Οι ψυχογενείς διαταραχές της διατροφής όπως η νευρική ανορεξία και η βουλιμία, αποτελούν απειλή τόσο για την ψυχική όσο και για τη σωματική υγεία και πολλές φορές μπορεί να απειλήσουν ακόμα και τη ζωή. Οι διαταραχές αυτές πλήττουν κατά πλειοψηφία τις γυναίκες (σε ποσοστό που ξεπερνάει το 90%), χωρίς όμως να εξαιρούνται και οι περιπτώσεις στον ανδρικό πληθυσμό. Η νευρική ανορεξία εκτιμάται ότι πλήττει το 0,5 - 3,7% των γυναικών, σε κάποια στιγμή της ζωή τους και η βουλιμία το 1,1 - 4,2%. Σε όλες τις περιπτώσεις, τα άτομα με ψυχογενείς διαταραχές της διατροφής έχουν μία προκατάληψη με το φαγητό, διαταραγμένη άποψη και εικόνα για το σώμα τους, καθώς και ανεξέλεγκτη διατροφική συμπεριφορά.

Η νευρική ανορεξία χαρακτηρίζεται από προκλητή λιμοκτονία και άρνηση για φαγητό προκειμένου να επιτευχθεί πολύ χαμηλό σωματικό βάρος. Τα ανορεκτικά άτομα έχουν όρεξη για φαγητό, την οποία όμως καταστέλλει ο παθολογικός φόβος για πιθανή αύξηση του βάρους.

Τα άτομα που υποφέρουν από νευρική ανορεξία είναι συνήθως τελειομανή και θέτουν υψηλούς στόχους. Υποφέρουν από κατάθλιψη, απομονώνονται κοινωνικά και δείχνουν αποτροπή στο να εκφράσουν τα συναισθήματά τους.

Η συνεχής "δίαιτα" την οποία ακολουθούν τους δημιουργεί την ψευδαίσθηση του απόλυτου ελέγχου, ενώ τους αναπτύσσει μία τελετουργική αντιμετώπιση των γευμάτων, ενώ συχνά αρνούνται να φάνε παρουσία άλλων ατόμων.

Οι ασθενείς με νευρική ανορεξία έχουν υπερβολική απώλεια κιλών , που πολλές φορές ξεπερνάει και το 15% του σωματικού βάρους, με αποτέλεσμα να προκαλούνται και σωματικά προβλήματα υγείας όπως αμηνόρροια στις γυναίκες, αδυναμία διατήρησης της θερμοκρασίας του σώματος, γαστρεντερικά και καρδιακά προβλήματα.

Η βουλιμία παρουσιάζεται στις γυναίκες δύο με τρεις φορές πιο συχνά από την ανορεξία. Τα άτομα που υποφέρουν από βουλιμία προσλαμβάνουν μεγάλες ποσότητες φαγητού, του οποίου η ενεργειακή αξία μπορεί να φτάσει και τις 5.000 θερμίδες.

Στη συνέχεια όμως, οι ενοχές που νιώθουν τους οδηγούν σε πρόκληση εμέτου ή στη λήψη καθαρκτικών ή διουρητικών σκευασμάτων, προκειμένου να "αποβάλλουν" την υπερβολική αυτή ποσότητα τροφής.

Το βουλιμικό άτομο τρώει και συμπεριφέρεται φυσιολογικά, παρουσία άλλων ατόμων, και κρατάει μυστική τη διαταραχή του. Τα σωματικά προβλήματα υγείας που παρουσιάζονται περιλαμβάνουν την καταστροφή της αδαμαντίνης των δοντιών (λόγω της οξύτητας του έμετου), οιδήματα στους σιελογόνους αδένες και αφυδάτωση.

Αναζητώντας τα αίτια των ψυχογενών διαταραχών της διατροφής, φαίνεται να σχετίζονται μια κάποιο γεγονός που προκάλεσε ιδιαίτερο άγχος, όπως η αλλαγή σχολικού περιβάλλοντος σε παιδιά και έφηβους, έλλειψη ανεξαρτησίας ή διαταραγμένο οικογενειακό περιβάλλον.

Οι διαταραχές παρουσιάζονται συχνά σε αθλήτριες και κυρίως όταν πρόκειται για αθλήματα όπου το πολύ χαμηλό σωματικό βάρος θεωρείται πλεονέκτημα (γυμναστική, μπαλέτο, αγώνες αντοχής).

Οι διαταραχές έχουν κυρίως ψυχολογικά αίτια. Οι άνθρωποι οι οποίοι τις παρουσιάζουν έχουν περάσει συχνά πολλά στάδια από διάφορες δίαιτες αδυνατίσματος, τα οποία μπορεί σε μερικές περιπτώσεις να θεωρηθούν και αίτια πρόκλησης.

Επίσης εξετάζεται το αν υπάρχει γενετική προδιάθεση για την ανάπτυξη των διαταραχών αυτών. Οι επιστήμονες μελετούν διάφορα γονίδια, τα οποία σε συνδυασμό με περιβαλλοντικούς και άλλους παράγοντες, πιθανόν να διαταράσσουν τους νευροδιαβιβαστές που ελέγχουν την όρεξη και την ψυχολογική διάθεση.

Η έγκαιρη διάγνωση είναι πολύ σημαντική και στις δύο περιπτώσεις, ενώ η θεραπεία περιλαμβάνει ιατρική, ψυχολογική και διαιτητική παρέμβαση. Η θεραπεία έχει σαν στόχο να επαναφέρει βαθμιαία φυσιολογική διαιτητική συμπεριφορά, φυσιολογικό σωματικό βάρος και αυξημένη αυτοεκτίμηση. Παρά την ιδιαιτερότητα των διαταραχών αυτών, οι ασθενείς έχουν μεγάλες πιθανότητες πλήρους ίασης, ιδιαίτερα όταν η διάγνωση είναι έγκαιρη.

Το κάπνισμα αποτελεί κοινωνική συμπεριφορά με σοβαρές επιπτώσεις τόσο στην υγεία όσο και στην οικονομία. Η ελάττωση των επιπέδων της νικοτίνης στον οργανισμό τις πρώτες ώρες της αποχής από το κάπνισμα, συνοδεύεται από συμπτώματα απόσυρσης όπως ανησυχία, τρόμο, αίσθημα παλμών, εφίδρωση, κεφαλαλγία, αδυναμία συγκέντρωσης, άγχος, αϋπνία και αύξηση της όρεξης. Τα συμπτώματα αυτά γίνονται περισσότερο έκδηλα μετά τις 12 ώρες από τη διακοπή του καπνίσματος και διαρκούν λίγες μόνο ημέρες.

Η σύγχρονη φαρμακευτική προσέγγιση της διακοπής του καπνίσματος περιλαμβάνει τη χορήγηση νικοτίνης με τη μορφή μαστίχας ή διαδερμικού αυτοκόλλητου επιθέματος βραδείας αποδέσμευσης, ενώ αναμένεται να κυκλοφορήσουν στην ελληνική αγορά και νέες φαρμακευτικές ουσίες. Άλλες θεραπευτικές προσεγγίσεις περιλαμβάνουν την ψυχολογική υποστήριξη, τεχνικές χαλάρωσης και αλλαγή των κοινωνικών συνηθειών. Πάνω από όλα όμως απαιτείται η ενεργή βούληση και συμμετοχή του ατόμου που επιθυμεί να διακόψει την καταστροφική συνήθεια. Τα μακρόχρονα ευνοϊκά αποτελέσματα όλων των παρεμβάσεων, όπως περιγράφονται στη διεθνή ιατρική βιβλιογραφία, δεν υπερβαίνουν το 20-25%.

Οι πρώτες παρατηρήσεις σχετικά με την ευνοϊκή δράση του Βελονισμού στη θεραπεία των εξαρτήσεων, πραγματοποιήθηκαν στη δεκαετία του 1960 στο Χονγκ Κονγκ. Η ανακάλυψη στις αρχές του 1980, υψηλών επιπέδων ενδορφινών στον ορό των εξαρτημένων ατόμων που υποβάλλονταν σε θεραπεία με Βελονισμό, αποτέλεσε το έναυσμα για την εφαρμογή θεραπευτικών πρωτοκόλλων, σε οργανωμένα κέντρα απεξάρτησης του εξωτερικού. Παράλληλα, μελέτες σε πειραματόζωα που είχαν καταστεί εξαρτημένα από ναρκωτικές ουσίες, ενίσχυσαν την άποψη ότι ο Βελονισμός μπορεί να δράσει ευνοϊκά, καταστέλλοντας τα συμπτώματα απόσυρσης.

Πως γίνεται η θεραπεία

Η θεραπεία συνήθως αρχίζει δώδεκα ώρες μετά την τελευταία εισπνοή καπνού, όταν δηλαδή αρχίσουν να εκδηλώνονται τα πρώτα συμπτώματα απόσυρσης. Επιλέγονται σημεία που βρίσκονται στο πρόσωπο όπως ΠΕ20 (στο άνω άκρο της ρινοχειλικής αύλακας), Extra1 (στο μεσόφρυο) και απόμακρα σημεία που, είτε ανήκουν στους μεσημβρινούς των οργάνων που πάσχουν (Π7, Κ7, Περ6), είτε έχουν ισχυρή αγχολυτική και κατευναστική δράση (ΠΕ4, ΚΑ20). Παράλληλα επιλέγονται και βελονίζονται σημεία που εντοπίζονται στο πτερύγιο του αυτιού (Σενμεν, Στομάχι, Πνεύμονας). Οι βελόνες, που είναι αποστειρωμένες και χρησιμοποιούνται μία μόνο φορά, παραμένουν στο σημείο βελονισμού για 20 - 30 λεπτά και κατόπιν απομακρύνονται. Παρόμοια τεχνική, αποτελεί η τοποθέτηση στα σημεία του πτερυγίου του αυτιού ημιμόνιμων βελονών. Αυτές έχουν πολύ λεπτή αιχμή, μήκος που δεν υπερβαίνει το 1,5 χιλιοστό και αντί για λαβή διαθέτουν μικρή περιέλιξη, με τη μορφή εξογκώματος, που εμποδίζει τη βελόνα να βυθιστεί περισσότερο. Αφού αποστειρωθεί πολύ καλά το σημείο βελονισμού, εισάγεται η ημιμόνιμη βελόνα και καλύπτεται από ένα μικρό αντιαλλεργικό λευκοπλάστ. Μπορεί να παραμείνει εκεί για 7 έως 10 ημέρες.

Πόσο διαρκεί η θεραπεία - Αποτελέσματα

Οι συνεδρίες επαναλαμβάνονται καθημερινά ή κάθε δύο ημέρες την πρώτη εβδομάδα. Παράλληλα ζητείται από τον ασθενή να περιγράφει σε κάθε επίσκεψη τα συμπτώματα που παρουσίασε την προηγούμενη ημέρα, έτσι ώστε να τροποποιηθεί ανάλογα το θεραπευτικό πρωτόκολλο. Για τη δεύτερη και τρίτη εβδομάδα οι συνεδρίες επαναλαμβάνονται κάθε τρεις ημέρες.

Με την παραπάνω μέθοδο, υπάρχει αναγνώριση θεραπευτικής βοήθειας στο 75% των περιπτώσεων και αφορά έλλειψη έντονης στέρησης (απεξάρτηση) στο 70% και συμπτωματολογία απέχθειας (αλλοίωση γεύσης - όσφρησης, τάση εμέτου, κ.α.), στο 50%. Αναμένεται να διακόψει το κάπνισμα, τουλάχιστον για ένα μήνα, το 65% των ατόμων (Αποστολόπουλος Α. Διακοπή καπνίσματος με βελονισμό επί 190 περιπτώσεων. 7ο Πανελλήνιο Ιατρικό Συνέδριο Βελονισμού, Αθήνα, Οκτώβριος 1995).

Σε ανασκόπηση των εργασιών που αφορούν την αποτελεσματικότητα του βελονισμού στην διακοπή του καπνίσματος (Lewith GT. The treatment of tobacco addiction. Comp. Ther. Med. 1995;3:142-145), ο συγγραφέας καταλήγει στο συμπέρασμα ότι ο βελονισμός είναι εξίσου αποτελεσματικός στην αντιμετώπιση των συμπτωμάτων απόσυρσης, με την εξωγενή χορήγηση νικοτίνης.

Τα μακροχρόνια αποτελέσματα του βελονισμού εντούτοις, προοδευτικά μειώνονται, εφόσον αριθμός ατόμων αρχίζει το κάπνισμα μετά τους τρεις μήνες, κυρίως σαν αποτέλεσμα αυθόρμητης κοινωνικής συμπεριφοράς ή κάτω από την πίεση γεγονότων και καταστάσεων. Από όλες τις μελέτες που έχουν δημοσιευθεί μέχρι σήμερα στη διεθνή βιβλιογραφία, φαίνεται πώς τα υψηλά ποσοστά αποχής από το κάπνισμα που παρατηρούνται τους πρώτους τρεις μήνες (60-70%), δεν υπερβαίνουν στον ένα χρόνο το 30-40%. Αυτό γιατί, ο βελονισμός σε καμιά περίπτωση δεν είναι δυνατό να προλάβει κοινωνικές συμπεριφορές, που οδηγούν στην υποτροπή της βλαβερής συνήθειας.

Για αυτό το λόγο, η ενεργή συμμετοχή και η ισχυρή θέληση του ατόμου είναι καθοριστικής σημασίας για την επιτυχία. Ο καπνιστής που επιθυμεί να απαλλαγεί από το κάπνισμα, έχει στη διάθεσή του μια πληθώρα αποτελεσματικών τεχνικών. Ο βελονισμός είναι μια ασφαλής μέθοδος, με τουλάχιστον ίδια ποσοστά επιτυχίας με τις υπόλοιπες. Μπορεί να εφαρμοσθεί είτε σαν μοναδική συμπληρωματική προσέγγιση σε όσους αντιμετωπίζουν δυσκολία, τουλάχιστον τις πρώτες ημέρες αποχής από το κάπνισμα, είτε να συνδυασθεί με οποιαδήποτε άλλη φαρμακευτική ή μη, τεχνική (εξωγενή λήψη νικοτίνης, ψυχοθεραπεία κ.λ.π).

TO BE CONTINUED...

www.care.gr

ΣΚΟΛΙΩΣΗ

Σύντομη περιγραφή-ορισμός

Με τον όρο σκολίωση ορίζεται η πλάγια απόκλιση ή κύρτωση της σπονδυλικής στήλης, στο κατά μέτωπο επίπεδο και συχνά συνοδεύεται και από στροφή των σπονδύλων της σπονδυλικής στήλης. Αποτέλεσμα είναι η παραμόρφωση της σπονδυλικής στήλης με επιπτώσεις στην εμφάνιση του ατόμου, στο καρδιοαναπνευστικό σύστημα και σπανιότερα το νωτιαίο μυελό.

Μορφές

Α) Ιδιοπαθής: Στις περισσότερες περιπτώσεις (80-85%) το αίτιο που προκαλεί τη στροφική παραμόρφωση των σπονδύλων δεν είναι γνωστό, και η μορφή αυτή της σκολίωσης καλείται ιδιοπαθής. Είναι συχνότερη στα κορίτσια και δημιουργείται κατά την περίοδο της σκελετικής ανάπτυξης. Η διάγνωση πρέπει να γίνει από ειδικό Ορθοπαιδικό και βασίζεται στον κλινικό και αιτιολογικό έλεγχο. Η πρόγνωση ως προς την εξέλιξη της σκολίωσης δε είναι δυνατό να γίνει. Γεγονός είναι ότι η σκολίωση εξελίσσεται σε όλη τη διάρκεια της σκελετικής αύξησης, έτσι ο ασθενής πρέπει να παρακολουθείται σε τακτά διαστήματα.

Β) Συγγενής: Η συγγενής χαρακτηρίζεται από οστικές ανωμαλίες της σπονδυλικής στήλης που δημιουργούνται κατά τη διάρκεια της μεμβρανώδους φάσεως (2η με 3η εβδομάδα της εμβρυϊκής ζωής έως 5η εβδομάδα). Συχνά συνοδεύεται και με άλλες συγγενείς ανωμαλίες π.χ. συγγενείς καρδιοπάθειες ή συγγενείς ανωμαλίες του ουροποιητικού.

Γ) Νευρομυϊκή: με τον όρο νευρομυϊκή σκολίωση νοείται η σκολίωση που υπάρχει σε μια σειρά παθήσεων του νευρικού και μυϊκού συστήματος.

Θεραπεία

Η θεραπεία της σκολίωσης είναι δύσκολη. Χρειάζεται πείρα, ειδικές γνώσεις και συνεκτίμηση πολλών παραγόντων όπως η εντόπισή της, η γωνία του κυρτώματος (δηλαδή πόσες μοίρες σκολίωσης έχουμε), η ηλικία του ασθενούς, το φύλο, κλπ. Όσο νωρίτερα γίνει η διάγνωση και αρχίσει η θεραπεία, τόσο καλύτερο είναι το αποτέλεσμα. Στην έγκαιρη διάγνωση βοηθά η προληπτική θεραπεία που συνίσταται στην εξέταση παιδιών στα σχολεία από ειδικό Ορθοπαιδικό.

Όταν η γωνία της σκολίωσης είναι μικρότερη από 20 μοίρες, η αντιμετώπιση περιορίζεται σε κινησιοθεραπεία και περιοδική παρακολούθηση ανά 4-6 μήνες.

Για ιδιοπαθή σκολίωση με γωνία 20-40 μοιρών σε παιδιά ηλικίας 10-14 ετών, η θεραπεία είναι συντηρητική με εφαρμογή κηδεμόνων, φυσικοθεραπεία και συχνή παρακολούθηση.

Όταν η γωνία της ιδιοπαθούς σκολίωσης είναι μεγαλύτερη από 40-50 μοίρες και ιδιαίτερα αν η σπονδυλική στήλη είναι δύσκαμπτη ή η σκολίωση εξελίσσεται με ταχύ ρυθμό, τότε η αντιμετώπιση είναι χειρουργική. Το χειρουργείο γίνεται μετά την ηλικία των 12 ετών.

Η θεραπεία της συγγενούς και της νευρομυικής σκολίωσης είναι χειρουργική. Η συντηρητική θεραπεία αποσκοπεί στο να κερδιθεί χρόνος, μέχρις ότου η οστική ανάπτυξη επιτρέψει τη χειρουργική επέμβαση, ή σαν συμπληρωματικό μέσο υποστήριξης μετεγχειρητικά.

Λόρδωση

Σύντομη περιγραφή-ορισμός

Λόρδωση καλείται η αύξηση πάνω από το φυσιολογικό του κυρτώματος της οσφυϊκής μοίρας της σπονδυλικής στήλης.

ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΑ-ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΕΣ ΑΛΛΑΓΕΣ

Οι αιτίες που προκαλούν τη λόρδωση είναι η κακή στάση λόγω συνήθειας ή λόγω μυϊκής αδυναμίας δηλ αδυναμίας των κοιλιακών και των εκτεινόντων τα ισχία, αντισταθμιστικά από κύφωση(προσπάθεια του ατόμου να διατηρηθεί όρθιο) και τα συγγενή εξαρθρήματα των ισχίων(πάθηση με την οποία γεννιέται το παιδί και όπου παρατηρείται ανωμαλία στην άρθρωση του ισχίου και συγκεκριμένα στη σχέση της κεφαλής του μηριαίου προς την κοτύλη ).Σε μερικές περιπτώσεις εμφανίζεται λόρδωση στις γυναίκες μετά από την εγκυμοσύνη εξαιτίας της αδυναμίας των κοιλιακών μυών.
Οι παθολογικές αλλαγές στη λόρδωση είναι βράχυνση των μυών της οσφυϊκής μοίρας της σπονδυλικής στήλης καθώς και συνδέσμων αυτής και διάταση των κοιλιακών και των συνδέσμων της πρόσθιας επιφάνειας της σπονδυλικής στήλης, αδυναμία στους γλουτιαίους και πρόβλημα στους οπίσθιους μηριαίους με αποτέλεσμα να επηρεάζεται όλο το κάτω άκρο.


Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΦΥΣΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ

Ο ρόλος του φυσιοθεραπευτή στη λόρδωση είναι αρχικά η συνειδητοποίηση της σωστής όρθιας στάσης από τον ασθενή. Για το λόγο αυτό το πρώτο που πρέπει να διδαχθεί ο ασθενής είναι η κίνηση της οπίσθιας κλίσης της λεκάνης με έντονη σύσπαση των κοιλιακών και των εκτεινόντων τα ισχία σε όλες τις θέσεις(ύπτια-ανάσκελα, πρηνή-μπρούμυτα, σε καθιστή και σε όρθια θέση). Η άσκηση αυτή διορθώνει την παραμόρφωση.
Επίσης ο ασθενής πρέπει να διδαχθεί πρόγραμμα ασκήσεων δίνοντας έμφαση στην αύξηση της κινητικότητας της οσφυϊκής μοίρας της σπονδυλικής στήλης και στην ενδυνάμωση των κοιλιακών και των εκτεινόντων τα ισχία ώστε να διατηρηθεί η οσφυϊκή μοίρα και η λεκάνη σε σωστή θέση. Τέλος πρέπει να διδαχθεί ασκήσεις διατατικές για όλους τους μυς που εμφανίζουν βράχυνση εξαιτίας της παραμόρφωσης. Συγχρόνως επιβάλλεται παρακολούθηση για συνοδά προβλήματα στα κάτω άκρα και ανάλογη προσαρμογή του προγράμματος σε αυτά.
Η πρόληψη φαίνεται να είναι ιδιαίτερα σημαντική διότι είναι δυνατόν να προληφθεί η παραμόρφωση στα πρώτα στάδια και ν’ αποφευχθούν έτσι οι περαιτέρω παθολογικές αλλαγές.
Οι ασθενείς πρέπει ν’ ακολουθούν πρόγραμμα ασκήσεων στο σπίτι ή και ομαδικά γυμναστικά προγράμματα με προσοχή ώστε να μην επιβαρύνεται η οσφυϊκή μοίρα σε θέση λόρδωσης. Η συνεχής παρακολούθηση του ασθενούς με λόρδωση βελτιώνει την κατάστασή του και προλαμβάνει την εξέλιξη της παραμόρφωσης.

Κύφωση

Σύντομη περιγραφή-ορισμός

Κύφωση χαρακτηρίζεται η κατάσταση στην οποία παρατηρείται αύξηση πέρα από το φυσιολογικό (40 μοίρες) του κυρτώματος της θωρακικής μοίρας της σπονδυλικής στήλης.

ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΑ-ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΙΚΟΝΑ

Η κύφωση οφείλεται σε διάφορα αίτια και διακρίνεται με βάση το κινητό της καμπύλης σε εύκαμπτη και δύσκαμπτη, τη μορφή της καμπύλης σε ομαλή και γωνιώδη ή οξύχαιμη και την ηλικία σε νεανική και γεροντική. Εύκαμπτη κύφωση είναι αυτή που μπορεί να διορθωθεί προσωρινά τόσο από το γιατρό όσο και από τον ασθενή. Συμβαίνει λόγω κακής στάσης, κακής όρασης, ακοής, φωτισμού, κακής συνήθειας των κοριτσιών να κρύβουν το στήθος τους που αναπτύσσεται, σε κάποια αγόρια λόγω «μόδας» ή και λόγω μυϊκής υπερανάπτυξης (αθλητική κύφωση). Οι κυφώσεις αυτής της κατηγορίας είναι συνήθως ομαλές χωρίς μυϊκές ή οστεοσυνδεσμικές διαταραχές και διορθώνονται με υπερέκταση.

