quote:

---

Bartimaeus
Στις δύο πρώτες ερωτήσεις σου, οι απαντήσεις υπάρχουν πρόχειρες στα αποσπάσματα που παρέθεσα. Ξαναδιάβασέ τα προσεκτικότερα, μη ζητάς έτοιμη τροφή, δάσκαλος είσαι...

---

Οι απαντήσεις δεν υπάρχουν μέσα στο κείμενο που παράθεσες. Από τη στιγμή που δεν απαντάς ευθέως θεωρώ πως δεν έχεις απάντηση και υπεκφεύγεις. Ας είναι, δεν είναι δα και η πρώτη φορά. Θα χαρώ να με διαψεύσεις πάντως.

quote:

---

Bartimaeus
Η ουσία όμως είναι πως είτε έγινε άρση είτε ΔΕΝ ΕΓΙΝΕ (επικρατούσα άποψη) ο αφορισμός ούτως ή άλλως ήταν νεκρό γράμμα, άκυρος.

---

Όσον αφορά το εκκλησιαστικό τμήμα, όντως δεν έχει μεγάλη σημασία. Όσον όμως αφορά τον αντίκτυπό του στην επανάσταση, η σημασία είναι τεράστια. Η μη άρση του ΠΟΤΕ απλά σημαίνει πως ο μύθος περί "ψευτοαφορισμού" είναι τελείως αστήρικτος.

quote:

---

Bartimaeus
Δεν γνωρίζω το περιστατικό αλλά και δεν με «τρομάζει»... Τόσα και τόσα σου έχει αναλύσει ο Trainman για το διττό ή και τριπλό ρόλο του Πατριαρχείου. Δεν μπορώ να καταλάβω, γιατί αρνείσαι να καταλάβεις!

---

Να καταλάβω τι; Πως το πατριαρχείο θεωρείται από τους χριστιανούς κεφαλή του έθνους όταν οι ενέργειές του μόνιμα έχουν σαν στόχο την υπηρέτηση των συμφερόντων των Τούρκων εν ονόματι μιας νεφελώδους απειλής αντιποίνων, ακόμη κι οταν τέτοιος φόβος δεν υπήρχε;

quote:

---

Bartimaeus
Προς το παρόν δεν μπορώ ν' αποφανθώ με βεβαιότητα αν ο Μιχαήλ Οικονόμου ήταν αυτόπτης και αυτήκοος μάρτυς των όσων διαδραματίστηκαν στη συγκεκριμένη σύνοδο, αν και το θεωρώ πάρα πολύ πιθανό.

---

Οι συνεδριάσεις της Ιεράς Συνόδου είναι κλειστές στους λαϊκούς.

quote:

---

Bartimaeus
Το ότι «γιορτάζεται από το πατριαρχείο σαν εθνική γιορτή» είναι άλλη μια δυσώδης λάσπη από τις πολλές που εκτοξεύετε εναντίον του...

---

Τι εννοείς "δυσώδης λάσπη" (εκτός απ'αυτήν που αναβλύζει από το ίδιο το πατριαρχείο εδώ και 1000 χρόνια). Ότι δεν συμβαίνει ή οτι συμβαίνει για λόγους που δεν μπορείς να εξηγήσεις;

macedon

quote:

---

macedon:
Οι απαντήσεις δεν υπάρχουν μέσα στο κείμενο που παράθεσες. Από τη στιγμή που δεν απαντάς ευθέως θεωρώ πως δεν έχεις απάντηση και υπεκφεύγεις.

---

quote:

---

Τrainman σκέψου την άλλη φορά που θα κατηγορίσεις κάποιον γιά αποφυγή διαλόγου ότι ίσως να μην δύναται να αντιπαρατεθεί (γία διάφορους λόγους όπως π.χ. έλλειψη πληροφοριών).Πιστεύω ότι υπάρχουν άτομα με τους οποίους μπορείς να κάνεις έναν γόνιμο διάλογο (το αντίθετο θα ήταν ανυσηχητικό) και θα χαιρόμουν αν συμμετείχες και σε άλλες θεματολογίες(εμένα κυρίως τα ιστορικά θέματα με ενδιαφέρουν).

---

Edited by - Trainman on 06/11/2006 03:33:18

ΜΙΑ ΜΙΚΡΗ ΜΟΝΟΓΡΑΦΙΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΝΘΙΜΟ ΓΑΖΗ

Αγαπητέ Στράβωνα
Φίλοι

Ξεκινώντας αυτόν τον δεύτερο γύρο ανάπτυξης των απόψεών μου με εσένα συνομιλητή, επέλεξα να αναφερθώ σε ένα πρόσωπο μάλλον κοινής αποδοχής, καθώς γι’ αυτόν αναφέρθηκε θετικά ακόμα και ο Επαίτης (και υποθέτω και ο Macedon). Πρόκειται βεβαίως, για τον λόγιο, ιερωμένο και αγωνιστή της Επανάστασης, Άνθιμο Γαζή.

Με την αναφορά στον Γαζή, ελπίζω να σηματοδοτήσω την ανάγκη εύρεσης μιας κοινής βάσης εξέτασης των προσωπικοτήτων και των καταστάσεων που έδωσαν το στίγμα τους στην εθνεγερσία του ’21, αλλά και να υπογραμμίσω εκ νέου, κάποια από τα ερωτηματικά που έχω ήδη θέσει στις προηγούμενες σελίδες, τα οποία δεν μπορεί κανείς να παρακάμψει συζητώντας για ένα θέμα σαν αυτό στο οποίο επικεντρωνόμαστε. Ελπίζω δε, η πλευρά του εαυτού σου που μου ζητούσε πληροφορίες για τις φυλετικές αναμείξεις στον ελλαδικό χώρο, να υπερισχύσει εκείνης που θεωρούσε τα μετά την Χαιρώνεια δευτερεύοντα και αδιάφορα - και να με φιλοδωρήσει με μερικά σχόλια…

Ο Άνθιμος Γαζής, γεννήθηκε λοιπόν, το 1758 στους Κοκκωτούς της Θεσσαλίας, τέκνο φτωχής αγροτικής οικογένειας με επτά αδέλφια. Το όνομά του ήταν Αναστάσιος Γκάζαλης. Σε μικρή ηλικία βρέθηκε ορφανός από πατέρα και προστάτης της οικογένειάς του. Τα πρώτα του γράμματα, σύμφωνα με τον ιστορικό Αναστάσιο Γούδα, τα έμαθε στο σχολείο που λειτουργούσε στις Μηλιές του Πηλίου, από τον ιερομόναχο Άνθμο Παπαπανταζή.

Ο νεαρός Αναστάσιος, συνέχισε τη φοίτησή του στο «Ελληνομουσείο της Ζαγοράς» και στα 1774, ξαναγύρισε στις Μηλιές όπου και χειροτονήθηκε διάκονος. Τότε, άλλαξε το όνομά του επί το ελληνικότερον: Άνθιμος Γαζής. Τα επόμενα χρόνια βγάζει τα προς το ζειν διδάσκοντας σε ένα γειτονικό χωριό, τη Βυζίτσα και αργότερα μεταβαίνει στην Κωνσταντινούπολη, όπου γνωρίζεται με τον επιφανή φαναριώτη Αγγελή Μαρμαρά και χειροτονείται αρχιμανδρίτης.

[Έχει νόημα άραγε η συζήτηση για τα ελληνικά σχολεία στην Τουρκοκρατία ως συνέπεια της συμφωνίας Γενναδίου-Μωάμεθ Β’, ή όχι; Ήσαν άραγε τα σχολεία αυτά, απλώς φυτώρια αναπαραγωγής τουρκόφιλων ιερέων, ή μήπως κάτι περισσότερο;]

Με τη συνδρομή του Μαρμαρά, ο Γαζής μεταβαίνει στη Βιέννη για να αναλάβει προϊστάμενος της εκεί ελληνικής Εκκλησίας – του Αγίου Γεωργίου. Εκεί θα γνωρισθεί με τον περίφημο Ιγνάτιο, Μητροπολίτη της Μολδοβλαχίας, (πρόσωπο που το πρωτοπαλίκαρο του Ρήγα Φερραίου, ο Χριστόφορος Περραιβός θεωρούσε «προδότη» και άνθρωπο του Αλήπασα [γιατί άραγε;]) και με τον ίδιο τον Κόμη Ιωάννη Καποδίστρια.

Στην έκδοση της Αικατερίνης Κουμαριανού «Δανιήλ Φιλιππίδης - Barbie du Bocage - 'Ανθιμος Γαζής, Αλληλογραφία (1794-1819)» διαβάζουμε σχετικά: «Ο Γαζής, χάρη σε ποικίλες δραστηριότητες, απέκτησε ένα καλό όνομα στον ελληνικό κόσμο, και έφθασε να έχει την κοινή αναγνώριση, παίρνοντας και το χρίσμα του Κοραή, όταν χρειάστηκε να ονομασθεί ο μελλοντικός εκδότης του πρώτου ελληνικού περιοδικού (Νοέμβριος του 1808) (σ.σ. βλ. τα σχόλια του Κοραή στην έκδοση Πλουτάρχου, Βίοι Παράλληλοι, Παρίσι 1809)

(…) «Την επόμενη δεκαετία, προσκολημένος ο Γαζής στο μητρόπολίτη Ιγνάτιο και στον Καποδίστρια, αναμείχθηκε στην Βιέννη σε πολιτικές ζυμώσεις, σε τέτοιο σημείο, ώστε οι αυστριακές αρχές και η αυστριακή αστυνομία που εγνώριζαν την δράση του, να τον παρακολουθούν ελέγχοντας τις επαφές και τις κινήσεις του».

Ο Γαζής θα εκλεγεί αριστίνδην ανάμεσα στα αντεπιστέλλοντα μέλη της «Φιλολογικής Εταιρείας» στο Βουκουρέστι, η οποία ασχολήθηκε μάλιστα και με το γλωσσικό ζήτημα, ως βασικό θέμα της ελληνικής παιδείας. Ο Ι.Μ. Χατζηφώτης, στο έργο του "Άνθιμος Γαζής", αναφέρει σχετικά:

«Στη συνεδρίαση της 15ης Οκτωβρίου 1810, διατυπώθηκαν πολύ ενδιαφέρουσες γνώμες για τη γλώσσα. Η δημοτική, δεν είναι νέα γλώσσα, αλλά παλαιά, η λεγόμενη κοινή, η οποία διαμορφώθηκε έτσι, λόγω των εθνικών περιστάσεων, δεν περιέχει τίποτε το βαρβαρικό, εκτός από λίγες ξενικές λέξεις, που προήλθαν από την επιμειξία με άλλα έθνη, είναι η ίδια η αρχαία που ζει στο στόμα ολόκληρου του Έθνους, παρά το γεγονός ότι έμεινε επί αιώνες ακαλλιέργητη, γι’ αυτό πρέπει να θεωρείται έγκυρη γλώσσα και να χρησιμοπείται από όλους τους συγγραφείς, οι οποίοι όμως έχουν υποχρέωση να την καθαρίσουν από τα ξενικά στοιχεία και να ακολουθούν το κοινό τυπικό. Τις απόψεις και τις αποφάσεις της συνεδρίας αυτής, δημοσίευσε ο Γαζής στο «Λόγιο Ερμή» του (Μάρτιος 1811)…»

Στα 1815, ο Γαζής, μαζί με τον Καποδίστρα και τον Ιγνάτιο, ιδρύουν στη Βιέννη τη «Φιλόμουσο Εταιρεία ». Αναφέρει σχετικά ο Ι.Μ. Χατζηφώτης στο ίδιο έργο:

«Ιδρύθηκε έτσι το 1815 στη Βιέννη, η Φιλόμουσος Εταιρεία, την οποία έθεσε υπό την προστασία του ο μητροπολίτης Ιγνάτιος. Το καταστατικό της ήταν όμοιο με εκείνο της Εταιρείας των Φιλομούσων της Αθήνας και προέβλεπε την ίδρυση γραφείου στη Βιέννη, του οποίου επιστάτης ορίσθηκε ο λόγιος έμπορος Αλέξανδρος Βασιλείου. Σε όλες τις ενέργειες για την ίδρυση της Εταιρείας, ο Ιγνάτιος είχε βοηθό τον Γαζή. Όμως οι εργασίες της προκάλεσαν την προσοχή της Αυστριακής Αστυνομίας, που παρακολουθούσε άγρυπνα τις κινήσεις των δύο ιερωμένων. Για το λόγο αυτό, ο Ιγνάτιος κάλεσε την 25η Απριλίου/5 Μαΐου, γενική συνέλευση των μελών (Καποδίστριας, Αλ. Στούρτζας, Δημ. Μόστρας, Γαζής, Ζηνόβιος Πωπ, Αλεξ. Βασιλείου, Γεώργιος Σταύρου, Χριστόφορος Ανδρέου και Ζώης Χαραμής), που αποφάσισε τη μεταφορά του γενικού γραφείου της Εταιρείας στο Μόναχο και το διορισμό νέου επιστάτη, του φιλέλληνα καθηγητή Fr. Baader. Σύμφωνα με το καταστατικό, στάλθηκε από τα χρήματα που συγκεντρώθηκαν, ένα ποσό στο σχολείο Αθηνών και άλλο ποσό δόθηκε στον Άνθιμο Γαζή, για το σχολείο των Μηλιών…»

Στην εργασία του Πολ. Ενεπεκίδη, «Κοραής-Κούμας-Κάλβος», καταγράφεται και η παρακάτω αναφορά ενός βιενέζου πράκτορα της ασφάλειας ονόματι Νεστόρεβιτς, προς τον Χάγκερ, τον υπουργό της Αστυνομίας:

«Ευγενέστατε κε βαρώνε

Εν συνεχεία της από 19ης Δεκεμβρίου 1810, υποβληθείσης εκθέσεώς μου περί του αρχιμανδρίτου και εφημερίου του ενταύθα ελληνικού ναϋδρίου Ανθίμου Γαζή, έχω την τιμήν να φέρω συμπληρωματικώς εις γνώσιςν της υμετέρας Εξοχότητος, ότι ο εν λόγω αρχιμανδρίτης καθ’ όλην την διάρκειαν της ενταύθα δευτέρας παραμονής του, εξακολουθεί να διατηρή μετά του ιερέως της ρωσικής Αυλής, Ιωάννου, όχι μόνον στενωτάτας σχέσεις, ανταποκρινόμενος εις τας συχνάς επισκέψεις εν τω πλαισίω του συνδέσμου των και τας επανειλημμένας και έτι συνεχιζομένας προσκλήσεις εις τα συμπόσια και τας προκλητικάς των διασκεδάσεις (sic), αλλά λέγεται ότι αισθάνεται επί τούτοις ιδιαιτέραν αγάπην και κλίσιν προς την ρωσικήν Αυλήν, παρουσιαζόμενος ως υπερασπιστής με αμείωτον ζήλον της ρωσικής περιωπής και των ρωσικών συμφερόντων. Τα δεδομένα αυτά συνεκέντρωσα βαθμιαίως δι’ αξιοπίστων Ελλήνων εις τας πληροφορίας των οποίων έχω λόγους να πιστεύω αφού είχαν την ευκαιρίαν να συναναστρέφονται συχνά μετά του Άνθιμου Γαζή και να ομιλούν μαζί του σχετικώς. Εκφράζω ευσεβεστάτως την γνώμην, ότι θα ήτο σκόπιμον να ληφθούν μέτρα, ώστε ο ειρημένος αρχιμανδρίτης να τεθή υπό άγρυπνον όμμα και να παρακολουθηθή επακριβώς».

(Οι χαφιέδες αποτελούν διαχρονική κοινωνική τάξη, σε όλα τα μήκη και πλάτη της γης. Αμφιβάλλει κανείς, ότι ακόμα και αν δεν υπήρχαν αυτοί οι «αξιόπιστοι Έλληνες» προδότες, ο Νεστόρεβιτς θα τους εφεύρισκε, προκειμένου να εξασφαλίσει το μεροκάματο από τις παρακολουθήσεις;)

Όταν ιδρύεται η Φιλική Εταιρεία, ο Γαζής εμφανίζεται διστακτικός. Αν και ο Ξάνθος στα Απομνημονεύματά του δεν αναφέρει κάτι το σχετικό, ο ιστορικός της Φιλικής Εταιρείας, Ιωάννης Φιλήμωναναφέρει στο έργο του Δοκίμιον Ιστορικόν της Φιλικής Εταιρείας:

«Εν τοσούτω έρχεται από την Βιέννην εις την Οδησσόν ο Α. Γαζής. Ο Σκουφάς τον πλησιάζει και του ομιλεί ιδιαιτέρως. Τον απαντά ο Γαζής: «Σκουφά! Σείς είσθε νέοι και κάμετε καλά ν’ αφήσετε ημάς τους γέροντας δια να ακολουθήσωμεν το στάδιον των Φώτων. Ήκουσά τι περί του οποίου με προβάλλετε – αλλά δεν είμαι σύμφωνος, μολονότι δεν είμαι ενάντιος».

Σε κάθε περίπτωση, ο Γαζής μυείται στην Εταιρεία από τον Σκουφά και τον Τσακάλωφ. Όταν δε, ο Ξάνθος επεχείρησε να πείσει τον Καποδίστρια στα 1818 να αναλάβει την αρχηγία των Φιλικών, παρουσιάστηκε ενώπιόν του μεταφέροντας τη συστατική επιστολή του Γαζή: Γράφει ο Φιλήμων:

«…παρουσιασθείς προς τον Καποδίστριαν, ο Ξάνθος ενεχείρησε την περί εαυτούθ συστατική επιστολήν του Γαζή, διαλαμβάνουσαν συν τοις άλλοις: «…Ενθυμείσθε κύριε Κόμη, όταν, ευρισκόμενοι εις Βιέννην και ομιλούντες περί της οικτράς καταστάσεως του έθνους μας, ελέγετε: Δεν ευρίσκειται και εις ημάς ένας Θρασύβουλος; Ιδού πόσοι Θρασύβουλοι σας παρουσιάζονται σήμερον!...»».

Εδώ βλέπουμε λοιπόν έναν διαφορετικό Καποδίστρια, με αυτόν που παρουσιάσαμε στις προηγούμενες σελίδες. Έναν Καποδίστρια ο οποίος αναρωτιώταν, «πού είναι οι σημερινοί Θρασύβουλοι;». Τι έχει άραγε μεσολαβήσει; Γιατί απορρίπτει την πρόταση του Ξάνθου - και με ποιόν τρόπο; Τις λεπτομέρειες και την ενδεχόμενη λύση του γρίφου «Καποδίστριας» θα τις δούμε ξανά στο μέλλον.

Ξαναγυρνάμε στον Γαζή. Στα 1815, έχει ήδη κατορθώσει να αναδείξει το σχολείο των Μηλιών, σε ένα πρότυπο εκπαιδευτικό ίδρυμα, μπροστά στο οποίο, ενδεχομένως να ωχριούν και τα κολλέγια της σήμερον. Γράφει στον γερμανό φιλλέληνα Friedrich Thiersch (Θιέρσο) στις 16/5 του ίδιου έτους:

«Το Γυμνάσιον του Πηλίου όρους, ήτοι η Μηλιωτική Σχολή, ευοδούται γιγαντιαίοις βήμασι προβαίνουσα. Έχω τρεις καλούς δασκάλους, ως πρώτος Γρηγόριος ο Κωνσταντάς ο αδελφιδούς μοι και υπέρ τους 16000 τόμων δοκίμων συγγραφέων παλαιών τε και νέων» (Θεσσαλικά Χρονικά, τόμος Η’, Αθήναι 1959).

Ο Γαζής, δεν μένει ωστόσο στην ωραία Εσπερία, όπως είχε κάθε λόγο και δυνατότητα να πράξει, ακολουθώντας το παράδειγμα άλλων και άλλων, μα επιλέγει να επιστρέψει πίσω στην Ελλάδα. Το 1818 βρίσκει τον αρχιμανδρίτη στην Πελοπόννησο, όπου τον απαντούν και οι Φιλικοί, για να τον χρίσουν ΣΥΝΑΡΧΗΓΟ της Εταιρείας τους. [Γιατί άραγε; Μήπως για να πείσουν τον Καποδίστρια για το εκτεταμένο της Εταιρείας τους; Τι ανάγκη είχαν οι Φιλικοί για έναν αρχηγό που βρισκόταν στην Πελοπόννησο και με μόνιμη κατοικία το Πήλιο, αν όχι για μία γενικευμένη εξέγερση;]

Έγγραφο της 22ας Σεπτεμβρίου του 1818, μαρτυρεί του λόγου το αληθές:

«Αγαθή Τύχη. Οι υπογράφοντες κινούντες όλην την μηχανήν της Φιλικής Εταιρείας και μέλλοντες να χωρισθώσιν καθώς συμφώνως τους εφάνη εύλογον, λαμβάνων καθείς ετέραν διευθυνσιν δια τας υποθέσεις της ιδίας, κρίνουσι και αποφασίζουσι τα ακόλουθα, τα οποία θέλει τους χρησιμεύσουσι κανόνες των ιδίων των πράξεων και των σχέσεών των με τους άλλους…» Το κείμενο υπογράφεται από τους Άνθιμο Γαζή (πρώτη υπογραφή), Εμμανουήλ Ξάνθο, Αθ. Ν. Τσακάλωφ, Παν. Α. Αναγνωστόπουλο, Π. Σέκερη, Νικόλαο Μ. Πατζιμάδη, Γεώργιο Λεβέντη και Αντώνιο Κομιζόπουλο. (Γιάννης Κορδάτος: «Ιστορία της επαρχίας Βόλου και Αγιάς»)

Από το 1818 ο Γαζής «για μία ακόμη διετία (1818-1820) οργανώνει με υπομονή τον αγώνα. Φυσικά οι δυσκολίες ήταν μεγάλες και πολλές φορές ανυπέρβλητες. Όμως η πίστη του στο δίκαιο του αγώνα δυνάμωνε τη θέληση της προετοιμασίας του. Στις αρχές του ’21, τα μηνύματα απ’ τις περιοχές της Πίνδου, του Ολύμπου και της Χαλκιδικής έφταναν ελπιδοφόρα. Λίγο πριν απ’ το Πάσχα, έφτασε στις Μηλιές ο Ασπροποταμίτης οπλαρχηγός Χριστόδουλος Χατζηπέτρος, καλεσμένος από τον Γαζή για συνενόηση. Οι συνθήκες έμοιαζαν ώριμες για το μεγάλο ξεκίνημα.

Το πρώτο κρούσμα του πηλιορείτικου ξεσηκωμού υπήρξε ο σκοτωμός του Βοεβόδα του Βόλου – αρχές Μαρτίου 1821 από τα παλληκάρια του Χατζηρήγα, τους Χολέβηδες. Οι τούρκοι, απληροφόρητοι για όσα συνέβαιναν και για τις προετοιμασίες του Γαζή, απόδωσαν το φόνο στους ληστές. Ασυνείδητα όμως, άρχισαν να συγκεντρώνουν τρόφιμα και πολεμοφόδια και να κλείνονται στο Κάστρο του Βόλου. Η επανάσταση στην Πελοπόννησο είχε ξεσπάσει και ο απόηχός της έφτανε στ’ αυτιά τους. Το Πάσχα του 1821 – 10 Απριλίου – ο Γαζής έδωσε εντολή σ’ όλους τους δικούς του στα χωριά του Πηλίου, στην προσφώνιση του παπά «Χριστός Ανέστη» ν’ αντιφωνάξουν «Ελλάς Ανέστη» θέλοντας έτσι να σφυγμομετρήσει την κατάσταση και να δει τις αντιδράσεις. Ο ίδιος ιερούργησε ανήμερα στην Εκκλησία των Μηλεών, φορώντας τα χρυσοποίκιλτα άμφια που του χάρισε ο Τσάρος σαν πέρασε από την Βιέννη». ((Γ. Μουγογιάννης: Άνθιμος Γαζής).

Θα κλείσω φίλοι το μικρό αυτό αφιέρωμα στον μεγάλο διανοούμενο, ιεράρχη και αγωνιστή, με την προκήρυξή του της 7ης Μαΐου του 1821, για την κήρυξη της Επανάστασης στο Πήλιο, που συνόδευσε την επίσημη ύψωση της σημαίας του Πηλίου, σχεδιασμένης από τον ίδιο.

Η συγκινητική προκήρυξη που καταγράφει ο Γιάννης Κορδάτος, στο έργο του «Ιστορία της Επαρχίας Βόλου και Αγιάς»είναι από μόνη της ένα ντοκουμέντο για τη συνείδηση, όχι μόνον του συναρχηγού της Φιλικής Εταιρείας, αλλά και μιας σημαντικής μερίδας των ξεσηκωμένων Ελλήνων – και ίσως για το λόγο αυτό, να χρειαστεί να ξαναγυρίσουμε σ’ αυτήν. Πάνω απ’ όλα όμως, είναι ένα κείμενο το οποίο αντηχεί τη φωνή της φυλής που το γέννησε: μιας φωνής που έρχεται μέσα από τους αιώνες ζητώντας Δικαίωση.

Στην προκήρυξη του Γαζή, ο αναγνώστης αναγνωρίζει την Ελλάδα των αρχαίων, την Ελλάδα των χριστιανών, την Ελλάδα του Ρήγα, την Ελλάδα των Φιλικών, την Ελλάδα των οπλαρχηγών, σε ένα εναίο σύνολο, με τις προσδοκίες της, τις ελπίδες της και τις τραγικές τους διαψεύσεις. Μακάρι να μπορούσε, τόσο αυτό το κείμενο, όσο και η ίδια η προσωπικότητα του Άνθιμου Γαζή, να σφράγιζε το οριστικό τέλος των άγονων, άσχημων και ανιστόρητων αντιπαραθέσεων «για ένα καλύτερο χθες», σαν αυτές που αναβιώνουν στις μέρες μας.

