτέλης εξαίρει την αξία της γνώσης σαν αυτό που σχηματίζει περιεχόμενα τα οποία απεικονίζουν την εμπειρία. Τονίζει την επεξεργασία της εμπειρίας και το εκ των υστέρων (A POSTERIORY).
Αναγνωρίζει την δεκτικότητα του πνεύματος, κλίνει προς τον δεκτικισμό, αποδίδοντας σημασία στην επεξεργασία των περιεχομένων δια της διανόησης.
Ορίζει από μιας απόψεως την αλήθεια σαν ανταπόκριση της σκέψης με τα πράγματα και θέτει το πρόβλημα της αρχής της γνώσης .

Σημείωση: Και οι δύο φιλόσοφοι διακρίνουν την νόηση από την αισθησιακή αντίληψη, την οποία καλούν "δόξαν".

Αυτά προς το παρόν για την γνωσιολογική τους τοποθέτηση.

Φιλικά

Κηφεύς

Επομένως πρέπει πρώτα (κατά τη γνώμη μου), να δούμε τι είναι αυτοί οι δύο τρόποι σκέψης.
Είναι ενδιαφέρον να παρακολουθήσουμε τον τρόπο με τον οποίο ο μεγάλος Ελβετός φιλόσοφος-ψυχολόγος Κάρλ Γιουγκ καταπιάνεται με το θέμα:

Και ξεκινάμε με την κατευθυνόμενη σκέψη:
Αν παρακολουθήσουμε προσεκτικά ένα συρμό από έντονες σκέψεις π.χ. τη λύση ενός δύσκολου προβλήματος - ανακαλύπτουμε αιφνίδια πως σκεπτόμαστε με λέξεις, πως σκεπτόμενοι εντατικά αρχίζουμε να μιλάμε στον εαυτό μας ή μάλιστα πολλές φορές γράφουμε το πρόβλημα ή κάνουμε ένα σχετικό σχέδιο, ώστε να το ξεκαθαρίσουμε τέλεια. Όποιος έχει ζήσει για λίγο σε μια ξένη χώρα σίγουρα θα πρόσεξε πωε έπειτα από λίγο αρχίζει να σκέπτεται στη γλώσσα της χώρας εκείνης. Κάθε συρμός από έντονες σκέψεις εξελίσσεται με λεκτική μορφή, σαν να ήθελε κανείς να τις εκφράσει, να τις διδάξει ή να πείσει κάποιον γι'αυτές.
Κατευθύνεται προφανώς προς τα έξω, προς τον έξω κόσμο.
Η κατευθυνόμενη, η λογική σκέψη, είναι λοιπόν σκέψη προσαρμοσμένη στην πραγματικότητα, με την οποία μιμούμαστε την διαδοχικότητα των αντικειμενικά αληθινών πραγμάτων, έτσι που οι εικόνες μέσα στο νου μας, ακολουθούν η μία την άλλη με την ίδια αυστηρά αιτιατή συνέπεια όπως και τα γεγονότα.
Το είδος τούτο της σκέψης, που το ονομάζουμε σκέψη με κατευθυνόμενη προσοχή, έχει το πρόσθετο χαρακτηριστικό να προκαλεί κόπωση και για τούτο μπορεί να λειτουργήσει για μικρά χρονικά διαστήματα.
Ολόκληρο το επίπονο επίτευγμα της ζωής του καθενός μας δεν είναι παρά προσαρμογή στην πραγματικότητα, από την οποία προσαρμογή ένα μέρος είναι η κ α τ ε υ θ υ ν ό μ ε ν η σ κ έ ψ η .
Το υλικό που χρησιμοποιούμε για τη σκέψη μας είναι προφορικός λόγος και λεκτικές έννοιες, που από αμνημονεύτους χρόνους χρησιμεύουν σαν γέφυρα με το περιβάλλον και που δεν έχουν παρά ένα μοναδικό σκοπό:
Τ η ν ε π ι κ ο ι ν ω ν ί α .
Όσο σκεπτόμαστε κατευθυνόμενα, σκεπτόμαστε γ ι α τους άλλους και μιλούμε π ρ ο ς τους άλλους.
Συμπεραίνουμε λοιπόν ότι η κατευθυνόμενη σκέψη ή, όπως θα μπορούσαμε να πούμε, σκέψη με λέξεις, είναι φανερά ένα όργανο καλλιέργειας και δεν κάνουμε λάθος, αν πούμε ότι το τρομακτικό έργο της εκπαίδευσης, που οι περασμένοι αιώνες αφιέρωσαν στην κατευθυνόμενη σκέψη, άρα εξαναγκάζοντάς την να αναπτυχθεί από την υποκειμενική, την ατομική σφαίρα, στην αντικειμενική, στην κοινωνική σφαίρα, έχει προκαλέσει μιαν αναπροσαρμογή του ανθρώπινου νου, στην οποία οφείλουμε τον μοντέρνο εμπειρισμό και την τεχνολογία μας.
Τα τελευταία είναι τελείως καινούργιες κατακτήσεις στην ιστορία του κόσμου και ήταν άγνωστα σε περασμένες εποχές. Ανήσυχοι ερευνητές συχνά μονομάχησαν , με το ερώτημα, γιατί η πρώτης ποιότητας γνώση, που αναμφίβολα οι αρχαίοι κατείχαν στα μαθηματικά, φυσική και μηχανική, ταιριασμένη με την άφθαστη δεξιότητά τους, δεν εφαρμόστηκε ποτέ για να αναπτύξει τις πρωτόγονες τεχνικές, που ήταν κιόλας γνωστές σ'αυτούς (π.χ. τις αρχές των απλών μηχανών) σε μια πραγματική τεχνολογία με την μοντέρνα σημασία της λέξης και γιατί οι αρχαίοι δεν κατάφεραν ποτέ να ξεπεράσουν το στάδιο του να εφευρίσκουν διασκεδαστικές παραδοξότητες.
Σ'αυτό μονάχα μια απάντηση υπάρχει: Οι αρχαίοι, με μερικές εξαιρέσεις, δεν είχαν την ικανότητα να συγκεντρώσουν το ενδιαφέρον τους στις μετατροπές της άψυχης ύλης και να αναπαράγουν τεχνητά τις φυσικές διαδικασίες, που θα ήταν κι'ο μόνος τρόπος να κερδίσουν τον έλεγχο των δυνάμεων στη φύση. Τους έλειπε η εξάσκηση στην κατευθυνόμενη σκέψη, που όπως την ξέρουμε σήμερα, είναι λίγο-πολύ μοντέρνα κατάκτηση, άγνωστη στις παλαιότερες εποχές.

Ας πάμε στην μη κατευθυνόμενη σκέψη, που είναι η μεθοδολογία, αντίθετα από την επιστημονική, που βασίζεται σε τρόπο σκέψης μη κατευθυνόμενο αλλά ελεύθερο, που δεν προσπαθεί να προσαρμοσθεί σε κανενός είδους συμβατική πραγματικότητα. Που δεν προορίζεται να εκφραστεί γλωσσικά για να καταλήξει σε προφορική συμφωνία και αλληλοενημέρωση των ατόμων, αλλά οδηγεί τον ελεύθερο άνθρωπο ξεχωριστά και μόνο του στην Αλήθεια και στο Φως. Που θα μπορέσει πάλι μόνος του να το αντικρύσει προοδευτικά, καθώς οι ίδιες του οι ασταμάτητες προσπάθειες τον οδηγούν στην τελείωση.
Όταν σκεπτόμαστε με μη κατευθυνόμενο τρόπο τότε λείπουν από τη σκέψη μας όλες οι καθοδηγητικές ιδέες καθώς και η έννοια της κατεύθυνσης που πηγάζει απ'αυτές.
Δεν αναγκάζουμε πια τις σκέψεις μας να ακολουθήσουν συγκεκριμένη τροχιά, μα τις αφήνουμε να αιωρούνται, να βυθίζονται ή να ανυψώνονται, σύμφωνα με το ειδικό τους βάρος.
Το είδος αυτό της σκέψης δεν μας κουράζει και μας οδηγεί μακριά από την πραγματικότητα, σε φαντασίες από το παρόν και το μέλλον. Εδώ παύει πια η σκέψη με την λεκτική μορφή κι'οι εικόνες συσσωρεύονται η μια πάνω στην άλλη, το ένα συναίσθημα πάνω στο άλλο, και υπάρχει μια εντεινόμενη τάση να αναδιαμορφώσει κανένας τα πράγματα και να τα διατάξει, όπως ο ίδιος θα τα ήθελε να είναι.

Έτσι φαίνεται πως ο άνθρωπος μπορεί να χρησιμοποιεί δύο τρόπους σκέψης: την κατευθυνόμενη και την μη κατευθυνόμενη.

Η πρώτη είναι Αριστοτέλεια, η δεύτερη Πλατωνική.

Η πρώτη λειτουργεί με λεκτικά στοιχεία, έχει σκοπό την επικοινωνία κι'είναι δύσκολη και εξαντλητική.
Η δεύτερη λειτουργεί χωρίς προσπάθεια σαν νάναι αυθόρμητη, με το περιεχόμενό της έτοιμο και διεπόμενη από μη συνειδητά κριτήρια.

Η πρώτη παράγει καινοτομίες και προσαρμογή, αντιγράφει την πραγματικότητα και προσπαθεί να επιδράσει πάνω σ'αυτήν.
Η δεύτερη φεύγει μακριά από την πραγματικότητα, ελευθερώνει τις υποκειμενικές παρορμήσεις και σε ό,τι αφορά την προσαρμογή είναι αντιπαραγωγική.

Στο σημείο αυτό μπορούμε ν'αναφέρουμε πως κι'οι φυσιολογικές έρευνες του εγκεφάλου καταλήγουν στο συμπέρασμα πως υπάρχουν δύο ξεχωριστοί τρόποι σκέψης: ο ορθολογικός από τη μια κι'ο ενορατικός από την άλλη.

Ο πρώτος αποτελεί τη βάση της Δυτικής κουλτούρας, ο δεύτερος της Ανατολικής.

Ο πρώτος βασίζεται στις αντιθέσεις: Από 2 αντίθετες έννοιες (το Ναι και το Όχι, το μηδέν και το ένα) διαλέγουμε αυτήν που προσαρμόζεται κάθε φορά στην αντικειμενική πραγματικότητα, στην πραγματικότητα του δυϊκού μας κόσμου. Ο πρώτος αναπαράγεται στους ψηφιακούς ηλεκτρονικούς υπολογιστές, όπου μέσα σ'ένα δευτερόλεπτο γίνονται εκετομμύρια επιλογές ανάμεσα στο Ναι και στο Όχι.

Ο δεύτερος τρόπος είναι αναλογικός (αυτός αναπαράγεται στους αναλογικούς υπολογιστές, που χωρίς να εκτελούν υπολογισμούς, προσομοιώνουν ένα συγκεκριμένο φυσικό φαινόμενο) κι'αντιστοιχεί στη φαντασία, στη διαίσθηση, στην τέχνη. Έγιναν μάλιστα ηλεκτροεγκεφαλικές μελέτες σε επαγγελματίες (π.χ. δικηγόρους, μηχανικούς) και σε καλλιτέχνες και διαπιστώθηκε πως οι πρώτοι χρησιμοποιούν εντονότερα το αριστερό εγκεφαλικό τους ημισφαίριο, ενώ οι δεύτεροι το δεξιό.
Έτσι διατυπώθηκε η υπόθεση, πως καθένας από τους δύο αυτούς τρόπους σκέψης εδράζεται και στο αντίστοιχο ημισφαίριο του εγκεφάλου.

Αυτά για τώρα.

Με φιλικούς χαιρετισμούς

Κηφεύς

Ου τα πάντα τοις πάσι ρητά.

Προκειται αναμφιβολα περι πονηματος, το να καταπιαστεις εις συγκρισην Πλατωνος-Αριστοτελους, πλην θα δυσκολευτεις να προχωρησεις με βαση την θεση του φημισμενου ψυχολογου Κάρλ Γιουγκ. Η θεση αυτη, την οποια βλεπω για πρωτη φορα, προφανως δεν προκυπτει αντικειμενικως απο την δεδομενη φιλοσοφια Αρστ. Πλατ. Μην ξεχνας οτι ο Αρστ. θεωρειται πατερας της μεταφυσικης δηλ. της επιστημης του οντος η ον.

Και βέβαια συμφωνώ μαζί σου ως προς το ότι ο Αριστοτέλης είναι ο πατέρας της Μεταφυσικής, αφού είναι κοινή άποψη όλων των ανθρώπων (το έχω τονίσει αυτό και εγώ σε άλλο topic (συγκεκριμένα στο "Τι είναι Μεταφυσική;").
Ασφαλώς και πάλι συμφωνώ και με το ότι ο Σταγιρίτης μεγαλοφυής φιλόσοφος διατύπωσε την οντολογική απορία "Τι το ον".
Συγκεκριμένα το παραπάνω ερώτημα το έθεσε υπό την μορφή "απορητικού προβλήματος" το οποίο είναι προωρισμένο κατά την γνώμη του να βασανίζει τη σκέψη του ανθρώπου: "και δη και το πάλαι τε και νυν και αεί ζητούμενον και αεί απορούμενον, τι το ον, τούτο εστι τις η ουσία" ("Μετά τα Φυσικά" 1028 β 2) (Έτσι λοιπόν και αυτό που αποτελεί, από τους πανάρχαιους χρόνους και τώρα και πάντοτε, αφορμή διαρκούς συζητήσεως και διαρκούς απορίας ερώτημα, τι είναι το ον, ισοδυναμεί με το ερώτημα ποια είναι η ουσία).

Τα παραπάνω είναι γνωστά.
Αλλά εγώ στο προηγούμενο υπόμνημα αναφέρθηκα στον τρόπο σκέψης που χρησιμοποίησαν οι δύο φιλόσοφοι για να αποτυπώσουν ο καθένας τους την άποψή του για την Μεταφυσική.
Η κατευθυνόμενη σκέψη είναι η σκέψη που χρησιμοποιούν όλοι οι άνθρωποι σε όλες τους τις καθημερινές δραστηριότητες. Εγώ που γράφω τώρα, και εσύ που διαβάζεις το μήνυμά μου αυτό χρησιμοποιούμε την κατευθυνόμενη σκέψη.