Δύσκαμπτη κύφωση είναι αυτή που δεν διορθώνεται τόσο από το γιατρό όσο και από τον ασθενή. Στην κατηγορία αυτή ανήκουν η νεανική κύφωση (νόσος του Scheuermann), η αγκυλωτική σπονδυλαρθρίτιδα, η γεροντική κύφωση, η κύφωση της φυματιώδους σπονδυλίτιδας κλπ.

Η δυσμορφία που εμφανίζει το άτομο είναι κάμψη της σπονδυλικής στήλης εμπρός, το κεφάλι φέρεται εμπρός, το στήθος είναι επίπεδο, οι ώμοι γέρνουν μπροστά επίσης και οι ωμοπλάτες απομακρύνονται μεταξύ τους.

Στη νεανική κύφωση (νόσος του Scheuermann) ο πόνος είναι αυτός που αναγκάζει τους γονείς να συμβουλευθούν το γιατρό. Την κύφωση συνοδεύει αντισταθμιστική λόρδωση(αύξηση πέρα από το φυσιολογικό του φυσιολογικού κυρτώματος της οσφυϊκής μοίρας της σπονδυλικής στήλης) ενώ όταν η πάθηση βρίσκεται σε εξέλιξη υπάρχει ευαισθησία στην πίεση των σπονδύλων που συμμετέχουν στην κύφωση.

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΦΥΣΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ

Πολλά έχουν γραφεί για τις πλάγιες παρεκκλίσεις της σπονδυλικής στήλης, πολύ λιγότερα όμως για τις προσθιοπίσθιες στις οποίες ανήκει η κύφωση. Είναι γεγονός πως δεν υπάρχουν τεκμηριωμένες απόψεις για το βαθμό της όποιας φυσιοθεραπευτικής παρέμβασης στην πρόληψη ή και στην αποκατάσταση της παραμόρφωσης λόγω της κύφωσης. Έτσι η συμβολή της φυσιοθεραπείας περιορίστηκε στην κατηγορία της εύκαμπτης κύφωσης και στη νεανική κύφωση όπου η κίνηση αποτελεί το «όπλο» στα χέρια του φυσιοθεραπευτή. Βέβαια θα πρέπει ν’αναφερθεί ότι η άσκηση μόνη της δεν μπορεί ν’αναστρέψει την παραμόρφωση στη νεανική κύφωση και σε σχετικά δύσκαμπτο θώρακα αλλά η συμβολή της είναι ιδιαίτερα σημαντική.

Το παιδί επισκέπτεται το φυσιοθεραπευτή και αξιολογείται από αυτόν. Συνήθως ο ασθενής έχει παράλληλα με την αύξηση του θωρακικού κυρτώματος και αύξηση του οσφυϊκού κυρτώματος, ελάττωση της κινητικότητας της σπονδυλικής στήλης, αδυναμία διόρθωσης στην υπερέκταση ενώ η σπονδυλική στήλη παρουσιάζεται ιδιαίτερα εύκαμπτη στην κάμψη μπροστά. Επίσης παρατηρείται βράχυνση των θωρακικών μυών και των οπισθίων μηριαίων. Στη νεανική κύφωση παρατηρείται εκτός όλων των προηγουμένων εύκολη κόπωση κατά τις ασκήσεις. Τέλος δεν είναι δυνατή η άρση τεντωμένου σκέλους πάνω από 60 μοίρες.
Στη στατική κύφωση η άσκηση μόνη της διορθώνει την κακή στάση. Η φυσιοθεραπεία αποβλέπει στη συνειδητοποίηση της στάσης από το παιδί που γίνεται με ασκήσεις συναρμογής και ασκήσεις ολόκληρου του σώματος με ιδιαίτερη έμφαση στους κοιλιακούς, τους οπίσθιους μηριαίους, τους προσαγωγούς των ωμοπλατών και τους εκτείνοντες της θωρακικής μοίρας της σπονδυλικής στήλης. Επίσης θα πρέπει να γίνουν και διατατικές ασκήσεις στους οπίσθιους μηριαίους.

Είναι πολύ σημαντικό τα παιδιά να εκπαιδεύονται ν’ασκούνται μόνα τους, να μην πιέζονται από τους γονείς αλλά να παροτρύνονται.

Πάντως η πρόληψη φαίνεται να παίζει σπουδαίο ρόλο διότι ο έλεγχος της στάσης και η εκπαίδευση των παιδιών μπορούν να προλάβουν την στατική κύφωση.

Στη νεανική κύφωση(νόσος του Sheuermann), σε ελαφρές περιπτώσεις δηλ όταν η κύφωση δεν ξεπερνά τις 40 μοίρες συνιστάται έλεγχος , εκπαίδευση σωστής στάσης και ασκήσεις κοιλιακών, ραχιαίων, πλάγιων καμπτήρων και στροφέων της θωρακικής μοίρας της σπονδυλικής στήλης καθώς και κατάκλιση σε σκληρό στρώμα χωρίς μαξιλάρι.

Όταν το κύρτωμα ξεπερνά τις 40 μοίρες εφαρμόζεται κηδεμόνας και εκτελούνται ασκήσεις με και χωρίς αυτόν. Η νεανική κύφωση ακόμη και σοβαρού βαθμού μπορεί να θεραπευθεί με μεγάλη επιτυχία με τον τρόπο αυτό εφόσον υπάρχει ακόμη ένας τουλάχιστον χρόνος οστικής ανάπτυξης. Ο κηδεμόνας εφαρμόζεται για 12 μήνες περίπου ενώ η σπονδυλική στήλη ελέγχεται ακτινολογικά και συνήθως σταθεροποιείται. Στη συνέχεια εφαρμόζεται για ακόμη έναν χρόνο μόνο τη νύχτα. Από τη στιγμή που η κύφωση και κυρίως το σφηνοειδές σχήμα των σπονδύλων ανατραπεί, οι ασθενείς αποκόβονται προοδευτικά από τον κηδεμόνα εκτός αν υπάρξει απώλεια της διόρθωσης στην περίοδο αυτή. Τέλος δεν είναι απαραίτητη σε όλους τους ασθενείς η πλήρης παραμονή στον κηδεμόνα μέχρι τη σκελετική ωρίμανση.

Στην περίπτωση που έχει εγκατασταθεί η παραμόρφωση η άσκηση μόνη της δεν έχει τη δυνατότητα να διορθώσει της παραμόρφωση.

Σε κυρτώματα μεγαλύτερα από 80 μοίρες συνιστάται χειρουργική επέμβαση.

Σε γενικές γραμμές θα πρέπει ν’ αναφερθεί ότι το επιθυμητό αποτέλεσμα της θεραπείας είναι μια όσο το δυνατόν καλύτερη ευθυγράμμιση της σπονδυλικής στήλης δηλ μια κανονική κύφωση. Ακόμη και στην περίπτωση που αυτό δεν επιτευχθεί η θεραπεία στοχεύει στην πρόληψη της οστεοαρθρίτιδας και του πόνου.
Τέλος, η πρόληψη στη νεανική κύφωση δεν μπορεί να προλάβει την παραμόρφωση αλλά ο έλεγχος της στάσης και η σωστή άσκηση διατηρούν περισσότερο εύκαμπτη τη σπονδυλική στήλη και κάνουν την περαιτέρω αντιμετώπιση πιο εύκολη και με περισσότερο ενθαρρυντικά αποτελέσματα

www.care.gr

Θυρεοειδίτιδες

Σύντομη περιγραφή-ορισμός

Είναι το σύνδρομο που προκαλείται από την απάντηση του θυρεοειδή αδένα σε διάφορα φλεγμονώδη ερεθίσματα, το οποία μπορεί να είναι εξωγενή (συνήθως λοιμώδη –φυματίωση, σύφιλη, κόκκοι) ή ενδογενή (συχνά αυτοάνοσα). Η πιο συχνή μορφή θυρεοειδίτιδας είναι η αυτοάνοση ή μη ειδική. Αυτή χωρίζεται σε 4 τύπους.

ΟΞΕΙΑ ΜΗ ΠΥΩΔΗΣ ΘΥΡΕΟΕΙΔΙΤΙΔΑ

Ονομάζεται και θυρεοειδίτιδα του de Quervain, ή κοκκιωματώδης, γιγαντοκυτταρική ή γιγαντοθυλακιώδης θυρεοειδίτιδα. Είναι νόσος αυτοάνοσης αιτιολογίας, που συνήθως προσβάλλει μεσήλικες γυναίκες. Έχει ενοχοποιηθεί ιός. Έχει οξεία εισβολή, με πόνο στην περιοχή του θυρεοειδούς, ευαισθησία και ερυθρότητα. Ο ασθενής δυσκολεύεται να καταπιεί. Κατά την πρώτη φάση μπορεί να υπάρχουν συμπτώματα υπερθυρεοειδισμού. Εργαστηριακά κατά την οξεία φάση παρουσιάζεται λευκοκυττάρωση και υψηλή ταχύτητα καθίζησης. Οι θυρεοειδικές ορμόνες είναι αυξημένες. Οι σφαιρίνες του ορού μπορεί να είναι αυξημένες. Η νόσος έχει διάρκεια αρκετές εβδομάδες. Η θεραπεία είναι εμπειρική και συνίσταται στη χορήγηση ασπιρίνης, η οποία θα πρέπει να χορηγείται για αρκετές εβδομάδες για το φόβο της υποτροπής. Σε σοβαρές περιπτώσεις μπορεί να χορηγηθεί και κορτιζόνη.

ΛΕΜΦΟΚΥΤΤΑΡΙΚΗ ΥΠΟΞΕΙΑ ΘΥΡΕΟΕΙΔΙΤΙΔΑ

Καλείται και λεμφοκυτταρική θυρεοειδίτιδα με υπερθυρεοειδισμό, άτυπη υποξεία θυρεοειδίτιδα. Είναι μια διαρκώς αυξανόμενη μορφή θυρεοειδίτιδας, που εισβάλει σιωπηρά, συνοδεύεται από εκδηλώσεις υπερθυρεοειδισμού και η κλινική του εικόνα είναι παρόμοια με τη νόσο του Graves. Οι διαφορές είναι μικρές και η διαφορική διάγνωση πολλές φορές δύσκολη. Ο τίτλος των αντισωμάτων είναι υψηλότερος στην νόσο του Graves και η πρόσληψη ραδιενεργού ιωδίου είναι χαμηλή στη θυρεοειδίτιδα και υψηλή στη νόσο του Graves. Η εμφάνιση υπερθυρεοειδισμού στην υποξεία θυρεοειδίτιδα, οφείλεται στην απελευθέρωση των ήδη σχηματισμένων θυρεοειδικών ορμονών από τον αδένα που φλεγμαίνει και κατά συνέπεια τα συμπτώματα υποχωρούν και η φυσιολογική λειτουργία επανέρχεται μετά από λίγους μήνες. Η θεραπεία είναι συμπτωματική και έγκειται στη χορήγηση προπανολόλης.

ΘΥΡΕΟΕΙΔΙΤΙΔΑ ΤΟΥ HASHIMOTO

Λέγεται και χρόνια λεμφοκυτταρική θυρεοειδίτιδα, λεμφωματώδης ή λεμφαδενοειδής βρογχοκήλη. Αποτελεί ίσως την πιο συχνή θυρεοειδική πάθηση. Συνδυάζεται σχεδόν πάντα με αύξηση των μικροσωμιακών αντισωμάτων. Έχει σιωπηρή εισβολή και συνήθως είναι ασυμπτωματική. Ο αδένας είναι ελαφρά διογκωμένος και ανώδυνος. Το πρόβλημα είναι ότι μετά από κάποιο διάστημα η νόσος μπορεί να οδηγήσει σε ορμονικές διαταραχές : πιο συχνά οδηγεί σε μυξοίδημα και σπανιότερα σε παροδική κρίση υπερθυρεοειδισμού. Συνυπάρχει συχνά με άλλα αυτοάνοσα νοσήματα : τη νόσο του Addison (σύνδρομο Schmidt), υποπαραθυρεοειδισμό, διαβήτη, κακοήθη αναιμία, νόσους του κολλαγόνου, χολική κίρρωση και λεύκη. Η θεραπεία έγκειται στη χορήγηση πλήρων δόσεων θυροξίνης επ’ αόριστον.

ΘΥΡΕΟΕΙΔΙΤΙΔΑ ΤΟΥ RIEDEL

Aλλα ονόματα είναι: χρόνια ινώδης ή ξυλώδης ή διηθητική θυρεοειδίτιδα, βρογχοκήλη του Riedel. Ανευρίσκεται σε γυναίκες μέσης ηλικίας, είναι σπάνια και συνίσταται σε ασύμμετρο διόγκωση του αδένα. Ο αδένας είναι πολύ σκληρός και τα συμπτώματα συνήθως προκαλούνται από τη διήθηση των γειτονικών ιστών. Έτσι ο ασθενής μπορεί να παρουσιαστεί με δυσφαγία, με δύσπνοια ή με βραχνάδα. Η διαφορική διάγνωση με κάποιο όγκο του θυρεοειδούς είναι δύσκολη. Η μερική θυρεοειδεκτομή προσφέρει μερική ανακούφιση από τα συμπτώματα.

www.care.gr

Καρκίνος του θυρεοειδούς

Σύντομη περιγραφή-ορισμός

Ο καρκίνος του θυρεοειδή προσβάλλει όλες τις ηλικίες, είναι συχνός σε ασθενείς που έχουν υποστεί ακτινοβόληση της περιοχής και συνήθως δεν συνοδεύεται από λειτουργικές διαταραχές. Βασικά, ανάλογα με τον κυτταρικό τύπο, διακρίνονται 4 τύποι, οι οποίοι ανάλογα με τη συχνότητα εμφάνισής τους είναι : 1. Το θηλωματώδες – εμφανίζεται περίπου στο 60% των περιπτώσεων και είναι το μοναδικό που δεν είναι συχνότερο στις γυναίκες. Προσβάλλει άτομα μέσης ηλικίας (κατά τι μικρότερα από τους άλλους τύπους) και συνοδεύεται αρκετά συχνά από διόγκωση των γειτονικών λεμφαδένων. Δεν είναι αγγειοβριθής, συνήθως δεν δίνει μεταστάσεις και έχει πολύ μικρό βαθμό κακοήθειας. Η στάθμη της θυρεοσφαιρίνης είναι υψηλή στον ορό, ειδικά σε όγκο που έχει επεκταθεί. Είναι ο καλοηθέστερος από τους καρκίνους του θυρεοειδούς και εμφανίζει ποσοστά 5ετους επιβίωσης πάνω από 90-93%. Το πρόβλημα είναι ότι εμφανίζει συχνές υποτροπές. 2. Το θυλακιώδες – εμφανίζεται περίπου στο 15-20% των περιπτώσεων, προσβάλλει κυρίως γυναίκες (>70%) και η μέση ηλικία προσβολής είναι τα 50 έτη. Ενώ η προσβολή των γειτονικών λεμφαδένων είναι σπάνια, ο όγκος έχει την τάση να διηθεί τα γειτονικά αιμοφόρα αγγεία και να δίνει μακρινές μεταστάσεις. Τότε τα επίπεδα της θυρεοσφαιρίνης στον ορό είναι ιδιαίτερα υψηλά. Θεωρείται όγκος χαμηλής προς μέσης κακοηθείας και η θνητότητα στην 5ετία φθάνει το 25%. 3. Το αναπλαστικό – εμφανίζεται στο 10-15% των περιπτώσεων, στο 60% περίπου προσβάλλει γυναίκες ηλικίας περίπου 60 ετών. Είναι ο πιο επιθετικός όγκος του θυρεοειδή με ποσοστά επιβίωσης που δεν υπερβαίνουν το 5% την 5ετία. Μεθίσταται και κατά συνέχεια ιστού και μέσω των αιμοφόρων και των λεμφικών αγγείων, δίνοντας διάσπαρτες μεταστάσεις. Είναι συχνό το φαινόμενο κατά το οποίο, ο ασθενής αναζητά ιατρική βοήθεια, επειδή ο όγκος έχει προσβάλλει τα τοπικά όργανα προκαλώντας βραχνάδα και αναπνευστικά προβλήματα από περίσφιξη. 4. Το μυελοειδές – εμφανίζεται στο 5-10% των περιπτώσεων, προσβάλλοντας πιο συχνά γυναίκες, ηλικίας περίπου 50 ετών. Αποτελεί ουσιαστικά μια ιδιαίτερη κατηγορία θυρεοειδικού όγκου : Δεν ξεκινά από τα αμιγή θυρεοειδικά κύτταρα, αλλά από τα παραθυλακιώδη κύτταρα του φαρυγγικού θυλάκου του Rathke, περιέχει αμυλοειδές και εκκρίνει καλσιτονίνη. Είναι οικογενές και συνδυάζεται με διάφορες άλλες ενδοκρινικές νεοπλασίες (πχ., φαιοχρωμοκύτωμα). Κυρίως επεκτείνεται κατά συνέχεια ιστού, προσβάλλοντας τους γειτονικούς λεμφαδένες και λιγότερο διηθώντας τα αιμοφόρα αγγεία. Είναι όγκος μέσης κακοηθείας, με ποσοστά 5ετούς επιβίωσης που φθάνουν το 70%.

ΚΛΙΝΙΚΑ ΚΑΙ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΑ ΕΥΡΗΜΑΤΑ

Ο ασθενής ουσιαστικά αναζητά την ιατρική βοήθεια όταν ψηλαφήσει κάποιον ανώδυνο, σκληρό όζο στην περιοχή του θυρεοειδούς, ή όταν ψηλαφήσει τους διογκωμένους επιχώριους λεμφαδένες. Όταν ο όγκος είναι αναπλαστικός, το αρχικό σύμπτωμα μπορεί να προέλθει από τη διήθηση των παρακείμενων οργάνων.
Στον εργαστηριακό έλεγχο οι εξετάσεις θυρεοειδικής λειτουργίας είναι συνήθως φυσιολογικές. Το σπινθηρογράφημα συνήθως αποκαλύπτει την ύπαρξη κάποιου ψυχρού όζου. Όταν τεθεί η υπόνοια όγκου, η συνήθης διερεύνηση περιλαμβάνει αρχικά την τέλεση υπερηχογραφήματος στο θυρεοειδή και στη συνέχεια τη βιοψία της βλάβης, είτε ανοικτή, είτε κλειστή δια λεπτής βελόνης. Με το που θα τεθεί η διάγνωση και θα γίνει η θεραπεία (ακολουθεί παρακάτω), η παρακολούθηση για τυχόν υποτροπή του όγκου γίνεται με την μέτρηση θυρεοσφαιρίνης ορού για τον θυλακιώδη και τον θηλωματώδη όγκο και με τη μέτρηση καλσιτονίνης για το μυελοειδές.


ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Η χειρουργική εκτομή αποτελεί τη θεραπεία εκλογής. Η έκταση της εκτομής αποτελεί αντικείμενο συζήτησης. Έχει δειχθεί ότι πιο συντηρητικές μορφές εκτομής έχουν τα ίδια αποτελέσματα και οι ασθενείς παρουσιάζουν λιγότερες μετεγχειρητικές επιπλοκές. Σε οποιαδήποτε περίσταση, η χειρουργική αντιμετώπιση θα πρέπει να εξατομικεύεται. Οι θηλωματώδεις όγκοι ανταποκρίνονται στη θεραπεία με θυροξίνη ικανοποιητικά. Σε πολύ ηλικιωμένους ασθενείς, στους οποίους η χειρουργική προσπέλαση είναι δύσκολη, μπορεί να γίνει θεραπεία με ραδιενεργό ιώδιο. Η εξωτερική ακτινοβολία μπορεί να είναι χρήσιμη για την αντιμετώπιση των μεταστάσεων.
Οι μετεγχειρητικές επιπλοκές περιλαμβάνουν την εμφάνιση υποπαραθυρεοειδισμού, το μετεγχειρητικό μυξοίδημα και την τρώση του λαρυγγικού νεύρου.

www.care.gr

Νόσος του Paget

Αλλες ονομασίες

Παραμορφωτική οστεΐτιδα

Σύντομη περιγραφή-ορισμός

Πρόκειται για μια μη μεταβολική πάθηση των οστών άγνωστης αιτιολογίας, η οποία πιθανότατα αντιπροσωπεύει μια καλοήθη εξεργασία των κυττάρων που παράγουν οστό. Χαρακτηρίζεται από μεγάλη οστική καταστροφή, που συνοδεύεται από μη οργανωμένη αποκατάσταση με αποτέλεσμα παραμορφώσεις.

AITIOΛΟΓΙΑ

Υπάρχει μεγάλη οικογενής επίπτωση στη νόσο. Γενικά είναι νόσος άγνωστης αιτιολογίας.

ΚΛΙΝΙΚΑ ΕΥΡΗΜΑΤΑ

Τα χαρακτηριστικότερα συμπτώματα είναι οι κεφαλαλγίες και τα εν τω βάθει οστικά άλγη. Συχνά η νόσος είναι ασυμπτωματική. Η κεφαλή γίνεται μεγαλύτερη, τα οστά κυρτώνουν, εμφανίζεται κύφωση και είναι συχνή η εμφάνιση καταγμάτων ακόμη και μετά από μικροτραυματισμούς. Γύρω από τα οστά ανπτύσσεται αυξημένη αγγείωση.

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΑ ΕΥΡΗΜΑΤΑ

Χαρακτηριστικό εύρημα στο αίμα είναι η πολύ αυξημένη αλκαλική φωσφατάση. Η αύξηση του ασβεστίου και της υδροξυπρολίνης (ένζυμο ειδικό για τον συνδετικό ιστό και συστατικό των οστών) των ούρων είναι δείκτες ενεργής νόσου.
Ακτινολογικά, περιγράφονται διαβρωτικές βλάβες ειδικά στο κρανίο (χαρακτηριστική εικόνα) και στη συνέχεια, τα οστά που έχουν προσβληθεί μπορεί να εμφανίζονται πυκνότερα και μακρύτερα από τα φυσιολογικά. Εικόνα καταγμάτων είναι συχνή.
Το σπινθηρογράφημα οστών βοηθά στον καθορισμό της έκτασης της βλάβης.


ΔΙΑΦΟΡΙΚΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ

Θα πρέπει να γίνει διάκριση με τις πρωτοπαθείς (πχ., πολλαπλούν μυέλωμα) και τις δευτεροπαθείς (πχ., μεταστατικός καρκίνος) των οστών.

ΕΠΙΠΛΟΚΕΣ

Τα κατάγματα είναι συχνά. Οι νεφρικές εκδηλώσεις λόγω νεφρολιθίασης επίσης. Οι παραμορφώσεις της σπονδυλικής στήλης, όπως είναι η καθίζηση σπονδύλων και η κύφωση, μπορεί να προκαλέσουν συμπίεση μυελού. Η οστική υπερανάπτυξη μπορεί να προσβάλει νεύρα με αποτέλεσμα την τύφλωση (επί προσβολής του οπτικού νεύρου). Όταν η νόσος είναι εκτεταμένη, η αυξημένη αγγείωση μπορεί να προκαλέσει καρδιακή ανεπάρκεια. Η νόσος μετά από πολλά χρόνια μπορεί να μετατραπεί σε σάρκωμα (κακοήθης νόσος των οστών και του συνδετικού ιστού). Συχνά στη νόσο παρουσιάζονται και ρευματικές εκδηλώσεις, με τις αρθρώσεις που γειτονεύουν το οστό που πάσχει να συμμετέχουν.

ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Οι ήπιες περιπτώσεις δεν απαιτούν θεραπεία.
Τα γενικά μέτρα περιλαμβάνουν διαίτα πλούσια σε πρωτεΐνες και ασβέστιο και χορήγηση συμπληρωμάτων βιταμίνης D.
Τα ειδικά μέτρα περιλαμβάνουν α) τη χορήγηση καλσιτονίνης, η οποία μειώνει τη οστεοκλαστική δραστηριότητα στα οστά (μειώνει δηλαδή την απορρόφηση του οστού), β) τη χορήγηση διφωσφονικών, τα οποία επικαλύπτουν τον οστικό κρύσταλλο και τον κάνουν λιγότερο ευπαθή στην απορρόφηση και γ) τη χορήγηση μιθραμυκίνης, ένα αντινεοπλασματικό φάρμακο, το οποίο μειώνει ταχύτατα τη δράση της αλκαλικής φωσφατάσης στον ορό, ελαττώνοντας τη δραστηριότητα της νόσου. Επειδή είναι πολύ τοξικό φάρμακο, θα πρέπει να χορηγείται μόνον στις σοβαρές περιπτώσεις.


ΠΡΟΓΝΩΣΗ

Η πρόγνωση της ήπιας μορφής είναι καλή. Γενικά, όσο νωρίτερα αρχίζει η νόσος κατ΄ατη διάρκεια της ζωής, τόσο χειρότερη είναι η πρόγνωση. Η εμφάνιση σαρκώματος, νεφρικής ή καρδιακής ανεπάρκειας αποτελούν κακούς προγνωστικούς παράγοντες.

www.care.gr

Σακχαρώδης διαβήτης-Iνσουλινη

Σακχαρώδης διαβήτης

Σύντομη περιγραφή-ορισμός

Αποτελεί σύνδρομο διαταραχής του μεταβολισμού, το οποίο χαρακτηρίζεται από παθολογικώς αυξημένα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα. Οφείλεται ή σε απόλυτη ανεπάρκεια εκκρίσεως ινσουλίνης, ή σε περιορισμό της της δραστικότητας της ή και στα δυο μαζί.

ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ

Ο κλινικός σακχαρώδης διαβήτης χωρίζεται σε πρωτοπαθή (δεν συσχετίζεται άμεσα με άλλα νοσήματα) και δευτεροπαθή (υπάρχει σαφής αιτιολογική συσχέτιση με κάποιο νόσημα).
Κλινικά ο πρωτοπαθής σακχαρώδης διαβήτης διαιρείται σε δυο μεγάλες κατηγορίες: Τον διαβήτη τύπου 1 ή ινσουλινοεξαρτώμενο και τον διαβήτη τύπου 2 ή μη ινσουλινοεξαρτώμενο. Ο τύπος MODY αποτελεί ενδιάμεση κατηγορία.
-Ο διαβήτης τύπου 1, εμφανίζεται σε άτομα νεαρής ηλικίας (σε μερικές όμως περιπτώσεις σε αδύνατους ενήλικες και σε ηλικιωμένους κατά την πρώτη εμφάνιση της υπεργλυκαιμίας) και η ινσουλίνη πρακτικά απουσιάζει στο αίμα.
-Ο διαβήτης τύπου 2, εμφανίζεται συνήθως σε παχύσαρκα ενήλικα άτομα, με επίπεδα ινσουλίνης στο αίμα που δεν επαρκούν για την ρύθμιση των επιπέδων γλυκόζης.
-Ο διαβήτης τύπου MODY είναι διαβήτης των ενηλίκων που παρουσιάζεται σε άτομα νεαρής ηλικίας.
Κλινικά ο δευτεροπαθής σακχαρώδης διαβήτης προκαλείται από :
-παγκρεατικά νοσήματα – πχ.,χρόνια παγκρεατίτιδα σε αλκοολικούς
-ορμονικές διαταραχές – πχ., μεγαλακρία, σύνδρομο Cushing, φαιοχρωμοκύτωμα
-διαταραχές των υποδοχέων ινσουλίνης
-γενετικά σύνδρομα – λιποδυστροφίες, μυοτονικές δυστροφίες
-φάρμακα ή χημικές ουσίες – κορτικοστεροειδή, αδρεναλίνη κλπ.

ΕΠΙΠΤΩΣΗ

Υπολογίζεται ότι 5.500.000 άτομα στις ΗΠΑ είναι διαβητικοί, από τους οποίους οι 440.000 έχουν διαβήτη τύπου 1. Παγκοσμίως, η επίπτωση του σακχαρώδους διαβήτη στον γενικό πληθυσμό κυμαίνεται από 1,5-2,5%, με τον διαβήτη τύπου 2 να είναι 7-8 φορές πιο συχνός.

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΑ ΕΥΡΗΜΑΤΑ

1. Εξέταση ούρων : Διαπιστώνεται η ύπαρξη γλυκοζουρίας και κετονουρίας.
2. Εξέταση αίματος : Α. Μέτρηση επιπέδων γλυκόζης στο πλάσμα, με τον ασθενή σε κατάσταση νηστείας. Εάν η γλυκόζη νηστείας είναι > από 140 mg%, σε περισσότερες από δυο περιπτώσεις, τότε ο ασθενής θεωρείται διαβητικός. Β. Εξέταση ανοχής στην γλυκόζη: Σε αμφίβολες καταστάσεις, εφαρμόζεται η τυποποιημένη δοκιμασία χορήγησης γλυκόζης από το στόμα. Συγκεκριμένα, μετά από ολονύχτια νηστεία, χορηγούνται στον ασθενή 75 gr γλυκόζης και μετριούνται τα επίπεδα της γλυκόζης στο πλάσμα σε διάφορες χρονικές στιγμές μέχρι και δυο ώρες. Εάν η τιμή της γλυκόζης είναι < από 140 mg% στο δίωρο και χωρίς να έχει μεσολαβήσει τιμή > από 200 mg%, η εξέταση θεωρείται φυσιολογική. Για να τεθεί η διάγνωση του διαβήτη, απαιτείται τιμή γλυκόζης > από 200 mg% στο δίωρο και τουλάχιστον μια φορά ακόμη σε κάποια ενδιάμεση μέτρηση. Τιμές υψηλότερες από τα φυσιολογικά πρότυπα, που δεν πληρούν τα κριτήρια για την διάγνωση του διαβήτη, θεωρούνται ως «παθολογική ανοχή» στην γλυκόζη. Γ. Επίπεδα ινσουλίνης κατά τη δοκιμασία ανοχής γλυκόζης : Η αντίδραση στην παραγωγή ινσουλίνης των διαβητικών κατά τη διάρκεια της νηστείας δεν είναι φυσιολογική. Δ. Μετρήσεις γλυκοσυλιωμένης αιμοσφαιρίνης : Βρίσκεται σε παθολογικά υψηλά επίπεδα στους διαβητικούς με χρόνια υπεργλυκαιμία και αντανακλά το μεταβολικό τους επίπεδο. Παρέχει πολύτιμο μέσο ελέγχου της ακρίβειας και της αξιοπιστίας της ρύθμισης της γλυκόζης και βοηθά στην προσαρμογή της θεραπείας. Οι μετρήσεις πρέπει να γίνονται σε κάθε ασθενή με οποιοδήποτε τύπο σακχαρώδη διαβήτη με μεσοδιαστήματα 3 έως 4 μηνών.
3. Τριχοειδική μορφομέτρηση : Γίνεται βιοψία του τετρακέφαλου μυός, η βασική τριχοειδική μεμβράνη του οποίου, εμφανίζει πάχυνση σε καταστάσεις διαβήτη σε ενηλίκους.

ΔΙΑΦΟΡΙΚΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ

H διαφορική διάγνωση θα πρέπει να γίνει από νεφρικές παθήσεις που προκαλούν γλυκοζουρία, από την γλυκοζουρία και την λακτοζουρία των τελευταίων εβδομάδων της κύησης και της γαλουχίας και από σπάνιες συγγενείς διαταραχές μεταβολισμού που προκαλούν αποβολή φρουκτόζης ή γαλακτόζης από τα ούρα. Η εμφάνιση σακχαρώδη διαβήτη θα πρέπει πάντα να οδηγεί στην διερεύνηση για την ύπαρξη πιθανής υποκείμενης και δυνητικά ιατής πρωτοπαθούς αιτίας.

ΠΡΟΓΝΩΣΗ

Η περίοδος μεταξύ 10-20 ετών μετά την έναρξη του διαβήτη φαίνεται να είναι η κρίσιμη. Εάν ο ασθενής επιβιώσει σε αυτήν την περίοδο χωρίς επιπλοκές, υπάρχει μεγάλη πιθανότητα ότι θα συνεχίσει να ζει με σχετικά καλό επίπεδο ζωής.

Σακχαρώδης διαβήτης τύπου 1

Αλλες ονομασίες

Νεανικός σακχαρώδης διαβήτης, ινσουλινοεξαρτώμενος

Σύντομη περιγραφή-ορισμός

Είναι ο διαβήτης που εμφανίζεται σε άτομα νεαρής ηλικίας (σε μερικές όμως περιπτώσεις σε αδύνατους ενήλικες και σε ηλικιωμένους κατά την πρώτη εμφάνιση της υπεργλυκαιμίας) και η ινσουλίνη πρακτικά απουσιάζει στο αίμα.

ΠΑΘΟΓΕΝΕΣΗ

Την στιγμή που εμφανίζεται, τα περισσότερα από τα β-κύτταρα του παγκρέατος έχουν ήδη καταστραφεί. Η φύση της καταστροφής είναι αυτοάνοση (δηλ σε κάποια στιγμή ο οργανισμός στρέφεται εναντίον των β-κυττάρων). Το γιατί είναι ακόμη ασαφές. Ενοχοποιούνται γενετικοί παράγοντες (επίπτωση στα μονοζυγωτικά δίδυμα 33%, συσχέτιση με σύστημα HLA [σύστημα αντιγόνων ιστοσυμβατότητας], όταν ο πατέρας εμφανίζει σακχαρώδη διαβήτη, η πιθανότητα να εμφανίσει το παιδί είναι 8%) και περιβαλλοντολογικοί παράγοντες (ιοί, τοξικές ή φαρμακευτικές ουσίες).

ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

Εμφανίζεται πριν από τα 40, ο ασθενής έχει φυσιολογικό ή ελλατωμένο σωματικό βάρος, η ινσουλίνη πλάσματος είναι απούσα ή σε πολύ χαμηλά επίπεδα, η γλυκαγόνη πλάσματος είναι αυξημένη, δεν ανταποκρίνεται με την χορήγηση αντιδιαβητικών δισκίων και η άμεση επιπλοκή είναι η κετοξέωση.

ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΟΛΟΓΙΑ

Ο τύπος 1 χαρακτηρίζεται από έντονη πολυουρία και πολυδιψία, έντονη αδυναμία ή κόπωση και από το συνδυασμό πολυφαγίας με απώλεια βάρους. Η νυκτερινή ενούρηση είναι έντονη, ενώ οι εκδηλώσεις από τους οφθαλμούς και τα νεύρα είναι λιγότερο εμφανείς.

Σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2

Αλλες ονομασίες

Σακχαρώδης διαβήτης των ενηλίκων, μη ινσουλινοεξαρτώμενος σακχαρώδης διαβήτης

Σύντομη περιγραφή-ορισμός

Ο διαβήτης τύπου 2, εμφανίζεται συνήθως σε παχύσαρκα ενήλικα άτομα, με επίπεδα ινσουλίνης στο αίμα που δεν επαρκούν για την ρύθμιση των επιπέδων γλυκόζης.

ΠΑΘΟΓΕΝΕΣΗ

Φαίνεται ότι εξαρτάται από πολλά διαφορετικά γονίδια. Η γενετική επιρροή φαίνεται ότι είναι πολύ ισχυρή, καθ’ ότι τα μονοζυγωτικά δίδυμα εμφανίζουν την νόσο με συχνότητα 80% και η οικογενής εμφάνιση είναι υψηλότερη από ότι στον τύπο 1.

ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

Εμφανίζεται μετά την ηλικία των 40, ο ασθενής είναι παχύσαρκος, η ινσουλίνη πλάσματος είναι φυσιολογική ή υψηλή, η γλυκαγόνη πλάσματος είναι αυξημένη, ανταποκρίνεται στα αντιδιαβητικά δισκία και η άμεση επιπλοκή είναι το υπερωσμωτικό κώμα.

ΚΛΙΝΙΚΑ ΕΥΡΗΜΑΤΑ

Ο διαβήτης τύπου 2, συχνά είναι ασυμπτωματικός, μπορεί να παρουσιαστεί με υποτροπιάζουσες διαταραχές οράσεως, με περιφερική νευροπάθεια ή κνησμό των γεννητικών οργάνων. Η πολυφαγία με απώλεια βάρους μπορεί να ελλείπει, όπως και η νυχτερινή ενούρηση. Η πολυουρία και η πολυδιψία δεν είναι τόσο εμφανείς όπως στον τύπο 1.

ΙΝΣΟΥΛΙΝΗ
Η ινσουλίνη ενδείκνυται για τον τύπο 1 σακχαρώδη διαβήτη και για τους διαβητικούς τύπου 2 με χαμηλά επίπεδα ινσουλίνης που δεν ανταποκρίνονται στο συνδυασμό δίαιτας και αντιδιαβητικών δισκίων που δίνονται από το στόμα.
Υπάρχουν ινσουλίνες ταχείας, μέσης και βραδείας δράσεως, οι οποίες μπορούν να χρησιμοποιηθούν αυτούσιες ή σε μείγματα. Σήμερα είναι πολύ συνηθισμένη η χρησιμοποίηση μειγμάτων ταχείας και μέσης δράσεως ινσουλίνης. Η δόση της ινσουλίνης θα καθορισθεί με βάση το προφίλ του διαβητικού. Στόχος του κλινικού ιατρού θα πρέπει να είναι να μιμηθεί όσο το δυνατόν περισσότερο την έκκριση ινσουλίνης από τον οργανισμό. Χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή και προσαρμογή της δόσης σε καταστάσεις που είτε απορρυθμίζουν το σάκχαρο (λοιμώξεις, στρες, τραύματα), είτε κατεβάζουν τα επίπεδά του (αύξηση σωματικής αύξησης, διαφορετική δίαιτα).
Το πιο συχνό ίσως πρόβλημα που αντιμετωπίζει ο κλινικός, είναι το φαινόμενο της πρωινής υπεργλυκαιμίας, δηλαδή το πώς θα προσδιορίσει την θεραπευτική δόση της ινσουλίνης, όταν τα επίπεδα γλυκόζης είναι υψηλά τις πρωινές ώρες πριν το πρόγευμα. Αυτή η πρωινή υπεργλυκαιμία οφείλεται : α) στο φαινόμενο Somogyi- κατά τη διάρκεια της νύκτας, εξαιτίας υπογλυκαιμικού επεισοδίου, έχουμε την υπερέκκριση αντιρροπιστικών ορμονών, για την παραγωγή υψηλών επιδέδων γλυκόζης, β) στην εξασθένιση της κυκλοφορούσης ινσουλίνης και γ) στο φαινόμενο της αυγής- κατά τη διάρκεια της αυγής παρατηρείται μειωμένη ευαισθησία των ιστών στην ινσουλίνη, πιθανώς λόγω αυξημένης παραγωγής αυξητικής ορμόνης.
Ένα άλλο φαινόμενο που παρατηρείται στη θεραπεία με ινσουλίνη είναι ο λεγόμενος μήνας του μέλιτος των διαβητικών. Κατ’ αυτό, μετά την έναρξη της θεραπείας με ινσουλίνη, απαιτούνται όλο και μικρότερες δόσεις για τη ρύθμιση των επιπέδων γλυκόζης στο πλάσμα και κάποια στιγμή μπορεί να κατστεί και μη αναγκαία η χορήγηση ινσουλίνης για ποικίλο χρονικό διάστημα.
Οι επιπλοκές της ινσουλινοθεραπείας είναι η εμφάνιση υπογλυκαιμίας, καθώς και η εμφάνιση ανοσολογικών εκδηλώσεων, όπως είναι οι αλλεργικές εκδηλώσεις απέναντι στην ινσουλίνη, η ανοσολογική αντίσταση στην ινσουλίνη και η λιποδυστροφία στην θέση της ένεσης.

www.care.gr

ΔΥΣΠΝΟΙΑ

Σύντομη περιγραφή-ορισμός

Η βράχυνση της αναπνοής η οποία συνοδεύεται απαραίτητα από αντικειμενικές ενδείξεις δυσχερούς, εργώδους ή μη άνετης αναπνοής. Επειδή τα φυσιολογικά άτομα κατά τη διάρκεια της ηρεμίας ή ακόμη και στην σωματική κόπωση, αγνοούν την λειτουργία της αναπνοής ή δεν ενοχλούνται από αυτήν, η δύσπνοια θα μπορούσε να ορισθεί σαν η παθολογικά δυσάρεστη επίγνωση της αναπνοής. Οι άρρωστοι συχνά παρουσιάζουν ποικιλία δυσάρεστων υποκειμενικών αντιλήψεων σχετικά με την αναπνοή τους και χρησιμοποιούν διάφορες εκφράσεις για να περιγράψουν αυτά τα ενοχλήματα, όπως "φούσκωμα στο στήθος", "σφίξιμο στο στήθος", "δεν μου φθάνει ο αέρας", "δεν κατεβαίνει ο αέρας στα πνευμόνια". Σύμφωνα όμως με τον ορισμό της δύσπνοιας, καταστάσεις όπως ο υπεραερισμός, οι αναστεναγμώδεις αναπνοές ή το υποκειμενικό αίσθημα της ανικανότητας λήψης βαθιών αναπνοών, αποκλείονται, όταν απουσιάζουν οι αντικειμενικές ενδείξεις της δυσχερούς αναπνοής.

Τύποι δύσπνοιας

Ανάλογα με τη χρονική διάρκεια των συμπτωμάτων η δύσπνοια διακρίνεται στη οξεία, η οποία επέρχεται αιφνίδια σε σύντομο χρονικό διάστημα και τη χρόνια, όταν τα συμπτώματα διαρκούν μεγάλο χρονικό διάστημα. Ανάλογα με το βαθμό της φυσικής προσπάθειας που απαιτείται προκειμένου να εκλυθεί το σύμπτωμα, διακρίνεται στη δύσπνοια ηρεμίας και τη δύσπνοια της προσπάθειας. Άλλοι τύποι δύσπνοιας είναι η παροξυσμική νυκτερινή δύσπνοια που επέρχεται κατά τη διάρκεια του ύπνου και η ορθόπνοια, κατά την οποία ο ασθενής εγείρεται από το κρεβάτι του με έντονο αίσθημα έλλειψης αέρα.

Φυσικά ευρήματα

Σε οποιοδήποτε ασθενή που εμφανίζει δύσπνοια είναι δυνατό να συνυπάρχουν και άλλα ευρήματα όπως ταχυκαρδία, ταχύπνοια, κυάνωση και πυρετός. Κατά την κλινική εξέταση είναι δυνατό να παρατηρηθεί ελάττωση της κινητικότητας των ημιθωρακίων, αύξηση της προσθοπίσθιας διαμέτρου του θώρακα, υπερτροφία των επικουρικών μυών της αναπνοής, πληκτροδακτυλία και συρίττουσα αναπνοή.

Αιτιολογία

Η δύσπνοια μπορεί να οφείλεται σε μια μεγάλη ποικιλία παθήσεων του αναπνευστικού συστήματος (χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια, περιοριστικού τύπου πνευμονοπάθειες από διαταραχή του πνευμονικού παρεγχύματος ή του θωρακικού τοιχώματος, εισρόφηση ξένου σώματος), της καρδιάς (καρδιακή ανεπάρκεια, πνευμονικό οίδημα) ή άλλων συστημάτων (αναιμία, υπερθυρεοειδισμός, παχυσαρκία, απόφραξη ανώτερων αεροφόρων οδών). Σε οποιαδήποτε περίπτωση θα πρέπει ο ασθενής να υποβάλλεται σε πλήρη κλινικό και εργαστηριακό έλεγχο που περιλαμβάνει λήψη ιστορικού, κλινική εξέταση, ακτινογραφία θώρακα, σπιρομέτρηση και άλλες ειδικότερες παρακλινικές εξετάσεις.

www.care.gr

Σύντομη περιγραφή-ορισμός

Το βρογχικό άσθμα είναι η πνευμονική διαταραχή που χαρακτηρίζεται από στένωση των αεροφόρων οδών η οποία αναστρέφεται αυτόματα ή μετά από κατάλληλη θεραπευτική αγωγή.

Επιδημιολογικά δεδομένα

Το βρογχικό άσθμα αποτελεί συχνή πάθηση του αναπνευστικού συστήματος. Η συχνότητά της στο γενικό πληθυσμό κυμαίνεται στο 5-10%. Εντούτοις η έρευνα έχει αποδείξει ότι η επίπτωση της νόσου αυξάνεται συνεχώς τα τελευταία χρόνια σε όλες τις ηλικίες. Στις ΗΠΑ ο αριθμός των νέων περιστατικών αυξήθηκε κατά 75% μεταξύ του 1980 και 1995 παράλληλα με τις άλλες παθήσεις του ανώτερου αναπνευστικού συστήματος, γεγονός που αποδίδεται στην δυσμενή επίδραση των περιβαλλοντικών παραγόντων. Περίπου το 50% των περιστατικών αφορούν παιδιά ηλικίας κάτω των 10 ετών, ενώ στο σύνολο των περιστατικών το 80% αφορά άτομα ηλικίας κάτω των 40 ετών. Πριν την ηλικία των 14 ετών η νόσος είναι δύο φορές συχνότερη στα αγόρια, ενώ μετά την εφηβεία φαίνεται ότι τα περισσότερα κρούσματα αφορούν γυναίκες.

Παθοφυσιολογικές διαταραχές

Στο βρογχικό άσθμα φαίνεται ότι δύο κύριες παθοφυσιολογικές διαταραχές λαμβάνουν χώρα: η υπεραντιδραστικότητα των αεραγωγών και η φλεγμονώδης αποφρακτική διαταραχή.
Η υπεραντιδραστικότητα των αεραγωγών υποδηλώνει αυξημένη ετοιμότητα των λείων μυϊκών ινών του τραχειοβρογχικού να απαντούν με σπασμό σε διάφορα εισπνεόμενα αλλεργιογόνα ή άλλα ερεθίσματα.
Στην φλεγμονώδη αποφρακτική φάση, οι βρόγχοι διηθούνται από φλεγμονώδη κύτταρα με αποτέλεσμα τη σύσπαση των λειών μυϊκών ινών, οίδημα του βεννογόνου και έκκριση ιξώδους βλέννας. Η αλληλουχία αυτών των γεγονότων προκαλεί τη δύσπνοια, τον εκπνευστικό συριγμό, την παράταση της εκπνοής και την απόχρεμψη.