Αντιγράφω την συγκινητική προκήρυξη χωρίς περαιτέρω σχόλια. Τα λέμε ξανά, εάν το επιθυμείτε, σε μερικές μέρες.

«Προς τους λαούς της Ζαγοράς, των Φερών και της Αγυιάς:

Φιλογενέστατοι δημογέροντες, πραγματευταί, καραβοκυραίοι, ιερείς, τεχνίται και γεωργοί:
Οι αδελφοί μας από την Μολδοβλαχίαν έως το Ταίναρον και τας νήσους του Αρχιπελάγους, έδραξαν τα άρματα και ηγέρθησαν κατά του αιμοβόρου τυράννου. Η θεία πρόνοια ηυδόκησε να ελευθερωθή το σκλαβωμένον ελληνικόν Γένος. Ήλθεν το πλήρωμα του χρόνου. Παντού το Γένος μας είναι επί ποδός πολέμου. Εις την Ήπειρον ο Αλή Πασάς εκήρυξε αποστασίαν κατά του βδελυρού αυθέντου του και έγινε σύμμαχος των Ελλήνων. Εις των Μωριάν οι αδελφοί μας στήνουν καθημερινών τρόπαια και αι νίκαι των δοξάζωσι το ελληνικόν όνομα. Εις το Αρχιπέλαγος το ναυτικόν των Ψαριανών και Υδραιοσπετζιωτών κατατρόπωσε την τουρκικήν φλόταν και εις μερικούς λιμένας αι συγκρούσεις και ναυμαχίαι όχι μόνον απέβησαν υπέρ των Ελλήνων, αλλά και μέρος της σουλτανικής αρμάδας εβυθίσθη και εγένετο παρανάλωμα του πυρός. Εις την Ρούμελην οι καπεταναίοι απ’ άκρου εις άκρον προξενώσι τον όλεθρον εις τους Αγαρηνούς.
Εις τας Αθήνας οι Τούρκοι παρεδόθησαν και εις την ιεράν πόλιν κυματίζει τώρα η σημαία της ελευθερίας. Η Κωνσταντινούπολις δεν είναι μακράν η ημέρα κατά την οποίαν θα γίνη ελληνική και εις την Αγίαν Σοφίαν θα στηθή πάλιν ο Σταυρός.

Αδελφοί,
Εις την Ευρώπην τα βασίλεια παρακολουθώσι με αγωνίαν την έγερσιν του Έθνους ημών και οι λαοί της Ευρώπης συνάζωσιν παντοειδή βοηθήματα δια την ενίσχυσιν του πολέμου της ελληνικής ελευθερίας. Η ομόδοξος δε και κραταιά Ρωσσία, έχομεν ασφαλείς ειδήσεις ότι όσον όπου θα συντρέξη με την φλόταν και τον στρατόν της την ιεράν υπόθεσίν μας. Τα πάντα ευοδούνται καλώς.

Θετταλομάγνητες,
Ας δράξωμεν και ημείς τα όπλα. Δεν πρέπει να κωφεύσωμεν εις την φωνήν της πατρίδος. Ας ακουσθή διάτορος η κραυγή μας. Ελευθερία ή Θάνατος. Η σκιά του Ρήγα του Θεσσαλού, ο οποίος προ ολίγον χρόνων εθυσίασε την ζωήν του ως γνήσιος Έλλην και μέγας πατριώτης, δια την ανάστασιν του Γένους μας, περιΐπταται εις την Θεσσαλίαν. Ο Θούριος ύμνος του «ως πότε παλλικάρια θα ζώμεν εις την σκλαβιάν», ας γίνη το εγερτήριον σάλπισμα εις το βουνόν της Ζαγοράς και εις όλην την Θεσσαλίαν. Ο μέγας Θεσσαλός Ρήγας, ζητεί από τους λαούς της Θετταλομαγνησίας εκδίκησιν. Ας ακούσωμεν την προσταγήν του, ενθυμούμενοι ικαι τους χρυσούς λόγους του, «καλιότερα μιας ώρας ελεύθερη ζωή, παρά όλους τους χρόνους σκλαβιά και φυλακή».

Αγαπητοί χριστιανοί και συνάδελφοι,
Η Εταιρεία των Φιλικών, η Υπερτάτη Αρχή του Ελληνικού Έθνους, ευρίσκεται εις σοβαράς χείρας. Ο πρίγκηπας Αλέξανδρος Υψηλάντης, στρατηγός και υπασπιστής του Τσάρου της Ορθοδόξου Ρωσίάς είναι επί κεφαλής του ιερού αγώνος της ελληνικής παλιγγενεσίας.

Αδελφοί,
Ας μην λησμονώμεν ότι ο πόλεμος απαιτεί θυσίας, αλλά δια την πίστιν, την ελευθερίαν και την πατρίδα, όλα πρέπει να τα θυσιάσωμεν. Και πλούτη και υποστατικά και αυτήν την ζωήν μας.
Δια την πατρίδα πρέπει να θυσιάσωμεν το παν, επειδή και όταν η Πατρίς ελευθερωθεί και εν ησυχίαν ζώμεν, θα απολαμβάνωμεν τα αγαθά της ελευθερίας και προόδου. Θα φαινώμεθα Γένος ευγενές μεταξύ των λαών της Ευρώπης και τα τέκνα ημών θα μας ευγνωμονώσι διότι παρεδώσαμεν εις αυτά πατρίδα ελευθέραν και η ιστορία θα μνημονεύη ες αεί κατορθώματά μας εις τας δέλτους της.

Θετταλομάγνητες,
Εάν τινές λειποψυχήσωσιν και μείνωσιν αδρανείς εις τα χωρία των, να τους καλέσητε με το καλόν να υπακούσουν εις την προσταγήν του Γένους. Εάν όμως, ο μη γένοιτο, δεν υπακούσωσιν εις το προσκλητήριον της Υπερτάτης Αρχής και φανώσιν ανάξιοι να λέγωνται Έλληνες, οι τουρκολάτραι αυτοί θα έχωσιν την κατάραν των μαχομένων αδελφών μας και εν καιρώ θα παιδευθώσιν κατά τα κρίματά των. Εις όλους κατ’ αυτήν την ιεράν ώραν συμβουλεύω αγάπην και ομόνοιαν. Η ένωσις είναι δύναμις, ενώ η διχόνοια φέρει τον όλεθρον.

Φιλογενέστατοι δημογέροντες, πραγματευταί, καραβοκυραίοι και γεωργοί,
Εντεταλμένος υπό της Υπερτάτης Αρχής και με την ευλογίαν και το θέλημα του Ιησού Χριστού και Σωτήρος, κηρύττω την αποστασίαν και τον πόλεμον κατά της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Δεν είμεθα μόνοι. Σας φανερώνω ότι έφθασεν η πρώτη ενίσχυσις από τας ελευθέρους νήσους. Ο πρίγκηπας Δ. Υψηλάντης έστειλε εις τον κόλπον του Γόλου τρία Υδραιοσπετζιώτικα καράβια με μπαρούτην και μόλυβδον και χρειώδη και ήρχισαν να κτυπούν το κάστρον, ενώ από την στεριάν ο ορμητικός καπετάν Κυριάκος Μπαστέκης με τα γενναία παλλικάρια του έχει περιζώσει το κάστρον και προξενεί εις τους εγκλεισθέντας εν αυτώ Αγαρηνούς μεγάλην φθοράν.

Θετταλομάγντες,
Δια την καλήν σύστασιν της χώρας, καθώς και δια την ευνομίαν, κοινήν ευταξίαν και τον διοργανισμόν του πολέμου, εντέλλομαι να εκλέξητε από κάθε ναχιλέν (επαρχίαν), εμπείρους, τιμίους και νουνεχείς αντιπροσώπους, οι οποίοι ως βουλευταί θα συστήσωσιν την Βουλήν της Θετταλομαγνησίας. Ούτοι κατά τα αρχαία θέσμια των προγόνων μας και τας συστάσεις του Ρήγα του Θεσσαλού θα συντάξωσιν την Νομικήν Διάταξιν, η οποία θα κανονίζη εις το μέλλον τα της διοικήσεως των χωρίων και της επαρχίας μας, τον διοργανισμόν του πολέμου και τα δίκαια των συμπατριωτών μας.
Από σήμερον λοιπόν ας γίνωμε όλοι στρατιώται της μαχομένης Ελλάδος, η οποία έθραυσε τας αλύσεις της. Θετταλομάγνητες, εις τα όπλα. Είμαι βέβαιος ότι δεν θα διαψευσθώ και ότι οι συνάδελφοί μου δεν θα φανώσι κατώτεροι των άλλων Ελλήνων. Σας ασπάζομαι τον ελληνικόν ασπασμόν.

Στρατόπεδο Γόλου – Θεσσαλομαγνησίας
Μαΐου 7. Αον έτος Ελευθερίας

Άνθιμος Γαζής
Επίτροπος της Υπερτάτης Αρχής»

Ή ερώτηση όμως είναι λίγο αντιφατική.Γιατί από τη στιγμή που η Ορθοδοξία είναι δογματική δεν θα έκανε τίποτα γία το έθνος μας αν θεωρόυσε ότι είναι ενάντια στο δόγμα ή ΚΥΡΙΩΣ τα προνόμοια του κλήρου.

Θα μπορούσες βέβαια να αλλάξεις λίγο την ερώτηση και να ρωτήσεις "Ποιά θα έπρεπε να είναι η στάση μιάς Εθνικής Θρησκείας μετά την υποδούλωση;"
Όμως και αυτή η ερώτηση δεν θα είχε νόημα γιατί ένας κατακτητής δεν θα έδινε ποτέ προνόμια σε μία Εθνική Θρησκεία.
Εδώ θα μπορούσαμε να αναρωτηθούμε ,γιατί ο Μωάμεθ έδωσε προνόμια στους κληρικούς;Αν το θεωρούσε ικανό(και πρόθυμο) να υπαρασπιστεί τα προνόμια των δούλων του θα το είχε πράξει;

Το δυσάρεστο με τον Χριστιανισμό (εκτός από την θεολόγικη πλεύρα του που κρίνεται προσωπικά και είναι άσχετο με το έθνος) είναι ότι αποτελεί έναν πολιτικό θεσμό του οποίου οι φορείς επικαλούνται την θεία φώτιση και ταυτόχρονα είναι οι ΧΕΙΡΩΤΕΡΟΙ της κοινωνίας μας.Ονομάζονται Ελληνορθόδοξοι αλλά βάζουν μία ΞΕΝΗ θρησκεία πάνω από το έθνος.Είναι μία αντίθεση μη αποδεκτή στο ελάχιστο.

Πιστεύει κανείς ότι ένας άνθρωπος με έντονα (όπου έντονα=το Έθνος πάνω από όλα) πατριωτικά αισθήματα ο οποίος έχει διαβάσει τον τρόπο επικράτησης του Χριστιανισμού να γινόταν πιστός;Πιστεύετε ότι όλοι οι ευεργέτες του έθνους μας οι οποίοι θεώρησαν τον Χριστιανισμό ως πατρική θρησκεία και αναπόσπαστο κομμάτι του Ελληνισμού να είχαν μελετήσει το θέμα;Ή μήπως αυτό ήταν αυτονόητο γι'αυτούς όπως είναι αυτονόητο γιά το 99% των Ελλήνων;

Τα παραπάνω είναι το σχολιό μου στα όσα προσπαθείς να αναδείξεις (παρατήρησα και την χρησιμοποίηση του "Ελλην" σε αρκετά σημεία) φίλε Ανδρέα (μου επιτρέπεις;).Δεν νομίζω να αμφιβάλλει κανείς ότι υπήρχαν πατριώτες στις τάξεις του (βολεμένου κατα τα άλλα) κλήρου.Ομολογώ ότι τον Άνθιμο Γαζή τον ακούω γιά πρώτη φορά.Πιστεύω ότι αν υπάρχει στα βιβλία Ιστορίας του σχολείου θα πρόκειται γιά απλή αναφορά.
Ίσως ο Κοραής αυτό ακριβώς να εννοούσε.Να γαλουχηθούν περισσότεροι "Γαζήδες" πριν ξεκινήσουμε την επανάσταση.Ελπίζω να παραθέσεις στοιχεία γιά τις ενέργειες του κατά την επανάσταση (αν έζησε αρκετά να δει τα "επιτεύγματα" μας).

Τελειώνοντας θα ήθελα να πω ότι οι εκπρόσωποι και οι φορείς ενός θεσμού είναι αυτοί που θα αναδείξουν τον θεσμό ,θα του δώσουν κύρος και απήχηση.Γιά παράδειγμα ένας "τέλειος" τύραννος θα κάνει περισσότερα γιά τον λαό του απ'ότι χιλιάδες διευθαρμένοι δημοκράτες.
Με βάση την παραπάνω θέση μου (αλλά όχι αποκλειστικά) εξηγείται και η "εχθρική" μου στάση απέναντι στον Χριστιανισμό.

Αγαπητέ Στράβωνα

Σ' ευχαριστώ για την απάντησή σου - δύσκολη κυρίως για τεχνικούς λόγους, καθώς για να μπει κανείς στο Esoterica, διαπιστώνω ότι πρέπει πρώτα να πάει για μερικά ποτάκια...

Επ' αυτής, ελπίζω να σε αποζημιώσω στο μέλλον με μια καλή απάντηση για την περίοδο λίγο πριν την Άλωση και την στάση του Πατριαρχείου από το 1453 μέχρι την Επανάσταση. Ό,τι μπορώ να πω τουλάχιστον.

Έχω βεβαίως την αίσθηση πως κινούμαστε σε διαφορετικό ιδεολογικό πλαίσιο, αλλά τόσο το καλύτερο για τον διάλογο. Το να ζητάς καθαρότητα του αίματος για παράδειγμα σε μία αυτοκρατορία, είναι κατά τη γνώμη μου ουτοπία - και το έθνος δεν μπορεί να βασίζεται στην ουτοπία αυτή από τον ίδιο του τον ορισμό (σε αντιδιαστολή με τη ράτσα και ίσως, τη φυλή).

Μην ξεχνάς πως οι ελληνικές πόλεις υποδουλώθηκαν στους Ρωμαίους τρισήμισυ αιώνες πριν την επικράτηση του χριστιανισμού: Όταν η νέα θρησκεία επικρατεί στον ελληνικό χώρο, η πλειοψηφία των Ελλήνων έχει πλέον μετοικίσει αλλού και οι επιμειξίες εκεί (π.χ. Αλεξάνδρεια) έχουν ήδη επέλθει. Σε τελευταία ανάλυση, το πρόβλημα είναι το πώς ορίζει κανείς τον "Έλληνα".

Ίσως εσύ, με την αυστηρή εθνικιστική (επέτρεψέ μου) οπτική σου, να αντιλαμβάνεσαι γιατί επέμεινα στο διάλογό μου με τον Macedon, να καταθέσει την άποψή του για το πώς ορίζει τους Έλληνες. Το ίδιο θα πράξω κι εγώ - κατά το τέλος του διαλόγου όμως, για να μην υπονομεύσουμε με τη διαφωνία μας την εξέλιξη της ανάλυσης του ζητήματος "Εκκλησία - Γρηγόριος - Επανάσταση".

Δεν θα ήθελα πάντως, να κλείσω την απάντησή μου χωρίς ορισμένα σχόλια επί των θέσεών σου. Υποστηρίζεις ότι ένας κατακτητής δεν θα μπορούσε να δώσει προνόμια σε μια εθνική θρησκεία και αναρωτιέσαι γιατί ο Μωάμεθ έδωσε τα προνόμια που έδωσε στους κληρικούς. Θα έδινε - ρωτάς - τα προνόμια αυτά, εάν γνώριζε πως ο κλήρος ήταν ανυπότακτος;

Θα σου δώσω μερικές σύντομες απαντήσεις - για να μην κολλήσουμε στην λεπτομέρεια - υποσχόμενος να αναπτύξω τις θέσεις μου περαιτέρω εφ' όσον το θελήσεις.

* Όπως έχω ήδη γράψει, ο Μωάμεθ το Κοράνιο προβλέπει την ανοχή απέναντι στην εβραϊκή και την χριστιανική θρησκεία, έναντι του χαρατσίου. Οι εθνικές και άλλες (π.χ. Ζωροαστρισμός) θρησκείες δεν αναγνωρίζονται ως ανεκτές από την μουσουλμανική θρησκεία. Ως προς αυτό λοιπόν, μάλλον θα έπρεπε να είμαστε ευγνώμονες προς τον Μωάμεθ -όχι τον Πολιορκητή, αλλά τον Προφήτη: Αν ήμασταν δωδεκαθεϊστές, πολύ απλά θα είχαμε εξισλαμισθεί δια της βίας, ακολουθώντας τους ρυθμούς των Οθωμανών στην εντέλεια.

* Αν ο κλήρος ήταν ανυπότακτος, ίσως να μην είχε πέσει και η Βυζαντινή Αυτοκρατορία. Το λέμε όμως αυτό πεντέμισυ αιώνες μετά την Άλωση. Ο χριστιανισμός έδωσε το φιλί της ζωής σε μία παρακμιακή Αυτοκρατορία με κέντρο τη Ρώμη, ύστερα από αρκετές απόπειρες της τελευταίας να βρει στήριγμα σε διάφορες λατρείες (δες την οπτική μου στο topic "Επικράτηση του Χριστιανισμού: Ο μη μεθ' εμού...φωτιά και τσεκούρι"). Αναγνωρίζουμε ή όχι το..."δικαίωμα" στην παρακμή μετά από χίλια ολόκληρα χρόνια; Ή πιστεύουμε ότι η εθνική θρησκεία θα προστάτευε το Βυζάντιο εάν είχε υιοθετηθεί;

* Αν ο κλήρος μετά την Άλωση, επέμενε σε μία ανυπότακτη στάση, όπως έγραψες κι εσύ, θα αναζητούσε περιθώρια που δεν υπήρχαν - με καταστροφικές συνέπειες. Θα μπορούσε να κάνει κάτι λίγο αργότερα; Έκανε κάτι λίγο: Εξασφάλισε, αν δεν κάνω λάθος, το 1531 την άδεια για ίδρυση σχολείων σε κάθε μητρόπολη - αλλά πού θα βρίσκονταν οι δάσκαλοι; Και εξασφάλισε στα 1671 και την απαγόρευση του Σουλτάνου να νυμφεύονται χριστιανές οι Οθωμανοί. Γράφει ο Μ. Γεδεών στο έργο του Πατριαρχικοί Πίνακες (Κων/λη 1890) για τον Πατριάρχη Παρθένιο τον Δ':

"Έμεινεν επί του θρόνου από του Μαρτίου του 1671 μέχρις Οκτωβρίου ότε εξωρίσθη, άγνωστον πού, δραπετεύσας δε, συνελήφθη και εστάλη υπερόριος εις Κύπρον. Εικάζω ότι κατά την πατριαρχίαν ταύτην, ο Παρθένιος επέτυχε της εκδόσεως διαταγής, δι ης η τουρκική κυβέρνησις εκώλυσε τους τότε συνηθεστάτους γάμους οθωμανών μετ' ορθοδόξων ελληνίδων"

Ο ραγιαδισμός αγαπητέ Στράβωνα, δεν ήταν προνόμιο μιας και μόνης κοινωνικής τάξης - και θα πρέπει να αντικρύσουμε τα πράγματα κατάματα. Μπορεί το ψάρι να βρωμάει από το κεφάλι (να το παραδεχθώ αυτό!), αλλά και η ουρά δεν πήγαινε πίσω...

Όσο για τις συνεννοήσεις με τη Δύση κι αυτές υπήρξαν και ήσαν βασανιστικές. Μόνο που η Δύση, είχε σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα άλλους μπελάδες: Αφ' ενός την εμφάνιση του προτεσταντισμού, αφ' ετέρου...την τυπογραφία! Η Βενετία δεν μπόρεσε να κρατήσει την Κύπρο και τη Ρόδο. Την Κωνσταντινούπολη θα υπερασπιζόταν;

Τα όσα γράφεις για μια θρησκεία "ΞΕΝΗ", είναι σε μένα...ξένα! Αν ένα έθνος διατηρεί πεισματικά μία θρησκεία για 1500 χρόνια (και μάλιστα ένα συγκεκριμένο δόγμα μιας θρησκείας) εγώ απλά θα σου ζητήσω να μην μπω στη λογική αυτή (εκτός κι αν επιμείνεις!). Είσαι τόσο σίγουρος ότι η λατρεία του Διονύσου ήταν τόσο γηγενής, ή ότι τα τρία πουλιά από την Αίγυπτο που ίδρυσαν το Μαντείο της Δωδώνης, ήταν πουλιά και όχι...άνθρωποι;

Όσο για τη διαφθορά του κλήρου, δεν θα μπορούσα βεβαίως να έχω αντίρρηση - όχι όμως επειδή ο κλήρος ήταν χριστιανικός, αλλά επειδή ο κλήρος ασκεί ΕΞΟΥΣΙΑ. Και όποιος ασκεί εξουσία, θα μπει στον πειρασμό να την ασκήσει προς ίδιον όφελος, είτε είναι ιερέας, είτε πολιτικός, είτε ταξιτζής σε μέρα που απεργούν τα λεωφορεία.

Ας μην ξεχνάμε τις κατηγορίες ότι Μαντείο των Δελφών "μήδισε" την περίοδο των περσικών πολέμων, την υποδοχή του Νέρωνα στους ιερούς Ολυμπιακούς Αγώνες και τόσα άλλα περιστατικά που δείχνουν του λόγου το αληθές.

Το θέμα λοιπόν για μένα, όπως ήδη αντιλαμβάνεσαι, δεν είναι αν οι Ρωμηοί, Γραικοί, Έλληνες, (ή όπως αλλιώς θα ονομάσεις τους μετά το 1204 Βυζαντινούς) ήταν χριστιανοί, εθνικοί, μωαμεθανοί, ταοϊστές, ή άθεοι. Το ζήτημα είναι η συνοχή της κοινωνίας, το φρόνημα, η διάθεση αυτοπροσφοράς και αυτοθυσίας. Οι πολίτες, κληρικοί ή λαϊκοί, άλλοτε το δείχνουν - οπότε μιλάμε για περίοδο ακμής μιας κοινωνίας - και άλλοτε κοιτάνε να την σκαπουλάρουν.

Η αρχή του 19ου αιώνα, βρίσκει τους Ρωμιούς συνολικά, σε κατάσταση ΑΝΑΤΑΣΗΣ. Ήρθε άραγε από τον ουρανό, ή μήπως κάποιοι εργάστηκαν γι' αυτό - και ποιοί;

Φίλε Traiman θέλω να σχολιάσω μερικές ενδιαφέρουσες παρατηρήσεις σου :

quote:

---

Έχω βεβαίως την αίσθηση πως κινούμαστε σε διαφορετικό ιδεολογικό πλαίσιο, αλλά τόσο το καλύτερο για τον διάλογο. Το να ζητάς καθαρότητα του αίματος για παράδειγμα σε μία αυτοκρατορία, είναι κατά τη γνώμη μου ουτοπία - και το έθνος δεν μπορεί να βασίζεται στην ουτοπία αυτή από τον ίδιο του τον ορισμό (σε αντιδιαστολή με τη ράτσα και ίσως, τη φυλή).

---

Επαίτη

Τα όσα αναφέρεις, έχουν να κάνουν με το πώς ορίζει κανείς το έθνος. Το έχω επαναλάβει αρκετές φορές και θα το επαναλάβω και τώρα.

Έχε λίγη υπομονή, προκειμένου να μην ξεφύγουμε από το ζήτημα Γρηγόριος-Εκκλησία-Επανάσταση, το οποίο θα πραγματευθώ με καθαρά ιστορικά κριτήρια. Αν όμως ("αν" λέω), για σένα ο θρησκευτικός ηγέτης των ορθοδόξων είναι εξ ορισμού εχθρός του Ελληνισμού (όπως κι αν τον ορίζεις εσύ), τότε τα ιστορικά κριτήρια ίσως να μην σε πείσουν. Η τελική εκλογή ωστόσο, είναι έτσι κι αλλιώς, δική σου.

Μέχρι να φθάσουμε λοιπόν στο ζήτημα του ορισμού των Ελλήνων, του ελληνισμού, της σχέσης τους με τους Ρωμηούς και τα λοιπά άλλα (που για μένα είναι ΠΙΟ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ θέμα από εκείνο του Γρηγόριου, διότι άπτεται και σημερινών προβληματισμών περί παγκοσμιοποίησης κλπ) θα σε καλούσα να σκεφθείς (και όχι κατ' ανάγκην να τοποθετηθείς ακόμα) τα ερωτήματα που μετ' επιτάσεως έχω ήδη θέσει:

* Πώς ορίζεις τους "Έλληνες" και την Ελλάδα πριν τη ρωμαϊκή κατάκτηση
* Πώς ορίζεις τους "Έλληνες" υπό τη ρωμαϊκή αυτοκρατορία, πού ζουν, πώς διακρίνονται από τους υπολοίπους
* Πώς ορίζεις τους "Έλληνες" υπό τη βυζαντινή αυτοκρατορία, πού ζουν, πώς διακρίνονται από τους υπολοίπους
* Πώς ορίζεις τους "Έλληνες" μετά την εμφάνιση του ελληνικού κράτους
* Είναι "Έλληνες" οι Κωνσταντινουπολίτες, οι Πόντιοι, οι Κύπριοι, οι Κρητικοί - και από πότε;

Συμφωνώ βεβαίως, ότι η γλώσσα είναι εξαιρετικά σημαντικός παράγων για την ανίχνευση συνέχειας του ελληνικού έθνους διαχρονικά. Ακριβώς γι' αυτό το λόγο, δεν μπορώ να υποτιμήσω τις προσπάθειες που έγιναν για τη διατήρησή της μέσω του θρησκευτικού φορέα του Γένους (δηλ. της Ορθόδοξης Εκκλησίας). Θυμίσου ότι ο Ελληνισμός της Νότιας Ιταλίας, από την ελληνικότατη Νάπολη (Νεάπολη) και κάτω, δεν έζησε την τουρκική κατάκτηση, "σώθηκε" δια της ρωμαιοκαθολικής Ουνίας και σήμερα αριθμεί μόνον μερικές εκατοντάδες, ή ολιγότατες χιλιάδες φτωχών Γκρεκάνων.