Σήμερα, αγαπητέ τζίτζικα είχα σκοπό να αρχίσω να γράφω για τις διαφορές των δύο φιλοσόφων όσον αφορά την Μεταφυσική τους, εκεί θα βλέπαμε και την διαφορά σκέψεώς τους, αλλά επειδή είδα κάποια απορία στα γραφόμενά σου (κι'επειδή αυτή η απορία μπορεί να είναι και άλλων αναγνωστών) , αποφάσισα να γίνω σαφέστερος όσον αφορά την κατευθυνόμενη σκέψη, που ούτε κακή είναι ούτε υποδεέστερη από την μη κατευθυνόμενη, αλλά απλώς ανθρώπινη και αυτή και που και με αυτήν μπορούμε να διατυπώσουμε τη Μεταφυσική μας.

Και προχωράω αμέσως:

Η γλώσσα ήταν αρχικά ένα σύστημα συγκινησιακών και μιμητικών ήχων - ήχων που μιμούνται φρίκη, τρόμο, θυμό, αγάπη κ.τ.λ. και ήχων που μιμούνται θορύβους του περιβάλλοντος: Το μούγκρισμα του ανέμου, τις φωνές του ζωικού κόσμου και τέλος των ήχων που αντιπροσωπεύουν συνδυασμό εκείνων που αντιλαμβανόμαστε και της συναισθηματικής επίδρασης που μας προκαλούν.
Πλήθος και ονοματοποιημένα ίχνη των ήχων αυτών παραμένουν ακόμα στις πιο πολλές σύγχρονες γλώσσες. Σημειώνουμε για παράδειγμα τους ήχους για το νερό που τρέχει:
Στην Ελληνική: Νερό, κελαρύζω, ρέω, τρέχω, θροώ.
Στην Αγγλική: Rush (σπεύδω), River (ποτάμι).
Στην Γαλλική: Ruisseau (ρυάκι).
Στην Ιταλική: Ruescello (ρυάκι).

Έτσι η γλώσσα στην προέλευση και την ουσία της δεν είναι παρά ένα σύστημα σημάτων ή συμβόλων που υποδηλώνουν πραγματικά γεγονότα ή την ηχώ τους στην ανθρώπινη ψυχή.
Χαρακτηριστικά ακραία αντηχεί η τοποθέτηση του Anatol France που αρχίζει με την περίφημη φράση:
"Et qu'est-ce que penser et comment pense-t-on, nous pensons avec des mots; cela seul est sensuel et ramene a la Nature...".
"Και τι είναι η σκέψη; Πώς σκεπτόμαστε; Σκεπτόμαστε με λέξεις, μόνο αυτό έχει νόημα και μας ξαναγυρίζει πίσω στη φύση...", και συνεχίζει ο μεγάλος Γάλλος διανοούμενος:
"Αρκεί να σκεφθεί κανείς πως ένας μεταφυσικός χρειάζεται τις τελειοποημένες φωνές των πιθήκων και των σκυλιών, για να φτιάξει το σύστημα του κόσμου. Ό,τι αποκαλεί βαθιά διερεύνηση και υπερβατική μέθοδο, είναι η σύνδεση σε μια προαιρετική σειρά των φθόγγων, που μέσα στα αρχέγονα δάση σήμαιναν πείνα, φόβο και αγάπη.
Στους φθόγγους αυτούς προστέθηκαν σιγά-σιγά περιεχόμενα εννοιών, που θεωρούμε αφηρημένες μόνον όταν είναι ασύνδετες. Δεν πρέπει να φοβόμαστε πως η σειρά αυτή των σβησμένων και αδύναμων φωνών, που συνθέτουν ένα βιβλίο φιλοσοφίας, μας μαθαίνει τόσα πολλά για τον κόσμο, ώστε να μην μπορούμε να ζήσουμε πια σ'αυτόν..."

Έτσι κατά τον Anatol France η κατευθυνόμενη σκέψη μας, έστω κι'αν είμαστε οι μοναχικότεροι άνθρωποι στον κόσμο, δεν είναι παρά η κραυγή στους συντρόφους μας ότι βρέθηκε νερό, ότι η αρκούδα σκοτώθηκε, ότι η καταιγίδα πλησιάζει ή ότι οι λύκοι τριγυρίζουν τον καταυλισμό μας.

Ακόμη κι'ένα αφηρημένο σύστημα φιλοσοφίας απεικονίζει, σαν μέσο και σκοπό, έναν υπερβολικά περίτεχνο συνδυασμό αρχέγονων ήχων της φύσης.

¨Ετσι συνεπώς αιτιολογείται ο αγώνας ενός Shopenhauer, ενός Nietsche για την αναγνώριση και κατανόηση, καθώς και η απελπισία και η πίκρα της μαναξιάς τους. Θα περίμενε κανείς πως ένας ιδιοφυής άνθρωπος θα μπορούσε να αρκεστεί στο μεγαλείο των σκέψεών του και να παραιτηθεί από την φτηνή αναγνώριση της μάζας, την οποία περιφρονεί. Υποκύπτει όμως κι'αυτός στο ισχυρό ένστικτο της αγέλης. Αυτό που γυρεύει, αυτό που βρίσκει, ακόμη κι'η φωνή του που πρέπει ν'ακουστεί ανήκουν στην αγέλη.

Με όσα όμως προηγουμένως ανέφερα, δεν πρέπει να δημιουργηθεί η εντύπωση πως σε τελευταία ανάλυση η κατευθυνόμενη σκέψη δεν είναι τίποτ'άλλο παρά "θέμα λέξεων".

Αντίθετα η γλώσσα πρέπει να παίρνεται ως πολύ πλατύτερη έννοια από την ομιλία, αφού η ομιλία δεν είναι παρά η προς τα έξω ροή σκέψεων διαμορφωμένων για επικοινωνία.
Αν δεν ήταν έτσι, ένας κωφάλαλος θα είχε εξαιρετικά περιορισμένη ικανότητα σκέψης, πράγμα που σίγουρα δεν συμβαίνει, αφού χωρίς γνώση καμιάς ομιλούμενης γλώσσας έχει κι'αυτός τη "γλώσσα του".
Ιστορικά η ιδανική αυτή γλώσσα, η κατευθυνόμενη σκέψη, έχει προκύψει από πρωτόγονες λέξεις και αρχέγονα λήμματα που, ως συνέπεια της αλληλεπίδρασης ήχου και νοήματος έχασαν ολοκληρωτικά την αρχική τους συγκεκριμένη σημασία, κι'έτσι αναπτύχθηκε η αφηρημένη σκέψη.
Το άτομο εξασκημένο και πειθαρχημένο στην κοινωνική συμβατικότητα, προβάλλει στον κόσμο την προσωπική του κρίση περιμένοντας την κοινωνική επιβεβαίωση της ορθότητας της σκέψης του. Για να εκφράσει την τελευταία, ενεργεί δοκιμαστικά ή πειραματικά, χρησιμοποιώντας τις έννοιες, σαν να είχαν περισσότερη αξία απ'όση, τους έχει μέχρι τώρα αναγνωριστεί.
Με βάση την κατεστημένη γνώση του, οικοδομεί την σκέψη του σχηματικά δηλ. προβληματικά, υποθετικά, διαζευκτικά - προβάλλοντας στον κόσμο μια γνώμη, που είναι ακόμα προσωπικά δική του σαν να ήταν αληθινή, κι'έτσι προχωρεί κάθε ανακάλυψη.

Σ'όλη τούτη τη διαδικασία το άτομο χρησιμοποιεί την τρέχουσα γλώσσα και έννοιες που έχουν ήδη ενσωματωθεί στην κοινωνική συμβατική χρήση.
Έτσι η γλώσσα και η σκέψη μεγαλώνουν μαζί, ενώ η σημασία της γλώσσας παραμένει και προσωπική και κοινωνική.
Γλώσσα είναι η καταγραφή της παράδοσης, το αρχείο της φυλετικής κατάκτησης, η εναποθήκευση κάθε κέρδους που χρωστιέται στις ιδιοφυίες.
Με τον τρόπο αυτό καθιερώνεται ένα σύστημα που κατοπτρίζει τις κριτικές διαδικασίες της φυλής και με την σειρά του γίνεται το σχολείο της κρίσης για τις επόμενες γενιές.
Η γλώσσα είναι σε τελευταία ανάλυση η υλική ένδειξη της σύμπτωσης της κοινωνικής και της προσωπικής κρίσης.

Φιλικά

Κηφεύς

Συγνώμη για την παρέμβαση στη συζήτησή σας με τον αγαπητό τζίτζικα, αλλά η άποψη του Anatol France συνιστά μία μόνο θεωρία. Δεν τεκμαίρεται από πουθενά ούτε είναι ευρέως αποδεκτό από τη γλωσσολογική κοινότητα ότι οι πρώτες γλώσσες ήταν όντως ηχομιμητικές.

Η συγκριτική αναφορά για το νερό σε διάφορες γλώσσες το μόνο που αποδεικνύει είναι την κοινή καταγωγή τους. Είναι κάπως άλμα της φαντασίας να ακούσεις τον θόρυβο του νερού που τρέχει στη λέξη "νερό", ιδίως αν έχεις υπόψη σου άλλες γλώσσες, πχ αφρικανικές, που είναι αμιγώς ηχομιμητικές, όπως η σάνγκο. Στη σάνγκο το "αύριο", για παράδειγμα, λέγεται "κεκέρεκε" που κυριολεκτικά σημαίνει "όταν ξαναλαλήσει ο πετεινός".

Δεν έχω πολύ χρόνο στη διάθεσή μου αυτή τη στιγμή, θα αναφέρω μόνο ότι υπάρχουν ενδιαφέροντα σπέρματα μιας άλλης θεωρίας σε λογοτεχνικά κείμενα, όπως του Τόλκιν (στο "Σιλμαρίλιον") ή του Λ. Χατζηνικολάου (στο "Ο Θαυματουργός Ψίθυρος του Ερμή")που μιλούν για κάποιους πρωτόηχους, μια μικρή ομάδα ήχων που μεταφράζονται σε καθαρή δύναμη.

Περισσότερα για τη σχέση σημαίνοντος-σημαινόμενου, για τη γλώσσα ως μέσο επικοινωνίας, για τη σύμπτωση του ορίζοντα της γλώσσας με τον ορίζοντα του κόσμου μας, σύντομα ελπίζω.

Καλημέρα,
Unseen

Στον κόσμο του Πνεύματος είμαστε πάντα στην αρχή.

Διάβασα το μήνυμά σου και ικανοποιήθηκα ακόμη μια φορά από το ότι άκουσα και μία δεύτερη άποψη πάνω σε ένα από τα θέματα που με έχουν απασχολήσει χρόνια τώρα, και που δεν εύρισκα κάποιον από τους γνωστούς και φίλους που να τα αντικρούσει ή να διαφωνήσει με αυτά τα οποία υποστήριζα.
Δεν μπορώ να αναλύσω με λεπτομέρειες τα μοναπάτια γνώσης που έχω ακολουθήσει μέχρι σήμερα γιατί θα κατανάλωνα πολύ χρόνο και χώρο για να τα αποτυπώσω γράφοντας σ'αυτό το topic.
Στο τεράστιο οικοδόμημα της γνώσης δεν μπορώ παρά το πολύ-πολύ να προσθέσω ένα κεραμίδι με τις δικές μου δυνάμεις. Ο κύριος όγκος (για να μην πω το σύνολο) των απόψεων μου είναι γνώσεις έτοιμες που έχω πάρει από τα διαβάσματά μου και που προσπάθησα (όσο αυτό είναι ανθρωπίνως δυνατό), να τα διυλίσω, και το απόσταγμα να το δίνω προς έλεγχο και ανταλλαγή απόψεων, στους συνανθρώπους μου.
Και μπαίνω στο θέμα:
Το δεύτερο μήνυμα το αντέγραψα, αυτούσιο σχεδόν, από τον τέταρτο τόμο της σειράς έργων του Καρλ Γιουνγκ που επιγράφεται:

"Τα Σύμβολα της Μεταμόρφωσης" - Εκδόσεις Αρσενίδη .

Το συγκεκριμένο απόσπασμα ευρίσκεται στην σελίδα 28 που συμπεριλαμβάνει και την άποψη του Anatol France, όπως την αντέγραψα.
Δεν τα δέχτηκα αβίαστα τα όσα γράφει, αλλά πρέπει να παραδεχθώ ότι επηρεάστηκα σε ένα βαθμό και από το διάσημο όνομα του συγγραφέα αλλά και από μια σειρά αξιόλογων φιλοσόφων που επικαλείται, όπως: Anatol France, Αβεράλδος, Baldwin, William James...κ.τ.λ.
Άλλος ένας που έχει την ίδια θέση είναι ο μεγάλος φιλόσοφος του 20ου αιώνα, ο Ludwig Wittgenstein (με τον οποίο δεν τα πάω καλά παρόλο ότι μελέτησα όσο μπορούσα πιο προσεκτικά 4 βιβλία του - έχει πολύ δύστροπο γράψιμο, κατά τη γνώμη μου, και οι θέσεις του απέναντι στην φιλοσοφία εν γένει και ιδιαίτερα απέναντι στους δικούς μας Αριστοτέλη και Πλάτωνα δεν με βρίσκουν σύμφωνο).

Τα 4 έργα του, του Ludwig Wittgenstein είναι:

1) Πολιτισμός και αξίες - Εκδόσεις Καρδαμίτσα.
2) Όλα κυοφορούνται μεσ στη Γλώσσα - Εκδόσεις Καρδαμίτσα
3) Γλώσσα - Μαγεία - Τελετουργία - Εκδόσεις Καρδαμίτσα
4) Αφορισμοί & Εξομολογήσεις - Εκδόσεις Καρδαμίτσα

Νομίζω ότι δεν χρειάζεται να διαβάζουμε μόνο όσους συμπλέουν εκ προοιμίου με τις απόψεις μας.

Αγαπητή Unseen
Πάντως ό,τι έγραψα (ή αντέγραψα), τα παίδεψα πολύ και αφού βεβαιώθηκα (κατά έναν υποκειμενικά επιτρεπτό βαθμό βεβαιότητας) ότι τα θεωρώ σε μεγάλο βαθμό αποδεκτά, από τη μεριά μου, τα μετέφερα στο topic.
Οποιαδήποτε άποψη διαφορετική, είναι καλοδεχούμενη.
Επίσης αυτό ισχύει και για ό,τιδήποτε υποβοηθητικό θα μπορούσες να μου πείς σε άλλο μήνυμα (τεκμηρίωση, βιβλιογραφία κ.τ.λ.).
Εξ άλλου ας μη ξεχνάμε ότι στη φιλοσοφία δεν μιλάμε με βεβαιότητες... Το έχουμε ξαναπεί...