Ο ρόλος της αλλεργίας στο βρογχικό άσθμα

Η σχέση αλλεργίας και βρογχικού άσθματος πολύ συχνά υπερεκτιμάται τόσο από τους γιατρούς, όσο και από τους ασθενείς. Είναι γεγονός πως το 80% των ασθενών που πάσχουν από βρογχικό άσθμα, παρουσιάζουν θετικές δερματικές δοκιμασίες σε κοινά αλλεργιογόνα. Εντούτοις, ούτε όλοι ασθενείς με αλλεργία παρουσιάζουν βρογχικό άσθμα, αλλά ούτε και όλοι οι ασθματικοί εμφανίζουν κλινικά αλλεργικές εκδηλώσεις. Έτσι λοιπόν, η αλληλουχία των γεγονότων που οδηγεί στην υπεραντιδραστικότητα των αεραγωγών και την φλεγμονώδη αντίδραση, εξακολουθεί να αποτελεί αντικείμενο έρευνας. Η εισπνοή ενός αλλεργιογόνου από έναν ευαισθητοποιημένο ασθενή, προκαλεί έναν καταρράκτη αντιδράσεων που οδηγεί τελικά στη στένωση των αεραγωγών και την εκδήλωση των συμπτωμάτων του βρογχικού άσθματος. Στην σειρά αυτή των γεγονότων περιλαμβάνεται η αναγνώριση του αλλεργιογόνου από μια υποομάδα των λευκών αιμοσφαιρίων, τα βοηθητικά Τ-λεμφοκύτταρα. Αυτά εκλύουν τις λεμφοκίνες (ιντερλευκίνες - ιντερφερόνες), που είναι ουσίες με ισχυρή φλεγμονώδη δράση, οι οποίες με τη σειρά τους προάγουν την ωρίμανση και δραστηριοποίηση άλλων κυττάρων όπως τα ηωσινόφιλα, τα ουδετερόφιλα και τα μακροφάγα. Στη συνέχεια αυτά εκλύουν άλλες διάμεσες ουσίες, οι οποίες προκαλούν το οίδημα του βλεννογόνου, το σπασμό των λειών μυϊκών ινών και τελικά την απόφραξη των αεραγωγών.

Αίτια

Οι ακριβείς μηχανισμοί που προκαλούν τον παροξυσμό του βρογχικού άσθματος είναι πολύπλοκοι και διαφέρουν τόσο μεταξύ των ασθενών, όσο και στον ίδιο τον ασθενή.

Κοινά αλλεργιογόνα
Ένας παροξυσμός βρογχικού άσθματος μπορεί να εκλυθεί από την εισπνοή αλλεργιογόνων που βρίσκονται στο περιβάλλον. Τέτοια είναι:
1. Η σκόνη και τα ακάρεα του σπιτιού. Η ανάπτυξή τους ευνοείται από της συνθήκες του οικιακού χώρου και βρίσκονται πολύ συχνά στα στρώματα, στα μαξιλάρια και στα κλινοσκεπάσματα.
2. Οι γύρεις. Εδώ και έναν αιώνα περίπου είναι γνωστό ότι, οι γύρεις αυτοφυών φυτών και δέντρων είναι δυνατό να προκαλέσουν παροξυσμό βρογχικού άσθματος. Οι παροξυσμοί αυτοί έχουν εποχιακή κατανομή, που συμπίπτει με την ανθοφορία των φυτών. Οι κυριότερες γύρεις που ενοχοποιούνται στη χώρα μας είναι των αγρωστωδών (καλλιεργούμενων όπως των σιτηρών ή αυτοφυών), ορισμένων θαμνωδών φυτών (περδικάκι, αψιθιά, λουβουδιά) και δέντρων (ελιές, λεύκες, πλατανιές, βελανιδιές, κυπαρίσσια).
3. Μύκητες. Η ανάπτυξή τους ευνοείται από τις υψηλές θερμοκρασίες και τη χαμηλή υγρασία. Έτσι προκαλούν παροξυσμούς βρογχικού άσθματος ιδιαίτερα τους καλοκαιρινούς μήνες.
4. Ζωικά αλλεργιογόνα. Σ' αυτά περιλαμβάνονται οι τρίχες, τα επιθήλια και τα εκκρίματα ζώων. Είναι ευρύτατα διαδεδομένα στο περιβάλλον ατόμων που φιλοξενούν κατοικίδια ζώα.

Ερεθιστικές ουσίες
Ατμοσφαιρικοί ρύποι που βρίσκονται στο περιβάλλον, είναι δυνατό να προκαλέσουν παροξυσμό βρογχικού άσθματος σε προδιατεθειμένους ασθενείς. Τέτοιες ουσίες είναι τα οξείδια που απελευθερώνονται από τις μηχανές των αυτοκινήτων ή από τις βιομηχανίες (διοξείδιο του αζώτου, διοξείδιο του θείου). Ακόμη και η παθητική έκθεση στον καπνό του τσιγάρου, έχει διαπιστωθεί ότι διπλασιάζει την συχνότητα των επισκέψεων στα επείγοντα των νοσοκομείων, λόγω παροξυσμών βρογχικού άσθματος.

Τροφικά αλλεργιογόνα
Αν και το 67% των ασθματικών θεωρούν ότι τα συμπτώματά τους επιδεινώνονται με τη λήψη συγκεκριμένων τροφών, μόνο στο 5% των περιπτώσεων αυτό μπορεί να τεκμηριωθεί με ακρίβεια. Οι τροφές που ενοχοποιούνται συχνότερα είναι το αυγό, το γάλα, το κακάο, το σιτάρι, η ντομάτα και οι ξηροί καρποί.

Επαγγελματικά αλλεργιογόνα
Υπολογίζεται ότι το 20% των περιπτώσεων βρογχικού άσθματος που εμφανίζεται στην ενήλικη ζωή, οφείλεται σε επαγγελματική έκθεση σε ερεθιστικές ουσίες. Το επαγγελματικό βρογχικό άσθμα αναγνωρίζεται σήμερα ως νοσολογική οντότητα. Η εκδήλωση των συμπτωμάτων μπορεί να είναι το αποτέλεσμα μακροχρόνιας έκθεσης σε μια ερεθιστική ουσία, ή αιφνίδιας έκθεσης σε υψηλές πυκνότητες του υπεύθυνου χημικού παράγοντα.

Γενετικοί παράγοντες
Το 30% των ατόμων που πάσχουν από βρογχικό άσθμα, έχουν τουλάχιστον έναν συγγενή πρώτου βαθμού με την ίδια νόσο. Όταν και οι δυο γονείς πάσχουν, οι πιθανότητα το παιδί τους να εμφανίσει βρογχικό άσθμα είναι 6 φορές μεγαλύτερη, από ότι αν έπασχε μόνο ο ένας γονέας. Φαίνεται λοιπόν πως οι γενετικοί παράγοντες συμμετέχουν ενεργά, στην πρόκληση της νόσου.

Λοιμώξεις
Οι λοιμώξεις του αναπνευστικού συστήματος και ιδιαίτερα αυτές που προκαλούνται από Χλαμύδια, Μυκόπλασμα, αδενοϊούς και τον ιό του αναπνευστικού συγκυτίου, αποτελούν συχνό παράγοντα πρόκλησης παροξυσμών και έξαρσης του βρογχικού άσθματος.

Ορμονικοί παράγοντες
Περίπου το 40% των γυναικών που πάσχουν από βρογχικό άσθμα, συσχετίζουν τη βαρύτητα των συμπτωμάτων τους με τις ημέρες του καταμήνιου κύκλου. Σε αυτές τις γυναίκες, τα συμπτώματα επιδεινώνονται τις τρεις τελευταίες και τις τέσσερις πρώτες ημέρες από την έμμηνο ρύση, γεγονός που καταδεικνύει πιθανά τη σχέση που έχει το βρογχικό άσθμα, με τις μεταβολές των ορμονών. Σε μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες που λαμβάνουν θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης, ο κίνδυνος εμφάνισης βρογχικού άσθματος είναι διπλάσιος.

Κόπωση
Περίπου 40-90% των ατόμων που πάσχουν από βρογχικό άσθμα και βρίσκονται ανεκτή κατάσταση από άποψη συμπτωμάτων, μετά την σωματική κόπωση εμφανίζει επιδείνωση με βήχα, δύσπνοια και εκπνευστικό συριγμό. Εντούτοις πολλά άτομα, ιδιαίτερα νεαρής ηλικίας, 3-7 λεπτά μετά από έντονη σωματική κόπωση εμφανίζει έντονο ασθματικό παροξυσμό, κατάσταση που χαρακτηρίζεται ως "μετά κόπωση άσθμα" και αποτελεί ιδιαίτερη μορφή της νόσου. Τα άτομα αυτά είναι δυνατό να μην έχουν κανένα άλλο σύμπτωμα της νόσου στη φάση της ηρεμίας και να μην εμφανίζουν παροξυσμό από άλλους γνωστούς εκλυτικούς παράγοντες. Ο ασθματικός παροξυσμός που εκλύεται μετά από κόπωση, συνήθως υφίεται αυτόματα μετά από λίγα λεπτά και δεν απαιτεί ιδιαίτερη νοσηλεία.

Φάρμακα
Διάφορα φάρμακα είναι δυνατό να προκαλέσουν παροξυσμό βρογχικού άσθματος ή να επιδεινώσουν συμπτώματα που ήδη προϋπάρχουν. Τυπικά παραδείγματα αποτελούν η ασπιρίνη και τα υπόλοιπα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα, καθώς και οι β-αποκλειστές.

Ψυχολογικοί παράγοντες
Διάφοροι συναισθηματικοί παράγοντες είναι δυνατό να συμβάλλουν στις εκδηλώσεις του βρογχικού άσθματος. Αν και δεν είναι γνωστός ο ακριβής μηχανισμός που επιδεινώνει τα συμπτώματα, εντούτοις θεωρείται πιθανή η συμβολή του αυτόνομου νευρικού συστήματος, μέσω του πνευμονογαστρικού νεύρου, στην αύξηση του τόνου των λείων μυϊκών ινών των αεραγωγών και την πρόκληση του βρογχόσπασμου.

Συμπτώματα

Τα συμπτώματα της νόσου εμφανίζονται συνήθως προοδευτικά, μέσα σε ώρες ή ημέρες από την έκθεση στον εκλυτικό παράγοντα. Πολύ συχνά συνδυάζονται με συμπτώματα από το ανώτερο αναπνευστικό όπως φτάρνισμα, ρινική καταρροή και ρινική συμφόρηση. Οι παροξυσμοί συνήθως εμφανίζονται τις νυκτερινές ώρες και ιδιαίτερα μεταξύ 2 και 4 πμ. Τα κλασσικά συμπτώματα του βρογχικού άσθματος περιλαμβάνουν συσφιγκτικό άλγος στο θώρακα, δύσπνοια, εκπνευστικό συριγμό, παροξυσμικό βήχα και παχύρρευστη απόχρεμψη. Η βαρύτητα των συμπτωμάτων ποικίλλει από άτομο σε άτομο, αλλά και στον ίδιο τον ασθενή και κυμαίνεται από τον παροξυσμικό ξηρό βήχα ιδιαίτερα τις πρώτες πρωινές ώρες, έως την έντονη δύσπνοια με την εργώδη αναπνοή και την κυάνωση.

Κλινικά ευρήματα

Τα ευρήματα από την κλινική εξέταση εμφανίζουν μεγάλη ποικιλία, ανάλογα με τη βαρύτητα του παροξυσμού. Στην τυπική μορφή, διαπιστώνεται κατά την ακρόαση των πνευμόνων εκπνευστικός συριγμός, παράταση της εκπνοής και παρουσία διάσπαρτων ξηρών ρόγχων. Ο ασθενής συνήθως βρίσκεται σε καθιστή θέση και εμφανίζει ταχύπνοια, διεύρυνση των μεσοπλευρίων διαστημάτων, εισολκή των υπερκλειδίων βόθρων και σύσπαση των μυών του τραχήλου, λόγω της εργώδους αναπνοής.

Εργαστηριακά ευρήματα

Οι αιματολογικές και βιοχημικές εξετάσεις κατά τη διάρκεια ενός παροξυσμού βρογχικού άσθματος, συνήθως δεν αποκαλύπτουν παθολογικά ευρήματα και χρησιμεύουν μόνο για τον αποκλεισμό άλλων παθήσεων ή για τη διαπίστωση ταυτόχρονης συνύπαρξης και άλλης παθολογικής οντότητας. Η ακτινογραφία θώρακα βοηθά σημαντικά στη διαφορική διάγνωση της νόσου και στον αποκλεισμό άλλων πνευμονικών παθήσεων με παρόμοια συμπτωματολογία. Η ανάλυση των αερίων αίματος κατά την οξεία φάση της νόσου, βοηθάει στην εκτίμηση της βαρύτητας της νόσου. Η ανεύρεση υψηλών επιπέδων της ολικής ανοσοσφαιρίνης Ε, ελέγχει γενικά την αλλεργική προδιάθεση ενός ατόμου. Η ανίχνευση ειδικών ανοσοσφαιρινών στο αίμα (δοκιμασίες RAST), είναι δυνατό να καταδείξει την παρουσία ευαισθησίας σε συγκεκριμένα αλλεργιογόνα. Η ευαισθησία αυτή μπορεί να καταδειχθεί επίσης και με τις δερματικές δοκιμασίες, κατά τις οποίες μικρή ποσότητα ενός αλλεργιογόνου χορηγείται στο δέρμα και εκτιμάται η τοπική αντίδραση.

Σπιρομέτρηση

Η μελέτη της αναπνευστικής λειτουργίας αποτελεί βασικό στοιχείο της διερεύνησης και της εκτίμησης της βαρύτητας του βρογχικού άσθματος. Κατά τη διάρκεια παροξυσμού της νόσου, παρατηρείται ελάττωση του βίαιου εκπνευστικού όγκου σε 1 δευτερόλεπτο (FEV1) καθώς και του ρυθμού της μέγιστης εκπνευστικής ροής (PEFR). Η ελάττωση των παραπάνω τιμών είναι ανάλογη της βαρύτητας της βρογχικής στένωσης. Κατά τη φάση της ηρεμίας, η σπιρομέτρηση μπορεί να είναι φυσιολογική ή να καταδείξει ελάττωση της ροής του αέρα στις μικρές αεροφόρες οδούς, με τον προσδιορισμό της μέγιστης μεσοεκπνευστικής ροής (FEF25-75).

Βασικές αρχές στη φαρμακευτική θεραπεία του βρογχικού άσθματος

Το βρογχικό άσθμα αποτελεί μια χρόνια πάθηση αν και μπορεί να υπάρξουν μεγάλες περίοδοι πλήρους ύφεσης των συμπτωμάτων. Ο ασθενής και το περιβάλλον του οφείλουν να κατανοήσουν τις βασικές παθοφυσιολογικές διαταραχές της νόσου, να μάθουν να αναγνωρίζουν έγκαιρα τα συμπτώματα και να χρησιμοποιούν ορθά τα αντιασθματικά φάρμακα. Η θεραπεία του βρογχικού άσθματος περιλαμβάνει δύο μεγάλες κατηγορίες φαρμάκων: τα βρογχοδιασταλτικά και τα αντιφλεγμονώδη.

Τα βρογχοδιασταλτικά φάρμακα έχουν την ικανότητα να προκαλούν χάλαση των λείων μυϊκών ινών των βρόγχων, διανοίγοντας τους στενωμένους αεραγωγούς και προσφέρουν ταχύτατη συμπτωματική ανακούφιση. Στα βρογχοδιασταλτικά φάρμακα υπάγονται οι β2-διεγέρτες, οι αντιχολινεργικοί παράγοντες (ιπρατρόπιο) και η θεοφυλλίνη. Μπορούν να χορηγηθούν ανεξάρτητα ή σε συνδυασμό, ανάλογα με την αποτελεσματικότητά τους στον έλεγχο των συμπτωμάτων του κάθε ασθενή. Με εξαίρεση τη θεοφυλλίνη που χορηγείται από το στόμα, τα υπόλοιπα βρογχοδιασταλτικά λαμβάνονται κύρια με τη μορφή εισπνοών. Εισπνεόμενα τα φάρμακα αυτά, δρουν αποκλειστικά στους βρόγχους και μειώνονται οι ανεπιθύμητες ενέργειες που συνεπάγεται η συστηματική τους δράση. Οι κύριες ανεπιθύμητες ενέργειες των βρογχοδιασταλτικών φαρμάκων είναι η ταχυκαρδία, η ανησυχία, ο τρόμος και η κεφαλαλγία.

Τα κορτικοστεροειδή αποτελούν ισχυρά αντιφλεγμονώδη φάρμακα που αναστέλλουν την παραγωγή ουσιών όπως οι πρσταγλανδίνες που θεωρούνται υπεύθυνες σε ένα βαθμό για την απόφραξη των βρόγχων και την πρόκληση των συμπτωμάτων στους ασθενείς με βρογχικό άσθμα. Τα κορτικοειδή μπορούν να χορηγηθούν είτε παρεντερικά, είτε από το στόμα, είτε σε εισπνοές. Σε σοβαρούς παροξυσμούς της νόσου προτιμάται η παρεντερική χορήγηση των κορτικοστεροειδών ή η από του στόματος λήψη τους, για μικρό όμως χρονικό διάστημα. Η χορήγησή τους από την εισπνευστική οδό έχει ελαχιστοποιήσει τις παρενέργειές τους και μπορεί να εφαρμοσθεί με ασφάλεια στη μακροχρόνια αντιμετώπιση των συμπτωμάτων του βρογχικού άσθματος. Τελευταία εισήχθη στη θεραπευτική αντιμετώπιση του άσθματος μια νέα ομάδα αντιφλεγμονωδών φαρμάκων, οι αναστολείς των λευκοτριενίων. Τα φάρμακα αυτά λαμβάνονται από το στόμα και μπορούν να μειώσουν τις ανάγκες σε εισπνεόμενα κορτικοειδή, χωρίς ιδιαίτερες ανεπιθύμητες ενέργειες.

Στην κατηγορία των αντιφλεγμονωδών φαρμάκων ανήκουν και δύο φάρμακα που χρησιμοποιούνται για την πρόληψη των παροξυσμών της νόσου: το χρωμογλυκικό νάτριο και η νεδοχρωμίλη. Τα φάρμακα αυτά δρουν στην κυταρρική μεμβράνη εμποδίζοντας την απελευθέρωση μεσολαβητικών ουσίων. Χρησιμοποιούνται αποκλειστικά από την εισπνευστική οδό κυρίως στα παιδιά και τα νεαρά άτομα.

www.care.gr

ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΤΟΥ ΠΝΕΥΜΟΝΑ

Σύντομη περιγραφή-ορισμός

Κακοήθης νεοπλασία που εξορμάται από τους πνεύμονες.

Επιδημιολογία

Η επίπτωση του καρκίνου του πνεύμονα αυξήθηκε δραματικά τις τελευταίες τέσσερις δεκαετίες και σήμερα αποτελεί την συχνότερη αιτία θανάτου από νεόπλασμα μεταξύ των ανδρών. Η υιοθέτηση κοινωνικών συμπεριφορών από τις γυναίκες, που μέχρι πριν λίγα χρόνια αποτελούσαν "ανδρικό προνόμιο" και ιδιαίτερα η συνήθεια του καπνίσματος, είχε σαν αποτέλεσμα ο καρκίνος του πνεύμονα από το 1990 να αποτελεί και στις γυναίκες το κυριότερο αίτιο θανάτων από νεόπλασμα, ξεπερνώντας τον καρκίνο του μαστού. Υπολογίζεται ότι 1 στους 10-15 άνδρες και 1 στις 80-90 γυναίκες θα αναπτύξουν καρκίνο του πνεύμονα πριν την ηλικία των 75 ετών.

Προδιαθεσικοί παράγοντες

Το κάπνισμα αποτελεί τον κυριότερο προδιαθεσικό παράγοντα για την εμφάνιση καρκίνου του πνεύμονα. Υπολογίζεται ότι η κατανάλωση 10 τσιγάρων ημερησίως επταπλασιάζει και 20 τσιγάρων εικοσαπλασιάζει τον κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου του πνεύμονα. Εκτός από τον αριθμό των τσιγάρων που καταναλώνονται ημερησίως, τα συνολικά έτη καπνίσματος, η νεαρή ηλικία έναρξης της βλαβερής συνήθειας, το πόσο βαθιά εισπνέεται ο καπνός, η περιεκτικότητα του τσιγάρου σε πίσσα και νικοτίνη και τέλος η χρήση άφιλτρων τσιγάρων, αποτελούν ξεχωριστούς δυσμενείς παράγοντες. Εκτός όμως από τους καπνιστές, αυξημένο κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου του πνεύμονα διατρέχουν και αυτοί που ζουν και εργάζονται μαζί τους. Υπολογίζεται πως οι "παθητικοί καπνιστές" εμφανίζουν 30% μεγαλύτερη επίπτωση στον καρκίνο του πνεύμονα από τους μη καπνιστές, που ζουν και εργάζονται σε καθαρό περιβάλλον. Η έκθεση στις ίνες αμιάντου αποτελεί άλλον προδιαθεσικό παράγοντα. Εργάτες μεταλλείων ή χυτηρίων χάλυβα, νικελίου, χρωμίου, καδμίου, αργύρου, κοβαλτίου και ραδιενεργών υλικών ανήκουν στις ομάδες υψηλού κινδύνου, ιδιαίτερα αν συνυπάρχουν και άλλοι δυνητικά καρκινογόνοι παράγοντες (κάπνισμα).

Ταξινόμηση

Με βάση τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά όπως εμφανίζονται στην μικροσκοπική εξέταση, ο καρκίνος του πνεύμονα διακρίνεται σε τέσσερις ιστολογικούς τύπους:
· Αδενοκαρκίνωμα
· Πλακώδες επιθηλιακό νεόπλασμα
· Μεγαλοκυτταρικό καρκίνωμα
· Μικροκυττταρικό καρκίνωμα

Οι τρεις πρώτοι ιστολογικοί τύποι μοιράζονται κοινά χαρακτηριστικά όσον αφορά την συμπτωματολογία που προκαλούν και την θεραπευτική προσέγγιση και για αυτό το λόγο εξετάζονται μαζί με τον όρο "μη μικροκυτταρικός καρκίνος του πνεύμονα".

Επέκταση

Ο καρκίνος του πνεύμονα εκτός από την αύξηση του μεγέθους του και την ενδοθωρακική επέκταση, είναι δυνατό να εμφανίσει μεταστάσεις σε όλα σχεδόν τα όργανα. Συνήθεις μεταστατικές εστίες είναι οι υπερκλείδιοι και κατώτεροι τραχηλικοί λεμφαδένες, το ήπαρ, ο εγκέφαλος, τα οστά και τα επινεφρίδια.

Συμπτώματα

Τα συμπτώματα της νόσου ποικίλουν ανάλογα με το μέγεθος του όγκου, τη θέση όπου αναπτύσσεται και την παρουσία μεταστάσεων.