Εάν σκεφτείς σε βάθος τα ερωτήματα αυτά, ίσως ανακαλύψεις πως τίποτε δεν είναι αυτονόητο, όπως ενδεχομένως και να νόμιζες.

Τέλος, για το αν ο Μωάμεθ ήταν "μια απ' τα ίδια" με τους Χριστιανούς και τους Εβραίους, θα σου απαντήσω ότι, ειδωμένο από μία ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΗ οπτική γωνία, δεν είναι λάθος. Πέραν όμως του ότι υπάρχουν και άλλες οπτικές γωνίες για να δει κανείς το θέμα, σε ό,τι αφορά το topic που πραγματευόμαστε δεν θα πρέπει να ξεχνάς, ότι η αλλαγή της θρησκείας, ισοδυναμούσε στα χρόνια της Οθωμανικής κατάκτησης με τη διάβαση του εθνοτικού Ρουβίκωνος.

Η ερώτηση στους μελλοθάνατους αγωνιστές, "δέχεσαι την πίστη σου ν' αλλάξεις;", καταδεικνύει ότι, για μεν κάποιους θρησκειολόγους μπορεί το Ισλάμ να είναι μια χριστιανική αίρεση και ο χριστιανισμός μία εβραϊκή αίρεση, αλλά για τους Οθωμανούς, όσο και τους Ραγιάδες, ήταν η Μέρα και η Νύχτα.

Αγαπητέ Στράβωνα

Έχω ήδη αναφερθεί στο πώς κατά την γνώμη μου, οι ιστορικοί κύκλοι της ακμής και της παρακμής, της υπομονής και των αποφασιστικών κινήσεων, χαρακτηρίζουν κατά περιόδους τα μέλη ενός έθνους – λαϊκούς και ιερωμένους – και πώς οι αρχές του 19ου αιώνα βρήκαν το ρωμαίικο Γένος και το νεοελληνικό έθνος που διαμορφωνόταν στα σπλάχνα του πρώτου, σε περίοδο ανάτασης.

Στο πλαίσιο αυτό, εντάσσω την παρακάτω αναφορά του Φωτάκου, αγωνιστή και γραμματικού του Θ. Κολοκοτρώνη, όπως καταγράφεται στα «Απομνημονεύματά» του «Περί της Ελληνικής Επαναστάσεως» - μια αναφορά που θα αρκούσε να δώσει απάντηση σε σωρεία κακόβουλων σχολίων, που διατυπώνονται και επαναλαμβάνονται ξανά και ξανά:

«Ο ελληνικός κλήρος ήτο προωρισμένος άνωθεν δια να ευρεθή τόσο φιλόπατρις και να σώση ολόκληρον το Έθνος - διότι άμα η Βυζαντινή Αυτοκρατορία εχάθη, ο κλήρος εδέχθη την κηδεμονίαν έθνους απροστατεύτου και μη έχοντος άλλο στήριγμα και άλλην παρηγορίαν, ειμή μόνον την θρησκείαν. Ο κλήρος εσυμβούλευε και ενουθέτει το απηλπισμένον Έθνος την καρτερίαν και την υπομονήν. Ο λαός εις την θρησκείαν του εύρισκε την ανάπαυσίν του, υποφέρων όλα τα δεινά της τυραννίας μαζύ με τον κλήρον του. Κατά δε την επανάστασιν πρώτος ο κλήρος εφάνη εις τον αγώνα με τον σταυρόν και με την σπάθην εις τας χείρας δια να σώση το πλανημένον ποίμνιον και οδηγήση αυτό εις την ελευθερίαν του φυσικώς, πολιτικώς και θρησκευτικώς. Αυτός εφύλαξε τα γράμματα και την γλώσσαν. Η δε φιλονεικία των κληρικών, η οποία ήτο μόνον εντός του πατριαρχείου, δεν απέβλεπεν εις άλλο τίποτε, παρά μόνον περί του ποίος να γίνη πατριάρχης. Αυτή η φιλοτιμία έφερεν όλην την κίνησιν και όλην την ταραχήν και την ραδιουργίαν. Η δε ραδιουργία πρώτον εκινείτο υπό των Φαναριωτών, διότι αυτοί επιθυμούντες να καθήση εις τον πατριαρχικόν θρόνον ιδικός των κληρικός, ανακάτευαν εις την πάλην ταύτην και τους Τούρκους και αυτόν τον Σουλτάνον ακόμη. Είναι αληθές, ότι ευρέθησαν άνθρωποι μοχθηροί, οι οποίοι εκάθησαν εις τον θρόνον του πατριάρχου, αλλ’ όμως κανείς και από αυτούς έξω του εθνικού κύκλου δεν εβάδισε. Τις δε δύναται να κατηγορήση τοιούτον θεόπεμπτον κλήρον; Και όμως, μετά την αλλαγήν της Τουρκικής δυναστείας, ό,τι θέλει κανείς λέγει και γράφει κατά αδυνάτων ανθρώπων. Οι εχθροί π.χ. του Ελληνικού Έθνους και της θρησκείας του είπαν πολλά εναντίον του και προσέτι, ότι οι Έλληνες μοναχοί ετάραξαν τον κόσμον τον οποίον είχαν αρνηθή. Αλλά σφάλλουν μεγάλως εις τούτο, διότι θέλουν τον μοναχόν να μη έχη αίσθημα ανθρώπου και αγάπην εις την πατρίδα του, αν και το ιερόν Ευαγγέλιον ρητώς διδάσκει ότι ο μοναχός χρεωστεί να θυσιάση την ζωήν του δια την σωτηρίαν ενός και μόνον ανθρώπου, πολλώ δε μάλλον δια την ύπαρξιν και την σωτηρίαν ολόκληρου του Έθνους του».

Ο Φωτάκος μιλά βεβαίως για τα όσα είδε, άκουσε και διαπίστωσε – και καταγράφει και τα ονόματα 62 ιερωμένων (από ταπεινούς κληρικούς και μοναχούς, μέχρι Δεσπότες) οι οποίοι έλαβαν ενεργό μέρος στον Αγώνα, με όσα περιστατικά γνωρίζει. Δεν είναι ωστόσο ο ιστορικός που γνωρίζει τα πρόσωπα και τα πράγματα που προηγήθηκαν δύο π.χ. αιώνες πριν από την Επανάσταση, ούτε είναι σε θέση να γνωρίζει την στάση που κράτησε και ο τελευταίος Μητροπολίτης της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Είναι επίσης προφανές ότι έχει μια μεγάλη καρδιά, αφού ξεκινά την αναφορά του στη δράση των εν λόγω ιερωμένων, από τον μεγάλο εχθρό της παράταξης των οπλαρχηγών όπου ο ίδιος ανήκε: τον Παλαιών Πατρών Γερμανό.

Θα προσπαθήσω να αναφερθώ αργότερα στο πώς επέδρασαν οι πρώην βυζαντινοί αριστοκράτες στις εξελίξεις στο Πατριαρχείο και τι επιπτώσεις είχε αυτό. Προς το παρόν, ας δώσουμε την ευκαιρία στον εγγράμματο αγωνιστή του ’21 να ολοκληρώσει το σχόλιό του:

«Πολλοί μάλιστα Τούρκοι, εσοφίζοντο διάφορα πράγματα. Αλλά ένα από τα περιεργότερα είναι το ακόλουθον. Έστειλαν μίαν ημέραν εις τον Δεσπότην Έλους Άνθιμον, ένα Τούρκον, ο οποίος εγνώριζε καλά και την γλώσσαν μας και τας θρησκευτικάς μας τελετάς. Αυτός καθώς επήγεν εις την Μητρόπολιν, εζήτησε να προσκυνήση τον Δεσπότην και ο Έλους εδιέταξε και τον έμβασαν εις την κάμαράν του, όπου έκαμνε τον άρρωστον δια να μην υπάγη με τους άλλους αρχιερείς εις την Τριπολιτσάν (σ.σ. πρόκειται για την σύναξη των αρχιερέων στην Τρίπολη προς προϋπάντηση του νέου ηγεμόνα του Μωρηά Χουρσίτ Πασά, υπό την κάλυψη της οποίας έγινε η σύναξη στη Βοστίτσα, όπου πρωτοεμφανίστηκε κήρυκας της εξέγερσης ο Παπαφλέσσας). Ευθύς καθώς εμβήκεν έπεσε και τον επροσκύνησε και του είπε: Δεσπότη μου, θέλω να εξομολογηθώ εις την Πανιερότητά σου ως Χριστιανός της αμαρτίαις μου. Ο Έλους του έδοσε την άδειαν και ευθύς ο Τούρκος άρχισε και έλεγε της αμαρτίαις του με κλαύματα και με πολλήν προσποιητικήν κατάνυξιν και τέλος του είπε: «πότε θα έλθη, Δεσπότη μου, η αγία εκείνη ώρα να πάρωμεν τα άρματα δια να σκοτώσωμεν τους απίστους τυράννους μας και να ρουφήξω από το αίμα τους;» Ο Δεσπότης έκαμε τότε σημεία της Εταιρείας, αλλά καθώς είδεν ότι δεν εννόησε τίποτε, εκατάλαβεν ότι είναι Τούρκος και άρχισε να τον συμβουλεύη και να του λέγη: «τέκνον, τι λόγια είναι αυτά; Μη πιστεύης τα λόγια όπου λέγονται. Ο Θεός έβαλεν εις το κεφάλι μας τον Σουλτάνον δια το καλόν μας, αυτόν τον έβαλε να μας εξουσιάζη και να είμεθα πιστοί ραγιάδες του και ευπειθείς, διότι αυτός φροντίζει δια εμάς, επειδή αλλοιώτικα μας κολάζει ο θεός». Έπειτα του εδιάβασε την συνειθησμένην ευχήν και τον έστειλεν εις το καλόν. Ο Μεταμορφωμένος αυτός Τούρκος τα είπεν όλα όσα ήκουσεν από τον Έλους εις τους Αγάδες, και δια τούτο εκείνοι δεν τον υπωπτεύοντο πλέον και τον άφησαν ως άρρωστον να μην πάη εις την Τριπολιτσάν. Τοιαύτα πολλά εγίνοντο μέχρις ότου αρχίση η επανάστασις».

Όπως προείπα, ο Φωτάκος μιλά για τα πράγματα που γνωρίζει, είδε και άκουσε. Το παρακάτω απόσπασμα, ίσως να τον έφερνε σε αμηχανία – ίσως και όχι. Ανήκει στον Χριστόφορο Περραιβό, τον πρώτο ανάμεσα στους συναγωνιστές του Ρήγα Φερραίου και το έργο του «Ιστορία Σύντομος του Σουλίου και Πάργας», όπου καταγράφεται η επιστολή που έστειλε ο Μητροπολίτης Ιωαννίνων Ιερόθεος στους προύχοντες και το λαό της ημι-αυτόνομης Πάργας:

«Ευγενείς προεστώτες και λοιποί απαξάπαντες κάτοικοι της Πάργας σας εύχομαι και σας ευλογώ πατρικώς.

Ένας καλός και άγρυπνος ποιμήν, χρεωστεί να προφυλάττη πάντοτε τα πρόβατά του από κρημνούς, βράχους και άγρια θηρία, και τότε τα κερδίζει και τα χαίρεται. Και εγώ λοιπόν ως καλός ποιμήν των λογικών μου προβάτων, χρεωστώ να προφυλάττω αυτά πάντοτε από πάσαν βλάβην και απώλειαν. Και άλλοτε σας έγραψα και προφορικώς, όταν απέρασα από την πατρίδα σας, ωμίλησα και σας εσυμβούλευσα πνευματικώς και πατρικώς να τραβήξητε χέρι από τους Σουλλιώτας, να μη τους δίδετε καμμίαν βοήθειαν, ούτε εις τον τόπον σας να τους δέχησθε, επειδή είναι κακούργοι και φερμανλήδες από το δεβλέτι, και όποιος δέχεται τοιούτους κακούργους πίπτει και αυτός εις την ιδίαν οργήν του υψηλού δεβλετίου, και εις το τέλος αφανίζεται από το πρόσωπον της γης. Σεις όμως, ή από ανοησίαν σας, ή ισχυρογνωμίαν σας, ή ξένας κακάς συμβουλάς παρακινούμενοι, δεν εδώσατε ποτέ ακρόασιν και κλίσιν εις τας πατρικάς και σωτηριώδεις δια την πατρίδα σας νουθεσίας μου. Ακούεται και ακολουθάτε, ως μανθάνω, τας συμβουλάς του Περραιβού, ο οποίος σας απατά, δεν ηξεύρετε, ότι αυτός με κάποιον Ρήγαν Θεσσαλόν και άλλους μερικούς παρομοίους λογιωτάτους, συνεννοημένοι με τους Φραντζέζους εσκόπευον να κάμουν επανάστασιν κατά του κραταιοτάτου Σουλτάνου; Αλλ’ ο μεγαλοδύναμος Θεός τους επαίδευσε, κατά τας πράξεις των με τον θάνατον, οπού τους έπρεπε, μόνος δε ο Περραιβός εσώθη δια τας ιδικάς σας αμαρτίας. Λοιπόν, αν θέλητε την σωτηρίαν και ευτυχίάν σας τραβάτε χέρι ως προείπα, από την φιλίαν των Σουλιωτών και συμβουλάς του Περραιβού, και ζητήσατε το γρηγορώτερον την χάριν και σκέπην του υψηλοτάτου Βεζύρη, την οποίαν ελπίζω να την λάβετε, επειδή, όταν ιδώ την μετάνοιά σας θέλει προσπέσω εις τα γόνατά του να τον παρακαλέσω να συγχωρήση τα απερασμένα σφάλματά σας όπου αρνηθήκετε την συμφωνίαν οπού εκάμετε με την υψηλότητά του, και είμαι βέβαιος, ότι δεν θα πέση κάτω ο ριτζάς μου. Εάν όμως μείνητε αμετανόητοι, καθώς έως τώρα, τότε ο Θεός μέλλει να σας παιδεύση δια την παρακοήν σας, και το κρίμα των φαμελιών σας ας είναι εις τον λαιμόν σας και εις τούτον και εις τον άλλον κόσμον. Εγώ το πνευματικόν και πατρικόν χρέος το έκαμα, όθεν δεν σας μένει πλέον κανένα παράπονον εναντίον μου και υγιαίνετε.

Ιωάννινα 1801 Ιουλίου 5

Ιερόθεος, Μητροπολίτης Ιωαννίνων
και εν Χριστώ ευχέτης».

Επιστολή υπέρ της συμμόρφωσης των Παργινών, έστειλε ο Ιερόθεος και στον Επίσκοπο Παραμυθιάς, στην πνευματική δικαιοδοσία του οποίου ανήκε η Εκκλησία της Πάργας.

«Θεοφιλέστατε Επίσκοπε Παραμυθίας, εν αγίω πνεύματι αγαπητέ αδελφέ και συλλειτουργέ κυρ Χρύσανθε χάρις είη σοι τη θεοφιλία και ειρήνη παρά θεού.
Φαίνεται οι επαρχιώται σου οι Παργινοί πως έχασαν τον νου τους, και δεν ηξεύρουν τι κάμουν. Όθεν ιδού οπού τους γράφω δια να απέχουν από τους Σουλλιώτας, και να μη τους βοηθούν και με ανθρώπους και με βαρούτια και με ζαϊρέδες. Να τους συμβουλεύσης και η θεοφιλία σου, καθώς τους γράφω, διατί ύστερον, ό,τι ακολουθήση, ας όψονται. Μου κακοφαίνεται όμως, οπού κοντά εις αυτούς κακοπαθαίνεις ύστερον και η θεοφιλία σου.
Η δε του Θεού χάρις είη μετά σου.
1801 Ιουλίου 5 Ιωάννινα
Ο Ιωαννίνων Ιερόθεος
και εν Χριστώ αδελφός.

Θα μπορούσε άραγε η επιστολή του Ιερόθεου να εντάσσεται στο πλαίσιο που σκιαγραφεί ο Φωτάκος; Εγώ λέω πως θα μπορούσε. Πρώτον ο Ιερόθεος βρισκόταν υπό την διαρκή απειλή του Αλήπασα, ο οποίος ήταν ασυγκρίτως καλύτερος τύραννος της περιοχής από τους προηγούμενους τούρκους μπέηδες. Δεύτερον, ρουφιάνοι, σφετεριστές του επισκοπικού θρόνου, άνθρωποι των Τούρκων θα υπήρχαν πάντοτε, πρόθυμοι να αναφέρουν στον Αλή την «διστακτικότητα» του Ιεροθέου. Τρίτον, ενδεχομένως ο Δεσπότης να περίμενε οδηγίες από το Πατριαρχείο, ή να κινείτο επί τη βάσει των ήδη υφιστάμενων οδηγιών. Τέταρτον, δεν ήσαν λίγοι εκείνοι (μεταξύ των οποίων και ο Μητροπολίτης Άρτας Ιγνάτιος – ο μετέπειτα Μολδοβλαχίας) που ευελπιστούσαν σε κάποια συμμαχία με τον Αλή προκειμένου να χτυπηθεί ο Σουλτάνος.

Σε κάθε περίπτωση όμως, η ερμηνεία αυτή, δεν θα ήταν η πρώτη μου επιλογή. Κάλλιστα ο Ιερόθεος θα μπορούσε να είναι ένας συνειδητός δωσίλογος. Η ιστορία δεν γνωρίζω να έχει καταγράψει οποιαδήποτε άλλου είδους μυστική συνεννόηση του Ιερόθεου με τους Παργινούς, ώστε να εξαχθεί ένα συμπέρασμα περί διττής συμπεριφοράς. Καταγράφει όμως, πάλι δια χειρός Περραιβού, την απάντηση των Παργινών:

«Πανιερώτατε Μητροπολίτα υικώς σας προσκυνούμεν.

Την σεβαστήν επιστολήν σας ελάβομεν, ηθέλαμεν βέβαια παραδεχθή τας συμβουλάς σας, εάν αύται ήσαν σύμφωνοι με τας περιστάσεις και συμφέροντα της πατρίδος μας. Ορθή τω όντι, και κατάλληλος η παραβολή του ποιμένος, την οποίαν μας προτείνετε, αλλ’ όταν ο ποιμήν πάσχη, κατά δυστυχίαν, από οφθαλμίαν, και βραδυποδίαν, πώς δύναται τότε, πανιερώτατε, να προφυλάξη τα πρόβατά του από κακοτοπίας, και άγρια θηρία; μας συμβουλεύετε να μην δεχώμεθα, ούτε βοηθώμεν τους Σουλλιώτας κακούργους όντας, ως λέγετε, και αποκεκηρυγμένους του Δουβλετίου. Ημείς συμμαχίαν τινά, ή εταιρίαν μυστικήν ή φανεράν μ’ αυτούς δεν έχομεν, διό τους δεχόμεθα εις την πατρίδα μας όχι ως κακούργους και φερμανλίδας, αλλ’ ως υπερμάχους της πατρίδος των, και φορολογουμένους υπηκόους του Σουλτάνου, προς τους οποίους πωλούντες τα προϊόντα του τόπου μας ωφελούμεθα. Το αυτό σύστημα διατηρούμεν έκπαλαι και ήδη με τους λοιπούς του Οθωμανικού κράτους Τούρκους, και χριστιανούς, διότι δεν δυνάμεθα άλλως να πριζώμεθα τα προς το ζην αναγκαία.
Και ημάς αδικείτε, πανιερώτατε, και τον Περραιβόν συκοφαντείτε λέγοντες, ότι ακολουθούμεν αυτού, και ουχί της πανιερότητός σας τας συμβουλάς. βεβαιωθήτε, ότι και ημείς πάντες γνωρίζομεν της πατρίδος τα συμφέροντα, και ο Περραιβός τα αυτά αισθήματα τρέφει. Όθεν ούτ’ αυτός ημάς απατά, ούτε ημείς παρ’ αυτού πλανώμεθα. Τον κατακρίνετε προς τούτοις, διότι συνέπραξε μετά του αοιδίμου Ρήγα, και άλλων, ως λέγετε, λογιωτάτων ομογενών κατά του Σουλτάνου. Η κατάκρισις αύτη υπάρχει, νομίζομεν, αντίχριστος, διότι οπόταν ο ίδιος Ιησούς Χριστός μας διδάσκει τρανώτατα λέγων: «Μάχου υπέρ πίστεως, και πατρίδος». Τις άρα φιλόχριστος, και φιλόπατρις τολμά έπειτα να καταδικάση του Ρήγα, και των συνεταίρων αυτού τας πράξεις; Ούτε της παρούσης εποχής, ούτε της ιδικής μας δυνάμεως έργον είνε, πανιερώτατε, να διακρίνωμεν τα εμβριθή αυτών αισθήματα, επ’ άλλων ευνοϊκών περιστάσεων του έθνους μας, η αμερόληπτος ιστορία μέλλει βέβαια να εξιχνιάση, και ευκρινήση τας πράξεις αυτών, και τα αποτελέσματα.
Οπαδοί λοιπόν όντες και ημείς πάντοτε, και εκτελεσταί του προμνησθέντος θείου ρητού, σας απαλλάττομεν εις το εξής, πανιερώτατε, από την προς τον υψηλότατον Βεζύρην, ως μας υπόσχεσθε, μεσιτείαν, και ικεσίαν σας υπέρ ημών, διότι αρκεί εις ημάς η σκέπη και εύνοια του υψηλού και κραταιού Δουβλετίου, την οποίαν σεβόμενοι, και διατηρούντες χρεωστικώς, δεόμενοι προς τούτοις του υψίστου υπέρ της μακροβιότητος και ευημερίας της Μεγαλειότητός του, δεν αμφιβάλλομεν, ότι θα σκέπει, και διατηρεί ημάς πάντοτε ως πιστούς υπηκόους, και ευπειθή τέκνα του.
Ευγωμονούντες εν τοσούτω, πανιερότατε δια τας πνευματικάς, και πατρικάς προς ημάς συμβουλάς σας, υποσημειούμεθα με βαθύτατον σέβας.

1801 Ιουλίου 10
Της υμετέρας πανιερότητος
τέκνα εν Χριστώ ευπειθή
οι προεστώτες, και άπας ο λαός της Πάργας»

Το πρώτο το οποίο θα ήθελα να τονίσω, είναι ο ΤΡΟΠΟΣ της γραφής της απάντησης των Παργινών. Ευγενέστατος λόγος, ευθύς και ανδροπρεπής, σεβαστός και σεβάσμιος, χωρίς ίχνος χυδαιότητας και ακρότητας, ο οποίος κρύβει ωστόσο, πίσω από ένα στρώμα βελούδου, ΤΗ ΓΡΟΘΙΑ ΤΟΥ.

Δεύτερο αξιοπρόσεκτο σημείο, είναι η επιμονή, παρά τη ΣΑΦΕΣΤΑΤΗ απόρριψη της έκκλησης του Ιερόθεου, στις εκφράσεις αφοσίωσης προς τον Σουλτάνο («δεόμενοι του υψίστου υπέρ της μακροβιότητος και ευημερίας της Μεγαλειότητός του κλπ.), λες και δεν είχαν προηγουμένως υπερασπιστεί τον επαναστάτη Περραιβό.

Πέραν του ύφους της απάντησης όμως, θα ήθελα όμως να σταθώ στον πυρήνα της επιχειρηματολογίας της, που δεν είναι άλλος από την πεποίθηση ότι «ο ίδιος ο Ιησούς Χριστός μας διδάσκει το «μάχου υπέρ πίστεως και πατρίδος»».

Γνωρίζουμε βεβαίως πολύ καλά ότι ο Ναζωραίος πουθενά δεν αναφέρει κάτι τέτοιο – ούτε αυτός, ούτε οι Απόστολοι διάδοχοί του. Το ερώτημα λοιπόν προκύπτει: Ποιος δίδαξε τους Παργινούς του λόγου το αληθές; Ποιος τους έπεισε «να σώσουν τον Περραιβόν δια τας ιδικάς των αμαρτίαις» από τη δίωξη του Σουλτάνου και της αντεπαναστατικής Δύσης; Ποιος έμαθε τον Φωτάκο πως «το ιερό Ευαγγέλιο ρητώς διδάσκει ο μοναχός χρεωστεί να θυσιάση την ζωήν του υπέρ των συνανθρώπων του, πολλώ δε μάλλον δια την ύπαρξιν και την σωτηρίαν ολόκληρου του Έθνους του»;

Μήπως οι «Κοσμάδες», οι «Λεονάρδοι», οι «Παπανταζήδες», οι «Ζαχαρίες», οι «Γούνες», οι «Διονύσιοι» και οι λοιποί δάσκαλοι κληρικοί, τους οποίους «δεν ξέρει ούτε η μάνα τους», όπως χαρακτηριστικά κάγχασε ο διαπρεπής «Επαίτης» στη σελίδα 9;

Την απάντηση στο ερώτημα όσον αφορά το συγκεκριμένο στιγμιότυπο, θα την δώσω στο προσεχές μου post. Εσύ στο μεταξύ, σκέψου το ερώτημα στη γενική του διάσταση – και, όποτε κρίνεις, παράθεσε το δικό σου σχόλιο.