Με φιλικούς χαιρετισμούς

Κηφεύς

Θέλω απλά να σημειώσω ότι μπορώ να σου δώσω μια άλλη οπτική μόνο σε ό,τι αφορά τη γλώσσα και όχι σε ό,τι αφορά τις διαφορές ή τις ομοιότητες μεταξύ Πλάτωνα και Αριστοτέλη, ένα θέμα στο οποίο υπάρχουν άλλοι πολύ πιο ειδικοί από μένα, όπως ο τζίτζικας.

Στη γλωσσολογία η κρατούσα άποψη αφορά μια τουλάχιστον γλώσσα (την ΙΕ, ινδοευρωπαϊκή) από την οποία παρήχθησαν μεταγενέστερες οικογένειες γλωσσών, που μετεξελίχθηκαν στις σύγχρονες γλώσσες. Οι τελευταίες εξακολουθούν να εξελίσσονται, «σαν να» είχαν οντότητα και ευφυΐα, γι’ αυτό μιλάμε για τη γλώσσα «σαν να» είναι κάτι ζωντανό, ανεξάρτητο και εξελισσόμενο σύμφωνα με νόμους.

Άγνωστες επιστημονικά παραμένουν προγενέστερες μορφές γλωσσικής επικοινωνίας, για τις οποίες μπορούμε μόνο να υποθέσουμε ότι ήταν ηχομιμητικές. Αμέσως-αμέσως η αναγωγή σε τέτοιες υποθέσεις για τη στήριξη επιχειρημάτων, καθίσταται σαθρή.

H «επίσημη» επιστημονική άποψη είναι ότι η γλώσσα συνίσταται στην αντιστοίχιση νοημάτων (σημαινόμενων) και ήχων (σημαινόντων), που θεωρούνται καθαρά ψυχολογικές διεργασίες. Βασικό χαρακτηριστικό της αντιστοίχισης είναι η αυθαιρεσία (arbitrariness), δηλ. δεν υπάρχει κανένας λόγος για τον οποίο ένας συγκεκριμένος ήχος αντιστοιχεί στο συγκεκριμένο ένα (ή περισσότερα) νοήματα. Δεν μπορεί να γίνει αναφορά σε κάποιου είδους «αρχέτυπα», η μόνη αναφορά εμπλέκει τα πράγματα που βρίσκονται στον πραγματικό κόσμο «εκεί έξω».

Αν επιθυμείς μια σύνδεση με την Ψυχολογία, έχει διατυπωθεί η άποψη ότι το σημαινόμενο και το σημαίνον συνδέονται με τις Φροϋδιανές έννοιες του «λανθάνοντος» και «έκδηλου» περιεχομένου.

Αν ίσχυε τώρα κάποια ανάκληση του κόσμου των αρχετύπων στη γλώσσα, αυτή θα έπρεπε να είναι οικουμενική, θα έπρεπε δηλαδή να υπάρχουν ακριβείς αντιστοιχίες ανάμεσα στις γλώσσες, πράγμα που δεν υφίσταται. Πέραν του ότι διαφορετικές οικογένειες γλωσσών ενσωματώνουν τις κατηγορίες εννοιών σε διαφορετικές δομές, οι επιμέρους γλώσσες ενσωματώνουν ιστορικά και κοινωνικά χαρακτηριστικά (και ο Saussure που τα έχει πει όλα αυτά συμφωνεί εδώ με τον A. France λέγοντας ότι η γλώσσα είναι κοινωνικό προϊόν) που διαφοροποιούν τη μία από την άλλη. Επίσης, πολλές λέξεις που ακούγονται ίδιες σε διαφορετικές γλώσσες δεν συνιστούν παρά αυτό που στη γλωσσολογία ονομάζουμε “faux amis” ή “false friends”, δηλ. τυχαιότητες.

Όπως και να’χει το να μιλάμε για ανάκληση «αγελαίων» συμπεριφορών μέσα από τη γλώσσα έτσι ώστε να δικαιολογούμε τη γραφή και τα συμπεράσματα φιλοσόφων όπως του Σοπενάουερ (που είναι γνωστό ότι διατύπωσε τη θεωρία του επηρεασμένος από το ασφυκτικό αδιέξοδο της σχέσης του με τη μητέρα του) είναι κι αυτό ακροβασία.

Επειδή είναι το αντικείμενό μου η γλώσσα, πρέπει να με σταματήσω γιατί θα γράφω μέχρι αύριο. Αν κρίνεις ότι θα ήθελες περαιτέρω διευκρινήσεις ή αν σε μια επόμενη ανάγνωση δω ότι έμεινε ακάλυπτο κάτι σημαντικό, θα επανέλθω. Αν όχι, καλή συνέχεια στη συζήτησή σας με τον elo και τον τζίτζικα, την οποία παρακολουθώ με ενδιαφέρον για να μαθαίνω κι εγώ.

Unseen

ΥΓ Δεν αμφιβάλλω για την καλή πίστη με την οποία γράφεις (ή αντιγράφεις) τις θέσεις σου...

Στον κόσμο του Πνεύματος είμαστε πάντα στην αρχή.

το "νερό" πάντως κατά την αρχαιότητα είχε την έννοια του φρέσκου.
δηλ: το νερό είναι ουσιαστικοποιημένο ουδέτερο του αρχαίου επιθέτου νηρός (< αρχαία ελληνική, νεαρός) < έκφραση "νηρόν ὕδωρ" (φρέσκο νερό).

συνεχίστε σας διαβάζουμε...

ΠΙΣΤΗ ΠΟΥ ΝΑ ΜΕΤΑΚΙΝΕΙ ΒΟΥΝΑ ΝΑ ΕΧΩ
ΑΓΑΠΗ ΑΝ ΔΕΝ ΕΧΩ
ΤΙΠΟΤΑ ΔΕΝ ΕΧΩ

Σκέφθηκα να προχωρήσουμε τις ομοιότητες και διαφορές μεταξύ Πλάτωνα και Αριστοτέλη, με την κατά το δυνατόν πλέον περιληπτική παράθεση των απόψεών τους, σε δύο ξεχωριστά μηνύματα. Και προχωράω αμέσως πρώτα για τον Πλάτωνα:

Η δυσκολία να κατανοήσουμε τον Πλάτωνα βρίσκεται στη μεθυστική ανάμιξη Φιλοσοφίας και Ποίησης, Επιστήμης και Τέχνης. Δεν μπορούμε να πούμε πάντοτε σε ποιο πρόσωπο μιλάει κατά γράμμα ή μεταφορικά, αν αστειεύεται ή σοβαρολογεί. Η αγάπη του προς την αστειολογία, την ειρωνεία και τον μύθο πολλές φορές, μας περιπλέκει. Θα μπορούσαμε να πούμε γι'αυτόν ότι δεν διδάσκει παρά μόνο με παραβολές.

Τίποτα πιο εύκολο από το να ξαναβρείς μέσα στον Πλάτωνα τα διάφορα μέρη της εσωτερικής διδασκαλίας και να ανακαλύψεις ταυτόχρονα τις πηγές απ'όπου τα άντλησε. Η διδασκαλία του για τις Ιδέες, τύπους των πραγμάτων που εκθέτονται μέσα στον Φαίδρο, είναι το πόρισμα της διδασκαλίας των ιερών αριθμών του Πυθαγόρα. Όσο για την διδασκαλία περί ψυχής, για τα διαδοχικά της ταξίδια και την εξέλιξή της, αυτή την βρίσκείς σε όλο του το έργο, σε κανένα άλλο διάλογο όμως δεν εμφανίζεται τόσο καθαρά όσο στο Συμπόσιο, στον Φαίδωνα και στον θρύλο του έρωτα που βρίσκεται στο τέλος του διαλόγου αυτού. Η διδασκαλία του ζωντανού, του αιώνιου λόγου, αποτελούσε το μέγα απόρρητο, την πηγή της μαγείας, τον διαμαντένιο ναό, το απρόσιτο φρούριό του που υψώνεται πάνω από τον ωκεανό των πραγμάτων .

Ο Πλάτωνας δεν μπορούσε κι'ούτε ήθελε ν'αποκαλύψει αυτό το απόρρητο κατά τη δημόσια διδασκαλία του.

Ας ομολογήσουμε επίσης ότι ο Πλάτωνας έχει σε επαρκή αφθονία τις ιδιότητες που καταδικάζει.
Καταφέρεται εναντίον των ποιητών και των μύθων τους και ο ίδιος με τον τρόπο του προσθέτει έναν στον αριθμό των ποιητών και εκατοντάδες στον αριθμό των μύθων.
Παραπονιέται εναντίον των ιερέων, αλλά ο ίδιος είναι ιερέας, θεολόγος, ιεροκήρυκας που καταγγέλλει την τέχνη και καταδικάζει τις ματαιότητες στο πυρ το εξώτερο.
Αναγνωρίζει σαν τον Σαίξπηρ ότι "οι συγκρίσεις είναι ολισθηρές" αλλά γλυστράει απ'την μια στην άλλη και απ'αυτή στην επόμενη.
Καταδικάζει τους σοφιστές σαν φρασεοκάπηλους συζητητές αλλά και ο ίδιος δεν ξεφεύγει από το πετσόκομμα της λογικής.

Αλλά αυτό είναι το χειρότερο που μπορούμε να πούμε γι'αυτόν.

Και αφού το πούμε, οι "Δ ι ά λ ο γο ι" παραμένουν ένας από τους ανεκτίμητους θησαυρούς του λόγου.

Ο καλύτερος απ'αυτούς, "Η Π ο λ ι τ ε ί α", είναι μια πλήρης πραγματεία, είναι ο Πλάτωνας μεταφερόμενος σε ένα βιβλίο.
Εδώ θα βρούμε την μεταφυσική του, την θεολογία του, την ηθική του, την ψυχολογία του, την θεωρία του για την Τέχνη. Εδώ θα βρούμε προβλήματα που ξεχειλίζουν από μοντερνισμό και σύγχρονη γεύση: Πολιτική, φεμινισμό και έλεγχο των γεννήσεων και ευγονική, Νιτσεϊκά προβλήματα ηθικής και αριστοκρατίας, προβλήματα επανόδου στη φύση και ελευθερίου αγωγής κατά το υπόδειγμα του Ρουσσώ, (το ζωτικό κίνητρο του Μπέργκσον) και την ψυχανάλυση του Φρόϊντ - το κάθε τι βρίσκεται εδώ - .

Κάθε μορφή διακυβέρνησης έχει την τάση να καταστραφεί από υπερβολή της βασικής της αρχής.

Αλλά και η Δημοκρατία επίσης καταστρέφεται από την υπερβολή της Δημοκρατίας. Καταστρέφεται όταν ο λαός δεν είναι κατάλληλα καταρτισμένος από μόρφωση για να διαλέγει τους καλύτερους κυβερνήτες και τις σοφότερες λύσεις.
Θεωρεί την πολιτική συγχρόνως επιστήμη και τέχνη. Πρέπει κανείς να καταρτιστεί γι'αυτή με μακροχρόνια προετοιμασία. Μόνο ένας φιλόσοφος-Βασιλεύς είναι κατάλληλος να οδηγήσει ένα Κράτος.

"Έως ότου να βασιλεύσουν οι φιλόσοφοι, ή να φιλοσοφήσουν οι Βασιλείς και οι ηγεμόνες αυτού του κόσμου και η φιλοσοφία και η Πολιτική ηγεσία να συμπέσουν στον ίδιο άνθρωπο, οι πόλεις δεν θα πάψουν να υποφέρουν τα δεινά ούτε το Ανθρώπινο γένος".

Τ ι ε ί ν α ι δ ι κ α ι ο σ ύ ν η
Τρία μονάχα πράγματα αξίζουν σ'αυτόν τον κόσμο:
Η Δικαιοσύνη, η Ομορφιά και η Αλήθεια και ίσως καμιά δεν μπορεί να ορισθεί.
Τ ι έ ί ν α ι Α λ ή θ ε ι α ;... και οι φιλόσοφοι δεν μας απάντησαν ακόμη, ούτε μας είπαν τ ι ε ί ν α ι Ο μ ο ρ φ ι ά .
Αλλά για την Δικαισύνη ο Πλάτωνας διακινδυνεύει έναν ορισμό:
"Δικαιοσύνη" λέει, "είναι τα αυτού πράττειν".
Αυτό χτυπά κάπως απογοητευτικά. Ύστερα από τόση αργοπορία περιμέναμε μια αλάνθαστη αποκάλυψη. Τι είναι αυτός ο ορισμός;

Απλούστατα, ότι ο κάθε άνθρωπος, πρέπει να παίρνει το αντίστοιχο εκείνου που παράγει και να εκτελεί το έργο για το οποίο είναι πιο κατάλληλος. Ένας δίκαιος άνθρωπος είναι εκείνος που βρίσκεται στη σωστή θέση, κάνει ό,τι είναι καλύτερο, μπορεί να δίνει το πλήρες αντίστοιχο εκείνου που παίρνει. Όταν είναι έτσι οργανωμένη μια κοινωνία είναι άξια να επιζήσει και η Δικαιοσύνη παίρνει μια Δαρβίνεια επικύρωση. Εκεί όπου οι άνθρωποι βρίσκονται έξω από τη φυσική τους θέση, όπου ο επαγγελματίας έχει υποτάξει τον πολιτικό, ή ο στρατιώτης αρπάζει τη θέση του Βασιλέα, εκεί ο συντονισμός των μερών έχει καταστραφεί, οι αρμοί έχουν διασπασθεί και η κοινωνία εκφυλίζεται και διαλύεται.

Η Δικαιοσύνη είναι:

" Τ ά ξ ι ς κ α ι κ ό σ μ ο ς " , τάξη και ομορφιά της ψυχής.

Έτσι απαντά ο Πλάτωνας σε όλους μια για πάντα.

Η Δικαιοσύνη δεν είναι το δίκαιο του ισχυροτέρου, αλλά η εύρυθμη αρμονία του συνόλου.

Η Κοσμολογία του Σχολαστικισμού προέρχεται κατά μεγάλο μέρος από τον "Τίμαιο". Η Θεωρία του Ρεαλισμού υπήρξε μία ερμηνεία της θεωρίας των Ιδεών.

Ο Πλάτωνας εξαιρεί ρητά την πλειοψηφία από το σχέδιό του στην "Πολιτεία".