Η ανάπτυξη του όγκου στο πνευμονικό παρέγχυμα συνήθως προκαλεί:
· Βήχα
· Αιμόπτυση
· Συριγμό
· Δύσπνοια
· Πυρετό
· Θωρακικό πόνο

Η τοπική επέκταση του όγκου εντός της θωρακικής κοιλότητας προκαλεί:
· Δυσκαταποσία λόγω πίεσης του οισοφάγου
· Βράγχος φωνής λόγω πίεσης του παλίνδρομου λαρυγγικού νεύρου
· Μύση, ενόφθαλμο, πτώση του βλεφάρου και σύστοιχη ανιδρωσία του προσώπου λόγω παράλυσης του συμπαθητικού πλέγματος.
· Πλευριτική συλλογή υγρού
· Πόνο στον ώμο και το άνω άκρο λόγω διήθησης των αυχενικών και θωρακικών νεύρων
· Αρρυθμίες, περικαρδίτιδα και καρδιακή ανεπάρκεια λόγω επέκτασης του όγκου στην καρδιά
· Οίδημα και ερυθρότητα του προσώπου λόγω διήθησης της άνω κοίλης φλέβας

Η παρουσία μεταστάσεων εκδηλώνεται με:
· Οστικό πόνο λόγω μεταστάσεων στα οστά
· Πόνο στο υποχόνδριο λόγω μεταστάσεων στο ήπαρ
· Διαταραχές του επιπέδου συνείδησης και επιληπτικές κρίσεις λόγω επέκτασης στον εγκέφαλο

Σε ποσοστό 20% των ασθενών με καρκίνο του πνεύμονα είναι δυνατό να εμφανισθούν ιδιαίτερα συμπτώματα, που δεν προκαλούνται άμεσα από την επέκταση του όγκου σε κάποια όργανα, αλλά οφείλονται στην παραγωγή από τα νεοπλασματικά κύτταρα ουσιών με ενδοκρινική δράση. Τα συμπτώματα αυτά καλούνται παρανεοπλασματικά σύνδρομα.

Κλινική εξέταση - εργαστηριακά ευρήματα

Η ακρόαση των πνευμόνων είναι δυνατό να καταδείξει επίμονο συριγμό στην περιοχή του όγκου και ελάττωση του αναπνευστικού ψιθυρίσματος. Στην ακτινογραφία θώρακα διαπιστώνεται σκίαση σε μια περιοχή του πνεύμονα με ή χωρίς υπεζωκοτική συλλογή. Η αξονική τομογραφία αποτελεί την εξέταση εκλογής για τη διαπίστωση της ενδοπνευμονικής βλάβης, την εκτίμηση του μεγέθους της, την παρουσία διογκωμένων λεμφαδένων στο μεσοθωράκιο και την παρουσία απομακρυσμένων μεταστάσεων στα όργανα της κοιλιάς ή της κεφαλής. Το σπινθηρογράφημα των οστών χρησιμεύει στην ανίχνευση οστικών μεταστάσεων. Στη βρογχοσκόπηση είναι δυνατό να διαπιστωθεί ενδοβρογχική ανάπτυξη του όγκου και να ληφθούν ιστοτεμάχια, προκειμένου να εξετασθούν στο μικροσκόπιο, ώστε να τεθεί οριστικά η διάγνωση. Η μεσοθωρακοσκόπιση μπορεί να βοηθήσει στη διαπίστωση διογκωμένων λεμφαδένων του μεσοθωρακίου, ενώ παράλληλα λαμβάνεται υλικό για βιοψία. Όταν ο όγκος βρίσκεται στην περιφέρει του πνεύμονα και δεν είναι προσπελάσιμος με τη βρογχοσκόπηση, είναι δυνατό να ληφθεί υλικό για μικροσκοπική εξέταση με κατευθυνόμενη δια αξονικού τομογράφου διαθωρακική βιοψία.

Θεραπεία

Η θεραπεία είναι συνάρτηση του σταδίου στο οποίο βρίσκεται η νόσος. Επειδή ο μικροκυτταρικός καρκίνος του πνεύμονα όταν διαγνωσθεί είναι ήδη προχωρημένος, τα περιθώρια για χειρουργική εξαίρεση του όγκου είναι πρακτικά ελάχιστα και η θεραπεία συνίσταται στο συνδυασμό χημειοθεραπείας και ακτινοθεραπείας. Στον μη μικροκυτταρικό καρκίνο του πνεύμονα, το στάδιο της νόσου είναι καθοριστικό για την περαιτέρω αντιμετώπιση των ασθενών αυτών. Θεραπεία εκλογής στα αρχικά στάδια είναι η χειρουργική εξαίρεση του όγκου, η οποία συνίσταται στην αφαίρεση του λοβού που περιέχει τον όγκο ή ολόκληρου του πνεύμονα. Η θνητότητα αυτών των επεμβάσεων είναι μικρή και δεν υπερβαίνει το 3% στην πρώτη περίπτωση και το 7% στη δεύτερη. Όταν η φυσική κατάσταση του ασθενή δεν του επιτρέπει να υποβληθεί σε τέτοια χειρουργική επέμβαση ή η νόσος είναι προχωρημένη, η μόνες διαθέσιμες θεραπευτικές παρεμβάσεις είναι η χημειοθεραπεία και η ακτινοθεραπεία.

Πρόγνωση

Η πρόγνωση του καρκίνου του πνεύμονα είναι ανάλογη της έκτασης της νόσου. Η πενταετής επιβίωση κυμαίνεται στο 60% για τα αρχικά στάδια, ενώ είναι μικρότερη του 10% σε περιπτώσεις τοπικά προχωρημένου ή μεταστατικού καρκίνου.

www.care.gr

ΑΛΛΕΡΓΙΑ

Αλλες ονομασίες

Διαταραχές υπερευαισθησίας

Σύντομη περιγραφή-ορισμός

Καλούνται οι εντοπισμένες ή γενικευμένες αντιδράσεις σε οποιοδήποτε σύστημα οργάνων του σώματος, που προκαλούνται από μια μεγάλη ποικιλία βλαπτικών παραγόντων και οφείλονται στην ανώμαλη αντιδραστικότητα του αυτονόμου νευρικού συστήματος. Οι αντιδράσεις αυτές μπορεί να είναι οξείες, υποξείες ή χρόνιες, άμεσες ή επιβραδυνόμενες. Υπάρχει οικογενειακό ιστορικό αλλεργίας στις περισσότερες περιπτώσεις. Μια πραγματική αλλεργική αντίδραση διαβιζάζεται ανοσολογικά, δηλαδή έχουμε αντισώματα μετά από επανέκθεση σε κάποιο αντιγόνο.

Ταξινόμηση

Υπάρχουν 4 τύποι αλλεργίας:

Ο τύπος Ι, που καλείται και αναφυλακτικός. Είναι άμεση η εμφάνιση αλλεργίας, το κύριο υπεύθυνο αντίσωμα που την προκαλεί είναι η ΙgE και χαρακτηριστικότερα παραδείγματα αυτού του τύπου είναι η αναφυλαξία από φάρμακα, από δηλητήριο εντόμων, ορισμένοι τύποι βρογχικού άσθματος, η αλλεργική ρινίτιδα και η κνίδωση.

Ο τύπος ΙΙ ή κυτταροτοξικός. Τα υπεύθυνα αντισώματα είναι είναι τα IgG & τα IgM, τα οποία προκαλούν κυτταρική καταστροφή. Είναι ο τύπος της αλλεργίας που παρατηρείται στις αιμολύσεις από μετάγγιση και στις αιμολύσεις αυτοάνοσου τύπου.

Ο τύπος ΙΙΙ ή τύπου ορονοσίας. Τα υπεύθυνα αντισώματα είναι τα IgG & τα IgM, τα οποία όμως σε αυτήν την περίπτωση δρουν προκαλώντας βλάβες στα αγγεία. Παραδείγματα αυτού του τύπου είναι η ορονοσία (συστηματική αλλεργική αντίδραση που εμφανίζεται 2-3 εβδομάδες μετά τη χορήγηση κάποιου φαρμάκου ή ορού και χαρακτηρίζεται από πυρετό, κνιδωτικό εξάνθημα, έμετους και σε σπάνιες περιπτώσεις από σοβαρή νευροπάθεια, νεφροπάθεια και αγγειίτιδα) και η αλλεργική δερματίτιδα από επαφή.

Ο τύπος ΙV ή επιβραδυνόμενος ή αντίδραση τύπου φυματίνης, ο οποίος παρατηρείται όταν έχουμε απόρριψη κάποιου μοσχεύματος και σε παθήσεις όπως είναι η φυματίωση ή οι μυκητιάσεις. Εμφανίζεται μετά από αρκετό χρονικό διάστημα από την επαφή με τον ερεθιστικό παράγοντα και φαίνεται ότι στη γένεσή της παίζει σημαντικό ρόλο η κυτταρική ανοσία ( δηλ τα Τ λεμφοκύτταρα).

Μηχανισμοί

Ουσιαστικά στην αλλεργική αντίδραση έχουμε την απελευθέρωση μεγάλων ποσοτήτων από ουσίες, όπως είναι η ισταμίνη, η σεροτονίνη και οι προσταγλανδίνες (μεταξύ των άλλων), οι οποίες αντιδρούν με μια σειρά από ιστούς όπως είναι τα αγγεία (αυξάνουν τη διάμετρο των αγγείων προκαλώντας υπόταση), με το δέρμα (αυξάνουν τις αναστομώσεις των αγγείων, προκαλούν την εμφάνιση κνιδωτικού εξανθήματος), με τους πνεύμονες (σύσπαση των βρόγχων) κλπ Η αντίδραση αυτή είναι υπεύθυνη και για την κλινική εικόνα της αλλεργίας.

Συχνά αίτια αλλεργίας

Τα συχνότερα αίτια αλλεργίας είναι τα φάρμακα (αντιβιοτικά – πχ, πενικιλίνες, σουλφοναμίδες - ασπιρίνη, εμβόλια, οροί, διάφορες ουσίες που χρησιμοποιούνται στην ακτινολογία ως σκιαγραφικά), τσιμπήματα εντόμων (πιο συχνά οι σφήκες από τις μέλισσες), η επαφή με επιφάνειες φυτών ή φρούτων (πχ, τσουκνίδα, ροδάκινο), η γύρη των λουλουδιών, τα θαλασσινά (κυρίως γαρίδες, καραβίδες, όστρακοειδή) και τα ακάρεα που βρίσκονται στο σπίτι.

Κλινική εικόνα

Οι αλλεργικές αντιδράσεις περιλαμβάνουν μια μεγάλη ποικιλία από συμπτώματα. Μπορεί να είναι εντοπισμένα (πχ, μια έντονη τοπική αντίδραση σε κάποιο τσίμπημα από σφήκα), ή μπορεί να είναι γενικευμένα (έντονο κνιδωτικό εξάνθημα με πομφούς, πυρετό, διάχυτη ερυθρότητα δέρματος). Μπορούν να εμφανισθούν άμεσα, λίγη ώρα μετά τη χορήγηση κάποιου φαρμάκου, ή τη λήψη κάποιας ερεθιστικής τροφής, ή μετά από εβδομάδες (όπως ήδη αναφέρθηκε στην ορονοσία). Μπορεί να είναι ήπια (επίμονο φτάρνισμα σε αλλεργική ρινίτιδα) ή εξαιρετικά σοβαρά και απειλητικά για την ζωή (αναφυλακτικό σοκ).
Τα μεγαλύτερα προβλήματα ξεκινούν από το ότι δεν είναι σε θέση κάποιος εκ των προτέρων, να μαντέψει την εξέλιξη μιας αλλεργικής αντίδρασης. Και αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι η αλλεργική αντίδραση είναι ιδιοσυστασιακή αντίδραση, δηλαδή στο ίδιο αίτιο, ο κάθε ασθενής μπορεί να αντιδράσει διαφορετικά. Στην πλειοψηφία των οξέων περιπτώσεων, μετά από 1-2 ημέρες η συμπτωματολογία παρέρχεται. Σε κάποιες όμως περιπτώσεις ο ασθενής πέφτει σε κατάσταση σοκ, με χαμηλή πίεση, με ολιγουρία, με εκδηλώσεις από το κεντρικό νευρικό σύστημα (σύγχυση, απώλεια συνείδησης, παραισθήσεις κλπ), κυάνωση, αίσθηση πνιγμονής και σπασμούς. Σε ορισμένες περιπτώσεις (πιο συχνά παρατηρείται σε φαρμακευτικές αλλεργίες), το εξάνθημα μπορεί να γίνει συρρέον, νεκρωτικό και αιμορραγικό, συντελώντας στην επιδείνωση της εικόνας του σοκ. Στην οξεία αναφυλαξία, ο θάνατος μπορεί να επέλθει μέσα σε 5-10 λεπτά.
Οι χρόνιες αλλεργικές κατάστασεις είναι ενοχλητικές (αλλεργική ρινίτιδα με φτάρνισμα, δακρύρροια, ξηρό βήχα) η μπορεί να αποτελέσουν σημαντικό πρόβλημα (εμφάνιση ή επιδείνωση βρογχικού άσθματος).

Θεραπεία

Σε κάθε οξεία αλλεργική αντίδραση η θεραπεία θα πρέπει να είναι επείγουσα. Και στην επείγουσα θεραπεία δεν έχει θάση η κορτιζόνη. Το φάρμακο εκλογής που χρησιμοποιείται είναι η αδρεναλίνη, η οποία μπορεί να επαναληφθεί σε 5-10 λεπτά ανάλογα με τις ανάγκες. Προσοχή στη χορήγηση χρειάζεται όταν ο ασθενής έχει πρόβλημα καρδιοπάθειας.
Άλλα μέτρα στην οξεία φάση είναι η κατάκλιση του ασθενούς, η προσπάθεια διατήρησης των αεραγωγών ανοιχτών (ο αλλεργικός μπορεί να πεθάνει από κλείσιμο των αεραγωγών από οίδημα λάρυγγα) – στην ανάγκη γίνεται τραχειοστομία -, χορηγείται οξυγόνο, οροί και στην ανάγκη φάρμακα που ανεβάζουν την πίεση και βρογχοδιασταλτικά.
Αν ο ασθενής δεν αντιδράσει στην αδρεναλίνη μπορεί να χορηγηθεί υδατική, υδροχλωρική διφαινυδραμίνη.
Στις χρόνιες περιπτώσεις η θεραπεία στηρίζεται στην χρησιμοποίηση αντιισταμινικών φαρμάκων (ιδιαίτερα χρήσιμα στην αντιμετώπιση της εποχιακής αλλεργικής ρινίτιδας, της κνίδωσης, της ορονοσίας και των κεντρισμάτων εντόμων) και κορτικοστεροειδών (καταστέλουν τη φλεγμονώδη αντίδραση της αλλεργίας). Σπανιότερα χρησιμοποιούνται παράγοντες όπως είναι οι θεοφυλλίνες, το χρωμολύνιο και οι β-διεγέρτες.

Προφύλαξη

Σε κάθε χορήγηση φαρμάκου, ειδικά αυτών που έχουν αυξημένη συχνότητα στην εμφάνιση αλλεργιών, θα πρέπει να λαμβάνονται προφυλάξεις και να υπάρχει αυξημένη επαγρύπνηση. Τα τεστς που γίνονται για να διαγνωσθεί η αλλεργική προδιάθεση σε κάποιο φάρμακο (πχ πενικιλίνη), πέρα από το ότι δεν είναι απολύτως ασφαλή (έχουν αναφερθεί εκτεταμένες αναφυλακτικές αντιδράσεις μετά το τεστ), δεν εξασφαλίζουν και απόλυτα (έχουν αναφερθεί περιπτώσεις αλλεργίας μετά από αρνητικό τεστ). Το κάθε άτομο που παρουσιάζει γνωστή αλλεργία, θα πρέπει να ενημερώνει για το αίτιο της αλλεργίας του και καλό θα ήταν να φέρει μια καρτέλα που θα αναγράφει ότι είναι αλλεργικό. Σε χρόνιες καταστάσεις η συμβουλή από ειδικό αλλεργιολόγο κρίνεται απαραίτητη.
Η μεγαλύτερη δυσκολία στις περισσότερες περιπτώσεις είναι η ταυτοποίηση του αιτιολογικού παράγοντα. Και αυτό γιατί υπάρχουν χιλιάδες αλλεργιογόνα και αρκετές φορές ένας ασθενής μπορεί να παρουσιάζει αλλεργία σε παραπάνω από ένα. Για την ανίχνευση του αιτίου είναι διαθέσιμα, τα λεγόμενα patch tests, στα οποία ο αλλεργιολόγος φέρνει σε επαφή τον ασθενή με μια σειρά από κοινά αλλεργιογόνα. Όταν βρεθεί το αίτιο της αλλεργίας αρχίζει η απευαισθητοποίηση του ασθενούς (γίνεται με σταδιακή έκθεση του ασθενούς σε ολοένα αυξανόμενα επίπεδα του αλλεργιογόνου). Τα αποτελέσματα δεν είναι πάντα πετυχημένα.

www.care.gr

ΣΤΕΦΑΝΙΑΙΑ ΝΟΣΟΣ

Σύντομη περιγραφή-ορισμός

Είναι πάθηση που προκαλεί απόφραξη των στεφανιαίων αγγείων, των αρτηριών δηλαδή που τροφοδοτούν με αίμα την καρδιά.

Παθογένεια

Υπάρχουν πολλοί προδιαθεσικοί παράγοντες που εμπλέκονται στην στεφανιαία νόσο και συντελούν στην απόφραξη των αγγείων. Αυτοί είναι :
Υψηλή τιμή χοληστερίνης (ολικής χοληστερίνης, και LDL ή «κακής» χοληστερίνης)
Υψηλή τιμή τριγλυκεριδίων
Υψηλή τιμή λιποπρωτεϊνης Α
Χαμηλή τιμή χοληστερίνης HDL («καλής» χοληστερίνης)
Κάπνισμα
Υπέρταση
Παχυσαρκία
Σακχαρώδης διαβήτης
Κληρονομικότης
Ηλικία και φύλο
Ελλειψη σωματικής άσκησης
Αλλοι παράγοντες (ινωδογόνο, ομοκυστεϊνη, stress και προσωπικότητα τύπου Α)

Κλινική εικόνα

Συχνά η νόσος προχωρά χωρίς εκδήλωση τυπικών συμπτωμάτων .
Στις τυπικές περιπτώσεις μπορεί να εκδηλωθεί με διάφορες κλινικές εικόνες όπως :
Στηθάγχη
Ασταθής στηθάγχη
Στηθάγχη Printzmetal
Εμφραγμα
Υπενδοκάρδιο (non-Q) έμφραγμα
Σε κάποιες περιπτώσεις η πρώτη εκδήλωση της νόσου μπορεί να είναι ο αιφνίδιος θάνατος.
Οποια και αν είναι η μορφή της πάθησης τα βασικά συμπτώματα είναι ίδια σχεδόν : πόνος ή σφίξιμο ή «βάρος» στο στήθος, δύσπνοια (έλλειψη αέρα) στην προσπάθεια, αίσθημα παλμών («φτερούγισμα»), αιμωδία («μούδιασμα») στα χέρια ή πόνος στον τράχηλο και το σαγόνι.


Διάγνωση

Η διάγνωση μπαίνει κατά 30-50% με το ιστορικό και επιβεβαιώνεται με άλλες εξετάσεις δηλαδή με ηλεκτροκαρδιογράφημα (ειδικά την ώρα του πόνου), με τέστ κοπώσεως και υπερηχογράφημα (triplex) καρδιάς. Ακόμη για να έχουμε πλήρη εικόνα μπορεί να γίνει και στεφανιογραφία ή σπινθηρογράφημα καρδιάς με θάλλιο.

Αντιμετώπιση

Ανάλογα με την βαρύτητα, η πάθηση αντιμετωπίζεται με φάρμακα, αγειοπλαστική («μπαλονάκι») ή χειρουργική επέμβαση (by pass). Απαραίτητη όμως προϋπόθεση σε όλα αυτά είναι ο έλεγχος και ρύθμιση όλων, αν είναι δυνατόν των προδιαθεσικών παραγόντων κινδύνου.

ΣΤΕΦΑΝΙΑΙΑ ΝΟΣΟΣ-ΠΡΟΔΙΑΘΕΣΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ- ΠΡΟΛΗΨΗ

Σύντομη περιγραφή-ορισμός

Είναι όλοι αυτοί οι παράγοντες που ο καθένας σε κάποιο ποσοστό ευθύνεται για την εμφάνιση της στεφανιαίας νόσου, ή που από τη στιγμή της εμφάνισης της νόσου και έπειτα επιβαρύνουν την εξέλιξη και την πρόγνωση της.

ΠΡΟΔΙΑΘΕΣΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ

Υψηλή τιμή χοληστερίνης (>200 mg/dl) ή της LDL χοληστερίνης (κακής χοληστερίνης).
Οι φυσιολογικές τιμές της LDL είναι 160mg/dl για άτομα χωρίς στεφανιαία νόσο ή με λιγότερους από 2 παράγοντες κινδύνου, 130mg/dl όταν υπάρχουν περισσότεροι από 2 παράγοντες κινδύνου και 100mg/dl όταν υπάρχει ιστορικό στεφανιαίας νόσου (στηθάγχη ή έμφραγμα).

Υψηλή τιμή τριγλυκεριδίων (>200mg/dl).
Ο τρόπος μείωσης αυτών των λιπιδίων είναι κυρίως η αλλαγή στη δίαιτα (τροφές χαμηλές σε λιπαρά, αποφυγή τηγανιτών, προτίμηση βραστών ή ψητών κρεατικών και περισσότερο λαχανικών). Τέλος υπάρχουν και πολλά «υπολιπιδαιμικά» φάρμακα τα οποία σε συνδυασμό με δίαιτα επαναφέρουν στο φυσιολογικό της τιμές της χοληστερίνης και των τριγλυκεριδίων.

Υψηλή τιμή λιποπρωτεϊνης α δηλαδή Lp(a) (>30mg/dl).
Η λιποπρωτεϊνη αυτή δυστυχώς δεν μειώνεται με τα διάφορα υπολιπιδαιμικά φάρμακα. Χρειάζεται αλλαγή της δίαιατας, άσκηση και ίσως βοηθούν ορισμένα φάρμακα όπως το νικοτινικό οξύ και τα οιστρογόνα, των οποίων όμως είναι πολλές και οι παρενέργειες.

Χαμηλή τιμή της HDL (καλής) χοληστερίνης <35mg/dl.
Η HDL δεν αυξάνεται με φάρμακα, παρα μόνον με σωματική άσκηση, διακοπή καπνίσματος και απώλεια σωματικού βάρους.

Κάπνισμα .
Αναμφισβήτητα αποτελεί έναν από τους 3 βασικότερους παράγοντες κινδύνου, ακόμη και εάν πρόκειται για παθητικό κάπνισμα. Οι ουσίες που εισέρχονται στον οργανισμό μας με το κάπνισμα αφ’ ενός επιδρούν άμεσα στα αγγεία, αφ’ετέρου αυξάνουν, την πηκτικότητα του αίματος και μειώνουν την καλή χοληστερίνη προκαλώντας έτσι έμμεσα περαιτέρω βλάβη στην καρδιά και τα αγγεία. Πρέπει δε να τονίσουμε ότι έχει ιδιαίτερη σημασία ο αριθμός των τσιγάρων ημερησίως και λιγότερο η περιεκτικότητα τους σε νικοτίνη.

Υπέρταση.
Αλλος ένας σπουδαίος παράγοντας κινδύνου. Θεωρούνται παθολογικές οι τιμές της συστολικής (μεγάλης) πίεσης >140mmHg (14) και οι τιμές της διαστολικής πίεσης (μικρής) > 85mmHg (8,5).