Trainman

Υ.Γ.: Μου ζήτησες λίγα ακόμα στοιχεία για την κατάληξη των προσπαθειών και του βίου του Άνθιμου Γαζή. Παραθέτω ορισμένα από την βιογραφία του, που φιλοτέχνησε ο Γ. Μουγογιάννης:

- Το επαναστατικό κίνημα της Θεσσαλομαγνησίας, πνίγηκε στο αίμα από τον Δράμαλη. Ο Γαζής, «κινδύνεψε να σκοτωθεί απ’ τον συμπατριώτη του Σταυράκη Μορφούλη, που σήκωσε το όπλο εναντίον του, οργισμένος «για τον κόσμο που πήρε στο λαιμό του»…»

- Το Νοέμβριο του 1821, ο Γαζής εξελέγη από την Συνέλευση της Ανατολικής Χέρσου Ελλάδος στα Σάλωνα, μέλος της Επιτροπής του Αρίου Πάγου.

- Στις 17/5/1824, το Βουλευτικό τον εξέλεξε μέλος της Επιτροπής προς επεξεργασία των θεμάτων που αφορούσαν το στρατό, ενώ στις 19/5, του ανατέθηκε καταλληλότερη γι’ αυτόν αποστολή: Επικεφαλής 5μελούς Επιτροπής για τη μελέτη των θεμάτων της παιδείας, υπέβαλλε σχέδιο για τη σύσταση «στοιχεωδών αλληλοδιδακτικών σχολείων», «λυκείων» στην πρωτεύουσα της κάθε επαρχίας και ενός τουλάχιστον Πανεπιστημίου.

- Έρχεται το ίδιο έτος σε σύγκρουση με τον Έφορο Παιδείας (και συνιδρυτή του σχολείου στις Μηλιές του Πηλίου) Κωνσταντά, γιατί ο Γαζής προσπάθησε να αδειάσει την βιβλιοθήκη του σχολείου προκειμένου να μεταφερθεί στην Ελεύθερη Ελλάδα – στο Ναύπλιο

- Αργότερα, αποσύρεται στην Τήνο και την Σύρο, όπου ασχολήθηκε με την αναδιοργάνωση των σχολείων τους. Η υγεία του επιβαρύνεται και πηγαίνει στη Σκύρο προκειμένου να αναρρώσει. Κατά τον εμφύλιο πόλεμο, στέλνει τρεις επιστολές στον Κωλέτη, διαμαρτυρόμενος γιατί ο τελευταίος έστειλε τους υπό την δικαιοδοσία του Θεσσαλομακεδόνες πολεμιστές να πολιορκήσουν το Κάστρο της Σκύρου, αντί να ασχοληθεί με τους Τούρκους στη Ρούμελη, όπως και είχε επιφορτιστεί

"Ίσως εσύ, με την αυστηρή εθνικιστική (επέτρεψέ μου) οπτική σου, να αντιλαμβάνεσαι γιατί επέμεινα στο διάλογό μου με τον Macedon, να καταθέσει την άποψή του για το πώς ορίζει τους Έλληνες. Το ίδιο θα πράξω κι εγώ - κατά το τέλος του διαλόγου όμως, για να μην υπονομεύσουμε με τη διαφωνία μας την εξέλιξη της ανάλυσης του ζητήματος "Εκκλησία - Γρηγόριος - Επανάσταση". "

Έχω διατυπώσει την αποψή μου γιά το πως ορίζω τους Έλληνες στο αντίστοιχο topic (http://www.esoterica.gr/forums/topic.asp?TOPIC_ID=6350 αν μου το ζητήσεις όμως μπορώ να το αναφέρω και εδώ.

"... Αν ήμασταν δωδεκαθεϊστές, πολύ απλά θα είχαμε εξισλαμισθεί δια της βίας, ακολουθώντας τους ρυθμούς των Οθωμανών στην εντέλεια."

Λέγοντας "Εθνική Θρησκεία" εννοόυσα μία εθνικοκεντρική θρησκεία και όχι απαραίτητα το Δωδεκάθεο.Απ'ότι αντιλαμβάνομαι θεώρησες ότι είμαι δωδεκαθεϊστής.Δεν πιστεύω σε κανένα δόγμα.Δεν πιστεύω στον Θεό (τον παππούλη με τα άσπρα γένια).Απλώς σέβομαι τους αρχαίους θεούς γιατί σέβομαι τους αρχαίους Έλληνες (γι'αυτό δεν θα ονόμαζα τον σκύλο μου Άρη ή ένα ψητοπωλείο Δίας).Και πριν μου γίνει η αναμενόμενη ερώτηση, θα απαντήσω ,ναι σέβομαι τον Ξενοφώντα περισσότερο από τον παππού μου (αντιλαμβάνεστε την ερώτηση πιστεύω).

"Ή πιστεύουμε ότι η εθνική θρησκεία θα προστάτευε το Βυζάντιο εάν είχε υιοθετηθεί; "

Δεν ξέρουμε τι θα γινόταν αν οι Έλληνες είχαν παραμείνει Δωδεκαθεϊστές.Μέχρι τον 13ο αιώνα πέρασαν χίλια χρόνια.Αν οι Έλληνες διατηρούσαν το "Πας μη Έλλην βάρβαρος" τότε λαός σαν τους Τούρκους δεν είχε τύχη.

"Ο ραγιαδισμός αγαπητέ Στράβωνα, δεν ήταν προνόμιο μιας και μόνης κοινωνικής τάξης - και θα πρέπει να αντικρύσουμε τα πράγματα κατάματα. Μπορεί το ψάρι να βρωμάει από το κεφάλι (να το παραδεχθώ αυτό!), αλλά και η ουρά δεν πήγαινε πίσω..."

Συνφωνώ απόλυτα.Όμως δεν έχω απαιτήσεις από την ουρά.Μήπως τα χάλια μας επί 2200 χρόνια οφείλονται στην έλλειψη ικανών ηγετών;

"
Τα όσα γράφεις για μια θρησκεία "ΞΕΝΗ", είναι σε μένα...ξένα! Αν ένα έθνος διατηρεί πεισματικά μία θρησκεία για 1500 χρόνια (και μάλιστα ένα συγκεκριμένο δόγμα μιας θρησκείας) εγώ απλά θα σου ζητήσω να μην μπω στη λογική αυτή (εκτός κι αν επιμείνεις!). Είσαι τόσο σίγουρος ότι η λατρεία του Διονύσου ήταν τόσο γηγενής, ή ότι τα τρία πουλιά από την Αίγυπτο που ίδρυσαν το Μαντείο της Δωδώνης, ήταν πουλιά και όχι...άνθρωποι;"

Ναι επιμένω.Όλα μου είναι ξένα σε αυτήν την θρησκεία.Ευχαριστώ την τύχη που ο παππούς μου δεν λεγόταν Αβραάμ ή Ιωσήφ (οι Πόντιοι επέδειξαν μεγάλο ζήλο γιά το Βιβλικά ονόματα) γιατί δεν θα δίσταζαν οι γονείς μου να μου δώσουν το ίδιο όνομα.
Εδώ έχω μία ερώτηση .Πιστεύεις ότι οι διακεκριμένοι Έλληνες (μετά την επικράτηση του Χριστιανισμού) αναλώθηκαν ποτέ σε μελέτη του τρόπου διάδοσης της "πατρώας" θρησκείας;Πόσο μάλλον ο αγράμματος λαός (θυμίσου "μάχου υπέρ πίστεως και πατρίδος" που "είπε" ο Χριστός)Αν το πιστεύεις θα ήθελα να μάθω τις πηγές στις οποίες στηρίχτικες.

"Η αρχή του 19ου αιώνα, βρίσκει τους Ρωμιούς συνολικά, σε κατάσταση ΑΝΑΤΑΣΗΣ. Ήρθε άραγε από τον ουρανό, ή μήπως κάποιοι εργάστηκαν γι' αυτό - και ποιοί; "

Τα αναλύεις στο τελευταίο post και αυτό θα σχολιάσω.Κατ'αρχήν οι επιστολές που παρουσίασες μου προκάλεσαν ένα αίσθημα ευφορίας.Αυτό που ήθελες να δείξεις το πέτυχες.Δεν αμφισβητώ ότι υπήρχαν άνθρωποι του κλήρου που ήταν φλογεροί πατριώτες με συνέπεια και αρχές.
Λυπάμαι που δεν μπορώ να πω κάτι περισσότερο.Ίσως προσπαθείς να δείξεις κάτι σε κάποιον (εμένα) που δεν έχει πρόβλημα να το αποδεχτεί.Μπορεί και να απευθύνεσαι έμμεσα σε άλλους.

Έχεις δίκιο.Είμαι αυστηρός εθνικιστής (και ρομαντικός).Μπορεί ο συνδυασμός να είναι επικίνδυνος αλλά αυτό νιώθω.Μία φράση όπως "Δεν είμαι Έλληνας αλλά μόνο Χριστιανός" ή "Οι Τούρκοι είναι θεϊκή τιμωρία και η αντίσταση είναι αντίθεση στο θελημά Του" αρκεί γιά να γκρεμίσει όλα τα προαναφερθέντα.

Δεν σχολιάζω κάποια από τα λεγόμενα σου είτε γιατί συμφωνώ είτε γιατί δεν θέλω να πλατιάσουμε (όπως το θέμα της Δυτικής βοήθειας πριν την Άλωση).Αν πιστεύεις ότι θα έπρεπε να σχολιάσω κάποια σημεία να τα επισημάνεις.

Αγαπητέ Στράβωνα

Το ζήτημα για μένα δεν είναι να σε "δωροδοκήσω" με μερικές ωραίες επιστολές, αλλά να απαντήσω στο πρόβλημα "Γρηγόριος - Εκκλησία - Επανάσταση". Προσπαθώ λοιπόν να διερευνήσω, όχι αν υπήρξαν κάποιοι κληρικοί που να στήριξαν την Επανάσταση, αλλά ποιός ήταν ο ρόλος του Πατριαρχείου και της Εκκλησίας γενικά. Έτσι λοιπόν, ξεκινώ από κάτι περιφερειακό και προχωρώ στον πυρήνα.

Καταλαβαίνω ότι η μέθοδός μου δεν είναι συναρπαστική, κάποιοι σίγουρα πλήττουν και θέλουν ένα στοιχείο σαν τα φυστίκια του σούπερ Γκούφυ, αλλά εγώ κινούμαι αλλιώς. Όποιος αντέξει λοιπόν - κι ελπίζω ν' αντέξεις κι εσύ.

Όσον αφορά τώρα τα περί εθνικισμού, εθνικής θρησκείας κλπ: Εκείνο που ήθελα να τονίσω σ' αυτήν τη φάση, είναι ότι είχαμε την αγαθή τύχη το Κοράνιο να προστατεύει μία εβραιογενή θρησκεία σαν τη χριστιανική και ένα Πατριαρχείο που, σε συνεργασία με τον Σουλτάνο, προστάτεψε την ουρά από την τάση της για εξισλαμισμό. Αυτή τη μαύρη αλήθεια - και μόνον - ήθελα να τονίσω, την οποία ο καθείς αξιολογεί όπως νομίζει.

Τώρα, στη θέση σου ότι "δεν ξέρουμε τι θα γινόταν αν οι Έλληνες είχαν παραμείνει Δωδεκαθεϊστές. Μέχρι τον 13ο αιώνα πέρασαν χίλια χρόνια. Αν οι Έλληνες διατηρούσαν το "Πας μη Έλλην βάρβαρος" τότε λαός σαν τους Τούρκους δεν είχε τύχη", έχω να σου πω τα εξής:

Πρώτ' απ' όλα γνωρίζουμε τι συνέβη με τους δωδεκαθεϊστές Έλληνες. Αναγκάστηκαν με το δόρυ στον κρόταφο, να υποταχθούν στη μακεδονική Δυναστεία, καταναγκαζόμενοι σε πρακτικές και συμπεριφορές που ήσαν ξένες ακόμα και για όσους υπόκειντο μέχρι τότε στις δύο κυρίαρχες Κοινοπολιτείες.

Η αλλαγή των κοινωνικών σχέσεων, η μετατόπιση του κέντρου βάρους των αποφάσεων, π.χ. από την Αθήνα στο παλάτι του Μ. Αλεξάνδρου, συνιστά για μένα μεγαλύτερη ανατροπή, ακόμα και από την αλλαγή θρησκείας (εφ' όσον η κοινωνία αντιμετωπίζει τη θρησκεία με έναν παραδοσιακό τρόπο). Δεν έχω δηλαδή, δείγματα, ότι οι ημι-αυτόνομοι Παργινοί του 1801 μ.Χ. για παράδειγμα, ήσαν περισσότερο θρησκόληπτοι από τους Κορίνθιους του 400 π.Χ. Έχω όμως δείγματα ότι ήσαν πολύ πιο ανεξάρτητοι από τους τελευταίους υπό τους Μακεδόνες, εάν μπορούν να απαντούν με τέτοιο τρόπο στις πιέσεις για απέλαση του Περραιβού.

Μετά την κατάρρευση της μακεδονικής αυτοκρατορίας, οι δωδεκαθεϊστές Έλληνες υποτάσσονται στους Ρωμαίους. Ήδη ο Πλούταρχος ομολογεί στο έργο του "Περί εκλελοιπότων χρηστηρίων" ότι "ολόκληρη η χώρα, μόλις και μετά βίας θα μπορούσε να προσφέρει σήμερα τρεις χιλιάδες οπλίτες , όσους έστειλε μόνη της η πόλη των Μεγάρων στις Πλαταιές". Ο εκχριστιανισμός βρίσκει τους Έλληνες υπόδουλους και τους Θεούς τους ηττημένους. Πώς θα γενιόταν και με ποια διαδικασία μια άλλη εθνική θρησκεία; Αυτά τα πράγματα δεν γίνονται κατά παραγγελία βλέπεις. Αντιθέτως διαπιστώνω αρκετά αρχαιομυθικά ελληνικά στοιχεία στην αρχική εβραϊκή αίρεση και έναν γερό δανεισμό από τον νεοπλατωνισμό στην ανατολική της ανάπτυξη από τους Πατέρες.

Δεν βλέπω επίσης τι διαφορά έχει το "πας μη Έλλην βάρβαρος", από το "πας μη ορθόδοξος Χριστιανός ανάθεμα" που εφαρμόστηκε στην πράξη, συγκεντρώνοντας δικαίως τις διαμαρτυρίες των εθνικών του τότε και των ανθρωπιστών του σήμερα. Έχει από μόνη της η λέξη "Έλλην" μαγικές ιδιότητες; Πού ήσαν αυτές στον πόλεμο του 1897, του 1922, του 1974; Γιατί δεν βοήθησε τον Κωνσταντίνο Παλαιολόγο που υπέγραφε ως "Αυτοκράτωρ των Ελλήνων";

Τέλος, στο ερώτημά σου "εάν οι διακεκριμένοι Έλληνες (μετά την επικράτηση του Χριστιανισμού) αναλώθηκαν ποτέ σε μελέτη του τρόπου διάδοσης της "πατρώας" θρησκείας;", θα αντιστρέψω το ερώτημα για να σε ρωτήσω: Έχεις αναλωθεί ποτέ εσύ σε μελέτη του τρόπου διάδοσης του Δωδεκάθεου εις βάρος της λατρείας του Κρόνου ή της Μεγάλης Θεάς; Αν η λατρεία του Διονύσου και τα Ελευσίνεια Μυστήρια είναι γηγενή ή όχι;

Το ότι σειρά από τους Πατέρες της χριστιανικής Ανατολής ήσαν Έλληνες, παίζει καθόλου ρόλο στην από πλευράς μας αντιμετώπιση του χριστιανισμού, ή κρατάμε μόνον τους διωγμούς των εθνικών;

Αύριο συνεχίζω επί του θέματός μας!

Υ.Γ.: Τα ερωτήματα για τα οποία θα χρειάζομαι την απάντησή σου τα γράφω με απλά, πλάγια γράμματα. Από κει και πέρα, εξυπακούεται ότι σχολιάζεις οτιδήποτε άλλο θέλεις.

quote:

---

Trainman
Αν ο αφορισμός του Υψηλάντη δεν είχε αρθεί στα 185 χρόνια που μεσολαβήσανε μέχρι σήμερα, ο φαναριώτης Επαναστάτης δεν θα είχε ταφεί σε χριστιανικό νεκροταφείο της πνευματικής δικαιοδοσίας του Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως.

---

Ο Υψηλάντης τάφηκε στο νεκροταφείο του St. Marx στη Βιέννη απ'όπου τα οστά του μεταφέρθηκαν μόλις το 1964 και τάφηκαν στο Πεδίο του Άρεως.

Η εκκλησία των Ταξιαρχών που είναι δίπλα δεν ανήκει στο Πατριαρχείο.

quote:

---

Trainman
Γιατί δεν βοήθησε τον Κωνσταντίνο Παλαιολόγο που υπέγραφε ως "Αυτοκράτωρ των Ελλήνων";

---

Ο Κωνσταντίνος Ντράγκατς ΙΑ ο Παλαιολόγος ΟΥΔΕΠΟΤΕ υπέγραψε σαν "Αυτοκράτωρ των Ελλήνων". Υπέγραφε σαν "Κωσταντίνος εν Χριστώ τω Θεώ πιστός βασιλεύς και αυτοκράτωρ Ρωμαίων Παλαιολόγος"

macedon

Μερικές διορθώσεις μόνο για να μπαίνουν τα πράγματα στη θέση τους.

quote:

---

Trainman
Αν ο αφορισμός του Υψηλάντη δεν είχε αρθεί στα 185 χρόνια που μεσολαβήσανε μέχρι σήμερα, ο φαναριώτης Επαναστάτης δεν θα είχε ταφεί σε χριστιανικό νεκροταφείο της πνευματικής δικαιοδοσίας του Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως.
Macedon
Ο Υψηλάντης τάφηκε στο νεκροταφείο του St. Marx στη Βιέννη απ'όπου τα οστά του μεταφέρθηκαν μόλις το 1964 και τάφηκαν στο Πεδίο του Άρεως. Η εκκλησία των Ταξιαρχών που είναι δίπλα δεν ανήκει στο Πατριαρχείο.

---

ΟΙ..."ΚΟΣΜΑΔΕΣ"

Αγαπητέ Στράβωνα

Στο προηγούμενο post μου είδαμε την ανταλλαγή επιστολών μεταξύ των κατοίκων της Πάργας και του Μητροπολίτη Ιωαννίνων Ιερόθεου, σχετικά με την τροφοδοσία των Σουλιωτών και το άσυλο που έδωσε η Πάργα στον πρωτοσύντροφο του Ρήγα Φεραίου, τον Χριστόφορο Περραιβό. Αναρωτήθηκα δε, ποιανού η διδαχή θα μπορούσε να είχε πείσει τους Παργινούς, ότι ο Χριστός δίδαξε το «Μάχου υπέρ πίστεως και πατρίδος».

Ο καθηγητής της Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο των Αθηνών, Απόστολος Δασκαλάκης, στο σύγγραμμά του «Ρήγας και Περραιβός» (Αθήνα 1962), πριμοδοτεί την ιδέα ότι εμπνευστής της απάντησης των Παργινών, ήταν ο ίδιος ο Περραιβός. Γράφει χαρακτηριστικά: «Η απάντησις των Παργίων υπήρξε λίαν γενναιόφρων, ασφαλώς εμπνευσθείσα, αν μη συνταχθείσα υπ’ αυτού του Περραιβού».

Ακόμα όμως κι αν είναι έτσι τα πράγματα (κάτι που δεν θα μπορούσαμε βεβαίως να απορρίψουμε ως λίαν πιθανή εκδοχή), παραμένει το ερώτημα: Από πού άντλησε ο Περραιβός τέτοιο κύρος ώστε να του εμπιστεύονται οι προύχοντες της Πάργας την απάντησή τους προς τον Μητροπολίτη; Από πότε η Μητρόπολη των Ιωαννίνων έχασε την ισχύ των πνευματικών της απειλών προς τους ραγιάδες; Και γιατί ο Περραιβός διαλέγει την διπλή αυτή, θρησκεύουσα γλώσσα για να απαντήσει στον Ιερόθεο;

Την απάντηση, ίσως και να την δίνει ο ίδιος ο Περραιβός, στο σύγγραμμά του Αρχαιότεραι απόπειραι περί βελτιώσεως του Έθνους». Εκεί, ο σύντροφος του Φεραίου, αναφέρει τα εξής:

«Άπαντες οι Έλληνες, νέοι και γέροντες, άνδρες τε και γυναίκες, μνημονεύουσι με σέβας πολλάκις εκ παραδόσεως το όνομα του Ιεροκήρυκος Κοσμά, συνεχέστερον δε ακούει τις το όνομά του εις την Μακεδονίαν, Θεσσαλίαν και Ήπειρον,όπου εν γένει ευφημούσιν τον άνδρα ως άγιον και προφητικόν. Ο σκοπός μου ενταύθα δεν απαβλέπει να περιγράψω προγνωστικάς και ατομικάς προρρήσεις του Ιεροκήρυκος, τας οποίας σήμερον οι πλείστοι με αύξησιν και παραλογίαν λέγουσι και πιστεύουσιν, αλλά να κοινοποιήσω το ουσιώδες και υψηλόν αίσθημά του, υπέρ ου εσυγκινήθη, και υπέρ ου υπέστη μαρτυρικόν θάνατον, ως εκ των ρηθησομένων λόγων του γνωσθήσεται».

Ο Περραιβός μιλάει λοιπόν για τον Κοσμά τον Αιτωλό. Καίτοι είναι και ο ίδιος ευλαβής άνθρωπος, δεν χάνει τον κοινό νου και στέκεται σκεπτικά απέναντι στις προρρήσεις ή «προρρήσεις» του Αιτωλού, για τις οποίες κρίνει μάλιστα πως είναι παραφουσκωμένες από τον ίδιο το λαό – σε «παράλογο» βαθμό. Ο Περραιβός, δεν δογματίζει για την αγιότητα του Κοσμά, ούτε για το φημολογούμενο προφητικό του χάρισμα. Θέλει όμως να μιλήσει για το «ουσιώδες και υψηλόν αίσθημά του», το οποίο εντάσσει στις «απόπειρες περί βελτιώσεως του Έθνους». Αναφέρει έτσι, τα παρακάτω:

(…) «Κατ’ αυτήν την εποχήν εσχολάρχει εις το Άγιον Όρος και ο σοφός Ευγένιος ο Κερκυραίος, του οποίου ακροατής, ως ηκούσαμεν, εχρημάτισε και ο Κοσμάς. Κατά την αυτήν δ’ εποχήν ομάς μαθητών του Ευγένιου, συμπεριλαμβανομένου και του Κοσμά, βλέπουσα την πολλήν αμάθειαν του Έθνους των και την εξ αυτής επαπειλούμενον κίνδυνον εις τε την ορθοδοξίαν και τον εθνικισμόν, συνεφώνησεν ομοθυμαδόν και εν ονόματι της Αγίας Τριάδος να βοηθήση το έθνος δια της μαθήσεως των γραμμάτων, όθεν έδραμεν έκαστος να εύρη θέσιν κατάλληλον και ισχυρόν προς βοήθειαν της πατρίδος, αρχιερατικής δηλαδή και διδασκαλικήν. Εκ δε του ποσού της ομάδος (ης τον αριθμόν αγνοώ) εξ μόνον διεβιβάσθησαν εις Θεσσαλίαν και Μακεδονίαν, οι μεν δύο διδάσκαλοι, ο Ι. Πέτζαρης και ο Γ. Τρικκεύς, ους και εν τη βιογραφία του Ρήγα ανέφερον (σ.σ. ο Περραιβός έχει βεβαίως συγγράψει βιογραφία του μεγάλου μέντορά του), ο δε τρίτος υπήρχεν Αρχιερεύς, Διονύσιος καλούμενος εν τη επαρχία Πλαταμώνος, ους και προσωπικώς εγνώρισα, οι δε άλλοι δύο κατείχον θέσεις Αρχιερατικάς εν Μακεδονία, ο μεν εις την επαρχίαν Καστοριάς, ο δε εις την της Καμπανίας. Μέλος της ανωτέρω ομάδος υπήρχε και ο περί ου ο λόγος ιεροκήρυξ άγιος Κοσμάς, όστις υπεσχέθη εις τους συνεταίρους του να γένη Ιεροκήρυξ εις όλην την Ελλάδα, αλλά, δια να φανή ικανός εις το θείον αυτό έργον, τους επαρακάλεσε να τον αφήσωσι δύο τουλάχιστον έτη εις το Άγιον Όρος, όπως μελετήση ακριβώς τας αγίας γραφάς. Τούτο ωφέλησε τα μέγιστα εις το Έθνος, διότι και ο Κοσμάς εφωτίσθη, και αι ιεραί διδαχαί του ως θεόπνευστοι υπό των συνεταίρων του Αρχιερέων και διδασκάλων επεκυρούντο εις το Έθνος.