Αναγνωρίζει αρκετά φανερά ότι μονάχα λίγοι είναι ικανοί για την υλική αυταπάρνηση, την οποία προτείνει για την άρχουσα τάξη του.

Εκείνο που ίσως λείπει προ πάντων από τον Πλάτωνα είναι η Ηρακλείτεια αίσθηση της ροής και της αλλαγής.

Τα τελευταία χρόνια της μακράς ζωής του πρέπει να υπήρξαν αρκετά ευτυχισμένα.
Οι μαθητές του είχαν σκορπίσει προς όλες τις κατευθύνσεις και η επιτυχία, τους έκανε να τον τιμήσουν παντού.

Ο Πλάτωνας ήξερε : να μαθαίνει όπως ο Σόλων και να διδάσκει όπως ο Σωκράτης, να καθοδηγεί τους πρόθυμους νέους και ν'αποκομίζει την πνευματική αγάπη των συντρόφων του.

Αγαπητοί φίλοι. Δεν πιστεύω να περιμένατε από αυτή την μικρή περίληψη να μεταφέρω το τεράστιο έργο αυτού του μεγάλου Έλληνα φιλόσοφου, αλλά αυτό που προσπάθησα ήταν να σκιαγραφήσω το πορτραίτο του. για να μπορέσουμε στη συνέχεια να συζητήσουμε τις ομοιότητες και τις διαφορές με τον δεύτερο πυλώνα της παγκόσμιας γνώσης : τον Αριστοτέλη.
Θα ακολουθήσει σύντομα σημείωμά μου για τον Αριστοτέλη.

Φιλικά

Κηφεύς

Ου τα πάντα τοις πάσι ρητά.

Όπως είχα αναφέρει στο προηγούμενο μήνυμα, προχωράω αμέσως στην σκιαγράφηση του πορτραίτου του Αριστοτέλη :

Τα συγγράμματά του διακρίνονται σε τέσσερις κατηγορίες: Στη Λογική, στα Επιστημονικά έργα, στα Αισθητικά έργα (Ρητορική, Ποιητική) και στα αυστηρώς Φιλοσοφικά έργα (Ηθικά, Πολιτικά και τα Μετά τα Φυσικά).

Η πρώτη διάκριση χωρίς προκατόχους, με τη δική του επίπονη σκέψη είναι η ίδρυση της Λογικής που διακρίνει την φιλοσοφία του, δηλαδή η πίστη σε μια ανθρώπινη δύναμη που αντιστέκεται στο δόγμα, που αντιστέκεται στο δεδομένο, που αντιστέκεται στο συναίσθημα, που αντιστέκεται στη συγκίνηση.

Λογική σημαίνει απλούστατα, την τέχνη και την μέθοδο της ορθής σκέψεως.

Είναι η διαδικασία κάθε Επιστήμης, κάθε πειθαρχίας και κάθε τέχνης.
Ο Αριστοτέλης τηρεί πάντα μια υγιή στάση. Είναι ρεαλιστής σχεδόν με την σημερινή έννοια, είναι αποφασισμένος να ασχοληθεί με το αντικειμενικό παρόν, ενώ ο Πλάτωνας απορροφάται σ'ένα υποκειμενικό μέλλον. Η Λογική στη Φιλοσοφία του Αριστοτέλη είναι εκείνη που η σωστή άσκησή της και αναγνώρισή της, έδωσε νέα τροπή στη μοίρα του ανθρώπου μέσα στον κόσμο και τον απελευθέρωσε από το δόγμα και αυτό είναι ακριβώς "Ανακάλυψη".

Η Ηθική του είναι ένας κλάδος της Λογικής. Η ιδεώδης ζωή είναι ένας σωστός συλλογισμός. Μας δίνει ένα εγχειρίδιο καλής συμπεριφοράς παρά μια παρακίνηση για βελτίωση. Ένας αρχαίος κριτικός είπε γι'αυτόν, ότι "...είναι υπερβολικά μετρημένος". Ο Αριστοτέλης μιλά ορισμένες φορές σαν ντετερμινιστής.

"Δεν μπορούμε άμεσα να θέλουμε να είμαστε διαφορετικοί απ'ότι είμαστε".

Αλλά υποστηρίζει ότι μπορούμε να διαλέξουμε εκείνο που θα γίνουμε, διαλέγοντας τώρα το περιβάλλον που θα μας διαμορφώσει. Συνεπώς είμαστε ελεύθεροι υπό την έννοια, ότι διαμορφώνουμε τους χαρακτήρες μας με την εκλογή των φίλων μας, των βιβλίων, των ασχολιών μας και των διασκεδάσεών μας.

Η Θεωρία περί ψυχής του Αριστοτέλη αρχίζει μ'έναν ενδιαφέροντα ορισμό:

"Η ψυχή είναι η πλήρης ζωτική αρχή κάθε οργανισμού, το άθροισμα των δυνάμεων και των μεθόδων του".

Αντιλήφθηκε ότι πιο πάνω απ'όλα τα ζητήματα του φυσικού κόσμου, παρέμενε αιωρούμενη η ερώτηση των ερωτήσεων:

Ποια είναι η καλύτερη ζωή; Ποιο είναι το υπέρτατο αγαθό;

Τι είναι αρετή; πώς θα βρούμε την ευτυχία και την ολοκλήρωση;

Ο Αριστοτέλης αρχίζει αναγνωρίζοντας με ειλικρίνεια, ότι ο σκοπός της ζωής δεν είναι η καλοσύνη αυτή καθ'εαυτή, αλλά η "ευτυχία". Επειδή διαλέγουμε την ευτυχία γι'αυτή και μόνο γι'αυτή και όχι αποβλέποντας σε κάτι άλλο πιο πέρα. Ενώ την τιμή, την ευχαρίστηση, την διάνοια τις διαλέγουμε γιατί πιστεύουμε, ότι δια μέσου αυτών θα γίνουμε ευτυχείς. Ο κύριος όρος της ευτυχίας λοιπόν, αν εξαιρέσουμε μερικά φυσικά προαπαιτούμενα, είναι ο βίος της Λογικής - η ιδιαίτερη δόξα και δύναμη του ανθρώπου. Η αρετή ή μάλλον η υπεροχή θα εξαρτηθεί από την σαφή κρίση, τον αυτοέλεγχο, την συμμετρία στις επιθυμίες, την δεξιοτεχνία στα μέσα. Αυτό δεν είναι κτήμα του απλού ανθρώπου, λέει ο Αριστοτέλης, ούτε δώρο της αθώας πρόθεσης, αλλά κατόρθωμα πείρας στον πλήρως ανεπτυγμένο άνθρωπο.
Υπάρχει όμως ένας δρόμος προς αυτό, ένας οδηγός προς την υπεροχή, που θ'απαλλάξει από πολλές παρακάμψεις και αργοπορίες.

Είναι ο μέσος δρόμος, το χρυσό μέτρο.

Έτσι οι ιδιότητες του χαρακτήρα μπορούν να ταξινομηθούν κατά τριάδες, σε κάθε μία από τις οποίες η πρώτη και η τελευταία ιδιότητα θα είναι υπερβολές και ελαττώματα και η μεσαία ιδιότητα αρετή ή υπεροχή:

Έτσι, μεταξύ της δειλίας και του θράσους είναι η ανδρεία.

μεταξύ της φιλαργυρίας και της σπατάλης, η γενναιοδωρία.

μεταξύ αδράνειας και πλεονεξίας είναι η φιλοδοξία.

μεταξύ ταπεινότητας και αλαζονείας είναι η σεμνότητα.

μεταξύ μυστικότητας και της φλυαρίας είναι η εντιμότητα.

μεταξύ δυσθυμίας και του φανφαρονισμού είναι το καλό κέφι.

μεταξύ της εριστικότητας και της κολακείας είναι η φιλία.

Το "ορθό" λοιπόν στην Ηθική ή στην συμπεριφορά δεν διαφέρει από το "ορθό" στα Μαθηματικά ή στην Μηχανική;

Σημαίνει το σωστό, το αρμόζον, εκείνο που δουλεύει καλύτερα για το καλύτερο αποτέλεσμα.

Το αγαθό στον άνθρωπο είναι μια εργασία της ψυχής στον δρόμο της υπεροχής σε μια πλήρη ζωή ... Γιατί, όπως δεν είναι μονάχα ένα χελιδόνι ή μια μονάχα ωραία μέρα ή ένα μικρό χρονικό διάστημα που κάνουν έναν άνθρωπο ευλογημένο και ευτυχή.

Αλλά οι ασυναίσθητοι άνθρωποι των άκρων, λέει ο φιλόσοφός μας, θεωρούν το χρυσό μέτρο σαν το μεγαλύτερο ελάττωμα. Διώχνουν ο ένας προς τον άλλο, τον άνθρωπο που βρίσκεται στη μέση θέση. Ο δειλός, λέει τον γενναίο άνθρωπο θρασύ και ο θρασύς τον λέει δειλό !

Είναι φανερό ότι αυτή η θεωρία του μέτρου είναι η διατύπωση μιας χαρακτηριστικής στάσης, που εμφανίζεται σε κάθε σύστημα Ελληνικής φιλοσοφίας. Και στον Πλάτωνα αποκαλώντας την αρετή αρμονική δράση, και στον Σωκράτη όταν ταύτιζε την αρετή με την γνώση και στους Επτά Σοφούς με το ρητό "Μηδέν άγαν".

Τίποτα σε υπερβολή.

Όμως ο Αρισττέλης δεν δέχεται μόνο σαν αποκλειστικό μυστικό της ευτυχίας το χρυσό μέτρο. Χρειάζεται, λέει, κι'ένας αρκετός βαθμός κοσμικών αγαθών. Και δέχεται σαν τον ευγενέστερο από τους εξωτερικούς παράγοντες, βοηθό της ευτυχίας, την φιλία.

Και όμως παρ'όλο, ότι εξωτερικά αγαθά και εξωτερικές σχέσεις είναι αναγκαίες για την ευτυχία, η ουσία της παραμένει μέσα μας σε σαφή γνώση και καθαρότητα ψυχής.
Ασφαλώς η ηδονή των αισθήσεων, απαραίτητη σ'ένα μέτρο, δεν είναι ο τρόπος. Ούτε μια Πολιτική σταδιοδρομία είναι ο τρόπος ... γιατί σ'αυτή βαδίζουμε σύμφωνα με τα κέφια του λαού. Και τίποτα δεν είναι τόσο ασταθές όσο το πλήθος.

Η ευτυχία πρέπει να είναι μια απόλαυση του πνεύματος.

Και πρέπει να εμπιστευόμαστε μόνο, όταν προέρχεται από την επιδίωξη ή την κατάκτηση της αλήθειας.

Ο ιδεώδης άνθρωπος του Αριστοτέλη δεν είναι ωστόσο απλώς, μεταφυσικός. Έχει την διάθεση να εξυπηρετεί τους ανθρώπους, αν και ντρέπεται να του προσφέρουν υπηρεσία. Το να κάνει μία καλοσύνη είναι δείγμα υπεροχής, το να δεχθεί μία καλοσύνη είναι δείγμα υποταγής. Είναι ειλικρινής στις αντιπάθειες και τις προτιμήσεις του. Μιλά και ενεργεί μ'ευθύτητα. Δεν μπορεί να ζήσει με συγκατάβαση μαζί με άλλους, εκτός αν είναι φίλος. Η συγκατάβαση είναι χαρακτηριστικό του δούλου. Δεν αισθάνεται ποτέ κακία, και πάντοτε ξεχνά και συγχωρεί τις αδικίες. Δεν τον ενδιαφέρει να τον επαινούν ή να κατηγορούν τους άλλους. Ο ίδιος δεν κακολογεί κανέναν, ούτε και τους εχθρούς του, εκτός αν τα λέει στους ίδιους. Η στάση του είναι ήρεμη, η φωνή του βαθειά, τα λόγια του μετρημένα. Η διαπεραστική φωνή και τα βιαστικά βήματα έρχονται στον άνθρωπο από τις φροντίδες. Υποφέρει τα ατυχήματα της ζωής με αξιοπρέπεια, προσαρμοζόμενος προς τις περιστάσεις, σαν ένα ικανό στρατηγό που κινεί τις περιορισμένες δυνάμεις του με όλη την πολεμική στρατηγική. Είναι ο καλύτερος φίλος του εαυτού του και χαίρεται την μόνωση, ενώ ο άνθρωπος που δεν έχει αρετή ή ικανότητα είναι ο χειρότερος εχθρός του εαυτού του και φοβάται την μοναξιά.

Τέτοιος είναι ο υπεράνθρωπος του Αριστοτέλη.

Τι πρέπει να πούμε γι'αυτήν την φιλοσοφία; Δεν βρίσκουμε σ'αυτήν τον μεταρρυθμιστικό ζήλο του Πλάτωνα, την οργισμένη αγάπη του για την ανθρωπότητα. Δεν βρίσκομε την τολμηρή πρωτοτυπία του δασκάλου του, την υψηλόφρονη φαντασία. Και όμως αφού θα έχουμε διαβάσει τον Πλάτωνα, τίποτα δεν θα ήταν τόσο σωτήριο όσο η σκεπτικιστική ηρεμία του Αριστοτέλη.

Ο Αριστοτέλης πολεμά τον ρεαλισμό του Πλάτωνα σχετικά με τις οικονομικότητες και τον ιδεαλισμό του για την διακυβέρνηση. Παρ'όλο ότι είναι συντηρητικός, ο Αριστοτέλης εκτιμα την ατομική ποιότητα, την μόνωση και την ελευθερία πιο πολύ από την κοινωνική αποδοτικότητα και ισχύ.

Το κίνητρο του κέρδους είναι αναγκαίο για την σκληρή δουλειά, και το κίνητρο της ιδιοκτησίας είναι αναγκαίο για να προκληθεί η πρέπουσα εργατικότητα, επιχειρηματικότητα και φροντίδα. Αλλά μερικοί άνθρωποι είναι σημειωμένοι για να είναι υποτελείς, και άλλοι για να διοικούν.

Γιατί εκείνος που μπορεί να προβλέψει με την σκέψη του, προορίζεται από την φύση να είναι και κύριος και αφέντης. Εκείνος που μπορεί να δουλέψει μόνο με το σώμα του είναι από τη φύση του δούλος.