Παχυσαρκία

Σακχαρώδης διαβήτης.
Ο σακχαρώδης διαβήτης προσβάλλει όλα τα αγγεία του σώματος και ιδίως τα στεφανιαία της καρδιάς.

Κληρονομικότης.
Υπάρχουν μελέτες που δείχνουν ότι ένα άτομο του οποίου κάποιος από τους γονείς πέρασε έμφραγμα σε ηλικία μικρότερη των 70, έχει 2,2 φορές μεγαλύτερες πιθανότητες για να πάθει έμφραγμα.

Ηλικία και το φύλο.
Οι άνδρες ηλικίας άνω των 45 θεωρούνται ομάδα υψηλού κινδύνου ενώ οι γυναίκες μπαίνουν σε αυτή την ομάδα με 10 χρόνια διαφορά (άνω των 55) δηλαδή μετά την εμμηνόπαυση.

Ελλειψη σωματικής άσκησης.
Η άσκηση βελτιώνει το βάρος του σώματος, την πίεση και την χοληστερίνη.

Αλλοι παράγοντες.
Υπάρχουν και κάποιοι άλλοι παράγοντες, που μετρώνται στο αίμα κυρίως, και σχετίζονται με τη στεφανιαία νόσο (ινωδογόνο, ομοκυστείνη, ουρικό οξύ). Τέλος σπουδαίας σημασία είναι το stress ιδιαίτερα σε «αγχώδεις» προσωπικότητες.

ΣΤΕΦΑΝΙΑΙΑ ΝΟΣΟΣ-ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ

ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ
Υπάρχουν πολλά φάρμακα που χρησιμοποιούνται στη θεραπεία της στεφανιαίας νόσου. Αυτά είναι κυρίως η ασπιρίνη που αναστέλλει την περαιτέρω απόφραξη του αγγείου, τα νιτρώδη που διαστέλλουν τα αγγεία παρέχοντας περισσότερη αιματική ροή και οι β-αποκλειστές (b-blockers) που μειώνουν τις ανάγκες της καριδάς σε αίμα και οξυγόνο.

ΑΓΓΕΙΟΠΛΑΣΤΙΚΗ
Εκτός από τα φάρμακα που χρησιμοποιούνται στην θεραπεία της στεφανιαίας νόσου σε ειδικές περιπτώσεις η καρδιολογία σήμερα παρεμβαίνει και αντιμετωπίζει ριζικότερα την στεφανιαία νόσο, αποκαθιστά δηλαδή τις βλάβες που υπάρχουν μέσα στα στεφανιαία αγγεία. Δύο από τις πλέον γνωστές μεθόδους παρέμβασης είναι η αγγειοπλαστική (το «μπαλονάκι») και η αορτοστεφανιαία παράκαμψη (by-pass).
Στην αγγειοπλαστική με τη βοήθεια ενός ειδικού καθετήρα που τοποθετείται από την μηριαία αρτηρία φτάνουμε μέσα στο αγγείο στο σημείο που υπάρχει η απόφραξη και φουσκώνοντας ένα μπαλονάκι που υπάρχει στην άκρη του καθετήρα σπάμε την πλάκα που έχει αποφράξει το αγγείο ανοίγοντας έτσι τον αυλό ώστε να αποκατασταθεί η ροή αίματος μέσα στο αγγείο . Προϋποθέσεις για να έχει επιτυχία αυτή η τεχνική είναι να πρόκειται περί μικρής απόφραξης σε μήκος (<1.5cm) και σχετικά πρόσφατης δημιουργίας ώστε να μην έχει ασβεστωθεί και να έχει σκληρύνει για να είναι πρακτικά διατάσιμη. Επίσης πρέπει να η απόφραξη να βρίσκεται σε σημείο που ο καθετήρας φτάνει εύκολα (όχι π.χ. πάνω σε διακλάδωση ή καμπή του αγγείου). Τέλος αγγειοπλαστική γίνεται σε 1-2 βλάβες. Εάν υπάρχουν περισσότερες συνήθως ο ιατρός σας θα συστήσει την διενέργεια by-pass.

ΑΟΡΤΟΣΤΕΦΑΝΙΑΙΑ ΠΑΡΑΚΑΜΨΗ
Αυτή είναι μία χειρουργική επέμβαση κατά την οποία ο καρδιοχειρούργος παρακάμπτει τις βλάβες που υπάρχουν μέσα στον αυλό του αγγείου χρησιμοποιώντας για τον σκοπό αυτό μοσχεύματα, κομμάτια δηλαδή από φλέβες ή αρτηρίες που έχει πάρει από άλλο σημείο του σώματος του ασθενούς ως γέφυρες που περνούν δίπλα (pass-by, by pass) από την απόφραξη . Βέβαια υπάρχουν και περιπτώσεις που δεν επιδέχονται τέτοια μορφής θεραπείας και όπου ο ασθενής αντιμετωπίζεται συντηρητικά με φάρμακα. Το ποιά θα είναι η αντιμετώπιση του ασθενούς κρίνεται από τον θεράποντα καρδιολόγο σε συνεργασία με τον καθετηριαστή (τον καρδιολόγο δηλαδή που κάνει τη στεφανιογραφία) καθώς και τον καρδιοχειρουργό.

www.care.gr

ΣΤΗΘΑΓΧΗ

Σύντομη περιγραφή-ορισμός

Είναι παροξυσμός ήπιου ή έντονου πόνου στον θώρακα που προκαλεί δυσφορία ,συνήθως οφείλεται σε στεφανιαία νόσο και δεν προκαλεί μόνιμη βλάβη στο μυοκάρδιο, έμφραγμα δηλαδή, αλλά είναι αναστρέψιμη.

Παθογένεια

Η στηθάγχη προκαλείται από παροδική ισχαιμία του μυοκαρδίου (κακή δηλαδή αιμάτωση) που οφείλεται σε διαταραχή του ισοζύγιου προσφορά – ζήτηση του μυοκαρδίου σε αίμα και οξυγόνο. Αυτό συνηθέστερα συμβαίνει όταν ή αυξάνονται οι ανάγκες της καρδιάς σε οξυγόνο και αίμα π.χ. κατά την σωματική προσπάθεια και την έντονη συγκίνηση ή όταν μειώνεται η παροχή αίματος και οξυγόνου στην καρδιά π.χ. σε οξεία απόφραξη του αυλού του στεφανιαίου αγγείου. Ετσι αντίστοιχα έχουμε δύο κλινικές εικόνες την σταθερή στηθάγχη προσπαθείας και την ασταθή στηθάγχη.

ΣΤΗΘΑΓΧΗ ΣΤΑΘΕΡΗ

Σύντομη περιγραφή-ορισμός

Με τον όρο αυτό χαρακτηρίζονται οι κρίσεις στηθαγχικού πόνου που εμφανίζονται μόνο όταν υπάρχει ένας εκλυτικός παράγοντας που αυξάνει τις ανάγκες του μυοκαρδίου σε αίμα όπως η σωματική προσπάθεια, η συγκίνηση, το κρύο, το πλούσιο και βαρύ γεύμα ή ακόμη και η σεξουαλική δραστηριότητα.

Πρόληψη

Μπορούμε να καταλάβουμε εγκαίρως την έλευση μίας τέτοιας, στηθαγχικής κρίσης και να την προλάβουμε ελαττώνοντας την σωματική προσπάθεια ή αποφεύγοντας το κρύο

Κλινική εικόνα

Η στηθαγχική κρίση είναι θωρακικός πόνος ή δυσφορία με μεγαλύτερη ένταση συνήθως πίσω από το στέρνο ή και λίγο αριστερότερα. Καμμία φορά η μεγαλύτερη εντόπιση του πόνου είναι στα χέρια, τους αγκώνες, τους καρπούς ιδιαίτερα στο αριστερό χέρι ή ακόμη και σε πιο απομακρυσμένα σημεία όπως ο τράχηλος, ο αυχένας ή η κάτω γνάθος (σαγόνι). Η κρίση αυτή διαρκεί συνήθως 3-5 λεπτά και υποχωρεί άμεσα με τη λήψη ενός υπογλώσιου νιτρώδους. Χαρακτηριστικό δε είναι ότι συνήθως ο ασθενής περιγράφοντας τα συμπτώματα φέρνει την γροθιά του στο στέρνο.

Διάγνωση

Η διάγνωση τίθεται με την περιγραφή των συμπτωμάτων, την επαναληπτικότητα αυτών (π.χ. κάθε φορά που θα περπατήσει 200-300 μέτρα εμφανίζεται στηθάγχη) και από το ηλεκτροκαρδιογράφημα εάν αυτό βέβαια γίνει επί πόνου. Οταν δε το ιστορικό, μας βάλει την υποψία στηθάγχης χρησιμοποιούμε τη δοκιμασία κόπωσης για να προκαλέσουμε στηθάγχη και να την καταγράψουμε.

Αντιμετώπιση

Οταν με τη δοκιμασία κόπωσης τεθεί η διάγνωση στηθάγχης τότε εάν πρόκειται περί νέου ή δραστήριου ατόμου τότε γίνεται στεφανιογραφία και περαιτέρω αντιμετώπιση με φάρμακα, αγγειοπλαστική ή by – pass ενώ αν πρόκειται για ασθενή με περιορισμένες δυνατότητες (π.χ. ασθενής άνω των 80 ετών με μειωμένη φυσική δραστηριότητα) συνιστάται συντηρητική, φαρμακευτική αγωγή.

ΣΤΗΘΑΓΧΗ ΑΣΤΑΘΗΣ

Σύντομη περιγραφή-ορισμός

Ετσι χαρακτηρίζεται η στηθάγχη όταν οι κρίσεις είναι ανεξάρτητες από σωματική προσπάθεια ή συγκίνηση ή άλλο εκλυτικό παράγοντα.

Παθογένεια

Η ασταθής στηθάγχη έχει εντελώς διαφορετικό, μηχανισμό από την σταθερή. Εδώ προϋπόθεση είναι η ρήξη μιάς αθηρωματικής πλάκας, μιάς δηλαδή από τις πλάκες που στενεύουν ή αποφράσσουν τα στεφανιαία αγγεία. Τότε στο σημείο που γίνεται η ρήξη δημιουργείται θρόμβος αίματος ο οποίος αποφράσσει περισσότερο το αγγείο μειώνοντας τη ροή αίματος μέσα σε αυτό, προκαλώντας δηλαδή στηθάγχη από μειωμένη προσφορά οξυγόνου – αίματος.

Κλινική εικόνα

Η ασταθής στηθάγχη έρχεται συνήθως κατά την ανάπαυση ή τον ύπνο. Συνήθως διαρκεί περισσότερο από 30 λεπτά και είναι σοβαρότερης μορφής. Οταν παραταθεί πολύ μπορεί να οδηγήσει και σε έμφραγμα οπότε ονομάζεται και προεμφραγματική στηθάγχη.

Διάγνωση

Η διάγνωση τίθεται και εδώ με το ιστορικό και το ηλεκτροκαρδιογράφημα επί πόνου με την διαφορά όμως ότι εδώ απαγορεύεται άμεσα η διενέργεια δοκιμασίας κόπωσης λόγω ακριβώς της σοβαρότητας της πάθησης. Αλλωστε συνήθως κατά την κρίση ασταθούς στηθάγχης υπάρχουν τόσο χαρακτηριστικές αλλαγές στο ηλεκτροκαρδιογράφημα που η δοκιμασία κόπωσης περιττεύει.

Αντιμετώπιση

Μετά την σταθεροποίηση της κλινικής εικόνας γίνεται εάν είναι δυνατόν στεφανιογραφία και περαιτέρω αντιμετώπιση των βλαβών. Κατά την διάρκεια της κρίσης συνήθως είναι απαραίτητη εισαγωγή σε νοσοκομείο και η χορήγηση ενδοφλέβιας φαρμακευτικής αγωγής (ενδοφλέβια νιτρώδη και ηπαρίνη που σαν αντιπηκτικό διαλύει τον θρόμβο που προκάλεσε την ασταθή στηθάγχη, καθώς και άλλα).

ΠΡΟΓΝΩΣΗ

Η ασταθής στηθάγχη είναι συνώνυμη με σοβαρή στεφανιαία νόσο. Σε ένα ποσοστό 50-75% υπάρχει ένα ή περισσότερα επεισόδια ασταθούς στηθάγχης που προηγούνται ενός εμφράγματος.

ΣΤΗΘΑΓΧΗ PRINZMETAL

Αλλες ονομασίες

Αγγειοσυσπαστική στηθάγχη

Σύντομη περιγραφή-ορισμός

Είναι μία ειδική μορφή ασταθούς στηθάγχης που πρωτοπεριέγραψε ο Printzmetal και συνεργάτες του 1959 η οποία χαρακτηριστικά έχει επί πόνου στο ηλεκτροκαρδιογράφημα εικόνα οξέος εμφράγματος χωρίς όμως να είναι έμφραγμα, μονίμη δηλαδή βλάβη, νέκρωση.

Παθογένεια

Ενώ στις άλλες μορφές ασταθούς στηθάγχης τον κύριο ρόλο έχει η «ρήξη» κάποιας πλάκας – βλάβης στα στεφανιαία και η δημιουργία θρόμβωσης, εδώ τον κύριο ρόλο παίζει ο σπασμός του στεφανιαίου αγγείου. Πρόκειται δηλαδή για απότομη, μεγάλη μείωση της διαμέτρου ενός στεφανιαίου αγγείου που ελαττώνοντας την ροή αίματος προκαλεί μυοκαρδιακή ισχαιμία.

ΠΡΟΔΙΑΘΕΣΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ

Εδώ εμπλέκονται πολλοί παράγοντες όπως η υπερευαισθησία των αγγείων ορισμένων ανθρώπων, σε κάποια ερεθίσματα (όπως π.χ. το ψύχος), κάποια μορφή δυσλειτουργίας του νευρικού συστήματος στο επίπεδο των στεφανιαίων αγγείων, το κάπνισμα, η υπομαγνησιαιμία, και τέλος η χρήση κοκαϊνης.

Κλινική εικόνα

Συνήθως εμφανίζεται σε νεαρότερα άτομα, καθ’ υπεροχήν γυναίκες, και κυρίως νυκτερινές ώρες (μεσάνυχτα έως 8 πμ). Εχει συμπτώματα ασταθούς στηθάγχης αλλά με καρδιογραφικά χαρακτηριστικά εμφράγματος χωρίς όμως η εξέλιξη του συνδρόμου αυτού να μοιάζει με έμφραγμα(εύκολη υποχώρηση των συμπτωμάτων και των σημείων από το καρδιογράφημα με τη συνήθη φαρμακευτική αγωγή και απουσία ενζύμων, ουσιών δηλαδή που παρουσιάζονται στο αίμα μετά το έμφραγμα και υποδηλώνουν νέκρωση μυοκαρδίου).

Διάγνωση

Τίθεται από την κλινική εικόνα, το χαρακτηριστικό καρδιογράφημα καθώς και από ειδικές διαγνωστικές εξετάσεις όπως η δοκιμασία εργονοβίνης και ακετυλοχολίνης κατά τη διάρκεια της στεφανιογραφίας που προκαλούν σπασμό των στεφανιαίων αγγείων καθώς και η δοκιμασία υπεραερισμού, όπου μετά από γρήγορη και βαθειά αναπνοή μπορεί να προκληθεί στηθάγχη Prinzmetal.

Αντιμετώπιση

Είναι συνήθως φαρμακευτική αγωγή με νιτρώδη που χρησιμοποιούνται και στις άλλες μορφές στηθάγχης αλλά κυρίως με φάρμακα της κατηγορίας των ανταγωνιστών ασβεστίου (όπως π.χ. η διλτιαζέμη). Προσοχή εδώ δεν ωφελεί το by-pass και η αγγειοπλαστική εκτός και εάν η στεφανιογραφία αποκαλύψει βλάβες στα στεφανιαία αγγεία που προκαλούν σπασμό στην γειτονική της βλάβης περιοχής και οι οποίες τότε αντιμετωπίζονται με τις παραπάνω μεθόδους.

ΠΡΟΓΝΩΣΗ

Πολλοί ασθενείς περνούν μία φάση με πολλά στηθαγχικά επεισόδια 5-6 μήνες από την πρώτη εμφάνιση, με εξαίρετη όμως επιβίωση (90-97%) στα 5 χρόνια. Μπορεί να ακολουθήσει περίοδος ύψεσης για πολλά χρόνια έως ότου κάνει την επανεμφάνισή της.

www.care.gr

ΑΡΤΗΡΙΑΚΗ ΥΠΕΡΤΑΣΗ

Σύντομη περιγραφή-ορισμός

Αρτηριακή υπέρταση(ΑΥ) είναι η κατ’ επανάληψη αύξηση της αρτηριακής πίεσης πάνω από τα ανώτερα φυσιολογικά όρια, τα οποία είναι 140 mmHg για την συστολική πίεση και 90mmHg για την διαστολή πίεση.

Παθογένεια

Η αρτηριακή υπέρταση είναι μία πολύ συνηθισμένη πάθηση που η συχνότητα της αυξάνει με την ηλικία. Υπολογίζεται ότι το 60% των ατόμων >60 ετών είναι υπερτασικά, ενώ κατά μέσο όρο το 20% των ενηλίκων χρειάζονται αντιμετώπιση.

Στο 90% των περιπτώσεων η ΑΥ χαρατηρίζεται ως ιδιοπαθής, δηλαδή δεν ανευρίσκεται κάποια συγκεκριμένη αιτία. Στο υπόλοιπο 10% χαρακτηρίζεται ως δευτεροπαθής, δηλαδή είναι αποτέλεσμα μίας άλλης παθήσεως. Οι κυριότερες αιτίες δευτεροπαθούς υπέρτασης είναι παθήσεις των νεφρών, στένωση της νεφρικής αρτηρίας, ενδοκρινολογικές παθήσεις (υπερθυρεοειδισμός – υποθυρεοειδισμός, υπεραλδοστερονισμός, νόσος Cushing, στένωση ισθμού αορτής, κατάχρηση αλκοόλ, ανεπάρκεια αορτικής βαλβίδος). Σημειώνεται ότι η δευτεροπαθής υπέρταση είναι συχνότερη σε νεότερες ηλικίες.


Κλινική εικόνα

Η ΑΥ στην πλειοψηφία των περιπτώσεων είναι ασυμπτωματική. Ενίοτε μπορεί να πρκαλεί κεφαλαλγίες, αίσθημα «βάρους» στην κεφαλή και στον αυχένα, εμβολές.

ΠΕΡΑΙΤΕΡΩ ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ
Από την στιγμή που τεκμηριωθεί η ύπαρξη ΑΥ ο περαιτέρω έλεγχος θα στραφεί :

α) προς τις πιθανές αιτίες δευτεροπαθούς ΑΥ αν υπάρχουν κλινικές υποψίες.
β) προς τον έλεγχο άλλων παραγόντων που η πιθανή συνύπαρξή τους επιταχύνει τις επιπλοκές της υπέρτασης, όπως σακχαρώδης διαβήτης, δυσλιπιδαιμία.
γ) στον έλεγχο των επιπλοκών της υπέρτασης με: βυθοσκόπηση οφθαλμών υπερηχογράφημα καρδιάς, δοκιμασία κοπώσεως.

Διάγνωση

Γίνεται με επανειλημμένες μετρήσεις της ΑΠ, ήτοι 2 μετρήσεις με διαφορά 5 λεπτών, μεταξύ τους και οι οποίες θα πρέπει να επαναληφθούν 3 φορές με μεσοδιάστημα 1 εβδομάδας. Σε όλες αυτές τις μετρήσεις για να τεκμηριωθεί η διάγνωση θα πρέπει η ΑΠ να είναι > 140/90 mmHg. Ως και 30% των ασθενών εμφανίζουν αυξημένη ΑΠ μόνο κατά την παρουσία του ιατρού, ενώ σε μετρήσεις οίκοι η ΑΠ είναι φυσιολογική (σύνδρομο άσπρης μπλούζας). Σ’ αυτές τις περιπτώσεις ενδείκνυται η μέτρηση ΑΠ οίκοι για λίγες ημέρες ή η χρησιμοποίηση 24ωρης καταγραφής ΑΠ με ένα ειδικό μηχάνημα.

Αντιμετώπιση

Περιλαμβάνει μία σειρά από υγιεινοδιαιτητικά μέτρα όπως μείωση πρόσληψης αλατιού, απώλεια σωματικού βάρους, διακοπή καπνίσματος, μείωση αλκοόλ, αερόβια άσκηση.

Αν τα παραπάνω μέτρα δεν φέρουν ικανοποιητικά αποτελέσματα χορηγούνται αντιϋπερτασικά φάρμακα, τα οποία περιλαμβάνουν διάφορες κατηγορίες (διουρητικά, β-αναστολείς αγγειοτασίνης ΙΙ, κεντρικός δρώντα, αντιυπερτασικά). Στις περιπτώσεις δευτεροπαθούς υπάρτασης, όπου είναι δυνατόν, η αντιμετώπιση στρέφεται και προς την υποκείμενη νόσο (π.χ. υπερθυρεοειδισμός, υπεραλδοστερονισμός).

Από διάφορες στατιστικές αναφέρεται ότι μόνο το 50 % των υπερτασικών λαμβάνει αγωγή και από αυτούς μόνο οι μισοί είναι καλά ρυθμισμένοι, δηλαδή τελικώς μόνο το 25% των υπερτασικών αντιμετοποίζονται επαρκώς.


ΕΠΙΠΛΟΚΕΣ

Η ΑΥ όταν παραμείνει για μεγάλο χρονικό διάστημα χωρίς αντιμετώπιση, ιδίως όταν συνυπάρχουν και άλλοι παράγοντες, όπως κάπνισμα, υπερλιπιδαιμία, σακχαρώδης διαβήτης, μπορεί να προκαλέσει αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο, στεφανιαία νόσο, καρδιακή ανεπάρκεια, ανεύρυσμα αορτής, νεφρική ανεπάρκεια.

www.care.gr

ΚΑΡΔΙΑΚΗ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑ-ΠΝΕΥΜΟΝΙΚΟ ΟΙΔΗΜΑ

Σύντομη περιγραφή-ορισμός

Είναι το σύνδρομο όπου η καρδιά αδυνατεί να παρέχει στους ιστούς ποσότητα αίματος ανάλογη με τις ανάγκες τους.

Παθογένεια

Η καρδιά είναι μία αντλία που δέχεται από τους ιστούς αίμα (διαστολική λειτουργία) και τους το ξαναστέλνει αφού πρώτα το οξυγονώσει στους πνεύμονες (συστολική λειτουργία). Οι παθήσεις που επηρεάζουν σημαντικά την μία ή την άλλη ή και τις δύο λειτουργίες της καρδιάς προκαλούν καρδιακή ανεπάρκεια. Αυτές είναι συνήθως η στεφανιαία νόσος, οι βαλβιδοπάθειες, ορισμένες συγγενείς καρδιοπάθειες, η παραμελημένη υπέρταση, οι μυοκαρδιοπάθειες. Αυτό που πρέπει να τονισθεί είναι ότι η καρδιά σαν όργανο έχει αρκετές εφεδρείες και ως εκ τούτου η προσβολή της από τις ως άνω παθήσεις πρέπει να είναι σημαντικού βαθμού για να εμφανισθεί το σύνδρομο της καρδιακής ανεπάρκειας.

ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΑ

Είναι από τα σημαντικότερα προβλήματα καθώς αποτελεί το τελικό στάδιο των περισσοτέρων καρδιακών παθήσεων όπως π.χ. στεφανιαίας νόσου, βαλβιδοπαθειών, μυοκαρδιοπαθειών. Υπολογίζεται ότι στις ΗΠΑ πάνω από 2.000.000 ασθενείς πάσχουν από Κ.Α. και 400.000 προστίθενται κάθε χρόνο, ενώ στην χώρα μας οι ασθενείς με Κ.Α. υπολογίζονται γύρω στις 100.000. Σημειωτέον ότι πρόκειται για πάθηση της τρίτης ηλικίας αφού το 10% των ασθενών στην 7η δεκαετία πάσχουν από Κ.Α., οπότε με την προοδευτική γήρανση του πληθυσμού αντιλαμβάνεται κανείς το μέγεθος του προβλήματος.

Κλινική εικόνα

Τα συμπτώματα της Κ.Α. είναι : δύσπνοια προσπαθείας και σε προχωρημένα στάδια και ηρεμίας, εύκολη κόπωση, καταβολή δυνάμεων. Από την κλινική εξέταση ο ιατρός μπορεί να βρεί διάφορα σημεία όπως : διάταση φλεβών τραχήλου, οιδήματα κάτω άκρων, καλπαστικό ρυθμό, υγρούς ρόγχους στους πνεύμονες.

Διάγνωση

Αποσκοπεί αφ’ ενός στην επιβεβαίωση του προβλήματος και τον καθορισμό του μεγέθους του και αφ’ ετέρου στην διερεύνηση της αιτίας. Ετσι χρησιμοποιούνται το ηλεκτροκαρδιογράφημα, η ακτινογραφία θώρακος, το υπερηχογράφημα καδιάς (που αποτελεί την σημαντικότερη εξέταση) και άν κριθεί απαραίτητο ο καθετηριασμός της καρδιάς. Παράλληλα γίνονται κάποιες βασικές εξετάσεις αίματος (γενική αίματος, ηλεκτρολύτες, ουρία – κρεατίνη) για να εφαρμοσθεί η κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή.

Αντιμετώπιση

Σε όλες τις περιπτώσεις Κ.Α. πρέπει να αναζητείται η αιτία και αν είναι δυνατόν να διορθώνεται (π.χ. αντικατάσταση βαλβίδος σε βαλβιδοπάθεια, αγγειοπλαστική ή by-pass σε στεφανιαία νόσο). Από τα υγιεινοδιαιτητικά μέτρα χρησιμότερα είναι η αποφυγή άλατος στην τροφή, η απώλεια βάρους και η ήπια αεροβική άσκηση (περπάτημα) σε συννενόηση πάντα με τον θεράποντα ιατρό. Φάρμακα που χρησιμοποιούμε είναι κυρίως διουρητικά, αναστολείς μετατρεπτικού ενζύμου και η δακτυλίτιδα. Αν κριθεί απαραίτητο δίδονται αντιπηκτικά και αντιαρρυθμικά ενώ τα τελευταία χρόνια όλο και περισσότερο εδραιώνεται η αξία των β-αναστολέων, φαρμάκων που η χρήση τους μέχρι προ 10ετίας εθεωρείτο απαγορευτική στην καρδιακή ανεπάρκεια. Τέλος, στα λίαν προχωρημένα στάδια και εφ’ όσον πληρούνται κάποιες προϋποθέσεις μοναδική θεραπεία απομένει η μεταμόσχευση καρδιάς.

ΠΡΟΓΝΩΣΗ

Η πρόγνωση της Κ.Α. εξαρτάται από το στάδιο στο οποίο βρίσκεται ο ασθενής. Υπάρχουν 4 στάδια με το 1ο(δύσπνοια σε συνηθισμένη προσπάθεια) να έχει την καλύτερη πρόγνωση και το 4ο στάδιο(δύσπνοια ηρεμίας) την χειρότερη.

ΠΝΕΥΜΟΝΙΚΟ ΟΙΔΗΜΑ

Σύντομη περιγραφή-ορισμός

Είναι η κατάσταση εκείνη κατά την οποία υπάρχει λίμναση του αίματος στους πνεύμονες λόγω αδυναμίας της καρδιάς να το προωθήσει στην περιφέρεια.

Παθογένεια

Είναι ένα οξύ κλινικό σύνδρομο που μπορεί να το προκαλέσουν μία σειρά από καταστάσεις όταν επιπροστεθούν σε μία ήδη πάσχουσα καρδιά. Τέτοιες καταστάσεις είναι : ισχαιμία του μυοκαρδίου, βραδυκαρδία ή ταχυαρρυθμία, υπερτασική κρίση, αιφνίδια βλάβη βαλβίδος, λήψη φαρμάκων που κατακρατούν άλατα (π.χ. κορτιζόνη) ή επηρεάζουν την λειτουργικότητα της καρδιάς (π.χ. β-αναστολείς).

Κλινική εικόνα

Το κύριο σύμπτωμα είναι η έντονη δύσπνοια που εμποδίζει τον ασθενή να παραμείνει σε ύπτια θέση (ορθόπνοια). Επίσης μπορεί να συνυπάρχει και η συμπτωματολογία από την αιτία που το προκάλεσε όπως προκάρδιο άλγος ή έντονο αίσθημα παλμών.

Διάγνωση

Γίνεται με την κλινική εξέταση κατά την οποία ανευρίσκονται υγροί ρόγχοι στους πνεύμονες συχνά με συνοδό βρογχόσπασμο. Βοηθητική στην διάγνωση είναι η ακτινογραφία θώρακος με χαρακτηριστικά ευρήματα, όπως και το ΗΚΓ, το οποίο βοηθά στη εύρεση της αιτίας (π.χ. εμφράγμα, ισχαιμία του μυοκαρδίου, ταχυαρρυθμία).

Αντιμετώπιση

Συνίσταται κυρίως στην ενδοφλέβια χορήγηση διουρητικών και δη της φουροσεμίδης. Ταυτόχρονα χρησιμοποιείται Ο2 και μία σειρά από φάρμακα ανάλογα με την περίπτωση όπως νιτρώδη, αμινοφυλλίνη, δακτυλίτιδα, αντιυπερτασικά (νιφεδιπίνη) και θετικά ινότροπα.


www.care.gr

ΑΡΡΥΘΜΙΕΣ-ΓΕΝΙΚΑ

Με τον όρο καρδιακή συχνότητα, εννοούμε την συχνότητα με την οποία συσπώνται οι κοιλίες της καρδιάς. Υπο φυσιολογικές συνθήκες το ερέθισμα που παράγεται στον φυσιολογικό βηματοδότη της καρδιάς – τον φλεβοκόμβο- ο οποίος βρίσκεται στο άνω τμήμα του δεξιού κόλπου, μεταδίδεται ανεμπόδιστα αρχικά στους κόλπους και στην συνέχεια στις κοιλίες με αποτέλεσμα την διαδοχική σύσπαση των κόλπων και των κοιλίων με την συχνότητα που καθορίζει ο φλεβοκόμβος.

Σε ορισμένες παθολογικές καταστάσεις υπάρχει διαταραχή της αγωγής σε κάποιο επίπεδο με αποτέλεσμα η καρδιακή συχνότητα (όπως αυτή ορίζεται από την συχνότητα των κοιλιών) να είναι μικρότερη από την συχνότητα του φλεβοκόμβου και των κόλπων (block).

Ενίοτε σε μερικές υπερκοιλιακές ταχυκαρδίες με λίαν αυξημένη κολπική συχνότητα (>200 σφ/λεπτό) υπάρχει ένα «φυσιολογικό» block – ο κολποκοιλιακός κόμβος – που επιτρέπει την κάθοδο προς τις κοιλίες ενός ερεθίσματος κάθε 2,3,4 ή και παραπάνω, ούτως ώστε η καρδιακή συχνότητα να κυμαίνεται εντός πιο λογικών ορίων (2:1, 3:1, 4:1 κ.ο.κ. κολποκοιλιακό blocker).

Σημειούται ότι οι αρρυθμίες παίρνουν το όνομά τους από την “πηγή” παραγωγής του ερεθίσματος(φλεβόκομβος>φλεβοκομβική,κόλποι>κολπική κοκ).

www.care.gr

ΔΙΑΤΑΤΙΚΗ ΜΥΟΚΑΡΔΙΟΠΑΘΕΙΑ- ΥΠΕΡΤΡΟΦΙΚΗ ΜΥΟΚΑΡΔΙΟΠΑΘΕΙΑ-ΠΕΡΙΟΡΙΣΤΙΚΗ ΜΥΟΚΑΡΔΙΟΠΑΘΕΙΑ

Αλλες ονομασίες

DCM, Dilated cardiomyopathy

Σύντομη περιγραφή-ορισμός

Είναι ένα σύνδρομο αγνώστου αιτιολογίας που χαρακτηρίζεται από διάταση των καρδιακών κοιλοτήτων και δυσλειτουργία της μίας ή και των δύο κοιλίων της καρδιάς.

Παθογένεια

Η αιτιολογία παραμένει άγνωστη αν και έχουν διατυπωθεί τρείς κυρίως θεωρίες ως προς το γενεσιουργό αίτιο : οικεγενείς και κληρονομικοί παράγοντες, ιογενής μυοκαρδίτιδα και άλλοι κυτταροτοξικοί παράγοντες (όπως το αλκοόλ) και ανοσιολογικοί μηχανισμοί. Τελευταία πάντως ολοένα και περισσότερες μελέτες επιβεβαιώνουν την άμεση σχέση της πάθησης με το DNA και τις χρωμοσωμιακές ανωμαλίες. Ιδιαίτερη αναφορά πρέπει να γίνει σε μία ειδική μορφή διατατικής μυοκαρδιοπάθειας την μυοκαρδιοπάθεια της κύησης η οποία συνήθως υποχωρεί μόνη της σε εβδομάδες ή μήνες μετά την κύηση αλλά επανεμφανίζεται σε νέα εγκυμοσύνη.

ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΗ ΑΝΑΤΟΜΙΚΗ

Συνήθως υπάρχει μεγάλη διάταση των 4 κοιλοτήτων της καρδιάς με προεξέχουσα την διάταση των κοιλών. Συχνά η καρδιά ζυγίζει πάνω από 600gr. Πολλές φορές μέσα στις κοιλότητες αναπτύσσονται θρόμβοι οι οποίοι μπορούν να αποσπασθούν και να προκαλέσουν πνευμονικές ή περιφερικές αρτηριακές εμβολές.


Κλινική εικόνα

Οι κλινικές εκδηλώσεις της νόσου είναι εκδηλώσεις καρδιακής ανεπάρκειας λόγω μείωσης καρδιακής παροχής και συμφόρησης του πνευμονικού αγγειακού δικτύου. Συγκεκριμένα οι ασθενείς παρουσιάζουν αδυναμία, κόπωση, ανικανότητα προς άσκηση, δύσπνοια ηπατομεγαλία, οιδήματα στα κάτω άκρα, στηθάγχη και τέλος οξύ πλευριτικό άλγος συνέπεια πνευμονικής εμβολής ή κοιλιακό άλγος σαν συνέπεια της ηπατομεγαλίας ή εμβολής σε σπλαχνικό αγγείο. Χαρακτηριστικό της κλινικής εικόνας είναι η σταδιακή εγκατάσταση των συμπτωμάτων αυτών.

Το ηλεκτροκαρδιογράφημα συχνά δείχνει φλεβοκομβική ταχυκαρδία, παθολογικά κύματα Q νεκρώσεως και διάφορες αρρυθμίες με συχνότερη την κολπική μαρμαρυγή στο 25%.

Η ακτινογραφία θώρακος δείχνει μεγαλοκαρδία και συμφόρηση των πνευμόνων.

Το υπερηχοκαρδιογράφημα είναι η βασικότερη διαγνωστική εξέταση γιατί πέρα από τις μετρήσεις των διατεταμένων κοιλοτήτων μας δίνει πληροφορίες και γαι την μειωμένη συσταλτικότητα του μυοκαρδίου και για την ύπαρξη ή μή ενδοκοιλοτικών θρόμβων.

Ο στεφανιογραφικός έλεγχος όπως και το σπινθηρογράφημα με θάλλιο είναι χρήσιμα γιατί αφ’ ενός επιβεβαιώνουν την διάγνωση και αφ’ ετέρου αποκλείουν την στεφανιαία νόσο ως αιτία (τότε θα επρόκειτο για ισχαιμική μυοκαρδιοπάθεια και όχι για διατατική μυοκαρδιοπάθεια αγνώστου αιτιολογίας).


Διάγνωση

Η διάγνωση τίθεται από την κλινική εικόνα την α/α θώρακος, την στεφανιογραφία και κυρίως το υπερηχογράφημα.

Αντιμετώπιση

Η αγωγή είναι αυτή της καρδιακής ανεπάρκειας με αναστολείς του μετατρεπτικού ενζύμου της αγγειοστατίνης, διουρητικά, δακτυλίτιδα και ινότροπα. Σε ιδιαίτερα διατεταμένες κοιλότητες με χαμηλό κλάσμα εξώθησης (<30%) και ιστορικό θρομβοεμβολικών φαινομένων απαραίτητη είναι η προσθήκη αντιπηκτικών. Τέλος εάν παρά τα παραπάνω ο ασθενής παραμένει συμπτωματικός σε ηρεμία τότε θα πρέπει να γίνει σκέψη για μεταμόσχευση καρδιάς με καλά σχετικά αποτελέσματα (πενταετής επιβίωση >70%). Τέλος, αν συνυπάρχουν κακοήθεις κοιλιακές αρρυθμίες ενίοτε κρίνεται απαραίτητη και η προσθήκη εμφυτεύσιμου απινιδωτή.

ΠΡΟΓΝΩΣΗ

Από την εμφάνιση των συμπτωμάτων η διάρκεια ζωής είναι από 6 μήνες εως μερικά έτη.

ΥΠΕΡΤΡΟΦΙΚΗ ΜΥΟΚΑΡΔΙΟΠΑΘΕΙΑ

Αλλες ονομασίες

HCM Hypertrophic cardiomyopathy, HOCM Hypertrophic obstructive cardiomyopathy

Σύντομη περιγραφή-ορισμός

Είναι μία πάθηση του μυοκαρδίου που χαρακτηρίζεται από “υπερβολική” υπερτροφία κάποιων τμημάτων του μυοκαρδίου η οποία συμβαίνει σε απουσία κάποιου αιτιολογικού για την υπερτροφία παράγοντα (όπως π.χ. στένωση αορτικής βαλβίδας).

Παθογένεια

Πολλές θεωρίες έχουν διατυπωθεί για την αιτιολογία μετά το 1950 όπου η νόσος μελετήθηκε επιστημονικά. Εχουν αναφερθεί σαν πιθανή αιτία η διάταξη των μυοκαρδιακών ινών, η υπενδοκάρδια ισχαιμία ή τέλος η ανώμαλη διέγερση της καρδιάς από την αφθονία κατεχολαμινών. Τελευταία όμως έχουν διαπιστωθεί σχέσεις της νόσου με συγκεκριμένες χρωμοσωματικές ανωμαλίες στα χρωμοσώματα 14, 1, 11, 15 που φαίνεται να είναι και η πιθανότερη αιτιολογία.

ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΗ ΑΝΑΤΟΜΙΑ

Υπάρχει αύξηση της μυοκαρδιακής μάζας ενώ οι καρδιακές κοιλότητες μένουν φυσιολογικές ή και μικρότερες από το κανονικό. Η υπερτροφία μπορεί να είναι διάχυτη ή εντετοπισμένη σε συγκεκριμένα τμήματα της καρδιάς π.χ. μεσοκοιλιακό διάφραγμα, κορυφή κλπ. Ειδικά το μεσοκοιλιακό διάφραγμα μπορεί να υπερτραφεί έως τα 30mm (ΦΤ<11). Τέλος οι κόλποι.
συνήθως είναι διατεταμένοι και υπερτροφικοί.


Κλινική εικόνα

Συνήθως οι άρρωστοι είναι ασυμπτωματικοί έως τα 30-40 και η πάθηση διαπιστώνεται σε τυχαίο ηλεκτροκαρδιογράφημα. Δυστυχώς υπάρχει και μία μικρή ομάδα που σαν πρώτη εκδήλωση έχουν αιφνίδιο θάνατο σε νεαρή ηλικία και κατά τη διάρκεια άσκησης ή αμέσως μετά. Από την στιγμή που η νόσος δώσει συμπτώματα αυτά είναι δύσπνοια (90%), στηθάγχη (75%) ή και συγκοπτικά επεισόδια. Αίσθημα παλμών, παροξυσμική νυκτερινή δύσπνοια, εμφανής συμφορητική καρδιακή ανεπαρκεια και ζάλη είναι λιγότερο συχνά αν και πιθανά συμπτώματα. Από την κλινική εξέταση υπάρχουν χαρακτηριστικά ευρήματα όπως το συστολικό φύσημα, ενώ χαρακτηριστικότατη είναι συνήθως η εικόνα στο ηλεκτροκαρδιογράφημα με υπερτροφία της αριστερής κοιλίας και ενίοτε υπερτροφία και των κόλπων. Συχνά παρατηρούνται γιγαντιαία αρνητικά Τ με υψηλά R στις προκάρδιες απαγωγές και εμφανή κύματα Q στο κατώτατο τοίχωμα.

Η α/α θώρακος δεν βοηθά ιδιαίτερα ενώ το υπερηχοκαρδιογράφημα παρουσιάζει χαρακτηριστικά ευρήματα με πάχος του μεσοκοιλιακού διαφράγματος πάνω από 15mm και οπωσδήποτε σχέση πάχους ΜΚΔ / οπίσθιο τοίχωμα >1,5. Ειδικά στις περιπτώσεις έκδηλης υπερτροφίας του μεσοκοιλιακού διαφράγματος ο χώρος εξόδου του αίματος από την αριστερή κοιλία στενεύει τόσο πολύ που αυξάνεται η ταχύτητα εξόδου του αίματος κατά πολύ. Αυτό έχει σαν συνέπεια λόγω μεγάλης ταχύτητας να δημιουργείται εκεί αρνητική πίεση που «ρουφάει» την μιτροειδή βαλβίδα και αποφράσσει έτσι τον χώρο εξόδου. Ετσι δημιουργείται αφ’ ενός ενδοκοιλοτική κλίση πίεσης που βοηθά στην εκτίμηση της σοβαρότητας της υπερτροφίας και αφ’ ετέρου λόγω της απόφραξης διακόπτεται η παροχή αίματος οδηγώντας πιθανά σε ένα προσυγκοπτικό ή συγκοπτικό επεισόδιο.


Διάγνωση

Αυτή τίθεται κυρίως με το υπερηχογράφημα και το ηλεκτροκαρδιογράφημα. Σπανιότερα χρησιμοποιείται και ο ηλεκτροφυσιολογικός έλεγχος για την εκτίμηση της πιθανότητας αιφνιδίου θανάτου.

Αντιμετώπιση

Υπάρχουν δύο κατευθύνσεις φαρμακευτική και χειρουργική. Στην χειρουργική γίνεται εκτομή όλου ή μέρους του υπερτροφικού τμήματος (συνήθως του μεσοκοιλιακού διαφράγματος) με στόχο την ανακούφιση των συμπτωμάτων. Φαρμακευτικά χρησιμοποιούνται οι β-αποκλειστές, μερικοί ανταγωνιστές ασβεστίου , η αμιοδαρόνη και η σοταλόγη. Τέλος μεγάλο όφελος έχουμε με την εμφύτευση ενός διπλοεστιακού μόνιμου βηματοδότη ο οποίος αλλάζοντας την χρονική σειρά διέγερσης της αριστερής κοιλίας μειώνει κατά πολύ την απόφραξη στον χώρο εξόδου. Αξίζει να αναφερθεί τέλος και μία άλλη μέθοδος που μειώνει την υπερτροφία με την έγχυση καθαρής αλκοόλης στο στεφανιαίο αγγείο που αιματώνει το υπερτροφικό τμήμα, οπότε η περιοχή αυτή νεκρώνεται.

ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

Η ετήσια θνησιμότητα είναι περίπου 1% ενώ η πιθανότητα αιφνίδιου θανάτου είναι περίπου 6% ανά έτος ειδικά στα παιδιά. Τα συμπτώματα μπορεί να μείνουν σταθερά ή και να βελτιωθούν για μία περίοδο 10-15 ετών, αλλά από την στιγμή που θα αναπτυχθεί κολπική μαρμαρυγή επιδεινώνονται ραγδαία. Τέλος σε ένα 10-15% των ασθενών θα εξελιχθεί σε διάταση και δυσλειτουργία, δηλαδή σε μία μορφή διατατικής μυοκαρδιοπάθειας.

ΠΕΡΙΟΡΙΣΤΙΚΗ ΜΥΟΚΑΡΔΙΟΠΑΘΕΙΑ

Αλλες ονομασίες

Restrictive cardiomyopathy

Σύντομη περιγραφή-ορισμός

Είναι μία σπανιότερη μυοκαρδιοπάθεια με χαρακτηριστικό το ότι τα καρδιακά τοιχώματα, είναι εξαιρετικά σκληρά και ανελαστικά προκαλώντας δυσχέρεια στην πλήρωση των κοιλιών κατά την φάση της διαστολής.

Παθογένεια

Α. Μυοκαρδιοπάθειες

1. Μη διηθητικές : Ιδιοπαθής Σκληροδερμία
2. Διηθητικές : Αμυλοείδωση, Σαρκοείδωση, νόσος Gaucher, νόσος Hurler
3. Αποθηκευτικές νόσοι : Αιμοχρωμάτωση, νόσος Fabry, εναπόθεση γλυκογόνου.

Β. Ενδομυοκαρδιακές

1. Ενδομυοκαρδιακή ίνωση
2. Υπερηωσινοφιλικό σύνδρομο
3. Καρκινοειδές
4. Μεταστατικοί καρκίνοι
5. Ακτινοβολία
6. Τοξικότητα από ανθρακυκλίνες


Κλινική εικόνα

Συνήθως εμφανίζεται δύσπνοια, αδυναμία, ανικανότητα προς άσκηση κλπ. Εκδηλώσεις αριστερής καρδιακής ανεπάρκειας. Σε προχωρημένα στάδια εμπλέκεται η κλινική εικόνα και με στοιχεία από δεξιά καρδιακή ανεπάρκεια όπως οίδημα, ασκίτης, ηπατομεγαλία, διόγκωση σφαγιτίδων κλπ.

Σε όλες πάντως τις περιπτώσεις, η νόσος χαρακτηρίζεται από μειωμένη ενδοτικότητα η «αδιαστολία» των κοιλιών, δυκολία δηλαδή στην επαρκή τους πλήρωση με αίμα ενώ η συστολική λειτουργία παραμένει ανεπηρέαστη.


Διάγνωση

Αυτή τίθεται με αποκλεισμό άλλων παθήσεων και ιδιαίτερα της συμπιεστικής παρικαρδίτιδας.

Αντιμετώπιση

Δεν υπάρχει ειδική θεραπεία (μόνον συμπτωματική αντιμετώπιση των εκδηλώσεων καρδιακής ανεπάρκειας με διουρητικά κ.α.) παρά μόνον σε καρδιοπάθεια από αιμοχρωμάτωση και εναπόθέση σιδήρου όπου η βελτίωση είναι άμεση με την αποσιδήρωση.