Εισελθών λοιπόν εις Θεσσαλίαν, και πληροφορηθείς παρά των συνεταίρων τα ελαττώματα και αμαρτήματα των ομογενών του, ήλεγξεν αυτούς με τόσην επιτηδιότητα και πειθώ, ώστ’ επροξένησε βαθείαν εντύπωσιν και φόβον εις τας ψυχάς του λαού. Ο πολυτελής ιματισμός των γυναικών, τα επί κεφαλής και επί του στήθους αυτών πολυάριθμα και πολυειδή χρυσάργυρα νομίσματα ηρέθησαν τον Ιεροκήρυκα να τ’ αποδείξη δια της θείας γραφής ως πηγήν ψυχικής και σωματικής διαφθοράς. Πεισθείσαι δε αι γυναίκες τα κατήργησαν ανυπερθέτως, επειδή υπέλαβον την διδαχήν αυτού ως θείαν εντολήν…»

Μέχρις εδώ, τίποτα το πρωτότυπο. Ο Κοσμάς δεν διέφερε στην αντίληψή του περί ηθικής, από την αντίληψη που γενικώς γνωρίζουμε ως εκπροσωπούσα την Εκκλησία και μάλιστα τους πλέον συντηρητικούς της κύκλους. Πάμε παρακάτω: στο σημείο που περιγράφεται η επίσκεψη του Κοσμά στην – υπό την ενετική προστασία - Πάργα…

«Ιδών ο Άγιος Κοσμάς υπέρ τους δέκα ιερούς ναούς εντός και εκτός του φρουρίου, κατοίκους δε μόλις 4000 ψυχάς, πεπεισμένος ότι αναπνέει ελευθέραν ατμοσφαίραν, (sic) απεφάσισε να εκφραστεί εντονώτερα και σοβαρώτερα ενταύθα, ή εις το Οθωμανικόν Κράτος. Ιδού δε το κυριώτερον μέρος της διδαχής του, το οποίον παρά διαφόρων γερόντων Παργίων πολλάκις εκ συμφώνου επληροφορήθημεν:

«Ευλογημένοι χριστιανοί, αι πολλαί εκκλησίαι, ούτε διατηρούν, ούτε ενισχύουν την πίστιν μας όσον και όπως δει, ειμέν οι εις τον Θεόν πιστεύοντες δεν είναι φωτισμένοι υπό τα των παλαιών και των νέων αγίων γραφών. Η πίστις μας δεν εστερεώθη υπό αμαθείς αγίους, αλλά από σοφούς και πεπαιδευμένους αγίους, οίτινες και τας αγίας γραφάς ακριβώς μας εξήγησαν και δια θεοπνεύστων λόγων αρκούντως μας εφώτισαν. Σήμερον όμως, ένεκα των εξ αμαρτιών μας συμπεσουσών δεινών περιστάσεων, λείπουσιν ή τουλάχιστον εισί σπανιώτατοι τοιούτοι σοφοί και ενάρετοι άνδρες, όπως διατηρήσωσιν ανεπηρεάστους τους ορθοδόξους ομογενείς μας. Διότι πώς δύναται να διατηρηθή αβλαβές το έθνος μας κατά τε την θρησκείαν και ελευθερίαν, οπόταν ο ιερός αυτού κλήρος αγνοή κατά δυστυχίαν των αγίων γραφών την εξήγησιν, ήτις εστί τω φως και η στερέωσις της πίστεως; Όταν ένας ποιμήν δεν γνωρίζει το θρεπτικόν χόρτον δια το ποίμνιόν του, δεν θεραπεύη τα τυχόντα πάθη του, δεν προφυλάττη αυτά από άγρια θηρία και κλέπτας, πώς είναι δυνατόν να διατηρηθή δια πολύν καιρόν εκείνον το ποίμνιον; Λοιπόν τέκνα μου Πάργιοι, προς διαφύλαξιν της πίστεως και ελευθερίαν της Πατρίδος, φροντίσατε να συστήσετε ανυπερθέτως σχολείον Ελληνικόν, δι ου γνώσονται τα τέκνα υμών, άπερ υμείς αγνοείτε».

Η σοφή παραίνεσις του Ιεροκήρυκος ηρέθισεν τους Παργίους να συστήσωσι σχολείον, ως και εις διάφορα άλλα μέρη, αυτός δε, εξακολουθών το έργον του, διερχόμενος από επαρχίας εις επαρχίαν, συνοδευόμενος δε εκείθεν προς Τεπελένι, πλησίον του οποίου εδίδασκε τους λαούς εν τω υπαίθρω…»

(…) «Ο αοίδιμος Α. Ψαλίδας, διδάσκαλος των Ιωαννίνων εσέβετο τον άγιον Κοσμάν ως τον πρώτον και μέγαν ευεργέτη του Έθνους (…) το μέγιστον και ουσιωδέστερον αυτού έργον υπήρξε η απ’ εκείνης της εποχής σύστασις και επομένως αύξησις των απανταχού σχολείων, από δε του καρπού των σχολείων βλέπει φανερά και εκ της ιστορίας πληροφορείται ο Έλλην πόσον ωφελήθη, και πόσον έτι ωφεληθήσεται η πατρίς, ειμέν στηρίζει πάντοτε την ελευθερίαν της επί της θρησκείας και σοφίας. Μανθάνω δε, παρά του φίλου μου Κ. Ασωπίου, ότι και άλλο καλόν χρεωστείται εις τον άγιον τούτον άνδρα. Ουκ ολίγα δηλαδή τα Ζαγορίου χωρία, τούτου προτροπή και διδασκαλία, αφήσαντα την μέχρι τότε λαλουμένην βλαχικήν γλώσσαν, έλαβον κατά μικρόν την Ελληνικήν, την οποίαν μέχρι της σήμερον έχουσι. Τούτο είναι γενική εν Ηπείρω παράδοσις»

Από τα παραπάνω είναι πολύ εύκολο να βγουν ορισμένα συμπεράσματα. Ο Κοσμάς, δεν δίδαξε την σεξουαλική απελευθέρωση, ούτε την χρήση προφυλακτικών. Δεν υπερασπίστηκε το δικαίωμα στον αυνανισμό – ίσως και να πίστευε πως τυφλώνει, ή πως τιμωρείται από τον Θεό. Έλεγε στις γυναίκες να ντύνονται λιτά προκειμένου να μην σκανδαλίζουν και να είναι «σεμνές». Κανείς δεν υποχρεούται να ακολουθήσει τέτοιου είδους διδαχές σήμερα – σίγουρα όχι εγώ, που συμφωνώ με τον Blake ότι «η λαγνεία του τράγου είναι η γενναιοδωρία του Θεού». Δεν φαντάζομαι όμως, πως την εποχή του Κοσμά, η παροιμία του άγγλου ποιητή θα εύρισκε και αρκετούς οπαδούς.

Από κει και πέρα, έχουμε το κήρυγμα του Αιτωλού, που σώζει ο Περραιβός, έχοντας διασταυρώσει μάλιστα τις πληροφορίες του. Τι λέει αυτό; Για την ωφέλεια της πατρίδας και της θρησκείας (έννοιες άρρηκτα συνδεδεμένες, τόσο για τον Κοσμά όσο και για τους Έλληνες της εποχής του), εκείνο που χρειάζεται δεν είναι εκκλησιές, αλλά σχολεία. Επιπροσθέτως, ο Περραιβός μας ενημερώνει πως η φήμη του κηρύγματος του Κοσμά έφθασε μέχρι τη Μακεδονία, ενώ στα Ζαγοροχώρια, τα σχολεία που ιδρύθηκαν κατόπιν προτροπής του Κοσμά (αν όχι και από τον ίδιον αυτοπροσώπως) κατάφεραν τη μεγάλη ανατροπή υπέρ της ελληνικής γλώσσας.

Για το τελευταίο βεβαίως, αξίζει να υπενθυμίσουμε και τη φωτιστική για το Γένος, δράση του σχολείου στις Μηλιές που λειτουργούσε ο Παπαπανταζής, προτού το αναλάβει ο Άνθιμος Γαζής.

...ΤΟ ΚΟΥΤΣΟΒΛΑΧΙΚΟ ΖΗΤΗΜΑ...

Προτού αγαπητέ Στράβωνα καταλήξω στα ερωτήματά μου, θα ήθελα να πραγματοποιήσω ένα άλμα στο χρόνο, για να έρθω ενάμισυ αιώνα πιο κοντά σε μας και να μιλήσω για ένα θέμα που ίσως και να γνωρίζεις καλύτερα από μένα. Πρόκειται για το περίφημο κουτσοβλαχικό ζήτημα, το οποίο έλαβε και τραγικές διαστάσεις στη Θεσσαλία του δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου.

Δίνω το λόγο στον Λάζαρο Αρσενίου και το εξαιρετικό δίτομο έργο του «Η Θεσσαλία στην Αντίσταση» (Εκδόσεις Έλλα – Λάρισα).

«Με τη λήξη των Βαλκανικών Πολέμων το 1913, οι Ιταλοί βρίσκονται στην Αλβανία και προπαγανδίζουν από εκεί το κράτος της Πίνδου, με πρόθεση να κατέλθουν και στην Ελλάδα. Το 1917, στον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο, μαζί με τα άλλα συμμαχικά στρατεύματα έρχονται στην Ελλάδα και ιταλικά. Αυτά όμως, δεν ήρθαν για να μετάσχουν στον πόλεμο. Πλαισιώνονται από καλοδιαλεγμένους ειδικούς, για προπαγάνδα σχετική με το Κουτσοβλαχικό. Στο Μέτσοβο, δρα μεταξύ των Βλάχων ο ιταλικός σύλλογος «Δάντης Αλιγγέρης». Ο ίδιος διατηρεί σχολεία στην Αλβανία και ειδικότερα στη βόρειο Ήπειρο, όπου διαμένουν και Βλάχοι. Τον Ιούνιο του 1917 επωφελούνται οι Ιταλοί από τον διχασμό στην Ελλάδα και καταλαμβάνουν τα Γιάννενα και την Σαμαρίνα. Χρειάσθηκαν διαμαρτυρίες της Ελλάδος και πιέσεις από τους συμμάχους, για να αποχωρήσουν με δυσφορία. Στην διάρκεια της παραμονής τους εκεί, εμφανίζεται ο Αλκιβιάδης Διαμάντης με άλλους ρουμανίζοντες εξοπλισμένους, συλλαμβάνουν εξέχοντες Έλληνες και τους οδηγούν στα Γιάννενα, όπου και τους φυλάκισαν. Χρειάσθηκαν νέες διαμαρτυρίες για να τους απολύσουν…»

«Ο Αλκιβιάδης Διαμάντης γεννήθηκε στην Σαμαρίνα το 1884. Όταν τελείωσε το γυμνάσιο πήγε στην Ρουμανία όπου συνδέθηκε με την ρουμανο-μακεδονική προπαγάνδα. Πρώτη εμφάνισή του ως όργανό της έκανε το 1905 στο τουρκοκρατούμενο ακόμη Μέτσοβο. Συνέστησε με καμιά δεκαριά άλλους σύλλογο και ζήτησαν από το Οικουμενικό Πατριαρχείο και την Οθωμανική Αυτοκρατορία να τους επιτρέψει να ιδρύσουν εκκλησίες και σχολεία, που να χρησιμοποιούν την ρουμανική γλώσσα. Μετσοβίτες που διέμεναν στα Τρίκαλα, απάντησαν με έντονη διαμαρτυρία και με υπόμνημά τους στο Πατριαρχείο και στην τουρκική κυβέρνηση και ζήτησαν να μην χορηγηθεί τέτοια άδεια. «Οι Βλάχοι – γράφουν σ’ αυτό – είναι καταγωγής ελληνικής και όχι ρουμανικής και έχουν εκκλησίες και σχολεία» (Εφημερίδα «Πανθεσσαλική» 20 Μαΐου 1905). Τελικά δεν χορηγήθηκε τέτοια άδεια…»

Η ιταλική κατοχή της Θεσσαλίας, στην περίοδο του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, βρίσκει τον Αλκιβιάδη (σ.σ. τρομάρα του!) Διαμαντή, να βάζει μπροστά τα αυτονομιστικά του σχέδια. Καταφέρνει να προσεγγίσει δυο-τρεις εκατοντάδες Βλάχους, προφανώς αγράμματους και αφελείς, οι οποίοι πίστεψαν στις υποσχέσεις του για τη δημιουργία…βλαχικού πριγκηπάτου στη Θεσσαλία - και μαζί με τον πρώην κομμουνιστή και στη συνέχεια αγροτιστή (στο κόμμα του Σοφιανόπουλου) Νίκο Ματούση και τον «ληστοτρόφο» Βασίλη Ραποτίκα, συνέπτυξαν τη δωσίλογη «Λεγεώνα των Βλάχων».

Το θράσος του Διαμάντη και των πατρώνων του, έφθασε μέχρι του σημείου να αποστείλει στον Γ. Τσολάκογλου, τον πρώτο κατοχικό «Πρωθυπουργό» της Ελλάδας, επιστολή στην οποία ουσιαστικά ζητούσε…συγκυβέρνηση «στους νομούς της Ηπείρου, της Θεσσαλίας, της Πίνδου και της Μακεδονίας», εκεί όπου υπάρχουν συνοικισμοί Βλάχων («η μικτοί τοιούτοι Βλάχων και Ελλήνων»), επικαλούμενος μάλιστα «το αίμα το οποίον έχυσαν οι Βλάχοι από κοινού με τους Έλληνας προ της Εθνικής Επαναστάσεως του 1821 κατά την Επανάστασιν, και μέχρι της σήμερον από του πρωτομάρτυρος Ρήγα Φερραίου, του ήρωος των ηρώων Γεωργάκη Ολυμπίου, και τόσων άλλων μεγάλων αρχηγών της Επαναστάσεως Βλάχων, των ηρώων του Ελληνο-τουρκικού πολέμου, μέχρι των συγχρόνων Εθνικών Ευεργετών και διανοουμένων, Αβέρωφ, Τοσίτσα, Στουρνάρα, Σίνα, Λάμπρου, Κρυστάλλη κλπ».

Οι εν λόγω «νομάρχες», κατά τον Διαμάντη, θα ήταν σε θέση να εξασφαλίσουν την ανάσχεση του κινήματος της Εθνικής Αντίστασης - ότι «θα αποφευχθούν λυπηραί και εγκληματικαί εκδηλώσεις του τελευταίου καιρού, ως και η δράσις ωρισμένων στοιχείων ουχί ανευθύνων, τα οποία υποκινούνται από τους πράκτορας τους εχθρικώς διακειμένους προς τον Άξονα, ή ωθούνται από έναν κακώς εννοούμενον πατριωτισμόν».

Απέναντι στην κίνηση αυτή, ορθώνονται δύο βλαχικές πατριωτικές κινήσεις, οι οποίες μάλιστα, συνεργάστηκαν μεταξύ τους. Η μία φέρει το όνομα «Φιλική Εταιρεία» και διευθύνεται από τον γνωστό μετέπειτα πολιτικό, Ευάγγελο Αβέρωφ. Η δεύτερη ονομάζεται «Ένωσις Ελλήνων Κουτσοβλάχων Εθνικοαπελευθερωτική και Εκπολιτιστική» και πρόσκειται στο ΕΑΜ.

Ο Ε.Αβέρωφ, σε δήλωσή του συνυπογραφόμενη από επωνύμους παράγοντες της βλαχικής κοινότητας, την δημοσίευση της οποίας απαγόρευσαν οι αρχές κατοχής, αναφέρει μεταξύ άλλων: «Ανεξαρτήτως παντός ζητήματος εθνολογικής καταγωγής, η γλωσσολογικής συνθέσεως του τοπικού ιδιώματος, σημασίαν πρωταρχικήν έχει το ότι οι πρόγονοί μας επί σειράν γενεών, όπως και ημείς, ησθάνονται ότι είναι Έλληνες, και μόνον Έλληνες. Οι Κουτσόβλαχοι Ρήγας Φεραίος, Ολύμπιος, Κωλέττης, Λάμπρος, Σταύρου, Ζαλοκώστας, Αβέρωφ, Κρυστάλλης, Σίνας, Στουρνάρας (…) ησθάνοντο ότι είναι Έλληνες και μόνον Έλληνες (…) Εις τοιαύτας στιγμάς ουδέν είναι δι’ ημάς οδυνηρότερον από την εμφάνισιν ελαχίστων Κουτσοβλάχων αρνουμένων τον εθνισμόν αυτών και των προγόνων των. Είναι δι’ ημάς ζήτημα τιμής και αξιοπρεπείας, ζήτημα σεβασμού προς το αίμα, τα αισθήματα και τους κόπους των προγόνων μας, να καυτηριάσωμεν την στάσιν των ολίγων αρνητών και να δηλώσωμεν ότι Έλληνες εγεννήθημεν και Έλληνες θ’ αποθάνωμεν».

Η ΕΑΜογενής, Ένωσις Ελλήνων Κουτσοβλάχων, με τη σειρά της αναφέρει μεταξύ άλλων στη Διακήρυξή της: «Οι Έλληνες Κουτσοβλάχοι είναι μία φυλετική ιδιομορφία, ένα κομμάτι του ελληνικού λαού και όχι εθνική μειονότητα. Οι Έλληνες Κουτσοβλάχοι ανήκουν στην ελληνική εθνική κοινότητα γιατί με την ελληνική εθνική πλειοψηφία έχουν κοινή γλώσσα, κοινό έδαφος, κοινή ψυχοσύνθεσι και οικονομική ζωή. Το ότι μιλούν και τη λατινογενή κουτσοβλάχικη γλώσσα, που έπειτα από την εξάλειψη των ιστορικών και κοινωνικών αιτίων που την επροκάλεσαν τείνει να εξαφανισθεί, τούτο δεν ανατρέπει τους ανωτέρω όρους τους μόνους που δύνανται να κρίνουν την θέση των Κουτσοβλάχων μέσα στους κόλπους της ελληνικής εθνικής οικογενείας. Η «Λεγεών των Βλάχων» που διακηρύσσει όλως αντίθετα με τον νόμον της ομαλής συμβιώσεως των Κουτσοβλάχων με τους άλλους υπολοίπους Έλληνας, είναι όργανον των φασιστών κατακτητών και τους σκοπούς αυτών εξυπηρετεί…»

...ΚΑΙ ΕΝΑ ΕΡΩΤΗΜΑ ΔΙΤΤΟΝ, ΑΛΛΑ ΚΑΙ ΤΡΙΑΔΙΚΟΝ, ΟΜΟΟΥΣΙΟΝ ΚΑΙ ΑΔΙΑΙΡΕΤΟΝ!

Κλείνοντας το μακροσκελέστατο αυτό post, αγαπητέ Στράβωνα, θα ήθελα να σου δηλώσω πως αγνοώ την αλήθεια για την φυλετική καταγωγή των Κουτσοβλάχων (ποιος άλλωστε την γνωρίζει στα σίγουρα;) και πως η απάντηση στο ερώτημα παρουσιάζει για μένα ακαδημαϊκό και μόνον ενδιαφέρον, καθώς το έθνος για μένα δεν είναι ζήτημα «καθαρότητας αίματος» και άρνησης επιμειξιών. Εσένα όμως που σε ενδιαφέρει το θέμα – και με βάση αυτά που παρέθεσα παραπάνω - θα ήθελα να σε ρωτήσω:

Αν 120 χρόνια μετά την ίδρυση του νεοελληνικού κράτους και τόσες δεκαετίες μετά την απελευθέρωση της Θεσσαλίας, εξακολουθούσαν στην περιοχή να επιβιώνουν Βλάχοι, όχι μόνον εκτός της ημέτερης εθνικής συνείδησης, αλλά και ΠΟΛΕΜΙΟΙ της, είσαι βέβαιος ότι…

- …χωρίς τους στεγνούς και ανέραστους «Κοσμάδες», «Παπαπανταζήδες», «Διονύσιους», «Ευγένιους» κλπ…

- …χωρίς τα σχολεία που ιδρύθηκαν υπό την επιρροή τους και υπό την θεσμική σκέπη της Εκκλησίας…

- …χωρίς την άρνηση του «τουρκικού» Οικουμενικού Πατριαρχείου, να δώσει ως επικεφαλής των χριστιανών ραγιάδων την άδεια για ίδρυση ρουμανικών σχολείων στον ελλαδικό χώρο…

…θα περνούσε η Ελλάδα τα όρια της Λαμίας;

Ή μήπως, εναλλακτικά, θα πρέπει να δεχθούμε τις απόψεις ορισμένων γνωστών και μη εξαιρετέων, ότι η ελληνική εθνική συνείδηση έφθανε μέχρι τα πρώτα σύνορα του νεοελληνικού κράτους και πως οι επόμενες επεκτάσεις βασίστηκαν απλά σε επιθετικές πολεμικές ενέργειες, τις οποίες ακολούθησε βίαιος εξελληνισμός των πληθυσμών των νέων εδαφών;

Περιμένω τις απαντήσεις σου.

Υ.Γ.: Στο επόμενο post μου επιφυλάσσω μια τελευταία αναφορά στην παιδεία την Τουρκοκρατία, με κάποια στοιχεία που αφορούν και τον Γρηγόριο τον Ε’. Και από το μεθεπόμενο, επιστρέφουμε εκτός απροόπτου στα ωραία και τα καυτά: Συνομωσίες, ραδιουργίες, άγνωστα ιστορικά δεδομένα κλπ!

quote:

---

Αν ο αφορισμός του Υψηλάντη δεν είχε αρθεί στα 185 χρόνια που μεσολαβήσανε μέχρι σήμερα, ο φαναριώτης Επαναστάτης δεν θα είχε ταφεί σε χριστιανικό νεκροταφείο της πνευματικής δικαιοδοσίας του Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως.

---

και κατόπιν

quote:

---

Trainman
"Επιμνημόσυνη δέηση στον τάφο του Πρίγκηπος Αλέξανδρου Υψηλάντη, ήρωα της ελληνικής Εθνεγερσίας, ο οποίος απεβίωσε στη Βιέννη το 1828, προεξάρχοντος του σεβασμιωτάτου Μητροπολίτη Αυστρίας - Ουγγαρίας και Έξαρχου Μεσευρώπης κ. Μιχαήλ. Κατάθεση στεφάνων και περιήγηση στο ελληνικό τμήμα του νεκροταφείου από την ελληνίστρια του Πανεπιστημίου της Βιέννης κ. Margit-Maria Havlek"

Η Μητρόπολις ανήκει στη δικαιοδοσία του Οικουμενικού Πατριαρχείου:

---

Επειδή το παραπάνω θεωρήθηκε σαν η βασική σου θέση για την άρση του αφορισμού εκ μέρους του πατριαρχείου, για το λόγο αυτό και επιμένω στην κατάδειξη του λάθους που κάνεις.

1. To νεκροταφείο του St. Marx (Sankt Marxer Friedhof) ανήκει στο δήμο Βιέννης. Δεν υπάρχει κανένα τμήμα που να ανήκει με οποιονδήποτε τρόπο σε άλλη θρησκευτική ή πολιτική αρχή.

2. Το ελληνικό τμήμα (όπως και το μουσουλμανικό, το ιουδαϊκό, των καλλιτεχνών, κτλ.) είναι άτυπα τμήματα μέσα στο νεκροταφείο όπου κατά συνθήκη θάβονται άνθρωποι της αυτής καταγωγής ή θρησκευτικής πίστης. Κι αυτά, όπως και το υπόλοιπο νεκροταφείο άλλωστε, ανήκουν στο δήμο Βιέννης.

3. Η Μητρόπολη Βιέννης ανήκει στο Πατριαρχείο, αλλά η Μητρόπολη αυτή δεν έχει καμία δικαιοδοσία, πνευματική, πολιτική ή οτιδήποτε άλλο στο συγκεκριμένο τμήμα του νεκροταφείου.

Άρα ο Υψηλάντης ΔΕΝ τάφηκε σε χώρο που ανήκει πνευματικά στο Πατριαρχείο.

macedon

“…θα περνούσε η Ελλάδα τα όρια της Λαμίας;”

Δεν είμαι σίγουρος για το πώς θα εξελίσσονταν τα πράγματα.Πάντως στην Μακεδονία οι Σλάβοι (οι μη έχοντες ελληνική συνείδηση) ήταν πολυάριθμοι και όμως λόγω ισχυρού στρατού κατάφερε η Ελλάδα να την προσαρτήσει και να ομογενοποιήσει την περιοχή.Αν οι Βλάχοι δεν ήταν Έλληνες μπορεί και να είχαν την ίδια μοίρα με τους Σλάβους.Είμαι σίγουρος ότι η τότε πολιτική ηγεσία δεν θα δίσταζε να το εφαρμόσει.

“Ή μήπως, εναλλακτικά, θα πρέπει να δεχθούμε τις απόψεις ορισμένων γνωστών και μη εξαιρετέων, ότι η ελληνική εθνική συνείδηση έφθανε μέχρι τα πρώτα σύνορα του νεοελληνικού κράτους και πως οι επόμενες επεκτάσεις βασίστηκαν απλά σε επιθετικές πολεμικές ενέργειες, τις οποίες ακολούθησε βίαιος εξελληνισμός των πληθυσμών των νέων εδαφών;

Εγώ δεν το πιστεύω.Αλλά το σίγουρο έιναι ότι ο ορισμός του έθνους ήταν κάπως θολός για τους πληθυσμούς της Οθωμανικής αυτοκρατορίας και με κατάλληλους χειρισμούς μπορούσες να σχηματίσεις εθνική συνείδηση.
Πάντως φαίνεται να σε “τρομάζει” αυτή η ιδέα.Μάλλον γιατί θίγεται το αίσθημα του δικαίου για σένα.
Αντιθέτως η δική μου ιδεολογία στο θέμα είναι:Όποια εδάφη ήταν ελληνικά από την περίοδο εμφάνισης του έθνους παραμένουν ελληνικά και το έθνος διατηρεί κάθε δικαίωμα ανάκτησης .Ουτοπικό; Συμφωνώ .Μη ρεαλιστικό ;Συμφωνώ.Αλλά δίκαιο.