Ας συνοψίσουμε όμως και ας δούμε γιατί είμαστε ενθουσιώδεις με τον Αριστοτέλη παραβαίνοντας το έμβλημά του "μη θαυμάζεις τίποτα". Θεωρεί τον συλλογισμό του σαν περιγραφή του τρόπου που σκέφτεται ο άνθρωπος, ενώ απλά περιγράφει τον τρόπο που ο άνθρωπος ντύνει τη σκέψη του για να πείσει ένα άλλο πνεύμα.

Υποθέτει ότι η σκέψη αρχίζει με προϋποθέσεις και ζητάει τα συμπεράσματά τους, ενώ στην πραγματικότητα η σκέψη αρχίζει με υποθετικά συμπεράσματα και ζητάει τις προϋποθέσεις που τα δικαιολογούν. Αλλά θα ήμασταν ανόητοι αν λησμονούσαμε, ότι δύο χιλιάδες χρόνια άλλαξαν μόνο τα δευτερεύοντα της λογικής του Αριστοτέλη, ότι ο Occam, ο Bacon και ο Mill και τόσοι άλλοι δεν βρήκαν παρά μόνον κηλίδες στον ήλιο του. Και ότι η δημιουργία από τον Αριστοτέλη της νέας πειθαρχίας της σκέψης και ο σταθερός καθορισμός των ουσιωδών γραμμών της, παραμένουν μεταξύ των διαρκέστερων κατορθωμάτων του ανθρώπινου πνεύματος.

Όπως είπα η Ηθική του Αριστοτέλη είναι ένας κλάδος της Λογικής του, και επίσης η ιδεώδης ζωή είναι σαν ένας σωστός συλλογισμός.

Ο Αριστοτέλης αντιλήφθηκε όσο κανένας την Δελφική εντολή: ν'αποφεύγει τις υπερβολές. Νοιάζεται τόσο ν'απομακρύνει τις ακρότητες, φοβάται τόσο πολύ την αταξία, ώστε ξεχνάει να φοβηθεί τη δουλεία.

Διστάζει τόσο πολύ μπροστά στην αβέβαιη αλλαγή μέχρι, που προτομάει μια κατάσταση χωρίς αλλαγές.

Τελειώνοντας θα ήθελα να τονίσω τα μεγάλα χαρακτηριστικά, τα οποία κατά την γνώμη μου ξεχωρίζουν τον Αριστοτέλη από τους άλλους φιλόσοφους και που χωρίς την εισβολή του στη σκέψη της Δύσης, η Επιστήμη δεν θα είχε πάρει τον δρόμο που πήρε.

Η εισβολή του, προκάλεσε την΄"Έκρηξη της Λογικής", κι'έτσι άρχισε την πορεία της η Φυσική Επιστήμη. Ο Κοπέρνικος πρώτα, χρησιμοποιώντας την παρατήρηση και την λογική, ανακαλύπτει ένα νέο Σύμπαν. Και ακολουθούν ο Μπρούνο, ο Γαλιλαίος και ο Νεύτων.

Είναι η πορεία της Λογικής, απαλλαγμένης από τα δεσμά της καθοδήγησης.

ΥΓ.: Αγαπητοί φίλοι, άφησα τις επι μέρους διαφορές και ομοιότητες των δύο φιλοσόφων να εξετασθουν αργότερα, ξεχωριστά, και ιδίως τις περί Ψυχής θέσεις τους.

Φιλικά

Κηφεύς

Ου τα πάντα τοις πάσι ρητά.

Ας εξετάσουμε σήμερα, τις θέσεις του Πλάτωνα για την φύση του Θεού και για την περί Ψυχής θεωρία του (που περιέχει και την Μετενσάρκωση).

Ας αναφερθούμε πρώτα, με λίγα λόγια, στην Φύση του Θεού του Πλάτωνα.
Ο Πλάτωνας πιστεύει ότι ο Θεός θεωρείται μια απλή υπερκόσμια δύναμη, η πρώτη αιτία, η ζωτική ορμή, που δεν θα ήταν ένα πρόσωπο, δεν θα μπορούσε να εμπνεύσει ελπίδα ή αφοσίωση ή θυσία. Δεν θα μπορούσε να προσφέρει παρηγοριά στις καρδιές των λυπημένων ούτε θάρρος στις χειμαζώμενες ψυχές. Αλλά ένας ζωντανός Θεός μπορεί να κάνει όλ'αυτά, και μπορεί να παρακινήσει και να τρομάξει έναν ατομικιστή ώστε να μετριάσει την απληστία του, να βάλει κάποιον έλεγχο στα πάθη του.

Ακόμα πιο πολύ, αν στην πίστη στον Θεό προστεθεί η πίστη στην προσωπική αθανασία: η ελπίδα μιας άλλης ζωής μας δίνει θάρρος να αντιματωπίσουμε τον θάνατό μας και να υπομείνουμε τον θάνατο των αγαπητών μας προσώπων.
Είμαστε διπλά οπλισμένοι αν πολεμούμε με πίστη. Πρέπει να δεχθούμε ότι: καμιά πίστη δεν μπορεί ν'αποδειχθεί.

Σε δύο από τους λαμπρότερους διαλόγους του ο Αθηναίος φιλόσοφος ανέλυσε τις απόψεις του για το περί Ψυχής πρόβλημα, στον "Φαίδωνα" και τον "Φαίδρο".

Απομακρυνόμενος από τους οπαδούς του Αναξαγόρα, οι οποίοι συγχέαν την ψυχή με τα υλικά στοιχεία, αναγνωρίζει στην ψυχή πνευματική υπόσταση και αθανασία.

Το χαρακτηριστικό γνώρισμά της είναι ότι αποτελεί αρχική πηγή κινήσεως.

Στον "Φαίδρο" (245 C) διαβάζουμε:
"Ψυχή πάσα αθάνατος. Το γαρ αεικίνητον αθάνατον. Το δε άλλο κινούν και υπ'άλλου κινούμενον παύλαν έχον κινήσεως παύλαν έχει ζωής. Μόνον δη το αυτό κινούν, άτε ουκ απολείπον εαυτό. Ου ποτε λήγει κινούμενον αλλά και τοις άλλοις όσα κινείται, τούτο αρχή και πηγή κινήσεως".

(Κάθε ψυχή είναι αθάνατη, διότι εκείνο το οποίο βρίσκεται πάντοτε εν κινήσει, είναι αθάνατο. Εκείνο δε το οποίο κινεί άλλο και κινείται από άλλο, όταν πάψει η κίνησή του, θα στερηθεί και τη ζωή του. Μόνο λοιπόν εκείνο το οποίο κινεί τον εαυτό του, επειδή ποτέ δεν τον εγκαταλείπει, ποτέ δεν σταματά να κινείται, αλλά και για όλα τα άλλα όσα κινούνται είναι πηγή και αρχή κινήσεως).

Κανένας άλλος από τους φιλοσόφους δεν κατέβαλε τόσο επίμονες προσπάθειες για να αποδείξει την αθανασία της ψυχής. Μπορούμε να πούμε ότι η μεταγενέστερη φιλοσοφική έρευνα δεν μπόρεσε να προσφέρει καμιά σημαντική προσθήκη στα πλατωνικά αποδεικτικά επιχειρήματα περί αθανασίας της ψυχής.

Στον "Φαίδωνα", ο Πλάτωνας αναπτύσσει τις παρακάτω αποδείξεις:

1) Η παρατήρηση των γεγονότων που συμβαίνουν στον κόσμο, αποδεικνύει ότι ισχύει για όλα τα φαινόμενα η αρχή ότι τα αντίθετα παράγονται από τα αντίθετα.
Έτσι π.χ. ο ύπνος ακολουθεί μετά το ξύπνημα και αντιστρόφως, η ασθένεια ακολουθεί μετά την υγεία και αντιστρόφως.
¨Ετσι αν ακολουθήσουμε αυτή την αρχή και λαμβάνοντας υπ'όψιν ότι η ζωή βρίσκεται σε αντιθετική σχέση με τον θάνατο, μπορούμε να ισχυριστούμε ότι από τον θάνατο παράγεται η ζωή.

2) Ο άνθρωπος κατέχει γνώσεις εκ των προτέρων. Χωρίς να δει ποτέ στην ζωή του δύο πράγματα απολύτως ίσα, μιλάει περί απόλυτης ισότητας.
Από πού παίρνει λοιπόν τα προεμπειρικά αυτά στοιχεία της γνώσης του;
Η μόνη δυνατή εξήγηση είναι να υποθέσουμε ότι η ψυχή κατά την προύπαρξή της απέκτησε αυτές τις γνώσεις τις οποίες ξαναθυμάται. Άρα η θεωρία "περί αναμνήσεως" μας αναγκάζει να δεχθούμε ότι η ψυχή προϋπάρχει πριν εισέλθει στο σώμα.

3) Η πνευματική και μη σύνθετη φύση της ψυχής αποκλείουν ότι είναι δυνατόν να υποστεί φθορά και διάλυση.

4) Καμιά ιδέα δεν επιδέχεται μέσα στον εαυτό της κάτι το οποίο είναι αντίθετο προς την ουσία της. Το θερμό π.χ. δεν μπορεί να είναι συγχρόνως και ψυχρό.
Η ψυχή κατά την ουσία της είναι πηγή της ζωής, υπάρχει, μετέχουσα στην ιδέα της ζωής. Άρα δεν είναι επιδεκτική του θανάτου, δεν μπορεί ο εκμηδενισμός να την πλησιάσει και να την θίξει.

5) Στην "Πολιτεία" του ο Πλάτωνας προσθέτει μία ακόμη απόδειξη.
Κάθε ον μπορεί να εκμηδενισθεί μόνο με την επενέργεια που ασκεί πάνω του το κακό που προσιδιάζει στη φύση του, ένα "ξύνφυτον κακόν". Το ξύλο καταστρέφεται από το σάπισμα, ο σίδηρος από τη σκουριά. Το σύμφυτο κακό για την ψυχή είναι η αδικία. Η παρατήρηση όμως δείχνει ότι η αδικία διαστρεβλώνει βεβαίως την ψυχή, αλλά δεν την θανατώνει.
Ο άδικος εξακολουθεί να ζει αν και η ψυχή του έχει γίνει πονηρή.
Άρα δεν υπάρχει σύμφυτο κακό για την ψυχή τόσο ισχυρό, ώστε να την εκμηδενίσει.

6) Στον "Φαίδρο" η αθανασία της ψυχής αποδεικνύεται από το γεγονός ότι αυτή είναι αρχή και πηγή κινήσεως.

Από μορφολογικής απόψεως ο Πλάτωνας διακρίνει στην ψυχή τρείς δυνάμεις:
Το λογιστικόν, το θυμοειδές και το επιθυμητικόν.
Από τα τρία αυτά στοιχεία, από τα οποία συνίσταται η ψυχή, αθάνατο είναι μόνο το λογιστικό.
Από το λογιστικό παράγεται η σκέψη, από το θυμοειδές η ανδρεία και οι βουλητικές τάσεις και από το επιθυμητικό οι επιθυμίες.

Κυριαρχική και οδηγητική αποστολή έχει το λογιστικό, συμβαίνει όμως πολλές φορές να υπερισχύει το θυμοειδές και το επιθυμητικό,οπότε ο άνθρωπος υποδουλώνεται στις αχαλίνωτες παρορμήσεις της βούλησης και των επιθυμιών.
Το καθήκον του ανθρώπου είναι να συγκρατεί με το λογιστικό τις άλλες δύο δυνάμεις της ψυχής.

Στον "Φαίδρο" παρομοιάζει το λογιστικό με τον ηνίοχο ενός άρματος με δύο άλογα. Το ένα από τα άλογα είναι το θυμοειδές, το οποίο οδηγεί την ψυχή ψηλά προς τον κόσμο των ιδεών, το άλλο το επιθυμητικό το οποίο προσπαθεί να γκρεμίσει την ψυχή στην περιοχή της γένεσης και της ύλης.
Από την υπερίσχυση του επιθυμητικού έρχεται η πτώση στην γήινη περιοχή και η ενσάρκωση των ψυχών.
Πριν την ενσάρκωσή τους οι ψυχές μένουν στον ουράνιο τόπο και παρακολουθούν τις πομπές των θεών, κάθε μια με τις προτιμήσεις της.
Η εκλογή, την οποία κάνει η ψυχή κατά τον χρόνο της προύπαρξής της, καθορίζει και την μοίρα της στον παρόντα κόσμο.
Η μοίρα του ανθρώπου καθορίζεται από ελεύθερη εκλογή που γίνεται κατά την διάρκεια της ζωής της ψυχής πριν από την πτώση της στον εμπειρικό κόσμο.

Υ.Γ.: Αργότερα θα ακολουθήσει με άλλο σημείωμα περιγραφή των θέσεων του Αριστοτέλη για το ίδιο θέμα.

Φιλικά

Κηφεύς

Προχωράμε σήμερα στις απόψεις του Αριστοτέλη όσον αφορά την Μεταφυσική του και την Φύση του Θεού.

Η Μεταφυσική του Αριστοτέλη αναπτύσσεται, αρχικά, από την παραδοχή ότι κάθε τι στον κόσμο κινείται από μια εσωτερική ώθηση για να γίνει κάτι μεγαλύτερο απ'ότι είναι.

Κάθε τι είναι μορφή ή πραγματικότητα που αναπτύχθηκε από κάτι που ήταν η ύλη του, ή η πρώτη ύλη του.
Και μπορεί με την σειρά του να είναι η ύλη από την οποία θα αναπτυχθούν ανώτερες μορφές.
Έτσι ο άνθρωπος είναι η μορφή της οποίας το παιδί υπήρξε η ύλη. Το παιδί είναι η μορφή, και το έμβρυο η ύλη της.
Και έτσι πηγαόνομε προς τα πίσω ώσπου φθάνομε, κατά έναν αόριστο τρόπο, στην έννοια της ύλης χωρίς καθόλου μορφή.
Αλλά μια τέτοια άμορφη ύλη θα ήταν τίποτα γιατί κάθε πράγμα έχει μορφή.

Ύλη υπό την ευρεία της έννοια, είναι η δυνατότητα της μορφής.

Η μορφή είναι ουσία, η τελειωμένη πραγματικότητα της ύλης.

Η ύλη εμποδίζει, η μορφή οικοδομεί.

Μορφή δεν είναι απλώς το σχήμα, αλλά η δύναμη που δίνει το σχήμα, μια εσωτερική ανάγκη και ώθηση, η οποία πλάθει απλό υλικό σε μια ειδική μορφή για έναν σκοπό. Είναι η πραγματοποίηση μιας λανθάνουσας ικανότητας της ύλης. Είναι το άθροισμα των δυνάμεων που υφίστανται μέσα σε κάτι για να πράξει, να είναι ή να γίνει.