Ίσως θα έπρεπε να ανοίξουμε ένα θέμα με αντικείμενο τον εθνικισμό.Θα ήθελα να ακούσω την γνώμη σου αλλά όχι εδώ γιατί θα ξεφύγουμε.Φαίνεται πάντως ότι η γενετική συνέχεια (η οποία δικαιολογεί την εκτάσεις που κατέχει το έθνος) σου είναι αδιάφορη.Ενώ για μένα είναι επιπλέον ηθική κατοχύρωση.

Σχόλια γιά την στάση του κλήρου μετά τα στοιχεία που θα παρουσιάσεις (τα τελικά όπως κατάλαβα).

ΥΓ:Έχεις μήπως στοιχεία για τους Αρβανίτες ανάλογα με τα στοιχεία που παρουσίασες για τους Βλάχους;Το μόνο βιβλίο σχετικό με το θέμα που έχω διαβάσει είναι για την δράση των Αρβανιτών οπλαρχηγών της Αττικής κατά την επανάσταση (δεν θυμάμαι τον τίτλο).Αλλά δεν θίγει καθόλου το θέμα της εθνικής συνείδησης.

quote:

---

Μέλος της ανωτέρω ομάδος υπήρχε και ο περί ου ο λόγος ιεροκήρυξ άγιος Κοσμάς, όστις υπεσχέθη εις τους συνεταίρους του να γένη Ιεροκήρυξ εις όλην την Ελλάδα, αλλά, δια να φανή ικανός εις το θείον αυτό έργον, τους επαρακάλεσε να τον αφήσωσι δύο τουλάχιστον έτη εις το Άγιον Όρος, όπως μελετήση ακριβώς τας αγίας γραφάς. Τούτο ωφέλησε τα μέγιστα εις το Έθνος, διότι και ο Κοσμάς εφωτίσθη, και αι ιεραί διδαχαί του ως θεόπνευστοι υπό των συνεταίρων του Αρχιερέων και διδασκάλων επεκυρούντο εις το Έθνος.

---

Όσο για τα υπόλοιπα που λές για τους βλάχους, άν είναι Έλληνες, τις αυτονομιστικές τους τάσεις και όλα τα υπόλοιπα θα σε παρακαλούσα θερμά να ανοίξεις ένα άλλο δικό σου θέμα και εκεί να μας δώσεις όλες τις πληροφορίες σου.

quote:

---

EPAITHSΔηλαδή μόνο με την ολοκληρωτική του απομόνωση δύο χρόνια στο Άγιο όρος με αποκλειστική ολημερίς ασχολία την μελέτη των αγίων γραφών θα μπορούσε να γίνει ένας μεγάλος φωτισμένος δάσκαλος για το γένος??
ΕΛΕΟΣ ΠΙΑ!!

---

Η ΠΑΙΔΕΙΑ ΕΠΙ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑΣ

Αγαπητέ Στράβων

Στα προηγούμενα δύο post μου, αναφέρθηκα στη δράση τουλάχιστον δύο διαφορετικών ιερωμένων – του Άνθιμου Γαζή και του Κοσμά του Αιτωλού – ο καθείς εκ των οποίων, συνέβαλε με το δικό του τρόπο στην εθνική αφύπνιση και στην παλιγγενεσία του 1821.

Θα μπορούσε όμως κάποιος να αναρωτηθεί: Καλά ο καλόγερος, ο διάκος, ο αρχιμανδρίτης. Τι μας λέει ότι ο Δεσπότης, ο Μητροπολίτης, ο Πατριάρχης στήριζαν τις προσπάθειες αυτές; Πώς αποδεικνύεται η δική τους συμμετοχή; Ποια ήταν η στάση τους; Τι παιδεία ήθελαν να δώσουν στους υπόδουλους Έλληνες και τι παιδεία έδωσαν;

Το θέμα είναι κυριολεκτικά τεράστιο και ομολογώ απερίφραστα, πως, ακόμα κι αν ο χώρος το επέτρεπε, δεν θα ήμουν σε θέση να πραγματοποιήσω μια τέτοια έρευνα που είναι επιπέδου διδακτορικού και άνω. Ας κάνω ωστόσο, μια μικρή προσπάθεια, που ίσως καταφέρει να ρίξει και λίγο φως στο ερώτημα – ή τουλάχιστον να μειώσει το σκότος που έχει ήδη χυθεί στις προηγούμενες σελίδες.

Σύμφωνα με τον καθ. Απόστολο Βακαλόπουλο, μετά την δράση ελλήνων λογίων που επέστρεφαν από τη Δύση στους τόπους της καταγωγής τους, δεύτερο ορόσημο για την τόνωση της ελληνικής παιδείας, «είναι ασφαλώς η απόφαση του πατριάρχη Ιερεμία Β’ του Τρανού στα 1593, να φροντίζουν οι ορθόδοξοι μητροπολίτες να ιδρύουν σχολεία στις έδρες τους. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι η απόφαση αυτή είχε γενική απήχηση και ότι οι καρποί της ήταν άμεσοι. Το χαμηλό γενικά πνευματικό επίπεδο των Ελλήνων, εξακολουθεί να απελπίζη τους λογίους. Μολαταύτα, γεγονός είναι ότι από την εποχή εκείνη αρχίζουν να πολλαπλασιάζωνται τα ελληνικά σχολεία στον ελληνικό χώρο, στην ηπειρωτική Ελλάδα και στα νησιά. Μεγάλοι ευεργέτες κατά τόπους ενισχύουν υλικά την ίδρυση και λειτουργία των σχολείων και από την εποχή αυτή εμφανίζονται ικανοί δάσκαλοι του Γένους, όπως π.χ. ο φιλόσοφος Θεόφιλος Κορυδαλλέας και ο μαθητής του Ευγένιος ο Αιτωλός. Ο πρώτος είναι ένα θετικό και κριτικό φιλοσοφικό πνεύμα, που αναπτύσσει με άνεση την φιλοσοφία του Αριστοτέλη, χωρίς όμως ο ίδιος να κάνη φιλοσοφία. Δεν δέχεται την ανάμειξη του θεολογικού δογματισμού στην φιλοσοφία και εισάγει το πνεύμα των σύγχρονων φιλοσοφικών αντιλήψεων στην Εγγύς Ανατολή. Ο δεύτερος είναι ένας σεμνός και ταπεινός δάσκαλος που δεν έχει βέβαια την μόρφωση του δασκάλου του, αλλά έχει ήθος, ευγένεια ψυχής και θάρρος γνώμης. Με τις πολυάριθμες ιδίως επιστολές του, που απευθύνονται στους ανώτερους κληρικούς ή προκρίτους, ή και άλλους ακόμη, απλούς ανθρώπους, προσπαθεί να παρηγορήση τους ταλαιπωρημένους συμπατριώτες του και να τους τονώση εμπρός στα ατέλειωτα δεινά τους. Ο Ευγένιος ο Αιτωλός, είναι ο πρόδρομος του Κοσμά του Αιτωλού» (Απ. Βακαλόπουλου: «Η πορεία του Γένους από το Βυζάντιο στο Νέο Ελληνισμό» – Οι εκδόσεις των Φίλων 1961).

Έχει προηγηθεί και κάτι μικρό, αλλά σημαντικό: Στα 1627, ο Πατριάρχης Κύριλλος Λούκαρις, ιδρύει πατριαρχικό τυπογραφείο στο Φανάρι. Η τύχη όμως δεν του επεφύλαξε καλή υποδοχή: Πληρωμένοι μπράβοι το κατέστρεψαν. Σύμφωνα με τον Μ. Γεδεών και τους «Πατριαρχικούς Πίνακες του, η καταστροφή ήταν έργο των Ιησουιτών, οι οποίοι διατηρούσαν ιησουϊτική σχολή στο Γαλατά και κακόβλεπαν τις επαφές που εγκαινίασε ο Λούκαρις με τους προτεστάντες στη Δύση. Από την άλλη, ο καθ. Απόστολος Δασκαλάκης στο σύγγραμμά του «Ο ελληνικός λαός κατά την περίοδον της Τουρκοκρατίας» (Αθήνα 1965), υποστηρίζει πως η καταστροφή οφείλεται σε όργανα του Σουλτάνου. Όπως και να’χει, η διένεξη λήγει με παρέμβαση του Σουλτάνου υπέρ του Πατριάρχη (Υποψιάζεται κανείς τίποτα;)

Κάπως έτσι λοιπόν, ξεκινούν τα ελληνικά σχολεία. Εντάσσονται στο πλαίσιο της συμφωνίας Σχολάριου-Μωάμεθ Β’, θεσμοθετούνται από τον Ιερεμία τον Β’ και, ορισμένα από αυτά, διατηρούνται μέχρι τις μέρες μας.

Ήταν «επαναστατική» ενέργεια η απόφαση του Ιερεμία; Κάθε άλλο! Τα σχολεία ήταν απαραίτητα σε όλους: Ήταν απαραίτητα στους ντόπιους πληθυσμούς για την τοπική τους ανάπτυξη και κυρίως για το εμπόριο και τη ναυτιλία. Ήταν απαραίτητα για τη στελέχωση των υπηρεσιών που αναλάμβαναν οι Φαναριώτες, για την διατήρηση του κύρους της πρώην βυζαντινής αριστοκρατίας στη Δύση και στην ίδια την Οθωμανική Αυτοκρατορία, απαραίτητα (μαζί με τα μοναστήρια φυσικά) για την επαναστελέχωση της εκκλησιαστικής ιεραρχίας. Δεν ήταν όλα τα σχολεία «πατριαρχικά»: Κάποια ήσαν, κάποια άλλα λειτουργούσαν με έξοδα δωρητών, ή των ίδιων των τοπικών κοινοτήτων που κατανοούσαν την ανάγκη ύπαρξής τους. Σε κάθε περίπτωση όμως, η λειτουργία τους ήταν ανεκτή, αν όχι και επιθυμητή από τον Σουλτάνο, υπό τον όρο της συμμόρφωσης του Πατριαρχείου και των χριστιανών προυχόντων με την οθωμανική νομιμότητα.

Έτσι ξεκίνησαν. Πώς κατέληξαν; Σύμφωνα με τους τούρκους ιστορικούς, (βλ. Ν. Μοσχόπουλος: Η ελληνική Επανάστασις κατά τους Τούρκους Ιστοριογράφους), στα ελληνικά σχολεία προετοιμαζόταν η επανάσταση, καθώς οι Τούρκοι αδυνατούσαν να καταλάβουν τι δίδασκαν οι δάσκαλοι στους μαθητές τους. Αν όμως οι τούρκοι δεν μπορούσαν να αντιληφθούν τα κηρύγματα αυτά πριν από την Εθνεγερσία, σίγουρα δεν θα ήταν σε θέση να τα καταλάβουν μετά. Η εκτίμηση λοιπόν αυτή, ενέχει ένα μεγάλο μέρος εικοτολογίας.

Αν κάποιος θέλει να δει αναλυτικά την πορεία της ελληνικής εκπαίδευσης, προτού κατηγορήσει την Εκκλησία ότι έσβησε σκοπίμως τα φώτα από τους Έλληνες για να τους υποτάξει στον Σουλτάνο, δεν έχει παρά να συμβουλευθεί ένα πραγματικά έργο αναφοράς: Το δίτομο σύγγραμμα του Τρύφωνα Ευαγγελίδη : «Η παιδεία επί Τουρκοκρατίας, (ελληνικά σχολεία από της αλώσεως μέχρι Καποδιστρίου)» - 1936, του οποίου έχει κυκλοφορήσει και φωτοτυπημένη επανέκδοση από τον Καραβία.

Ας ρίξουμε λοιπόν μια ματιά:

«Πολλοί των εκ της Εσπερίας επανερχομένων διδασκάλων έσχον μαθητάς, οίτινες εγίνοντο διδάσκαλοι, εις τας επαρχίας, μεταλαμπαδεύοντες τα φώτα του Ελληνισμού, δι ων και μόνον εκρατύνθη η πίστις των πατέρων και η γλώσσα των προγόνων ημών εσώθη, μεθ’ όλους τους εκάστοτε διωγμούς των Τούρκων.

Η μέθοδος των κοινών σχολείων διετηρήθη μέχρι της εισαγωγής της αλληλοδιδακτικής λεγομένης μεθόδου, ην εισήγαγεν εις Ευρώπην τη πατρική μερίμνη του Χίου σοφού Κοραή, ο εκ Φιλιππουπόλεως Γεώργιος Κλεόβουλος και ο εν Κερκύρα καθηγητής Αθανάσιος Πολίτης, ήτο η αυτή ως είπομεν ανωτέρω. Εν δε τοις ανωτέροις του Γένους σχολείοις, αναφέρει ο εκ Λαρίσσης λόγιος Αλέξανδρος Ελλάδιος, εδιδάσκοντο τάδε τα μαθήματα: «εν της Ελλάδος μετρίως ανθούσι, φοιτώσιν οι μαθηταί, οίτινες απεπεράτωσαν τα εαυτών μαθήματα, εν τοις κοινοίς σχολείοις. Και πρώτον διδάσκονται τα 8 μέρη του λόγου εκ της του Κ. Λασκάρεως Γραμματικής εν διαστήματι τριών μηνών. Διότι παρ’ αυτοίς ισχύει το δίστιχον: «Οικοδομείν χωρίς θεμέθλου πόνος εστί μάταιος – νόσφι δε γραμματικής ανεμώλων εστί μαθήσαι».

Παλιοκαιρισμένες μέθοδοι λοιπόν – γραμματική, συντακτικό, τα μέρη του λόγου, οι γνωστές ανίες. Πάμε παρακάτω:

«Είτα εδιδάσκοντο αι υπό του Χρυσολωρά γενόμενοι εκλογαί γνωμών, κατόπιν οι τρεις λόγοι του Ισοκράτους, μεθ’ ο η Ομήρου Βατραχομυομαχία και Μύθοι του Αισώπου και ο του Κέβητος Θηβαίου Πίναξ. Μετά ταύτα εδιδάσκοντο Ισοκράτους ο πανηγυρικός, ο του Μ. Βασιλείου προς νέους και οι δύο του Γρηγορίου του Ναζιανζηνού λόγοι προς Ιουλιανόν. Έπειτα ο παις εδιδάσκετο την πράξιν και την Ρητορικήν εκ των του Αφθονίου προγυμνασμάτων προς μίμησιν. Μεθ’ ο αι επιστολαί του Συνεσίου, Μ. Βασιλείου, Ηρωδιανού, Ναζιανζηνού, Φαλάριδος και άλλων ενδόξων ανδρών, διδόμεναι τοις μαθηταίς προς μίμησιν μάλλον, ή προς ερμηνείαν. Του κύκλου τούτου της μαθήσεως περατωθέντος, δίδεται ο Αριστοφάνης, Ευριπίδης, Σοφοκλής, Πίνδαρος, Θεόκριτος και άλλοι της αυτής φύσεως ποιηταί χάριν της μιμήσεως των οποίων παρέχεται το Εγχειρίδιον του Ηφαιστίωνος. Κατόπιν διδάσκεται η Ομήρου Ιλιάς και ούτε περατούται η τριετής διδασκαλία των γυμνασίων. Διδάσκονται και την λογικήν του Γεωργίου Σουγδουρή και την του Αθηναίου Θεοφίλου Κορυδαλέως και αυτήν του Αριστοτέλους. Επίσης ρητορικήν του Ερμογένους και την του Φραγκίσκου Σκούφου και Κορυδαλέως ηθικήν, πολιτικήν, την αριθμητικήν του Νικομάχου Γερασηνού μετά των σχολίων του φιλοσόφου Πρόκλου (Ιδέ Μιχαήλ Στεφανίδου καθηγητού του Πανεπιστημίου, «Αι φυσικαί επιστήμαι εν Ελλάδι προ της επαναστάσεως»). Επίσης και Μαθηματικά του Ευκλείδου και του Αρχιμήδους, Φυσικά δε και Μεταφυσικά και θεολογίαν (Ιωάννου Δαμασκηνού) και ιστορίαν: Ευάγριον, Ζωναράν Σωκράτην, Ματθαίον Χρονογράφον, Θουκυδίδην, Πολύβιον, Αππιανόν, Ζώσιμον κτλ».

Αυτά μας γράφει λοιπόν ο Ελλάδιος στα 1714, έναν αιώνα δηλαδή, πριν από την Επανάσταση. Ήταν τέτοιος ο σκοταδισμός και ο ανθελληνισμός του Πατριαρχείου, που κάλυπτε σπουδές που περιελάμβαναν, Σοφοκλή, Πίνδαρο, Ευρυπίδη, Πρόκλο (!). Να μην ξεχάσω βεβαίως και τον Συνέσιο τον Κυρηναίο – τον χριστιανό μαθητή της Υπατίας - αλλά και τους λόγους του Ναζιανζηνού «προς τον Ιουλιανόν».

(Άραγε, από τους δέκα που θα διάβαζαν την απάντηση του Ναζιανζηνού προς τον Ιουλιανό, ένας τουλάχιστον δεν θα ήθελε να γνωρίσει και τα κείμενα του ίδιου του μύστη Αυτοκράτορα;)

Πάμε όμως παρακάτω - στα άδυτα του…σκοταδισμού:

«Ο Μακεδών λόγιος Γεώργιος Κωνσταντίνου εν τοις Προλεγομένοις του πολλάκις εκδοθέντος λεξικού, απαριθμών τα σχολεία της Ελλάδος επιπροσθέτει: «Εις δε τα φιλοσοφικά σπουδάζουσι και διδάσκουσι κοινώς τα του Κορυδαλέως εις τον Αριστοτέλη και Αλεξάνδρου (Μαυρογορδάτου) του εξ Απορρήτων, μελετώντες κατά μέρος οι μαθηταί τον Αφροδισέα, τον Σιμπλίκιον τον Φιλόπονον και τον Θεμίστιον. Εις δε τα μαθηματικά διδάσκουσι την μαθηματικήν οδόν, του διδασκάλου Ιωαννίνων Κ. Μπαλάνου, μελετώντες κατ’ ιδίαν τα συγγράμματα των αρχαιοτέρων μαθηματικών Ελλήνων, ως φαίνονται τα εαυτά συγγράμματα εν τω προοιμίω της ρηθείσης οδού μαθηματικής, τυπωθείσης εν Βενετία κατά το αψμθ εις δε την Θεολογίαν διδάσκουσι την του Ιωάννου του Δαμασκηνού Θεολογίαν και την του Γεωργίου Κορεσίου και τα θεολογικά συγγράμματα των Ανατολικών πατέρων».

Η άνθιση της παιδείας, δεν ήταν χωρίς σκαμπανεβάσματα, δισταγμούς, διλήμματα. Ας δούμε ένα σχετικό απόσπασμα:

«Δυστυχώς όμως, η προς ίδρυσιν σχολείων τάσις, η από του ΙΖ’ αιώνος αρξαμένη, ήρχισε χαλαρουμένη και δια τούτο βλέπομεν πολλούς των λογίων διδασκάλων γράφοντας φιλιππικούς κατά της ναρκωτικής ταύτης των ομογενών τάσεως, ο δε σοφός διδάσκαλος της εν Ιασίω ηγεμονικής Σχολής, Ιώσηπος ο Μοισιόδαξ, μία από τας μάλλον φωτεινοτέρας των συγχρόνων του κεφαλάς, περί ου είπομεν, εν τη εν Βιέννη τω 1780 εκδοθείση απολογία του λέγει:

«Ημείς, προς ταις λοιπαίς ατυχίαις, καθώς λέγω και αλλαχού, έχομεν και ταύτην, ότι να μη έχωμεν τα βιβλία τα αναγκαίως συντείνοντα τη καλλιεργεία των ημετέρων νέων. Ενώ τα περιττά ιερά σήπονται εν τοις βηματαρίους, ως λέγουσι, των μοναστηρίων, ενώ τα βουνά του Άθωνος εγέμισαν πάντα από παλατίων πολυτελών, τα δύστηνα ημέτερα σχολεία σπανίζουσι και από αυτών των αναγκαίων βιβλίων. Εγώ λέγω πως, επειδή το γένος ημών είναι ενδεές και δεν δύναται, επίσης λαμπρώς να προνοή και ταύτα, να οικονομή οπωσούν διακριτικώς την δύναμιν αυτού, και ενώ φροντίζει περί των κατά τόπους προσκυνημάτων αυτού, να μη αμελή, μήτε τα σχολεία. Αλλά δεν ήτο καλόν ίσως, ότι ο τοιούτος (ο διαθέτων) να αδίση τα ημίσεα τοις προσκυνήμασι, και τα υπόλοιπα ημίσεα τοις σχολείοις;»

Σαφής και κατανοητός ο καϋμός του Μολδοβλάχιου λογίου: “Δεν μπορείτε – φωνάζει στους ομοεθνείς του – όχι ολόκληρα, αλλά τα μισά βρε παιδιά, από τα χρήματα που δίνετε σε τάματα, να τα δίνετε για βιβλία και για σχολεία; Ο Άθως έγινε…Εκάλη, ενώ τα σχολεία δεν έχουν ούτε φράγκο για χαρτί και για μολύβι”. Το απόσπασμα είναι εύγλωττο. Συνεχίζει ο Ιώσηπος:

«Πόσας ευφημίας, πόσα εγκώμια δεν έμελλον οι διδάσκαλοι να πλέκωσι τω τοιούτω (διαθέτη) συχνάκις υπέρ της εν καιρώ, υπέρ της αναγκαίας συνεργίας αυτού τοις σχολείοις αυτών; Ποίος είναι ο σκοπός ο καθ’ αυτό της ελεημοσύνης; Είναι η άφεσις των αμαρτιών, είναι το μνημόσυνον πάντως. Αυτά ταύτα είναι εν τη συνδρομή των σχολείων και επί τούτοις είτα είναι η τιμή της πατρίδος, είναι η καλλονή των ιερέων, είναι η παίδευσις των νέων. Πόσα σχολεία δεν έμελλον να ευρίσκωνται κατά τόπους προμεμηθευμένα υπό των αναγκαίων προσόδων αυτών, και επομένως ανθούντα εν διδασκάλοις και εν μαθηταίς, αν το ημέτερον Γένος είχε την πρόνοιας, όπως των προσκυνημάτων αυτού, ούτω και των σχολείων αυτού; Πέρυσιν, εφάνη Αγιορείτης τις ζητών ελεημοσύνην, ώστε να μεταχύση ένα κώδωνα (καμπάναν) συντετριμμένον, και συνήχθη αυτώ ελεημοσύνη, ουχί δια ένα αλλά δια δύο κώδωνας παμπεγίστους. Εφάνη κατά το αυτό εν τοις αυτοίς τόποις δια τας πολλάς αμαρτίας αυτού και πεπαιδευμένος τις, όστις τυπώσας βιβλιάριον τι και περιπεσών εν ενδεία εσχάτη, εζήτησε την βοήθειαν των εκείσε ομογενών. Πώς εβοήθησαν αυτώ; Εν ονείδεσιν απλώς…»

Φωνάζει ο λόγιος. Ο απατεώνας ο αγιορείτης, βούτηξε λεφτά τάχα μου για καμπάνα και πήρε τα διπλάσια, ενώ ο φτωχός λόγιος εκδότης, όταν ζήτησε την βοήθεια των ίδιων ανθρώπων, κόντεψε να βρει και το μπελά του.

Πώς αντιμετωπίζει τα πράγματα το Πατριαρχείο; Όχι χωρίς εσωτερικές συγκρούσεις, διλήμματα, πισογυρίσματα και ανακωχές. Οι υποψιασμένοι, γνωρίζουν ήδη τη διαμάχη για το αν ο Πατριάρχης σε εγκύκλιό του καταφέρθηκε κατά της διδασκαλίας των φυσικών επιστημών – και έχουν γραφεί τόσα πολλά στο Διαδίκτυο για την υπόθεση αυτή, που εγώ δεν πρόκειται εδώ να την εξετάσω. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, θα επικαλεστώ την περίπτωση του προοδευτικού Κερκυραίου κληρικού, Νικηφόρου Θεοτόκη (1736-1805), ο οποίος υπήρξε μάλιστα και ιεροκήρυκας του Πατριαρχείου για περίπου ένα χρόνο, οπότε ήλθε σε ρήξη με το κατεστημένο του Φαναρίου. Και, ενώ του προτάθηκε ο τίτλος του Μητροπολίτη Φιλαδελφείας στη Βενετία (εγώ θα τον δεχόμουν!), ο ίδιος τον αρνήθηκε λόγω της ρήξης του με τον Πατριάρχη Σαμουήλ, προτιμώντας αντίθετα, τη θέση του αρχιεπισκόπου στη Ρωσία – στην Πολτάβα και στην Σταυρούπολη.

«Η ρωσική Εκκλησία και εν γένει η ορθοδοξία οφείλει πολλά εις τον Νικηφόρο Θεοτόκην, όστις δια της διδασκαλίας του προσείλκυσε πολυαρίθμους Μωαμεθανούς Τατάρους εις την χριστιανικήν πίστιν (…) Κατέχει επίσης υπέροχον θέσιν εις τας επιστήμας και τα ελληνικά γράμματα. Συνέγραψε και εξέδωκε διάφορα συγγράμματα ως στοιχεία πειραματικής φυσικής, στοιχεία μαθηματικών περιέχοντα τα αρχιμήδεια θεωρήματα, την επίπεδον τριγωνομετρίαν, τας του κώνου τομάς κλπ. Και ταύτα μεν συνέθεσeν εις την αρχαίαν ελληνικήν, αλλ’ εις το εθνωφελέστερον αυτού έργον, τα «Κυριακοδρόμια», μετεχειρίσθη την εύληπτον γλώσσαν και εγένετο προ του Κοραή, ο εισηγητής του ορθοεπούς και ευλήπτου γραπτού λόγου» (λήμμα στη Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια).

Ο Κοραής δεν θα παραλείψει να εκφράσει την εκτίμησή του για τον Νικηφόρο Θεοτόκη, όπως επίσης και για τον Ευγένιο Βούλγαρη, τους οποίους θα χαρακτηρίσει «σεβάσμιους άνδρες καταγινόμενους ημέραν και νύκτα εις τον φωτισμόν του γένους των» (σχόλια στην έκδοση του
«Ισοκράτη»). Η αφορμή, είναι απλή: Εκκλησιαστικοί κύκλοι διαμαρτύρονται για το άνοιγμα του Γένους στις νέες ιδέες. Υποστηρίζουν ότι το Γένος χρειάζεται γράμματα, αλλά όχι φιλοσοφία. Και ο Κοραής αντιδρά, υπενθυμίζοντας τη δράση του Θεοτόκη και του Βούλγαρη. Και βεβαίως, του νέου, (αλλά όχι νεαρού) Πατριάρχη, ο οποίος έχει ήδη ανακοινώσει στα 1807, την έκδοση θρησκευτικών, αλλά και αρχαίων ελληνικών «ψυχωφελών» αναγνωσμάτων από το πατριαρχικό τυπογραφείο. Το όνομά του; Γρηγόριος ο Ε’.

Ο ΚΟΡΑΗΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΓΡΗΓΟΡΙΟ ΤΟΝ Ε’

«Το αίτιον του τοιούτου καλού Πατριάρχην και η παρούσα και η επερχόμενη γενεά των Γραικών θέλουν τον συγκαταριθμήση τρίτον εις την τάξιν και πρώτον εις την τιμήν με τον Φώτιον και με τον Ευστάθιον, των οποίων η μνήμη θέλει μείνει ανεξάλειπτος εις όλων τας ψυχάς, όσοι χαίρονται εις την δόξαν της Ελλάδος. Και ο σήμερον ευτυχώς Πατριαρχεύων, είνε άξιος δια πολλάς αιτίας τοιαύτης τιμής» (σχόλια στην έκδοση του «Ισοκράτη).

Και στα σχόλιά του στην έκδοση του Πλουτάρχου, ο Κοραής αναφέρει τα παρακάτω:

«Ο Πατριάρχης, η Σύνοδος, οι εντιμώτεροι και αξιολογώτεροi άνδρες του Γένους, συνιστάνουσι και προστατεύουσι τα σχολεία των επιστημών και ανταμείβουσι με τιμήν και δόξαν τους παραδίδοντας αυτά» (…) Ο Βαρθόλδυς, λαβών αφορμήν εκ της Αντιφωνήσεως του Αθ. Παρίου, εσυκοφάντησεν ανερυθριάστως τον ιερώτατον ημών κλήρον, ως αίτιον της μωρίας του Γένους. Και πότε; Όταν ο σεβασμιώτατος ημών Πατριάρχης καταγίνεται όλος διόλου εις την αναγέννησιν της Ελλάδος, όταν οι Αρχιερείς χορηγούσιν εις πολλούς νέους την αναγκαίαν δαπάνην εις την μάθησιν των επιστημών, όταν οι περισσότεροι διδάσκαλοι των Ευρωπαϊκών μαθημάτων είνε ιερωμένοι, όταν μεταξύ των περιερχομένων την φωτισμένην Ευρώπην δια των επιστημών την απόκτησιν νέων, ευρίσκονται ιερείς και διάκονοι πολλοί, οι οποίοι επιστρέφοντες εις την Ελλάδα μέλλουν να κατασθώσι διδάσκαλοι και παιδευταί του Γένους και αν εκατόν άλλοι μωροί ως ο συγγραφεύς της Αντιφωνήσεως ήθελε τους συκοφαντήσει ως διδασκάλους αθεΐας»

«Ο καιρός είναι τοιούτος, οποίος να αθανατίση την μνήμην του σήμερον ευτυχώς Πατριαρχεύοντος εις το Γένος. Της επερχομένης γενεάς η αδέκαστος κρίσις, θέλει συνάψει την ιστορίαν της αναγεννήσεως των Ελλήνων και θέλει δώσει εις καθένα από τους συνεργήσαντες εις ταύτην την οφειλομένην εις έκαστον δόξαν και τιμήν. Εις καθένα θέλει διορίση απροσωπολήπτως τον αρμόζοντα εις τον ζήλον και την προθυμίαν εκάστου τόπον. Ο πρώτος τόπος χρεωστείται δικαίως εις τον ημέτερον Πατέρα και Πατριάρχην». (Το απόσπασμα αναφέρεται στο έργο του Τάκη Κανδηλώρου, «Ιστορία του Εθνομάρτυρος Γρηγορίου Ε’» 1909)

…ΚΑΙ ΟΙ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ…

…απλές και λιττές:

Μπορούμε αγαπητέ Στράβωνα να απαλλάξουμε τον Γρηγόριο (αλλά και το Πατριαρχείο) από την κατηγορία του «ανθέλληνα», τουλάχιστον σε ό,τι αφορά τη συμπεριφορά του στα ζητήματα της Παιδείας;

Μια που η Εκκλησία και τα σχολεία, είχαν κατακτήσει μια σχετική αυτονομία στο πλαίσιο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και τα τελευταία μάλιστα παρουσίαζαν χαρακτηριστική άνθιση, θα μπορούσε άραγε ο όρος «σχολείο» να χρησιμοποιηθεί από τους συνωμότες, ως κωδικός στην μεταξύ τους επικοινωνία; Σαν να λέμε δηλαδή, «στείλε τα παιδιά στο σχολείο» και να εννοούμε, «στείλε τις μπόμπες με το μουλάρι»;

Υ.Γ.: Μια που είσαι Πόντιος, ίσως να σε ενδιαφέρει η παρακάτω αναφορά από το προαναφερθέν έργο του Τρύφωνα Ευαγγελίδη, για μια επιστολή, συνταχθείσα το 1818 από τον Πατριάρχη Κύριλλο τον 6ο και συνυπογεγραμμένη από τον πρώην Πατριάρχη Γρηγόριο τον Ε’, (σ.σ. ο Γρηγόριος έκανε τρεις θητείες) και τους μητροπολίτες Καισαρείας, Δέρκων, Εφέσου και Χαλκηδόνος…

ΕΡΑΝΟΣ ΥΠΕΡ ΤΩΝ ΣΧΟΛΕΙΩΝ ΤΗΣ ΤΡΑΠΕΖΟΥΝΤΑΣ

«…προς άπαντας τους μητροπολίτας, αρχιεπισκόπους, επισκόπους και τους πολίτας εν γένει, δι ου συνιστάτο προ παντός άλλου χριστιανικού έργου, η προς επίδοσιν των ομογενών αφορώσα συνδρομή και χάριν παιδείας αυτών αληθούς χορηγουμένη βοήθεια. Εξειδικεύον δε, το γράμμα και μερικεύον την βοήθειαν ταύτην τοις Χριστιανοίς στρέφει τον λόγον: προς βοήθειαν των σχολείων της Τραπεζούντος, όπερ ελλείψει πόρων εσχόλασαν «της διασήμου ποτέ ελληνίδος πόλεως..., εξέλιπον μεν διόλου το της παιδείας καλόν, προς δε ταις κατενεχθείσαις οικτραίς συμφοραίς και αμαθεία εσχάτη και βαρβαρότητι την πόλιν αυτήν και τα πέριξ αυτής μέρη κατέλαβεν, ώστε μηδέ το χαρακτηριστικόν αυτό του ελληνικού και χριστιανικού γένους (την καθομιλουμένην φαμέν διάλεκτον) σώζεσθαι παρά πάσι καθαρόν και ακέραιον και περί τα ήθη δε πολύ συμβαίνειν την διαφθοράν»…».

Υ.Γ.2: Στον εθνικισμό θα καταλήξουμε μοιραία, μετά την ολοκλήρωση του θέματος "Γρηγόριος". Για τους Αρβανίτες, δεν έχω αντίστοιχα στοιχεία. Η φράση σου "όποια εδάφη ήταν ελληνικά από την περίοδο εμφάνισης του έθνους παραμένουν ελληνικά και το έθνος διατηρεί κάθε δικαίωμα ανάκτησης" είναι θολή. Για ποιό έθνος μιλάς; Το αρχαίο, το νεώτερο; Και ποια ακριβώς εδάφη;

quote:

---

Trainman
Το γεγονός ότι Μητροπολίτης του Πατριαρχείου τελεί επίσημο μνημόσυνο για τον Υψηλάντη, αποδεικνύει ότι ο αφορισμός δεν υφίσταται.

---

Αρχικά υποστήριξες πως ο αφορισμός μάλλον ήρθη καθώς ο Υψηλάντης τάφηκε σε χώρο δικαιοδοσίας του Πατριαρχείου, το οποίο φυσικά δεν ισχύει.

Αφού κατέπεσε αυτό, ισχυρίστηκες ότι αφού ο Μητροπολίτης που ανήκει στο Πατριαρχείο του κάνει μνημόσυνο, άρα ο αφορισμός δεν ισχύει. Αφήνω την ισχύ του επιχειρήματός σου στην κρίση των αναγνωστών αλλά θα ήθελα να σου υπενθυμίσω κάτι (το οποίο μάλλον το γνωρίζεις).

Ο αφορισμός είναι επίσημη πράξη της εκκλησίας. Μπορεί να γίνει από το Πατριαρχείο και μόνον. Σε περίπτωση που γίνει από άλλη αυτοκέφαλη ορθόδοξη εκκλησία (π.χ. της Ελλάδας) θα πρέπει να επικυρωθεί από το Πατριαρχείο, διαφορετικά είναι άκυρη (περίπτωση αφορισμού του Καζαντζάκη).

Ο αφορισμός λοιπόν, ως επίσημη πράξη, καταγράφεται στα αρχεία του Πατριαρχείου και για να αρθεί απαιτείται παρόμοια πράξη που ονομάζεται "άρση αφορισμού" και η οποία επίσης καταγράφεται στα αρχεία. Δεν αίρεται ούτε με μυστικές τελετές (γιατί δεν είναι τελετή) ούτε με μνημόσηνα 180 χρόνια μετά. Χρειάζεται ειδική πράξη άρσης αφορισμού, παρόμοια για παράδειγμα με την άρση αφορισμού του Λασκαράτου που έγινε επίσημα το 1900.

Με απλά λόγια, άρση αφορισμού των πρωτεργατών της ελληνικής επανάστασης από το υπότουρκο Πατριαρχείο ούτε έγινε ούτε θα γίνει ποτέ.

macedon

ΟΙ ΚΟΣΜΑΔΕΣ

Ξεκινάμε με την επισήμανσή σου περί των γραφομένων του Περραιβού για τον Κοσμά τον Αιτωλό.

quote:

---

Trainman
Από κει και πέρα, έχουμε το κήρυγμα του Αιτωλού, που σώζει ο Περραιβός, έχοντας διασταυρώσει μάλιστα τις πληροφορίες του.

---

Οι γνώσεις του Περραιβού περί του "εθνικού" έργου του Κοσμά του Αιτωλού προέρχονται από αυτά που άκουσε από διαφόρους, τα οποία αποτελούν, όπως ο ίδιος ομολογεί, την "γενική εν Ηπείρω παράδοσιν".

Ο ίδιος δεν γνώρισε τον Κοσμά ούτε είδε το έργο του, καθώς ο Περραιβός ήταν μόλις 6 χρονών όταν πέθανε ο Κοσμάς ο Αιτωλός.

Η μόνη αναφορά που έχουμε για την ίδρυση σχολείων από τον Κοσμά τον Αιτωλό είναι μία αναφορά του ιδιου του Κοσμά σε επιστολή προς τον αδερφό του Χρύσανθο το 1779 όπου ο ίδιος υποστηρίζει πως ίδρυσε 210 σχολεία και 10 γυμνάσια, χωρίς φυσικά να αναφέρει πού, πώς και με ποιόν τρόπο τα ίδρυσε τα σχολεία αυτά.

Και πάντως μέχρι σήμερα κανείς δε φαίνεται να γνωρίζει πού ιδρύθηκαν τα σχολεία αυτά, πώς καταμετρήθηκαν και αποδόθηκαν στον Κοσμά και τι είδους σχολεία ήταν. Αντίθετα, ό,τι γνωρίζουμε περί των σχολείων του Κοσμά τα γνωρίζουμε από παραδόσεις, όπως ο ίδιος ο Περραιβός αναφέρει, από εκκλησιαστικούς μύθους και από αναπόδεικτες ιστορικές αναφορές.

quote:

---

Trainman
Για την ωφέλεια της πατρίδας και της θρησκείας (έννοιες άρρηκτα συνδεδεμένες, τόσο για τον Κοσμά όσο και για τους Έλληνες της εποχής του), εκείνο που χρειάζεται δεν είναι εκκλησιές, αλλά σχολεία.

---

Ας δούμε λοιπόν τη θέση του Κοσμά του Αιτωλού για την εκπαίδευση, το έθνος και τη θρησκεία.

Δεν θα ασχοληθώ με το ποιόν του ανθρώπου καθώς, ο Κοσμάς ο Αιτωλός ήταν αναντίρρητα πρότυπο χριστιανού, έχοντας πλήρη ταύτιση λόγων και έργων και έζησε σύμφωνα με αυτά που δίδασκε. Η προσφορά του στο χριστιανισμό και στην εκκλησία ήταν τεράστια, αλλά μόνον αυτή!

ΚΟΣΜΑΣ ΚΑΙ ΕΛΛΑΔΑ

Μέσα από τις 8 διδαχές του που σώζονται, δεν αναφέρεται ΟΥΤΕ ΜΙΑ ΦΟΡΑ η λέξη "έθνος" ενώ η λέξη "Έλληνες" αναφέρεται μία φορά στο λόγο του όπου επαινεί τους ακροατές του που δεν είναι Έλληνες αλλά Ορθόδοξοι Χριστιανοί.

Η Ελλάδα για τον Κοσμά δεν υπάρχει. Αντ'αυτής υπάρχει ένα "έθνος" χριστιανών το οποίο πρέπει να προστατευτεί από τις δυτικές θρησκευτικές επιρροές ΚΑΙ ΜΟΝΟ χωρίς να εμπλέκεται καθόλου το θέμα με εθνικές διεκδικήσεις.

Έτσι, μέσα από τη διδασκαλία του βλέπουμε κατ'αρχήν τη στάση του για την οθωμανική σκλαβιά:

"Ύστερον το εσήκωσεν ο Θεός από τούς χριστιανούς (το βασίλειο) και έφερε τον Τούρκον και του το έδωσε δια ιδικόν μας καλόν, και το έχει ο Τούρκος 320 χρόνους. Και διατί έφερεν ο Θεός τον Τούρκον και δεν έφερεν άλλο γένος; Δια ιδικόν μας συμφέρον· διότι τα άλλα έθνη θα μας έβλαπτον εις την πίστιν, ο δε Τούρκος άσπρα άμα του δώσης κάμνεις ο,τι θέλεις." (Διδαχή Γ΄)

Θεόσταλτη η δουλεία και μάλιστα για το συμφέρον του ελληνισμού.
Είναι χαρακτηριστική η στάση του Κοσμά έναντι της δουλείας, καθώς απηχεί τη γενικότερη στάση της επίσημης εκκλησίας. Πώς θα μπορούσε λοιπόν κάποιος ο οποίος διδάσκει πως η δουλεία είναι "θεόσταλτη" και είναι για το συμφέρον μας, να μιλήσει για ανεξαρτησία;

Ερώτηση πρώτη, απλή και λιτή: Σε ποιό σημείο της διδασκαλίας του Κοσμά του Αιτωλού γίνεται ΕΣΤΩ νύξη για ανεξαρτησία ή έθνος;

Απάντηση επίσης απλή: ΠΟΥΘΕΝΑ!

ΚΟΣΜΑΣ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

Γίνεται επίσης μεγάλος λόγος για την προσφορά του Κοσμά του Αιτωλού στην ελληνική εκπαίδευση και μέσω αυτής στην υπόθεση της εθνεγερσίας. Αντιπαρέρχομαι το γεγονός πως ο μύθος αυτός είναι ισάξιος του μύθου της Αγίας Λαύρας (τα γεγονότα της οποίας διαψεύδει ο ίδιος ο Π.Π. Γερμανός αλλά τα θεωρεί αληθή η εκκλησία) και ας δούμε το εκπαιδευτικό όραμα του Κοσμά όπως φαίνεται μέσα από τα δικά του λόγια.

Γιατί ήταν το σχολείο χρήσιμο στους Έλληνες κατά τον Κοσμά; Μήπως για να αποκτήσουν επιτέλους οι Ραγιάδες εθνική ταυτότητα; Μήπως για να μάθουν την ιστορία τους και να καταλάβουν ποιοί είναι; Μήπως για να μάθουν την ελληνική γλώσσα ώστε να γνωρίσουν από κοντά την ελληνική σκέψη; Τίποτε απ'αυτά.

Όπως ο ίδιος επισημαίνει σε πολλά σημεία των λόγων του, μοναδικός σκοπός του σχολείου είναι η κατανόηση του ευαγγελίου, η γνωριμία με τα μυστήρια της θρησκείας και ο δρόμος προς το μοναστήρι. Αυτή άλλωστε ήταν και η επικρατούσα άποψη του πατριαρχείου αλλά και του Γρηγορίου του Ε που θα την εξετάσουμε στο επόμενο μήνυμα.

Ας δούμε τι λέει σχετικά ο Κοσμάς για το ρόλο του σχολείου:

1. Ο ρόλος του σχολείου πρέπει να είναι θρησκευτικός και να προετοιμάζει τον άνθρωπο για το μοναστήρι

"Να μαζευθήτε όλοι να κάμετε ένα σχολείον καλόν, να βάλετε και επιτρόπους να το κυβερνούν, να βάνουν διδάσκαλον να μανθάνουν όλα τα παιδιά γράμματα, πλούσια και πτωχά. Διότι από το σχολείον μανθάνομεν τι είνε Θεός, τι είνε Αγία Τριάς, τι είνε Άγγελοι, δαίμονες, παράδεισος, κόλασις, αρετή, κακία· τι είνε ψυχή, σώμα κ.λ.π. Διότι χωρίς το σχολείον περιπατούμεν εις το σκότος· από το σχολείον ανοίγει το μοναστήριον" (Διδαχή Α΄)

"Και αν δεν σπουδάσης τα ελληνικά, αδελφέ μου, δεν ημπορείς να καταλάβης εκείνα οπού ομολογεί η Εκκλησία μας. Καλύτερον, αδελφέ μου, να έχης ελληνικόν σχολείον εις την χώραν σου, παρά να έχης βρύσες και ποτάμια· και ωσάν μάθης το παιδί σου γράμματα, τότε λέγετε άνθρωπος. Το σχολείον ανοίγει τας εκκλησίας· το σχολείον ανοίγει τα μοναστήρια" (Διδαχή Ε΄)

2. Το σχολείο έχει σαν σκοπό τη γνωριμία με την ορθοδοξία

"διατί πάντα εις τα σχολεία γυμνάζονται οι άνθρωποι και ηξεύρουν και μανθάνουν το τι εστι ο Θεός, το τι είνε οι άγιοι άγγελοι, τι είνε οι καταραμένοι δαίμονες και το τι είνε η αρετή των δικαίων. Το σχολείον φωτίζει τούς ανθρώπους. Ανοίγουν τα ομάτια των ευσεβών και ορθοδόξων χριστιανών να μανθάνουν τα μυστήρια." (Διδαχή ΣΤ΄)

3. Οποιαδήποτε γνώση εκτός της ορθοδοξίας είναι του διαβόλου

"Έμαθα και πέντε εξ ελληνικά και έμαθα πολλών λογιών γράμματα, εβραϊκά, τουρκικά, φράγκικα και από όλα τα έθνη, με την χάριν του Χριστού μας και πολλά τα εδιάβασα. Και όλα τα εθνικά κάλπικα τα ηύρα· όλα ευρέματα και σπέρματα του διαβόλου, και κατά αλήθειαν, αδελφοί μου, τόσον τα εμελέτησα τα γράμματα." (Διδαχή Η΄)

4. Όσο για τις υπόλοιπες γνώσεις...

"Ωσάν εξέπεσεν το πρώτον τάγμα και έγιναναν δαίμονες, τότε επρόσταξεν ο πανάγαθος Θεός και έγινεν ο κόσμος ούτος. Και από τον καιρόν οπού έκαμε τον κόσμον είνε 7288 χρόνοι.... Ο ήλιος, η σελήνη και τα άστρα είνε κολλημένα εις τον ουρανόν." (Διδαχή Α΄)

Αυτό ήταν το εκπαιδευτικό όραμα του Κοσμά του Αιτωλού. Να ανοίξουν σχολεία όπου οι Χριστιανοί (όχι οι μιαροί Έλληνες) να μαθαίνουν ελληνικά ώστε να καταλαβαίνουν το ευαγγέλιο (περί ιστορίας ουδείς λόγος), να μάθουν την ορθόδοξη πίστη και να προετοιμαστούν για το μοναστήρι.

Το σχολείο αντιμετωπίζεται από τον Κοσμά σαν απαραίτητη προϋπόθεση για την προώθηση της ορθοδοξίας ΚΑΙ ΟΧΙ ΤΟΥ ΕΘΝΟΥΣ, έννοια η οποία απουσιάζει παντελώς από τις διδαχές του. Για τον Κοσμά η εκπαίδευση είναι ένα εργαλείο κατήχησης στην ορθοδοξία και τίποτε παραπάνω.

Ερώτηση δεύτερη και επίσης απλή: Από ποιό σημείο των διδαχών του Κοσμά του Αιτωλού προκύπτει ο εθνικός ρόλος της εκπαίδευσης;

Απάντηση δεύτερη: ΑΠΟ ΠΟΥΘΕΝΑ!

Εν κατακλείδι το κήρυγμα του Κοσμά του Αιτωλού δεν έχει καμία σχέση ούτε με το έθνος, ούτε με ανεξαρτησίες, ούτε με επαναστάσεις ούτε με τέτοια άλλα "αιρετικά" ζητήματα. Δεν τον ενδιέφερε η αποτίναξη της δουλείας την οποία θεωρούσε ο ίδιος "θεόσταλτη" και "προς το συμφέρον μας", επειδή δεν πείραξε την πίστη μας αλλά μάλλον τον απασχολούσαν περισσότερο να μην ξυρίζονται οι άντρες.

"και εγώ βλέπω εδώ και είνε εξήντα και ογδοήντα χρονών γέροντες, και ακόμη ξυρίζονται. Δεν το εντρέπεσθε να ξυρίζεσθε; Δεν ήξευρεν ο Θεός οπού έδωκε τα γένεια;" (Διδαχή Α΄)

Αυτό είναι το "εθνικό" έργο του Κοσμά του Αιτωλού που τον επέβαλλε η μυθοπλασία της εκκλησίας (μαζί με πάμπολλους άλλους) σαν "εθνικό ήρωα".

macedon

quote:

---

Trainman
Ο ΚΟΡΑΗΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΓΡΗΓΟΡΙΟ ΤΟΝ Ε’

«Το αίτιον του τοιούτου καλού Πατριάρχην...τοιαύτης τιμής» (σχόλια στην έκδοση του «Ισοκράτη).

Και στα σχόλιά του στην έκδοση του Πλουτάρχου, ο Κοραής αναφέρει τα παρακάτω:

Ο Πατριάρχης, η Σύνοδος, οι εντιμώτεροι και αξιολογώτεροi άνδρες του Γένους...εις τον ημέτερον Πατέρα και Πατριάρχην»

---

Μία παρατήρηση μόνον: Διαβάζοντας τα προλεγόμενα και τα σχόλια του Κοραή στην έκδοση του Ισοκράτη (1807) και του Πλουτάρχου (1809) (τα οποία έχω μπροστά μου) δεν γίνεται πουθενά μνεία για τον Πατριάρχη Γρηγόριο τον Ε΄ και για κανένα άλλο Πατριάρχη. Είσαι σίγουρος πως τα είπε ο Κοραής αυτά; Ρωτάω γιατί από το πρωτότυπο έργο του απουσιάζουν παντελώς.

quote:

---

Trainman
Στα 1627, ο Πατριάρχης Κύριλλος Λούκαρις, ιδρύει πατριαρχικό τυπογραφείο στο Φανάρι. Η τύχη όμως δεν του επεφύλαξε καλή υποδοχή:

---

Ο Κύριλλος Λούκαρις προσπάθησε να αναδιαμορφώσει την εκπαίδευση τοποθετώντας ως υπεύθυνο στην ανανεωμένη Πατριαρχική Σχολή έναν επιστήμονα ευρωπαϊκού επιπέδου, τον Θεόφιλο Κορυδαλέα, αντικαθιστώντας τα παμπάλαια εκκλησιαστικά εγχειρίδια με σύγχρονα (για την εποχή) βιβλία, μεταφράζοντας την Αγία Γραφή στη δημοτική, εγκαθιστώντας το πρώτο τυπογραφείο στο πατριαρχείο, κτλ. Ήταν μια από τις φωτεινές μορφές της εκκλησίας που προσπάθησε να δημιουργήσει ένα σοβαρό εκπαιδευτικό υπόβαθρο και για το λόγο αυτό οι συντηρητικοί κύκλοι του πατριαρχείου (και όχι η τύχη) τον κατηγόρησαν σαν "καλβινιστή", τον διαβάλλανε στο Σουλτάνο και τον δολοφόνησαν τελικά.

quote:

---

Trainman
Μπορούμε αγαπητέ Στράβωνα να απαλλάξουμε τον Γρηγόριο (αλλά και το Πατριαρχείο) από την κατηγορία του «ανθέλληνα», τουλάχιστον σε ό,τι αφορά τη συμπεριφορά του στα ζητήματα της Παιδείας;

---

Ας προσπαθήσουμε να δώσουμε μια απάντηση στο απλό και λιτό ερώτημα του αγαπητού φίλου με τις επιλεκτικές πηγές.