Φύση είναι η κατάκτηση της ύλης με την μορφή, η συνεχής πρόοδος και νίκης της ζωής.

Κάθε τι στον κόσμο κινείται φυσικά προς μια ειδική εκπλήρωση. Από τις διάφορες αιτίες που καθορίζουν ένα γεγονός, η τελική αιτία, που καθορίζει τον σκοπό, είναι η πιο αποφασιστική και σημαντική. Τα λάθη και οι άσκοπες πράξεις της φύσης οφείλονται στην αδράνεια της ύλης που ανθίσταται στην διαμορφωτική δύναμη του σκοπού - απ'αυτό προέρχονται τα εκτρώματα και τα τέρατα που κηλιδώνουν το πανόραμα της ζωής. Η ανάπτυξη δεν είναι τυχαία ή συμπτωματική (αλλιώτικα πώς θα μπορούσαμε να εξηγήσουμε την οικουμενική σχεδόν εμφάνιση και μετάδοση ωφέλιμων οργάνων;).

Κάθε τι οδηγείται προς ορισμένη κατεύθυνση από μέσα του, από την φύση, την υφή και την εντελέχειά του (Εντελέχεια: Να έχει τέλος, δηλ. σκοπό, μέσα της, δηλ. εντός. Ένας από τους υπέροχους εκείνους όρους του Αριστοτέλη που συγκεντρώνουν μέσα τους μια ολόκληρη φιλοσοφία).

Το αυγό της κότας είναι εσωτερικά σχεδιασμένο ή προορισμένο να γίνει κοτόπουλο και όχι παπάκι.
Ο θάμνος της βελανιδιάς γίνεται βελανιδιά και όχι ιτιά. Αυτό δεν σημαίνει για τον Αριστοτέλη ότι υπάρχει μια εξωτερική πρόνοια που σχεδιάζει επίγεια συγκροτήματα και γεγονότα. Το σχέδιο είναι μάλλον εσωτερικό και προέρχεται από τον τύπο και την λειτουργία του πράγματος.

"Η Θεία Πρόνοια συμπίπτει πλήρως για τον Αριστοτέλη με την δράση των φυσικών αιτίων".

Ωστόσο υπάρχει ένας Θεός, αν όχι ίσως ο απλός ανθρώπινος θεός που συνέλαβε ο συγχωρητέος ανθρωπομορφισμός του έφηβου πνεύματος.
Ο Αριστοτέλης προσεγγίζει το πρόβλημα από το παλιό αίνιγμα για την κίνηση:

"Πώς αρχίζει η κίνηση;" ρωτάει.

Δεν θα παραδεχθεί την δυνατότητα ότι η κίνηση είναι το ίδιο άναρχη όπως έχει συλλάβει ότι είναι η ύλη: Η ύλη πιθανόν να είναι αιώνια, επειδή είναι απλά η διαρκής δυνατότητα μελλοντικών μορφών. Αλλά πότε και πώς άρχισε το ευρύ αυτό σύστημα της κίνησης και της μορφοποίησης, που τελικά γέμισε το απέραντο σύμπαν με απειρία σχημάτων;

"Ασφαλώς η κίνηση έχει κάποια πηγή", λέει ο Αριστοτέλης

Και αν δεν είναι να βυθιστούμε σε μια αδιάκοπη αναδρομή, μεταθέτοντας ατέλειωτα το πρόβλημά μας βήμα προς βήμα προς τα πίσω, πρέπει να δεχτούμε σαν δεδομένο: έναν πρώτο κινητήρα ακίνητο, ένα ον ασώματο, αδιαίρετο, χωρίς χώρο, χωρίς φύλο, χωρίς πάθη, αμετάβλητο, τέλειο και αιώνιο.

Ο Θεός δεν δημιουργεί, αλλά κινεί τον κόσμο. Και τον κινεί όχι σαν μια μηχανική δύναμη αλλά σαν το συνολικό κίνητρο όλων των επιχειρήσεων στον κόσμο.

Είναι η τελική αιτία της φύσης, η ώθηση και ο σκοπός των πραγμάτων, η μορφή του κόσμου, η αρχή της ζωής του, το σύνολο των ζωτικών του ενεργειών και δυνάμεων, ο φυσικός σκοπός της ανάπτυξής του, η ενεργοποιός εντελέχεια του συνόλου.

Είναι καθαρή ενέργεια, η σχολαστικιστή Actus Purus (ένας όρος που υιοθετείται στη σχολαστική φιλοσοφία για να εκφράσει την απόλυτη τελειότητα του Θεού) - δραστηριότητα per se (αυτή καθ'εαυτή). Ίσως η μυστικοπαθής "Δύναμη" της νεώτερης φυσικής και φιλοσοφίας. Δεν είναι τόσο πρόσωπο όσο μαγνητική δύναμη.

Ωστόσο με την συνηθισμένη του αστάθεια, ο Αριστοτέλης παριστάνει τον Θεό ως αυτεπίγνωτο πνεύμα. Ένα μάλλον μυστηριώδες πνεύμα. Γιατί ο Θεός του Αριστοτέλη δεν κάνει ποτέ τίποτα. Δεν έχει επιθυμίες, ούτε θέληση, ούτε σκοπό.

Είναι δραστηριότητα τόσο καθαρή ώστε δεν δρα ποτέ. Είναι απόλυτα τέλειος. Γι'αυτό δεν μπορεί να επιθυμήσει τίποτα. Η μόνη του ασχολία είναι να παρατηρεί την ουσία των πραγμάτων. Και επειδή είναι ο ίδιος η ουσία όλων των πραγμάτων, η μορφή όλων των μορφών, η μόνη του απασχόληση είναι να παρατηρεί τον εαυτό του.

Ο ταλαίπωρος Θεός του Αριστοτέλη! - είναι ένας roi faineant, ένας νωθρός βασιλιάς, "ο βασιλεύς βασιλεύει, αλλά δεν κυβερνά". Δεν είναι παράξενο ότι οι Βρετανοί αγαπούν τον Αριστοτέλη. Ο θεός του έχει προφανώς αντιγραφεί από τον βασιλιά τους !! [('')]
ή από τον ίδιο τον Αριστοτέλη.

Ο φιλόσοφός μας αγαπούσε τόσο πολύ τον διαλογισμό ώστε θυσίασε σ'αυτόν την έννοια περί θεότητας.
Ο θεός του είναι του ήρεμου αριστοτελικού τύπου, τίποτα το ρωμαντικό, αποτραβηγμένος στον ελεφάντινο πύργο του, μακριά από την πάλη και την βρωμιά των πραγμάτων.
Μακριά, στην άκρη του κόσμου, από τους φιλόσοφους-βασιλείς του Πλάτωνα, ή από την αυστηρή, πραγματικότητα του Ιεχωβά ή την αγαθή και στοργική πατρότητα του χριστιανικού Θεού.

ΥΓ,: Αγαπητοί φίλοι, θα ακολουθήσει επόμενο μήνυμα για τα περί Ψυχής του Αριστοτέλη.

Φιλικά

Κηφεύς

Κλίνει σήμερα και η ενότητα αυτή περί των ομοιοτήτων και διαφορών του Αριστοτέλη και του Πλάτωνα, με την παράθεση των περί Ψυχής απόψεων του Αριστοτέλη.

Η ψυχολογία του Αριστοτέλη αμαυρώνεται από παρόμοια σκοτεινότητα και ταλάντευση.
Υπάρχουν πολλά ενδιαφέροντα μέρη: Τονίζεται η δύναμη της συνήθειας και ονομάζεται για πρώτη φορά "δεύτερη φύση" και οι νόμοι της συσχέτησης, αν και δεν αναπτύσσονται, βρίσκουν εδώ μια οριστική διατύπωση.

Αλλά τα δύο βασικά προβλήματα της φιλοσοφικής ψυχολογίας - η ελευθερία της βούλησης και η αθανασίας της ψυχής - αφήνονται στην αχλύ και στην αμφιβολία.

Όπως έχω αναφέρει και προηγουμένως, ο Αριστοτέλης μιλά μερικές φορές σαν ντετερμινιστής (αιτιοκράτης) - "Δεν μπορούμε άμεσα να θέλουμε να είμαστε διαφορετικοί από ό,τι είμαστε". Αλλά συνεχίζει να υποστηρίζει, εναντίον του ντετερμινισμού, ότι μπορούμε να διαλέξουμε εκείνο που θα γίνουμε διαλέγοντας τώρα το περιβάλλον που θα μας διαμορφώσει.

Δεν προβάλλει την έτοιμη απάντηση του ντετερμινισμού ότι αυτές οι διαμορφωτικές εκλογές καθορίζονται από τον προηγούμενο χαρακτήρα μας και αυτός τέλος από τη μη διαλεγμένη κληρονομικότητα και το αρχικό περιβάλλον.

Τονίζει το σημείο ότι η συνεχής χρήση του επαίνου και της κατάκρισης προϋποθέτει ηθική ευθύνη και ελεύθερη βούληση.

Δεν αντιλαμβάνεται ότι ο ντετερμινιστής θα μπορούσε υπό τις ίδιες προϋποθέσεις να καταλήξει σε ακριβώς αντίθετο συμπέρασμα - ότι ο έπαινος και η κατάκριση δίνονται για ν'αποτελέσουν μέρος των παραγόντων που θα καθορίσουν την μετέπειτα δράση.

Όπως προανέφερα η θεωρία του Αριστοτέλη περί ψυχής αρχίζει με έναν ενδιαφέροντα ορισμό:
"Η ψυχή είναι η πλήρης ζωτική αρχή κάθε οργανισμού, το άθροισμα των δυνάμεων και των μεθόδων του".

Στα φυτά, η ψυχή είναι απλώς μια θρεπτική και αναπαραγωγική δύναμη.

Στα ζώα είναι επίσης μια δύναμη αίσθησης και κίνησης.

Στον άνθρωπο είναι επί πλέον η δύναμη της λογικής και της σκέψης.

Η ψυχή, σαν σύνολο των δυνάμεων του σώματος, δεν μπορεί να υπάρξει χωρίς αυτό. Τα δύο είναι όπως η σφραγίδα και το κερί, χωριζόμενα μόνο στη σκέψη, αλλά στην πραγματικότητα οργανικό σύνολο.

Η ψυχή δεν μπαίνει μέσα στο σώμα.

Μια προσωπική και ιδιαίτερη ψυχή μπορεί να υπάρξει μόνο στο δικό της σώμα.

Παρ'όλ'αυτά, η ψυχή δεν είναι υλική, όπως την ήθελε ο Δημόκριτος.

Μέρος από την λογική δύναμη της ανθρώπινης ψυχής είναι παθητικό.

Συνδέεται με την μνήμη και πεθαίνει με το σώμα που είχε την μνήμη.

Αλλά η "ενεργός λογική", η καθαρή δύναμη της σκέψης, είναι ανεξάρτητη από την μνήμη και μένει άθικτη από τη φθορά !

Η ενεργός λογική είναι το οικουμενικό, σε αντίθεση με το ατομικό στοιχείο στον άνθρωπο.

Εκείνο που επιζεί δεν είναι η προσωπικότητα, με τις παροδικές της αγάπες και επιθυμίες, αλλά το πνεύμα στην πιο αφηρημένη και απρόσωπη μορφή του.

Με λίγα λόγια, ο Αριστοτέλης καταστρέφει την ψυχή για να της δώσει αθανασία !

Η αθάνατη ψυχή είναι "καθαρή σκέψη" αμόλυντη, από πραγματικότητα, όπως ακριβώς ο Θεός του Αριστοτέλη είναι καθαρή δραστηριότητα, αμόλυντη από δράση.

Αγαπητοί φίλοι

Ελλείψει χρόνου δεν θα ξαναεπανέλθω με άλλο μήνυμα.

Ευχαριστώ όλους τους συνομιλητές μου για την συνεργασία.

Σας χαιρετώ, φιλικά

Κηφεύς

Ου τα πάντα τοις πάσι ρητά.

Ευχαριστούμε πάρα πολύ για τις διαφωτιστικότατες παραθέσεις. Ελπίζω η έλλειψη χρόνου να μη σε εμποδίσει να συμμετέχεις γενικά στα φόρουμ του εσοτέρικα... Μολονότι ένας νους σαν τον δικό σου δεν θα είναι πάντα εύκολο να βρει ισάξιους συνομιλητές, είναι σημαντικό για όλους να προσφέρει ευκαιρίες προβληματισμού, αν μη τι άλλο.

Καλή συνέχεια
Unseen

Στον κόσμο του Πνεύματος είμαστε πάντα στην αρχή.

Ομολογουμενως η συνοπτικη εικονα που εδωσες, καθως τα διαβαζα, εδωσε μια ξεχωρη βλεψη, στο εργο του Αριστοτελη.

Μιας και στο φορουμ της γνωσης, αφησες να εννοηθει πως η επιστημη δεν είναι σε θεση να δωσει απαντησεις, για τα οσα σαν (πνευματα) αναρωτιομαστε, καλο θα ηταν να βρισκεις λιγο χρονο και να φωτιζεις με τον τροπο και τις σκεψεις σου, αυτά που κατά καποιο τροπο (πειρες), από κάθε σοφο ανθρωπο.

Εχω να προτυνω κατι ομορφο σε σενα.

Στο κειμενο σου, *(25.2.2008) στα περι ψυχης και θεου, οπου αναφερεις τη λεξη Υλη, αντικατεστησε την το με την λεξη ΣΚΕΨΗ, και οπου αναφερεις την λεξη μορφη, με την λεξη ΛΟΓΟ.

Για τα οσα γραφει για το θεο, βρε παιδι μου...

quote:

---

Ωστόσο με την συνηθισμένη του αστάθεια, ο Αριστοτέλης παριστάνει τον Θεό ως αυτεπίγνωτο πνεύμα. Ένα μάλλον μυστηριώδες πνεύμα. Γιατί ο Θεός του Αριστοτέλη δεν κάνει ποτέ τίποτα. Δεν έχει επιθυμίες, ούτε θέληση, ούτε σκοπό.