Αν και το πατριαρχείο εκδήλωσε την επιθυμία να αναλάβει την εκπαίδευση ήδη από το τέλος του 16ου αιώνα, ουδέποτε κατάφερε να φέρει εις πέρας το έργο αυτό για πολλούς λόγους. Ο καθηγητής του Παν/μίου Θεσσαλονίκης ¶λκης Αγγέλου αναφέρει χαρακτηριστικά στο "Ιστορικό της Αθωνιάδος" δίνοντας το στίγμα της εκπαίδευσης υπό την εκκλησία:

"Καθαρά συμβατικοί άλλωστε είναι οι λόγοι για τους οποίους έχει δημιουργηθεί η ψευδαίσθησις πως για την εποχή αυτή (18ος-19ος αιώνας) υπάρχει ένας κεντρικός φορέας στη γενική εκπαιδευτική κίνηση, η Εκκλησία."

Η ίδια η Πατριαρχική Ακαδημία ήταν μόνιμα προβληματική καθώς, όπως σημειώνει ο Μανουήλ Γεδεών, το 1748 τα τακτικά έσοδά της ήταν 750 γρόσια μόνο, 600 από μια εκκλησία και 150 από άλλη (ποσό που δεν κάλυπτε ούτε τους μισθούς) ενώ "οι πόροι από των μέσων του ΙΗ΄ αιώνος ορίζονται το κυριώτερον από δίσκων περιαγομένων εντός των ιερών ναών".

Αφού όμως η Εκκλησία είχε την οικονομική ευμάρεια, είχε την πλεονεκτική θέση και την δηλωμένη θέληση να αναλάβει την εκπαίδευση, γιατί δεν το έκανε; Γιατί δεν χρηματοδότησε το Πατριαρχείο τουλάχιστον την Μεγάλη του Γένους Σχολή;

Η εκπαίδευση για το πατριαρχείο ήταν ουσιαστικά ένας ακόμη μηχανισμός ελέγχου του υπόδουλου έθνους. Ο Νεόφυτος Βάμβας αναφέρει χαρακτηριστικά:

"Είτε από αδιαφορία, είτε ως αρχή, η Υψηλή Πύλη ποτέ δεν εναντιώθηκε στην αναγέννηση των γραμμάτων στην Ελλάδα. Οι πραγματικοί εχθροί σ'αυτήν την ευτυχισμένη αποκατάσταση βρίσκονται στους κόλπους μας. Κι αν οι προσπάθειές μας κατορθώσουν να δαμάσουν τις προκαταλήψεις ή την αδιαφορία αυτού του πανίσχυρου κλήρου, πολύ λίγα θα απομείνουν να γίνουν προκειμένου για τους Τούρκους"

Τι λέει δηλαδή ο Βάμβας; Ότι στην προσπάθεια για δημιουργία της εκπαίδευσης, ο εχθρός δεν είναι οι Τούρκοι αλλά η εκκλησία. Γιατί όμως;

Η εκπαίδευση ήδη δέχεται στο τέλος του 18ου αιώνα τις επιδράσεις του ελληνικού διαφωτισμού τον οποίο η εκκλησία θεωρεί εκ των προτέρων εχθρών της (λογικό είναι άλλωστε ο διαφωτισμός να αποτελεί τον εχθρό του σκοταδισμού). Η πρακτική λοιπόν είναι η εξής: Κάποιος μορφωμένος δάσκαλος, αποφασίζει να ξεφύγει από το συντηρητισμό που διέπει την (όποια) ελεγχόμενη εκπαίδευση και στρέφεται προς τη διδασκαλία των θετικών επιστημών ή της φιλοσοφίας. Ο δάσκαλος καταγγέλεται και το Πατριαρχείο τον αναγκάζει είτε να δώσει "ομολογία πίστεως" αποκηρύσσοντας τη διδασκαλία του (όπως έγινε με τον Στέφανο Δούκα το 1810) είτε να αφοριστεί και να απομακρυνθεί (όπως έγινε με τον Μεθόδιο Ανθρακίτη το 1724).

Όσο για τη στάση του ίδιου του πατριάρχη Γρηγόριου για την εκπαίδευση, είναι ενδεικτική της νοοτροπίας του:

Το 1820 εμφανίστηκε ένα φυλλάδιο με τον τίτλο "Κρίτωνος Στοχασμοί" όπου καταγγελόταν ο Μητροπολίτης Αδριανουπόλεως πως διέθεσε 70.000 γρόσια για να χτίσει μητροπολιτικό μέγαρο, όταν το σχολείο είχε εισόδημα μόνο 7000 γρόσια, τα οποία έφταναν με το ζόρι για το μισθό 2 δασκάλων. Ο Γρηγόριος αντέδρασε άμεσα για να λύσει το πρόβλημα. Συγκέντρωσε και έκαψε όλα τα φυλλάδια!

Δεν ειναι τυχαίο άλλωστε πως η εκπαίδευση, αυτή που ουσιαστικά οδήγησε τον ελληνισμό στην επανάσταση, δεν ήταν αποτέλεσμα των οικτρών προσπαθειών του πατριαρχείου, το οποίο αρνούνταν να χρηματοδοτήσει ακόμη και τη δική του σχολή (χώρια που η εκπαίδευση είναι επικίνδυνη) αλλά το αποτέλεσμα φωτεινών πρωτοβουλιών ανθρώπων που ίδρυσαν σχολεία στο τέλος του 18ου και στις αρχές του 19ου αιώνα απαλλαγμένα από τη σκοταδιστική μέγγενη του εκκλησιαστικού ελέγχου, όπου οι δάσκαλοι δεν αφορίζονταν και οι συνδρομές του κοινωνικού συνόλου πηγαίναν εκεί για όπου προορίζονταν και όχι για την ανέγερση πολυτελών μητροπολιτικών οίκων.

Σχολεία ανοίγουν σχεδόν παντού, όχι για να διδάξουν Ψαλτήρι, Οκτάηχο και πώς να γίνουν οι άνθρωποι καλόγεροι, αλλά για να διδάξουν Χημεία, θετικές επιστήμες, ιστορία και φυσικά ελληνική γλώσσα. Όπως σημειώνει ο Κοραής στο "Λόγιο Ερμή" για την Πελοπόννησο Η Πελοπόννησος κατά το χιλιοστόν οκτακοσιοστόν έτος ήρχισε να ξυπνά από τον βαθύν ύπνον της αμαθείας, εις όν προ καιρού εκοιμάτο ατάραχος"

Εκτός από το σχολείο της Χίου, ανοίγουν σχολεία στην ¶νδρο, στην Πάρο, στην Πάτμο, στην Καισάρεια, στη Σμύρνη, στη Λεμεσό...

Απαντώντας λοιπόν στο ερώτημα περί απαλλαγής του Γρηγορίου ως "ανθέλληνα" για το θέμα της Παιδείας, η απάντηση φαίνεται αβίαστα να είναι: "Πολύ θα το θέλαμε, αλλά... δυστυχώς".

Όχι μόνο γιατί το πατριαρχείο δεν ασχολήθηκε ιδιαίτερα (έως καθόλου) με την εκπαίδευση, αλλά και γιατί όπου ασχολήθηκε, τη χρησιμοποίησε σαν εργαλείο ελέγχου των υποδούλων (κάτι που άλλωστε ανήκε στα ανηλειμμένα καθήκοντά του).

macedon

quote:

---

Δεν με εκπλήσσεις διόλου θα έλεγα.

---

Περιμένω τα σχόλια σου!!

quote:

---

Macedon Ο αφορισμός είναι επίσημη πράξη της εκκλησίας. Μπορεί να γίνει από το Πατριαρχείο και μόνον.

Ο Υψηλάντης τάφηκε στο νεκροταφείο του St. Marx στη Βιέννη απ’όπου τα οστά του μεταφέρθηκαν μόλις το 1964 και τάφηκαν στο Πεδίο του Άρεως. Η εκκλησία των Ταξιαρχών που είναι δίπλα δεν ανήκει στο Πατριαρχείο.

Αρχικά υποστήριξες πως ο αφορισμός μάλλον ήρθη καθώς ο Υψηλάντης τάφηκε σε χώρο δικαιοδοσίας του Πατριαρχείου, το οποίο φυσικά δεν ισχύει. Αφού κατέπεσε αυτό, ισχυρίστηκες ότι αφού ο Μητροπολίτης που ανήκει στο Πατριαρχείο του κάνει μνημόσυνο, άρα ο αφορισμός δεν ισχύει. Αφήνω την ισχύ του επιχειρήματός σου στην κρίση των αναγνωστών

---

quote:

---

EPAITHSΜάθε αγαπητέ μου οτι απο την στιγμή που μας αραδιάζεις πληθώρα κατεβατών, προκειμένου να εξυμνήσεις με αλλοπρόσαλο τρόπο κάποιον άνθρωπο να δέχεσαι και την αντίστοιχη κριτική. Εσύ ήθελες και έβαλες την συγκεκριμένη φράση και έπρεπε να το σκεφτείς καλύτερα πρίν το κάνεις.

---

Μαθήματα διαλόγου από άτομα του δικού σου ήθους, στοιχείωσης και συμπεριφοράς, δεν δέχομαι. Μου είναι αδιάφορο, τόσο το σκώμμα σου, όσο και ο έπαινός σου.

Αγαπητέ Στράβων

Έχουν περάσει αρκετές ημέρες από το τελευταίο μου post και δεν έχω δει αναρτημένα τα σχόλιά σου. Είναι αλήθεια ότι είναι εξαιρετικά δύσκολο να μπει κανείς στο site του Esoterica και γι’ αυτό αναγκάζομαι κι εγώ να το πράττω τις μεταμεσονύκτιες ώρες εις βάρος μου.

Κάνε όμως σε παρακαλώ μια προσπάθεια να παρακολουθείς τα όσα γράφω, γιατί το υλικό είναι πολύ και δεν θα ήθελα τελικώς, να ακολουθήσω την οδό της ex cathedra ομιλίας για να συντομεύω. Εκτός και αν…

Στο μεταξύ, στον απόηχο του τελευταίου μου post, παραθέτω και τα παρακάτω που αφορούν το πρόγραμμα σπουδών της ίδιας της Πατριαρχικής Ακαδημίας – τουτέστιν του άντρου του… σκοταδισμού και της υποδούλωσης των Ρωμιών!

Συμβουλεύομαι το έργο του ειδικού στο θέμα, Μανουήλ Γεδεών, «Χρονικά Πατριαρχικής Ακαδημίας», όπου αναφέρεται σειρά δασκάλων του Ιδρύματος, καθώς και τα όποια στοιχεία υπάρχουν για το εκεί πρόγραμμα της διδασκαλίας.

«Των μαθημάτων της πατριαρχικής ακαδημίας ιδέαν τινά λαμβάνομεν εκ των συγγραμμάτων, άτινα κατέλιπον ημίν οι αείμνηστοι αυτής διδάσκαλοι και ως βραχυτάτην αναγραφήν εποιείτο όπου έδει ο τα παρόντα γράφων χρονικά.

Η σπουδή των θεολογικών και των φιλοσοφικών μαθήσεων, ην, ούτως ειπείν, το κέντρον της διδασκαλίας, ης σκοπός ωσαύτως κύριος ην η σπουδή των αρχαίων λογογράφων και ποιητών. Αλλά και των μαθηματικών η διδασκαλία εγίνετο ακριβεστάτη. Τα στοιχεία του Ευκλείδου, το συνταγμάτιον περί σφαίρας του Πρόκλου υπεμνηματίζοντο, ως υπεμνηματίζοντο και τα βιβλία του Αριστοτέλους κατά τα χειρόγραφα και τα έντυπα του Κορυδαλλέως (…)

(…) δυνάμεθα να είπωμεν ότι η διδασκαλία των ελληνικών παρετείνετο πλέον των πέντε και εξ ετών, η δε των κατ’ Αριστοτέλη φιλοσοφικών και η των μαθηματικών διδασκαλία διήρξει τριετίαν. Σέργιος ο Μακραίος έγραφε κατά μάρτιον του 1785 τω εν Νάξω διδασκάλω Χρυσάνθω: (σ.σ. πρόκειται κατά πάσα πιθανότητα για τον σχολάρχη Νάξου, Χρύσανθο, τον αδελφό του Κοσμά του Αιτωλού) «…Μετήλθον άρα συν αυτοίς επιστήμας, τον νουν πανταχού του Αριστοτέλους θηρώμενος και διερμηνεύων τα τε περί φυσικής ακροάσεως οκτώ βιβλία, τα τε περί ουρανού, τα τε περί γενέσεως και φθοράς και ήδη εν τοις μετεωρολογικοίς υποβιβάζω τον λόγον». Αλλ’ εξ ων τω εν Σάμω διδασκάλω Ιακώβω έγραψε τω έτει 1786 ο Μακραίος, δείκνυταιι ότι και τας νεωτέρας δεχόμενος φιλοσοφικάς θεωρίας ανέπτυσσε:

Σαφέστερον γράφει προς τον Χρύσανθον τω 1779: «Τη μείζον κλάσει των μαθητών παρεθέμην ήδη την τε λογικήν και τα στοιχεία συμπάσης της φυσικής, τη δε ήττονι την ποιητικήν». Ο δε Πρώιος εδίδασκε το πρώτον έτος λογικήν και μαθηματικά, το δεύτερον την κατ’ Αριστοτέλην ηθικήν. Από του 1804-1805 ο μεν πρώτος διδάσκαλος των γραμματικών εξήγει Πλούταρχον, Ξενοφώντα και Όμηρον, διδάσκων το συντακτικόν, ο δε δεύτερος Ισοκράτην και Λουκιανόν μετά του τεχνολογικού και του ορθογραφικού. Εδιδάσκωντο δε, κατά τινα επιστολήν του Πρωίου, το πρώτον έτος «τα μαθηματικά του αειμνήστου Νικηφόρου του Θεοτόκη, η λογική, τα ποιητικά του Ομήρου, τα λογογραφικά του Θουκυδίδου, του Πλουτάρχου, του Ξενοφώντος, του Ισοκράτους και του Λουκιανού(…)

(…) τον ερχόμενον χρόνον έχουν να διδαχθούν η τριγωνομετρία, αι κωνικαί τομαί, η άλγεβρα, η μεταφυσική και τον τρίτον χρόνον τα φυσικά του Θεοτόκη και τα ηθικά, και τον τέταρτον τα αστρονομικά και τα θεολογικά. Εν τούτοις δε, να παραδοθή δις η ρητορική δια τους ιεροκήρυκας…»

Αυτά λοιπόν, περίπου την τελευταία 30ετία του 18ου αιώνα. Γιατί, στις αρχές του αιώνος αυτού, η ίδια η Πατριαρχική Ακαδημία ήταν ετοιμόρροπη, με αποτέλεσμα ο Πατριάρχης να συστήσει το Φροντιστήριον Κωνσταντινουπόλεως. Στο Συστατικόν του αναφέρεται μεταξύ άλλων:

… «επειδή τοιγαρούν και η εν Κωνσταντινουπόλει πατριαρχική σχολή, εν η της ελλάδος φωνής αναπτύσσονται τα μαθήματα, γραμματικά φημί και φιλοσοφικά, δια παλαιότητα χρόνου σεσαθρωμένη και ερείπιον ήδη γεγενημένη, πτώσιν απειλεί προφανώς (…) εκ βάθρων ανεγείραι και θεμελίων ανοικοδομήσαι, ως οίον τε λαμπροτέραν, τοις τε μαθητιώσιν ανάπαυσιν προμηθήσασθαι, όπως αντέχωνται των μαθημάτων του λοιπού προθυμότερον, και προκόπτωσι κατά την παιδείαν εν ανέσει διάγοντες…»

Όπως είπα και στο προηγούμενο post, η πορεία της εκπαιδευτικής ανάτασης του Γένους, δεν ήταν χωρίς σκαμπανεβάσματα – και ούτε καν τα κτήρια εξαιρούντο του κανόνα. Άλλο τόσο βεβαίως, το ότι κάποιος μπορεί να δίδασκε τους αρχαίους φιλοσόφους, δεν σήμαινε σε καμία περίπτωση πως είχε την ευρύτητα του πνεύματος του Αριστοτέλη. Την είχαν όμως μήπως και οι σύγχρονοί του;

quote:

---

Trainman
Την συζήτηση έκλεισες ήδη από τη σελίδα 9, όπου διατράνωνες πως «τα περί ίδρυσης σχολείων που αναφέρονται στο όνομα του Κοσμά του Αιτωλού, δεν συνοδεύονται από καμία ιστορική αναφορά, σύγχρονη ή προγενέστερη»

---

Να με συγχωρείς αλλά το πότε τελειώνει η συζήτηση από μέρους μου το αποφασίζω εγώ. Αναγνωρίζω πως δεν θεωρείς "συζήτηση" τη διαφωνία με τα λεγόμενά σου (οπότε apriori τελειώνει η συζήτηση όταν κάποιος δεν λέει να πειστεί) αλλά εννοιολογικά ο όρος "συζήτηση" έχει διαφορετικό νόημα.

Όσο λοιπόν κατατίθενται απόψεις δημόσια, ο καθένας έχει το δικαίωμα να απαντάει. Και εν προκειμένω, δεν είδα να παρουσιάζεις κανένα στοιχείο πλην των "παραδόσεων εν Ηπείρω" και τα γενικά φληναφλήματα που αναμασά η εκκλησιαστική παράδοση περί Κοσμά Αιτωλού.

Εν πάσει περιπτώσει, το forum είναι δημόσιο και αν επιθυμείς ιδιωτικό διάλογο με το φίλο Στράβωνα ή με οποιονδήποτε άλλο, μπορείς να χρησιμοποιήσεις το e-mail.

macedon

quote:

---

Ξεκίνησες το thread με 2-3 αποσπάσματα από τον «ιστορικό Κορδάτο», τα οποία έκρινες αρκετά για να στηριχθεί η κατηγορία ότι ο Γρηγόριος ήταν «μισέλληνας». Δεν ανέτρεξες σε κανέναν άλλον ιστορικό, ούτε το βιβλίο του Κορδάτου μας ανέφερες, ούτε καν το μικρό του όνομα. Ποιος ξέρει από πού τα βούτηξες.

---

Θα προσπαθήσω να σχολιάσω τα στοιχεία που παρέθεσες και τις ερωτήσεις που διετύπωσες.

"Δεν βλέπω επίσης τι διαφορά έχει το "πας μη Έλλην βάρβαρος", από το "πας μη ορθόδοξος Χριστιανός ανάθεμα" που εφαρμόστηκε στην πράξη, συγκεντρώνοντας δικαίως τις διαμαρτυρίες των εθνικών του τότε και των ανθρωπιστών του σήμερα. Έχει από μόνη της η λέξη "Έλλην" μαγικές ιδιότητες; "

Το πας "μη Έλλην βάρβαρος" γιά μένα έχει το νόημα "τα παιδιά των άλλων δεν είναι παιδιά μου".Αντιμετωπίζω δηλαδή το Έθνος σαν οικογένεια.Μιά οικογένεια έχει τον δικό της χώρο τους δικούς της κανόνες και είναι κλειστή σε ξένους (ως μέλος της οικογενείας).Τίποτα το ρατσιστικό και υποτιμιτικό.Άλλωστε αναγνωρίζω σε όλα τα έθνη το ίδιο δικαίωμα.
Η λέξη Έλλην δεν έχει μαγικές ιδιότητες αλλά είναι το δικό μας "σύμβολο".Είμαι υπερήφανος γι'αυτό που έχω και ούτε το απεμπολώ ούτε το μοιράζομαι.

"Τέλος, στο ερώτημά σου "εάν οι διακεκριμένοι Έλληνες (μετά την επικράτηση του Χριστιανισμού) αναλώθηκαν ποτέ σε μελέτη του τρόπου διάδοσης της "πατρώας" θρησκείας;", θα αντιστρέψω το ερώτημα για να σε ρωτήσω: Έχεις αναλωθεί ποτέ εσύ σε μελέτη του τρόπου διάδοσης του Δωδεκάθεου εις βάρος της λατρείας του Κρόνου ή της Μεγάλης Θεάς; Αν η λατρεία του Διονύσου και τα Ελευσίνεια Μυστήρια είναι γηγενή ή όχι;"

Αν συνεχίσεις έτσι δεν θα βγάλουμε άκρη.Μήπως θα έπρεπε να φτάσουμε να εξετάσουμε κατά πόσο οι Έλληνες δικαιούνται τη Πελλοπόνησο,την Στερεά Ελλάδα και την Κρήτη επειδή υπάρχουν αναφορές σε μη κοινή καταγωγή των Ελληνικών φυλών με τους Πελασγούς ,τους Μινωίτες και τους Κάρες;Πρέπει να δεχτούμε σαν βάση την δημιουργία του Ελληνικού έθνους σε καποια χρονοκή περίοδο της αρχαιότητας μαζί με τα χαρακτηριστικά,του δανεισμένα και μη.Θα πρέπει βέβαια να παραδεχτώ ότι αυθαίρετα ορίζω τους Αρχαίους ως και σημείο αναφοράς.Σε αυτό δεν χωρά συζήτηση.Είναι το πως νιώθει ο κάθε Έλληνας.

"Το ότι σειρά από τους Πατέρες της χριστιανικής Ανατολής ήσαν Έλληνες, παίζει καθόλου ρόλο στην από πλευράς μας αντιμετώπιση του χριστιανισμού, ή κρατάμε μόνον τους διωγμούς των εθνικών;"

Κρατάμε τους διωγμούς και αφού φτάσαμε εκεί που φτάσαμε αναζητούμε το καλύτερο δυνατό.Ίσως δεν κατάλαβα καλά την ερώτηση.Αν δεν σε κάλυψα αναδιατύπωσε την σε παρακαλώ.

Γιά το θέμα του αφορισμού και της μη άρσης του νομίζω ότι δεν έχει νόημα να το συζητάμε εκτός και αν πρόκειται γιά καθαρή περιέργεια.Εκφράστηκε κανένας κληρικός (μετά την ανεξαρτησία) κατά της Επανάστασης;Αν η Εκκλησία πίστευε ότι οι Πατέρες τους, οποίους τιμά τόσο, εναντιώνονταν στην ανεξαρτησία δεν θα εκφράζονταν ανάλογα;

"Μπορούμε αγαπητέ Στράβωνα να απαλλάξουμε τον Γρηγόριο (αλλά και το Πατριαρχείο) από την κατηγορία του «ανθέλληνα», τουλάχιστον σε ό,τι αφορά τη συμπεριφορά του στα ζητήματα της Παιδείας;"

Ανθέλληνα δεν θα τον αποκαλούσα.Βάζωντας σε εισαγωγικά τον χαρακτηρισμό εννοείς προδότη;Έχω εκφράσει την αποψή μου γιά τον Γρηγόριο.Το ενδιαφέρον μου και η όλη συζήτηση εστιάζεται πιό πολύ στον ευρήτερο ρόλο του κλήρου στην Τουρκοκρατία.Και κατά την γνώμη μου δεν θα μπορούσε να σημβεί αλλιώς.

"Μια που η Εκκλησία και τα σχολεία, είχαν κατακτήσει μια σχετική αυτονομία στο πλαίσιο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και τα τελευταία μάλιστα παρουσίαζαν χαρακτηριστική άνθιση, θα μπορούσε άραγε ο όρος «σχολείο» να χρησιμοποιηθεί από τους συνωμότες, ως κωδικός στην μεταξύ τους επικοινωνία; Σαν να λέμε δηλαδή, «στείλε τα παιδιά στο σχολείο» και να εννοούμε, «στείλε τις μπόμπες με το μουλάρι»;"

Εδώ σε έχασα.Μάλλον κάπου στα γραφόμενα σου να υπάρχουν ενδείξεις που να υποδηλώνουν σε οργανωμένο σχέδιο αφύπνησης του γένους και την προετοιμασία του Αγώνα αλλά εγώ δεν τις διέκρινα.Θα προσπαθήσω αργότερα να "μελετήσω" τα στοιχεία.

"Η φράση σου "όποια εδάφη ήταν ελληνικά από την περίοδο εμφάνισης του έθνους παραμένουν ελληνικά και το έθνος διατηρεί κάθε δικαίωμα ανάκτησης" είναι θολή. Για ποιό έθνος μιλάς; Το αρχαίο, το νεώτερο; Και ποια ακριβώς εδάφη;"

Το Αρχαίο (αν θέλεις μονολεκτική απάντηση).
Εννοώ τα εδάφη που όπου οι Έλληνες ήταν οι παλιότεροι κάτοικοι και κατακτήθηκαν από τους ξένους λαούς.Γιά παράδειγμα από την στιγμή που δεν υπάρχουν Λυδοί οι αρχαιότεροι κάτοικοι στην Ιωνία είναι οι Έλληνες.Δεν έχω φτιάξει και χάρτη αλλά μπορείς να υποθέσεις πιά περιοχή συμπεριλαμβάνω σίγουρα.

ESOTERICA.gr Forums !

© 2010-11 ESOTERICA.gr