Είναι δραστηριότητα τόσο καθαρή ώστε δεν δρα ποτέ. Είναι απόλυτα τέλειος. Γι'αυτό δεν μπορεί να επιθυμήσει τίποτα. Η μόνη του ασχολία είναι να παρατηρεί την ουσία των πραγμάτων. Και επειδή είναι ο ίδιος η ουσία όλων των πραγμάτων, η μορφή όλων των μορφών, η μόνη του απασχόληση είναι να παρατηρεί τον εαυτό του.

---

Nα εισαι παντα καλα.

Βρήκα λίγο χρόνο σήμερα , για να συνεχίσω τις διαφορές και τις ομοιότητες μεταξύ Πλάτωνα και Αριστοτέλη . Θα αναφερθώ στην θεωρία των Ιδεών του Πλάτωνα όσο μπορώ πιο περιληπτικά (παρ'όλο ότι θα χρειασθούν μερικά μηνύματα για να καλυφθεί το θέμα). Και αφού τελειώσει το μεγάλο αυτό κεφάλαιο της όλης φιλοσοφικής τοποθέτησης του Πλάτωνα, θα πρέπει να ακολουθήσει η κριτική (διαφωνία) του Αριστοτέλη.

Η περίφημη θεωρία των Ιδεών , που εξωραΐζεται και συσκοτίζεται από την φαντασία και την ποίηση του Πλάτωνα , είναι ένας αποθαρρυντικός λαβύρινθος για τον σύγχρονο μελετητή .

Η ιδέα ενός πράγματος μπορεί να είναι η «γενική ιδέα» της τάξεως στην οποία ανήκει (η ιδέα του Γιάννη , του Κώστα ή του Παύλου , είναι άνθρωπος) , ή μπορεί να είναι ο νόμος ή οι νόμοι σύμφωνα με τους οποίους το πράγμα λειτουργεί (η ιδέα του Γιάννη θα μπορούσε να είναι ο περιορισμός όλης της συμπεριφοράς του στους «φυσικούς νόμους») , ή θα μπορούσε να είναι ο τέλειος σκοπός και το τέλειο ιδεώδες προς τα οποία το πράγμα και η τάξη του μπορούν να εξελιχθούν (η ιδέα του Γιάννη είναι ο Γιάννης της Ουτοπίας) .
Πολύ πιθανόν η Ιδέα είναι όλ’αυτά – ιδέα , νόμος και ιδεώδες.
Πίσω από τα επιφανειακά φαινόμενα και τις λεπτομέρειες που υποπίπτουν στις αισθήσεις μας είναι γενικοποιημένες , κανονικότητες και κατευθύνσεις εξέλιξης , οι οποίες δεν συλλαμβάνονται από τις αισθήσεις , αλλά γίνονται αντιληπτές από την λογική και την σκέψη .
Αυτές οι ιδέες , οι νόμοι και τα ιδεώδη , έχουν μεγαλύτερη διάρκεια – και γι’αυτό είναι πιο «πραγματικά» - παρά τα επί μέρους πράγματα που γίνονται αντιληπτά από τις αισθήσεις και δια μέσου των οποίων τα συλλαμβάνομε και τα συνάγομε :
Ο Άνθρωπος έχει περισσότερη διάρκεια παρά ο Γιάννης , ο Κώστας και ο Παύλος .
Αν χαράξω έναν κύκλο με το μολύβι μου , αυτός γεννιέται με το τρίψιμο του σβηστήρα μου , αλλά η έννοια του Κύκλου μένει στον αιώνα .
Αυτό το δέντρο στέκεται όρθιο και εκείνο το δέντρο πέφτει .
Αλλά οι νόμοι που καθορίζουν ποια σώματα θα πέσουν και πότε και πώς , δεν έχουν αρχή και τώρα και πάντοτε δεν θα έχουν τέλος .
Υπάρχει , όπως θα έλεγε ο λεπτός Σπινόζα , ένας κόσμος πραγμάτων που γίνονται αντιληπτά με τις αισθήσεις και ένας κόσμος νόμων που συνάγονται με τη σκέψη .
Δεν βλέπομε τον νόμο των αντιθέτων τετραγώνων αλλά υπάρχει εδώ και παντού . Υπήρχε πριν αρχίσει το κάθε τι , και θα επιζήσει όταν όλος ο κόσμος των πραγμάτων θα είναι πια περασμένη ιστορία .

Εδώ είναι μια γέφυρα : οι αισθήσεις αντιλαμβάνονται τσιμέντο και σίδερο , που ανέρχονται σε χιλιάδες τόννους αλλά ο μαθηματικός βλέπει με τα μάτια του μυαλού την τολμηρή και λεπτή προσαρμογή όλου αυτού του όγκου των υλικών στους νόμους της μηχανικής , των μαθηματικών και της τεχνικής , τους νόμους σύμφωνα με τους οποίους πρέπει να γίνονται όλες οι καλές γέφυρες που έχουν γίνει .
Αν ο μαθηματικός είναι επίσης ποιητής , θα δει αυτούς τους νόμους να κρατούν την γέφυρα . Αν οι νόμοι παραβιασθούν , η γέφυρα θα γκρεμιστεί μέσα στο ποτάμι .
Οι νόμοι είναι ο Θεός που κρατάει τη γέφυρα μέσα στην παλάμη του .

ΥΓ.: Θα ακολουθήσει συνέχεια της θεωρίας των Ιδεών με άλλο μήνυμα.

Φιλικά

Κηφεύς

Ου τα πάντα τοις πάσι ρητά.

Συνεχίζω για την θεωρία των Ιδεών του Πλάτωνα :

Ο Αριστοτέλης αφήνει να υπονοηθεί κάτι τέτοιο όταν λέει ότι ο Πλάτωνας εννοεί με τις ιδέες εκείνο που ο Πυθαγόρας εννοούσε με τους «αριθμούς» , όταν δίδασκε ότι αυτός ο κόσμος είναι κόσμος αριθμών (εννοώντας πιθανώς ότι ο κόσμος κυβερνιέται από μαθηματικές σταθερότητες και κανονικότητες) .

Ο Πλούταρχος μας λέει ότι κατά τον Πλάτωνα :

«Αεί ο Θεός γεωμετρεί» .

Όπως ο Σπινόζα εκφράζει την ίδια σκέψη , ο Θεός και οι οικουμενικοί νόμοι της σύνθεσης και της λειτουργίας είναι μία και η αυτή πραγματικότητα .

Για τον Πλάτωνα , όπως και για τον Μπέρτραντ Ράσσελ , τα μαθηματικά είναι γι’αυτόν τον λόγο το απαραίτητο προανάκρουσμα της φιλοσοφίας και η ανώτερη μορφή της .

Πάνω από την είσοδο της Ακαδημίας του ο Πλάτωνας είχε , σαν τον Δάντη , τοποθετήσει την επιγραφή :

«Μηδείς αγεωμέτρητος εισείτω» .

Χωρίς αυτές τις Ιδέες – αυτές τις γενικοποιήσεις , τις κανονικότητες και τα ιδεώδη – ο κόσμος θα ήταν για μας όπως πρέπει να είναι στα μάτια ενός νεογέννητου παιδιού , ένας όγκος από λεπτομέρειες που υποπίπτουν στις αισθήσεις μας χωρίς καμιά ταξινόμηση και καμιά έννοια . Γιατί μπορεί να δοθεί έννοια στα πράγματα μόνο αν τα ταξινομήσουμε και τα γενικοποιήσουμε , όταν βρούμε τους νόμους της ύπαρξής τους και την σκοπιμότητα και τις επιδιώξεις της δράσης τους .

Συνεπώς , ο κόσμος χωρίς ιδέες θα ήταν ένας σωρός από τίτλους βιβλίων που θα είχαν πέσει στην τύχη από τον κατάλογο , συγκρινόμενος με τους ίδιους τίτλους ταξινομημένους σύμφωνα με τις κατηγορίες τους , την αλληλουχία τους και τον σκοπό τους .

Θα ήταν σκιές μέσα σ’ένα υπόγειο εν συγκρίσει προς την ηλιοφώτιστη πραγματικότητα απ’έξω , που ρίχνει αυτές τις φανταστικές και απατηλές σκιές μέσα .
Γι’αυτό η ουσία μιας ανώτερης εκπαίδευσης είναι η έρευνα για ιδέες : για γενικοποιήσεις , νόμους συνεχείας , και ιδεώδη εξελίξεων .

Πίσω από τα πράγματα πρέπει ν’ανακαλύψουμε την σχέση και την έννοιά τους , τον τρόπο και τον νόμο της λειτουργίας τους , τον σκοπό και το ιδεώδες που εξυπηρετούν ή υποκρύπτουν . Πρέπει να ταξινομήσουμε και να συντονίσουμε την πείρα των αισθήσεών μας υπό την έννοια του νόμου και του σκοπού . Μόνο από την έλλειψη αυτού του στοιχείου το μυαλό του ηλίθιου διαφέρει από το μυαλό του Καίσαρα .

Έχοντας υπ’όψη του ο Πλάτωνας τις διάφορες απόψεις που θα μπορούσαν να υπάρξουν για την έννοια της ιδέας , χρησιμοποίησε μία ποικιλία εκφράσεων για τη δήλωσή τους . Από αυτές οι σπουδαιότερες είναι οι παρακάτω :

Ονομαστικές ενδείξεις για δήλωση των ιδεών :
Ιδέα, είδος, μορφή, ουσία, φύσις, γένος, παράδειγμα, αιτία, δύναμις, λόγος, αρετή, μονάς, ενάς .

Αντωνυμικές και ρηματικές ενδείξεις :
Τι εστί, αυτό καθ’αυτό, αυτό, ο έστιν, αυτού ο έστιν, εκάστου η ουσία, το ον, το όντως ον, το είναι, το εν επί πολλών, το πέρας, το παντελώς ον, το γνωστόν .

Επίσης χρησιμοποιεί και αφηρημένα ουσιαστικά :
Ιππότης (ιδέα του ίππου) , ανθρωπότης (ιδέα του ανθρώπου) ,

Καθώς και ουσιαστικά στον ενικό με άρθρο :
Ο ίππος .

Για να δηλώσει τα συγκεκριμένα όντα χρησιμοποιεί τον πληθυντικό :
Οι ίπποι , οι άνθρωποι (οι αισθητοί ίπποι και άνθρωποι) , καθώς και τις ενδείξεις : ομοιώματα, είδωλα, μιμήσεις, το γινόμενον και απολλύμενον, το δοξαστόν .

Για να δηλώσει τη σχέση αισθητών προς τις ιδέες :
Μετοχή, μετάληψις, μέθεξις, μετέχειν, μεταλαμβάνειν .

Κατά τον Πλάτωνα : Όλα τα όντα που υπάρχουν στον κόσμο είναι απομιμήματα ιδεών .

Ο Πλάτωνας προσθέτει ότι υπάρχει και ιδιαίτερη επιστήμη , η οποία μπορεί να ερευνήσει και να βρει τους νόμους , οι οποίοι διέπουν τον συνδυασμό και την ιεραρχική κλιμάκωση των ιδεών . Αυτή είναι η διαλεκτική , η οποια έχει την αρμοδιότητα να βρει , ποια είναι τα γένη , στα οποία κατατάσσονται οι ιδέες και ποια είναι η ιεραρχική τους σχέση .

Στον «Σοφιστή» με την διαλεκτική διερεύνηση ανακαλύπτεται ότι υπάρχουν πέντε ανώτατα οντολογικά γένη , οντολογικές κατηγορίες όπως λέμε στη σύγχρονη φιλοσοφική ορολογία :

Η ουσία, η ταυτότης, η στάσις, η κίνησις και η διαφορά (το έτερον θάτερον).

Σ’αυτές τις γενικές κατηγορίες ταξιθετούνται οι κατώτερες .
Οιαδήποτε από τις ιδέες πρέπει να αποτελεί ταυτότητα με τον εαυτό της , εν σχέσει όμως με τις άλλες ιδέες αποτελεί ετερότητα .

ΥΓ.: Συνεχίζεται η θεωρία των Ιδεών του Πλάτωνα στο επόμενο μήνυμα.

Φιλικά

Κηφεύς

Ου τα πάντα τοις πάσι ρητά.

Ο Πλάτωνας μίλησε για κατάταξη, ιεραρχία, ταυτότητα και ετερότητα. Όπως γράφεις:

quote:

---

Πρέπει να ταξινομήσουμε και να συντονίσουμε την πείρα των αισθήσεών μας υπό την έννοια του νόμου και του σκοπού . Μόνο από την έλλειψη αυτού του στοιχείου το μυαλό του ηλίθιου διαφέρει από το μυαλό του Καίσαρα .

---

Η ρίζα της όλης δυσκολίας βρίσκεται στην τάση μας να βλέπουμε τα αντίθετα ως εντελώς ασυμφιλίωτα και στην πίστη μας ότι η υπέρβασή τους σημαίνει εξαφάνιση των αρνητικών και ανεπιθύμητων πόλων των ζευγών των αντιθέτων. Πιστεύουμε ότι αν εξαφανίσουμε τον πόνο, το κακό, τον θάνατο, τα βάσανο και την ασθένεια, τότε θα ζήσουμε καλά. Και μέσα στην υπερπροσπάθειά μας να τονίσουμε το θετικό λησμονούμε πως το ορίζουμε πάντα σε σχέση με το αρνητικό. Χωρίς τη μέρα δεν θα μπορούσαμε να αναγνωρίσουμε τη νύχτα και το αντίθετο. Η καταστροφή του αρνητικού σημαίνει πως την ίδια στιγμή καταστρέφουμε τις πιθανότητές μας να απολαύσουμε το θετικό. Κι έτσι καταλήγουμε να μας βαραίνει η αίσθηση της ολοκληρωτικής ματαιότητας.

Στον πρώτο τύπο φράγματος έχουμε τη χάραξη μιας διαχωριστικής γραμμής ανάμεσα σε διαφορετικά πράγματα. Στη συνέχεια, τα πράγματα αυτά αναγνωρίζονται σαν ομάδες ή τάξεις με ονόματα. Κατόπιν, χαράζουμε έναν δεύτερο τύπο φράγματος, μέσα στον πρώτο τύπο, και αρχίζουμε να μετράμε τα πράγματα μέσα στις ομάδες. Αν το πρώτο φράγμα δίνει μια τάξη πραγμάτων, το δεύτερο δίνει την τάξη των τάξεων των πραγμάτων.

Οι αριθμοί έκαναν τον άνθρωπο να υπερβεί με τέτοιο τρόπο τον συγκεκριμένο κόσμο, ώστε ο άνθρωπος ανακάλυψε πως ζούσε σε δύο κόσμους. Τον συγκεκριμένο ενάντια στον αφηρημένο, τον ιδεατό ενάντια στον πραγματικό, κ.ο.κ.

Και μετά εισήχθηκε ο τρίτος τύπος φράγματος. Ένα μετα-μεταφράγμα, γνωστότερο σαν άλγεβρα. Το πρώτο φράγμα παράγει μια τάξη. Το μετα-φράγμα παράγει μια τάξη από τις τάξεις. Το τρίτο ή μετα-μεταφράγμα παράγει μια τάξη από τις τάξεις των τάξεων, η οποία αποκαλείται μεταβλητή, γνωστή ως x, y ή z. Όπως ένας αριθμός μπορεί να αναπαραστήσει οποιοδήποτε πράγμα, έτσι και μια μεταβλητή μπορεί να αναπαραστήσει οποιονδήποτε αριθμό. Αυτό το τελευταίο φράγμα μετέτρεψε τις μετρήσεις σε συμπεράσματα, τους αριθμούς σε αρχές και αξιώματα.

Μήπως εντέλει η διαδικασία της ταξινόμησης μας στέρησε περισσότερα απ’ όσα μας χάρισε και μας απομάκρυνε από τον Θεό και τη φύση αντί να μας φέρει πιο κοντά τους;

Food for thought.
Καλημέρα,
Unseen

Στον κόσμο του Πνεύματος είμαστε πάντα στην αρχή.

Διάβασα το μήνυμά σου και θα απαντήσω στον προβληματισμό σου αργά το βράδυ.
Καλά σου φάνηκε ότι "σα... να γράφω μόνος μου", κι'ευχαριστώ για τη συμβολή σου μ'αυτό το μήνυμα.

Φιλικά

Κηφεύς

quote:

---

Και η χάραξη διαχωριστικών γραμμών σημαίνει αναπόφευκτα κατασκευή αντιθέτων. Κι έχουμε καταλήξει να προβάλλει όλη η ζωή μας μέσα από αντιθέσεις. Όλα όσα θεωρούμε σοβαρά και σπουδαία αποτελούν τον έναν πόλο κάποιου ζεύγους αντιθέτων. Έτσι έχουμε καλό και κακό, ζωή και θάνατο, χαρά και πόνο, θεό και διάβολο, ελευθερία και δουλεία. Το ίδιο συμβαίνει με τις κοινωνικές και αισθητικές μας αξίες, ακόμη και για τις υψηλότερες νοητικές μας αφαιρέσεις.

---

1) Κατά την πρώτη περίοδο της συγγραφικής του δράσης ο Πλάτωνας σαν ιδέες θεωρούσε τις ηθικές αξίες του καλού, αγαθού, δίκαιου, όσιου, της ανδρείας και των λοιπών αρετών.
Το όλο πρόβλημα το αναφερόμενο στις ιδέες, σχετίζεται με τη διερεύνηση της ουσίας της αρετής,
2) Κατά τη δεύτερη φάση ανακαλύπτει ότι υπάρχουν επίσης ιδέες που εκφράζουν την απόλυτη ύπαρξη των μαθηματικών αντικειμένων(εμφανίζεται στον "Φαίδωνα").
3) Μετά απ'αυτό επιχειρείται η επέκταση της ίδιας θεώρησης σε όλα τα δεδομένα αντικείμενα της πραγματικότητας.

Υπάρχουν ιδέες που αντιστοιχούν στις ηθικές αρετές και στα μαθηματικά αντικείμενα , και γενικώς σε κάθε πλήθος ομοειδών αντικειμένων αντιστοιχεί μία ιδέα.

Συμπερασματικά: Ο Πλάτωνας νοεί τις ιδέες σαν παραδειγματικά πρότυπα που έχουν ανεξάρτητη υπόσταση από τα αισθητά αντικείμενα. Αυτός ο χαρακτηρισμός στηρίζεται σε ένα πρωταρχικό και αισθητικό αντίκρυσμα της πραγματικότητας , παρουσιάζει δε τον Πλάτωνα όχι μόνο σαν στοχαστή αλλά και σαν ποιητή, που μπορεί να αντικρύσει την πραγματικότητα υπό προοπτική πρωταρχική και αισθητική.
Κατά τον Αθηναίο φιλόσοφο οι ιδέες είναι πρωταρχικές "μήτρες" δια των οποίων δημιουργούνται τα αισθητά.

Όταν έγραφε ο Πλάτωνας την "Πολιτεία", ήταν πλέον βέβαιος για την ύπαρξη των ιδεών ως οντοτήτων, οι οποίες αντιστοιχούν στις ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΕς ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΩΝ.

Μετά την ανακάλυψη του ιδεώδους αυτού κόσμου, ο Πλάτωνας ασχολήθηκε με την περιγραφή του και έδειξε ότι το σύνολο των ιδεών αποτελεί κοινωνία αντιστοιχούσα προς τα όντα της αισθητής πραγματικότητας.
Μελέτησε την ΙΕΡΑΡΧΙΚΗ ΤΑΞΗ του ιδεώδους κόσμου, τους ΔΥΝΑΤΟΎΣ ΣΥΝΔΥΑΣΜΟΎΣ ΤΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ΤΟΥ και την ΔΙΑΡΘΡΩΣΗ ΤΟΥ .

Οι διερευνήσεις αυτές οδήγησαν τον Πλάτωνα στην μαθηματική θεώρηση των ιδεών.
Οι ιδέες γι'αυτόν κατέστησαν παραδείγματα πρότυπα ΙΕΡΑΡΧΙΚΏΣ ΔΙΑΤΕΤΑΓΜΈΝΑ και αντιστοιχούντα σε ΤΑΞΕΙΣ ΑΠΕΙΡΩΝ ΚΑΤΑ ΤΟ ΠΛΗΘΟΣ ΑΙΣΘΗΤΩΝ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΩΝ.

Φιλικά

Κηφεύς

Όταν τόσο πολλοί λόγοι μπορούν να οδηγήσουν στην δημιουργία διπόλων, γι'αυτό μου φάνηκε ενδιαφέρουα η άποψη ότι η ταξινόμηση οδηγεί στην χάραξη διαχωριστικών γραμμών που σημαίνουν αναπόφευκτα κατασκευή αντιθέτων . Ίσως να είναι κι'έτσι.

Κηφεύς

Κατά την τελευταία περίοδο της ζωής του Πλάτωνα, διατύπωσε νέα αντίληψη περί των ιδεών.
Η κυριώτερη πρόταση που συνοψίζει το ουσιστικό περιεχόμενο των σχετικών πλατωνικών αντιλήψεων είναι εκείνη που χαρακτηρίζει τις ιδέες ως αριθμούς.
Σύμφωνα με αυτή την ένδειξη οι ιδέες και οι αριθμοί πρέπει να τεθούν επί της ΑΥΤΗΣ ΙΕΡΑΡΧΙΚΗΣ ΒΑΘΜΙΔΑΣ χωρίς να ταχθούν ούτε οι ιδέες υπό τους αριθμούς , ούτε οι αριθμοί υπό τις ιδέες.
Πρέπει όμως να σημειωθεί ότι χαρακτηρίζοντας ο Πλάτωνας τις ιδέες σαν αριθμούς , ΔΕΝ ΑΝΑΦΈΡΕΤΑΙ ΣΤΟΥς ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΟΥΣ ΑΡΙΘΜΟΥΣ , με τους οποίους εκτελούνται οι συνηθισμένες λογιστικές πράξεις.
Οι αριθμοί προς τους οποίους παραβάλλονται οι ιδέες είναι ΕΞ ΟΛΟΚΛΗΡΟΥ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΗΣ ΦΥΣΕΩΣ ΕΝ ΣΥΓΚΡΙΣΕΙ ΠΡΟΣ ΤΟΥΣ ΑΡΙΘΜΟΥΣ ΠΟΥ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΕΙ Η ΚΟΙΝΗ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΗ.
Αυτούς για να τους διακρίνει από τους κοινούς, ονόμαζε ΕΙΔΗΤΙΚΟΥΣ ΑΡΙΘΜΟΥΣ.
Ο Πλάτωνας, κατά τον Αριστοτέλη ("Μετά τα φυσικά" 988 α14) απέδωσε την αιτία του αγαθού και του κακού εις τα στοιχεία, εις το εν μεν την αιτία του αγαθού, εις δε την δυάδα την αιτία του κακού.
Κατά συνέπεια τα δύο οντολογικά στοιχεία είχαν για τον Πλάτωνα όχι μόνο οντολογική αλλά και ηθική σημασία.
Από τα δύο αυτά στοιχεία ξεκινώντας ο Πλάτωνας εξηγεί την ουσία όλης της πραγματικότητας. Ο Αριστοτέλης εξηγεί γιατί ο διδάσκαλός του δέχτηκε τις δύο οντολογικές αρχές.

Στην παραδοχή του ενός σαν μορφοδοτικού στοιχείου τον οδήγησαν οι διαλεκτικές του έρευνες. Σκοπός της διαλεκτικής έρευνας ήταν η εξύψωση σε μια συνοπτική θεώρηση ολόκληρης της πραγματικότητας με βάση μια ενιαία αρχή.

Στην παραδοχή σαν υλικού στοιχείου της δυάδος οδηγήθηκε ο Πλάτωνας κατά τον Αριστοτέλη από τις αριθμολογικές του μελέτες. Παρατήρησε ότι η δυάδα μπορεί να παράγει όλους τους αριθμούς εξαιρουμένων μόνον των πρώτων. Οι ΕΡΜΗΝΕΥΤΕΣ ΔΕΝ ΚΑΤΌΡΘΩΣΑΝ ΑΚΟΜΗ ΝΑ ΔΙΑΣΑΦΗΝΙΣΟΥΝ ΤΗΝ ΣΗΜΑΣΙΑ ΥΠΟ ΤΗΝ ΟΠΟΙΑ ΛΑΜΒΑΝΕΙ ΣΤΟ ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΟ ΧΩΡΙΟ Ο ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ ΤΗΝ ΕΝΔΕΙΞΗ "ΠΡΩΤΟΙ ΑΡΙΘΜΟΙ". Είναι πιθανόν ότι οι αριθμοί αυτοί είναι όλες οι δυνάμεις του δύο.

Για την νοοτροπία του σύγχρονου ανθρώπου είναι δύσκολο να παρακολουθήσει τη σκέψη του Αθηναίου φιλοσόφου και να συλλάβει πώς είναι δυνατόν να θεωρηθούν οι πρώτες οντολογικές αρχές ως αριθμοί.
Παρ'όλη την παρουσιαζόμενη δυσκολία, είναι δυνατόν να επικαλεσθούμε δεδομένα από τη σύγχρονη μαθηματική επιστήμη, τα οποία μπορούσαν να κάνουν περισσότερο κατανοητή την πλατωνική άποψη.
Με την Αναλυτική Γεωμετρία που ιδρύθηκε από τον Καρτέσιο, μπορούμε σήμερα να μελετήσουμε τις ιδιότητες γραμμών και γεωμετρικών σχημάτων με γεωμετρικές εξισώσεις.
Οι ασχολούμενοι με την αναλυτική γεωμετρία γνωρίζουν τις εξισώσεις της ευθείας, της υπερβολής, παραβολής κλπ.
Οι εποπτικές γεωμετρικές μορφές εκφράζονται έτσι με αριθμητικές παραστάσεις, με αριθμούς.
Την ουσία των πραγμάτων έλεγαν οι Πυθαγόρειοι, την αποτελούν οι αριθμοί.
Ακολουθούντες μια τέτοια άποψη, μπορούμε να πούμε ότι τα πράγματα από ουσιστικής απόψεως εξεταζόμενα είναι αριθμοί.

Φιλικά

Κηφεύς

Θα σας εκανα ευχαριστα παρεα, συμπληρωνοντας πολλα μα πολλα σημεια σε οτι εγραψε ο Πλατωνας και οχι μονο.

Θα εχετε ακουσει φυσικα, πως εκτος απο τα γραπτα του ο Πλατωνας, ελεγε και πραγματα που ουδεποτε εγραψε, μαλιστα, στους μαθητες του, απαγορευε να μιλησουν εκτος σχολης.

Το οτι ο Αριστοτελης εμεινε δυπλα του, εως θανατου (ενα εξερετικο μυαλο σαν το δικο του), με εβαλε τοτε, οχι μονο σε σκεψεις, μα να ερωτηθω και τους λογους, που ο Πλατωνας δεν τα εγραψε.

Η απαντηση, ηταν σε μια του επιστολη, VII, που μερος της εχω κρατησει σε σημειοματαρι, (εκτος του μυαλου που γραφει όταν θελει, οταν κατι μου αρεσει η δεν το καταλαβαινω, το γραφω καπου, και καθε τοσο το διαβαζω, ξαναδιαβαζω, και.... κοιταζω)

Γραφει λοιπον ο Πλατωνας,

...αυτο λοιπον γνωριζω, πως αν θα επρεπε να γραφουν η να ειπωθουν ορισμενα πραγματα, θα γινοταν με τον καλυτερο δυνατο τροπο απο μενα, γιατι αν τυχον τα κακοεγραφα, ο πρωτος που θα λυποταν (και θα πονουσε), θα ημουν εγω.

Εαν λοιπον πιστευα, πως ηταν δυνατον να γραφουν και να μεταδοθουν, με σωστο τροπο στους περισσοτερους, τι το καλυτερο και ομορφοτερο θα ειχα να κανω στη ζωη μου, απο το να γραψω (μια διδασκαλια), που θα ηταν καλο για τους ανθρωπους, και θα εφερνε στο φως, την φυση των πραγματων.

Μα δεν νομιζω πως γραφοντας και μεταδιδοντας αυτη τη γνωση, θα ηταν καλο για τους ανθρωπους, η μη μονο, σε εκεινους τους λιγους, στους οποιους θα εφταναν λιγες ενδειξεις, ωστε να βρουν την αληθεια μονοι τους,
ενω αντιθετα, οι πολλοι, θα γεμιζαν τους εαυτους τους, με αδικη καταφρονηση πανω σε αυτα, αλλοι παλι, θα γεμιζαν με αδεια υπερηφανεια, και (χαυνη ελπιδα) πως δηθεν εμαθαν… εξερετικα πραγματα. (ως σεμν αττα μεμαθηκοτας)

Στη προσπαθεια μας λοιπον φιλοι,

Ευχομαι, καλη συνεχεια.

ESOTERICA.gr Forums !

© 2010-11 ESOTERICA.gr