ΠΡΟΓΝΩΣΗ

Διαφέρει από μορφή σε μορφή. Συνήθως όμως είναι διαρκώς επιδεινούμενη νόσος με υψηλή θνησιμότητα.

www.care.gr

ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ ΣΤΑ ΠΑΙΔΙΑ

Σύντομη περιγραφή-ορισμός

Ο καρδιολογικός έλεγχος στα παιδιά είναι πολύ σημαντικός, γιατί παρ’ όλο που τα παιδιά αποτελούν μια πληθυσμιακή ομάδα όπου οι καρδιαγγειακές παθήσεις εμφανίζονται σε πολύ χαμηλή συχνότητα, εν τούτοις η τυχόν υπαρξή τους έχει τεράστιο οικογενειακό και κοινωνικό αντίκτυπο.

Ο καρδιολογικός έλεγχος περιλαμβάνει:
Α) Την λήψη ιστορικού, όπου εξετάζεται το ατομικό ιστορικό του παιδιού, το οικογενειακό ιστορικό και των δύο γονέων (με έμφαση στην υπάρξη καρδιοπάθειας σε μικρή ηλικία), η λήψη φαρμάκων καθώς και η ύπαρξη συμπτωμάτων. Ιδιαίτερη σημασία θα πρέπει να δίδεται σε συμπτώματα όμως προκάρδιο άλγος ή απώλεια αισθήσεων που εμφανίζονται κατά την διάρκεια σωματικής άσκησης.

Β) Την κλινική εξέταση για τυχόν ανεύρεση φυσημάτων ή άλλων σημείων που μπορεί να υποδηλώνουν μία καρδιοπάθεια.

Γ) Ηλεκτροκαρδιογράφημα

Αν με τον βασικό αυτό έλεγχο βρεθούν κάποια ύποπτα σημεία ενδεχόμενως να χρειαστεί περαιτέρω διερεύνηση (π.χ. υπερηχογράφημα καρδιάς, Holter ρυθμού, ακτινογραφία θώρακος).

Ο έλεγχος αυτός καλό είναι να επαναλαμβάνεται κάθε 2-3 χρόνια καθώς υπάρχουν κάποιες καρδιακές παθήσεις σπανιότατες μεν υπαρκτές δε (με κύριο εκπρόσωπο την υπερτροφική μυοκαρδιοπάθεια) που μπορεί να δώσουν τα πρώτα σημεία ύπαρξή τους στην ηλικία των 15 ετών, ενώ μέχρι τότε να μήν είχαν δώσει κανένα κλινικό, ηλεκτροκαδιογραφικό ή έστω και υπερηχογραφικό εύρημα. Η πρόοδος της γενετικής ελπίζεται ότι θα βοηθήσει πολύ στην διάγνωση και στην αντιμετώπιση αυτών των περιπτώσεων σε βρεφική ηλικία.

www.care.gr

ΑΝΕΥΡΥΣΜΑ ΑΟΡΤΗΣ

Σύντομη περιγραφή-ορισμός

Είναι γενικά μία παθολογική διάταση του αυλού της αορτής που αφορά σε ένα ή περισσότερα τμήματα του αγγείου.

Παθογένεια

Το ανεύρυσμα αναλόγως της εντόπισής του μπορεί να είναι διαφορετικής αιτιολογίας. Για τα ανευρύσματα της θωρακικής αορτής (το τμήμα της αορτής από την καρδιά έως το διάφραγμα) συχνότερα αιτία είναι : η κυστική νέκρωση (μία διαταρραχή στο μέσο χιτώνα του τοιχώματος της αορτής) συχνά σε συνδυασμό με σύνδρομο Marfan, η αθηροσκλήρωση ή αρτηριϊτιδα από λοίμωξη ή αυτοάνοσο νόσημα και ο διαχωρισμός (αυτόματος ή από τραύμα) που δημιουργεί διαχωριστικό ανεύρυσμα της αορτής. Για τα ανευρύσματα της κοιλιακής αορτής τα συχνότερα αίτια είναι η θηροσκλήρυνση και η υπέρταση.

ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ

Εδώ θα πρέπει να γίνει ο διαχωρισμός ανάμεσα στο αληθές ανεύρυσμα και το διαχωριστικό ανεύρυσμα. Στο μεν πρώτο υπάρχει διάταση του αυλού της αορτής ενώ στο δεύτερο η διάμετρος του αυλού παραμένει σταθερή αλλά το τοίχωμα της αορτής «σκίζεται» κατά μήκος δημιουργώντας έναν δεύτερο ψευδοαυλό μέσα στο τοίχωμα της αορτής.


Κλινική εικόνα

Ενα ανεύρυσμα μπορεί να διαδράμει ασυμπτωματικό (ιδίως αυτά της κοιλιακής αορτής). Συνήθως όμως εκδηλώνεται με πόνο στην κοιλιά ή το στήθος που αντανακλά και στην πλάτη. Υπάρχουν και άλλες εκδηλώσεις που ποικίλλουν ανάλογα με την εντόπιση του ανευρύσματος. Οταν δηλαδή, το ανεύρυσμα επεκτείνεται έως την έκφυση ενός αγγείου από την αορτή τότε αποφράσσει το αγγείο αυτό και έτσι μπορεί να παρουσιαστεί με στηθάγχη αν το ανεύρυσμα «πιάνει» τα στεφανιαία αγγεία, νεφρική ανεπάρκεια με ολιγουρία-ανουρία αν «πιάνει» τις νεφρικές αρτηρίες με εικόνα εμβολής των κάτω άκρων αν πιάνει τις λαγονιες αρτηρίες κλπ.

Τέλος το ανεύρυσμα μπορεί να παρουσιαστεί μέσω των επιπλοκών του που είναι καρδιακή ανεπάρκεια, αγγειακό, εγκεφαλικό επεισόδιο, σύνδρομο άνω κοίλης, οξεία δύσπνοια με αιμόπτυση, δυσφαγία κ.α.


Διάγνωση

Η διάγνωση πιθανολογείται από την κλινική συμπτωματολογία, αλλά επισήμως τεκμηριώνεται με απεικονιστικές μεθόδους δηλαδή αξονική τομογραφία, μαγνητική τομογραφία, ψηφιακή αορτογραφία, triplex (υπερηχογράφημα) αγγείων και τέλος με το διοισοφάγειο υπερηχογράφημα για τα ανευρύσματα της θωρακικής αορτής.

Αντιμετώπιση

Εαν δεν ραγεί στην οξεία φάση του ή δεν προκαλέσει άλλη επιπλοκή το ανεύρυσμα παρακολουθείται με διαδοχικές αξονικές τομογραφίες. Εαν διατηρεί ρυθμό ανάπτυξης εως 0.55 cm/έτος τότε δεν υπάρχει λόγος ιδιαίτερης ανησυχίας και επείγουσες χειρουργικής αντιμετώπισης. Εάν όμως αυξάνεται γρηγορότερα ή εάν πάνω από 4-5cm για την κοιλιακή αορτή και πάνω από 6cm για την θωρακική αορτή, τότε η μόνη αντιμετώπιση είναι η χειρουργική διόρθωση ή αντικατάσταση του αυλού με συνθετικό υλικό.

Στην συντηρητική θεραπεία συνιστάται κυρίως ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης ιδίως με την χρήση των β-αποκλειστών. Τελευταία χρησιμοποιούνται ενίοτε ειδικά stents τα οποία τοποθετούνται μέσα στον αυλό της αορτής και αποτελούν πλέον αυτά τον αυλό του αγγείου.

www.care.gr

Γρίππη

Αλλες ονομασίες

Ινφλουέντζα.

Σύντομη περιγραφή-ορισμός

Λοίμωξη με τον ιό της γρίππης.

Παθογένεια

Μεταδίδεται εύκολα με τα σταγονίδια της αναπνοής και του βήχα από άνθρωπο σε άνθρωπο. Το κρύο είναι ένας σημαντικότατος παράγοντας για την εμφάνιση της νόσου (αλλά και άλλων ιώσεων). Φαίνεται οτι σχετίζεται με κάποια ευαισθησία του ανοσολογικού μας συστήματος, που μας κάνει πιο ευάλωτους.Προκαλεί πνευμονία η οποία μπορεί να ακολουθηθεί απο δευτερογενείς λοιμώξεις που καταβάλουν τον ξενιστή.

ΣΕ ΤΙ ΔΙΑΦΕΡΕΙ ΑΠΟ ΤΟ ΚΟΙΝΟ ΚΡΥΟΛΟΓΗΜΑ;

Το κοινό κρυολόγημα οφείλεται και αυτό σε ιό (τον ιό του κοινού κρυολογήματος). Πάνω από 100 ιοί θεωρούνται οτι μπορούν να προκαλέσουν κοινό κρυολόγημα. Μεταδίδεται και αυτό με τα σταγονίδια της αναπνοής. Δεν είναι πάντα εύκολο να διακριθεί από τη γρίπη ελαφράς μορφής. Το κοινό κρυολόγημα όμως δεν παρουσιάζει τις βαρειές συστηματικές επιπλοκές που (σπάνια ευτυχώς) συνοδεύουν τη γρίππη. Το κοινό κρυολόγημα είναι νόσημα αποκλειστικά του ανθρώπου (και του πιθήκου). Δεν παρατηρείται σε άλλα θηλαστικά. Αντίθετα από γρίπη μπορεί να νοσήσουν πολλά θηλαστικά και πτηνά ακόμα.

Πρόληψη

Υπάρχει εμβόλιο για την γρίππη που χορηγείται ετησίως, ειδικά σε ευπαθείς ομάδες.Τι είναι όμως το εμβόλιο; Το εμβόλιο αποτελείται από νεκρούς ή εξασθενημένους ιούς που δεν είναι ικανοί να προκαλέσουν νόσο, αλλά είναι σε θέση να διεγείρουν το ανοσολογικό μας σύστημα να παράγει αντισώματα έναντι της γρίπης. Το εμβόλιο της γρίπης προστατεύει σε μεγάλο βαθμό (όχι απόλυτα) από τον ιό της γρίπης. Παρασκευάζεται κάθε χρόνο με βάση την εμπειρία του προηγούμένου έτους σε σχέση με το ποιά στελέχη του ιού έκαναν την εμφάνισή τους. Ετσι, το εμβόλιο πρέπει να γίνεται το φθινόπωρο (περίπου τον Οκτώβριο), ωστε να δοθεί στον οργανισμό ο απαραίτητος χρόνος να παράγει τα αντισώματα εκείνα που θα τον προστατέψουν στην περίοδο που ενδημεί η γρίπη (Δεκέμβριο έως Μάρτιο). Σύντομα αναμένεται να κυκλοφορήσει πλέον αποτελεσματικό εμβόλιο, που θα έχει τη μορφή ρινικού spray και όχι ενέσιμη, όπως τώρα.
Ποιοί πρέπει να κάνουν εμβόλιο της γρίπης; Το εμβόλιο της γρίπης πρέπει να γίνεται κάθε χρόνο. Τα άτομα που πρέπει να εμβολιάζονται είναι:

* Ατομα ηλικίας 65 ετών και άνω.
* Ατομα που υποφέρουν από χρόνια νοσήματα, ειδικά της καρδιάς ή των πνευμόνων.
* Ατομα που πάσχουν από διαβήτη ή σοβαρής μορφής αναιμία.
* Ατομα με μειωμένη δράση του ανοσολογικού συστήματος (είτε από κάποιο νόσημα είτε γιατί παίρνουν ανοσοκατασταλτικά φάρμακα).
* Επαγγελματίες του χώρου της Υγείας που έρχονται σε συχνή επαφή με τις παραπάνω ομάδες ατόμων.
Εκτός του εμβολίου μερικές φορές χορηγείται προληπτικάτο αντιικό αμανταδίνη.

Κλινική εικόνα

Πυρετός, ρίγη, βήχας και πονόλαιμος είναι τα αρχικά συμπτώματα. Στην συνέχεια εμφανίζονται δύσοσμα πτύελα και εικόνα πνευμονίας. Η συνήθης διάρκεια της νόσου είναι περίπου μια εβδομάδα αλλά μερικές φορές 2-3 ημέρες μετα απο το οξύ στάδιο της γρίππης εκδηλώνεται εκ νέου υψηλός πυρετός και βήχας. Αυτό είναι δηλωτικό δευτεροπαθούς πνευμονίας απο άλλη αιτία συνήθως σταφυλόκοκκο και είναι αρκετά βαρειά.

Διάγνωση

Με απομόνωση και καλλιέργεια του ιού και ανίχνευση αντισωμάτων στο αίμα.

Αντιμετώπιση

Η θεραπεία της γρίππης είναι συμπτωματική. Δεν υπάρχουν φάρμακα ειδικά για την καταπολέμηση του ιού. Το φάρμακο αμανταδίνη θεωρείται οτι έχει καλά αποτελέσματα ως αντι-ιικό φάρμακο, αλλά δίνεται σε ειδικές περιπτώσεις. Ετσι, παραμονή στο κρεβάτι, ζέστη, καλό φαγητό, πολλά φρούτα (που έχουν βιταμίνες), υγρά και αντιπυρετικά αποτελούν τη βάση για την αντιμετώπιση της γρίππης. Οταν νιώσετε οτι 'κολλήσατε γρίππη' καλέστε το γιατρό σας. Αυτός θα κρίνει από τη βαρύτητα των συμπτωμάτων, την ηλικία σας και τα άλλα προβλήματα υγείας (αν υπάρχουν) αν θα χρειαστεί κάτι παραπάνω από την κλασσική συντηρητική αγωγή.
Πρέπει να χορηγούνται αντιβιοτικά; Η γρίππη προκαλείται από ιό και όχι από μικρόβιο. Ετσι - όπως συχνά λέγεται αλλά σπάνια εφαρμόζεται - τα αντιβιοτικά δεν έχουν θέση στη θεραπεία της γρίππης. Εξαίρεση στον κανόνα αυτό αποτελούν άτομα που κινδυνεύουν να αναπτύξουν επιπλοκές της γρίππης (με κυριότερη την πνευμονία). Πρόκειται για ασθενείς με χρόνια νοσήματα κυρίως του αναπνευστικού, πολύ ηλικιωμένα άτομα ή ασθενείς με κάποιου βαθμού ανοσοκαταστολή.

ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΞΑΝΑΚΟΛΛΗΣΩ ΓΡΙΠΠΗ;

Η απάντηση είναι ναι, κι αυτό για δύο κυρίως λόγους. Ο ένας είναι οτι η γρίππη προκαλείται από πολλά στελέχη (παραλλαγές) του ιού. Δεν είναι ένας μόνο στέλεχος που ενοχοποιείται. Ο άλλος λόγος είναι οτι ο ιός μπορεί να μεταλλαχθεί και να προκαλέσει και πάλι νόσο, μιας και το ανοσολογικό μας σύστημα δεν θα τον αναγνωρίζει. Γι΄ αυτό και η γρίπη λέγεται εύστοχα 'πονηρός' ιός...!

www.care.gr

Ιλαρά-Ανεμευλογιά- Ερπης επιχείλιος- Ερπης επιχείλιος-Ερπης ζωστήρ-
Ερπητική εγκεφαλίτιδα

Σύντομη περιγραφή-ορισμός

Μόλυνση με τον ιό της ιλαράς.

Παθογένεια

Μεταδίδεται με σταγόνες ρινοφαρυγγικών εκκρίσεων. Είναι πολύ μεταδοτική νόσος και προκαλεί συχνές επιδημίες στους εφήβους και νέους ενήλικες. Προκαλεί συστηματική νόσο και ιαιμία (είσοδος του ιού στο αίμα).

Πρόληψη

Υπάρχει εμβόλιο με ζωντανό εξασθενημένο ιό που γίνεται τον 15 μήνα της ζωής και θεωρείται υποχρεωτικός. Σε ανοσοκατασταλμένα άτομα συνιστάται παθητική ανοσοποίηση.

Κλινική εικόνα

Πυρετός, αίσθημα κακουχίας, έντονος βήχας, κηλίδες στο στόμα και εξάνθημα σε όλο το σώμα. Η νόσος συνήθως είναι αυτοπεριοριζόμενη αλλά μερικές φορές επιπλέκεται με λαρυγγίτιδα, πνευμονία, ςγκεφαλομυελίτιδα και σπάνια απειλεί και την ζωή.

Διάγνωση

Ειδικές εξετάσεις αίματος που προσδιορίζουν τα αντισώματα (ορολογικές) και καλλιέργειες του ιού.

Αντιμετώπιση

Δεν υπάρχουν ειδικά φάρμακα. Σε δύσκολες περιπτώσεις χορηγείται γ-ανοσοσφαιρίνη για παθητική ανοσοποίηση.

Ανεμευλογιά

Σύντομη περιγραφή-ορισμός

Μόλυνση για πρώτη φορά με τον ιό του έρπητος ζωστήρος που ανήκει στην ομάδα των ερπητοιών.

Παθογένεια

Ο ιός μεταδίδεται με την εισπνοή μολυσμένων σταγονίδιων και γενικά με την επαφή με βιολογικά υγρά. Μετά δύο με τρείς εβδομάδες εκδηλώνεται η νόσος. Ο ιός παραμένει έκτοτε για πάντα στο σώμα, μερικές δε φορές επανενεργοποιείται και προκαλεί τον έρπητα ζωστήρα.

Πρόληψη

Δεν υπάρχει εμβόλιο.

Κλινική εικόνα

Αρχικά εκδηλώνεται πυρετός και ατονία και εμφανίζονται κηλίδες και φυσαλίδες (φουσκάλες) σε όλο το σώμα και χαρακτηριστικά και στο τριχωτό της κεφαλής. Η νόσος είναι συνήθως καλοήθης και αυτοπεριορίζεται. Σπάνια επιπλέκεται με μηνιγγίτιδα, αρθρίτιδα και πνευμονίτιδα.

Διάγνωση

Με την χαρακτηριστική κλινική εικόνα που περιλαμβάνει φυσαλίδες σε όλο το σώμα και το τριχωτό της κεφαλής.

Αντιμετώπιση

Σε βαρειές μόνο περιπτώσεις χορηγείται ακυκλοβίρη.

Ερπης επιχείλιος

Αλλες ονομασίες

Λοίμωξη απο έρπη τύπου 1.

Σύντομη περιγραφή-ορισμός

Μόλυνση με τον ιό του έρπητα τύπου 1.

Παθογένεια

Ο ιός του έρπητος τύπου 1 όταν μολύνει αρχικά τον ξενιστή προκαλεί φαρυγγίτιδα και ουλοστοματίτιδα με πυρετό. Μετά την πρωτοπαθή λοίμωξη ο ιός παραμένει στο σώμα του ξενιστή και επανενεργοποιείται σε κάθε περίπτωση μείωσης της αμυντικής δυνατότητας.

Κλινική εικόνα

Κατά την διάρκεια της πρωτοπαθούς λοίμωξης παρουσιάζεται φαρυγγίτιδα και ουλοστοματίτιδα, πυρετός, αδιαθεσία και μυαλγίες. Σε επανενεργοποιήση της λοίμωξης εκδηλώνονται βλάβες στα χείλη και στο εσωτερικό του στόματος. Σε ανοσοκατασταλμένους (μεταμοσχευμένους, ασθενείς με AIDS) μπορεί ωα προκληθεί σοβαρή βλεννογονίτιδα και διασπορά στα σπλαχνικά όργανα.

Διάγνωση

Γίνεται με ειδική μικροσκοπική εξέταση των κυττάρων της βλάβης και ανοσοφθορισμό.

Αντιμετώπιση

Χορηγείται ακυκλοβίρη

Ερπης γεννητικών οργάνων

Αλλες ονομασίες

Έρπης τύπου ΙΙ.

Σύντομη περιγραφή-ορισμός

Σεξουαλικώς μεταδιδόμενο νόσημα, που προκαλείται από λοίμωξη απο τον ιό του έρπητος τύπου ΙΙ.

Παθογένεια

Η λοίμωξη είναι σεξουαλικά μεταδιδόμενη, Ο ιός μετά την εισοδό του στο σώμα προχωρά και εγκαθίσταται μόνιμα στα νευρικά γάγγλια της οσφυικής και της ιερής χώρας. Σε κάθε υποτροπή ο ιός απο εκεί κατέρχεται και εκδηλώνεται στην περιοχή των γεννητικών οργάνων και του πρωκτού με έλκη.

Πρόληψη

Η προφύλαξη απο την νόσο βασίζεται στην χρήση προφυλακτικού κατά την σεξουαλικη επαφή. Ας σημειωθεί οτι για να περιορισθεί η πιθανότητα μόλυνσης το προφυλακτικό πρέπει να είναι καλής ποιότητος, ελαστικό και να χρησιμοποιηθεί με τον κατάλληλο τρόπο απο την άρχη της σεξουαλικής επαφής.

Κλινική εικόνα

Κατά την πρώτη είσοδο του ιού στο σώμα παρουσιάζεται αδιαθεσία πόνος τοπικός, κνησμός δυσουρικά ενοχλήματα και διόγκωση βουβωνικών λεμφαδένων. Στις περισσότερες γυναίκες συμμετέχει η ουρήθρα και ο τράχηλος. Τα συμπτώματα υποχωρούν μετά μερικές εβδομάδες.Στο 90% των περιπτώσεων υπάρχει υποτροπές που εκδηλώνονται κυρίως με έλκη και πόνο στα γεννητικά όργανα και τον πρωκτό. Σπάνιες επιλοκές της νόσου είναι βλάβη του νευρικου συστήματος που προκαλεί ακράτεια ούρων και κοπράνων παραισθησίες και ανικανότητα.

Διάγνωση

Γίνεται με ανεύρεση μολυνθέντων κυττάρων απο ξέσματα της βλάβης και στην συνέχεια με ανοσοφθορισμό. Χρησιμοποιούνται και εξετάσεις αίματος που είναι χρήσιμες μόνο στην διάγνωση της πρώτης λοίμωξης.

Αντιμετώπιση

Το φάρμακο εκλογής είναι η ακυκλοβίρη συστηματικά και τοπικά.

Ερπης ζωστήρ

Αλλες ονομασίες

Ζωστήρας.

Σύντομη περιγραφή-ορισμός

Επανενεργοποίηση της λοίμωξης με τον ιό του έρπητα ζωστήρα που βρίσκεται σε λανθάνουσα κατάσταση.

Παθογένεια

Ο ιός του έρπητα ζωστήρα όταν μολύνει για πρώτη φορά τον άνθρωπο προκαλεί ανεμευλογιά. Στην συνέχεια ο ιός καταφεύγει στα νωτιαία γάγγλια και παραμένει σε λανθάνουσα κατάσταση. Σε κάθε περίπτωση ελάττωσης του αμυντικού συστήματος του ξενιστή ο ιός επανενεργοποιείται και προκαλεί την νόσο του έρπητα ζωστήρα.

Πρόληψη

Υπάρχει η ειδική ανοσοσφαιρίνη της ανεμευλογιάς (VZIG) που χορηγείται σε ασθενείς με ανοσοανεπάρκεια.

Κλινική εικόνα

Η νόσος εκδηλώνεται με πόνο, εξάνθημα και φυσαλλίδες εντοπισμένο σε μιά περιοχή του δέρματος. Ο πόνος μπορεί να παραμείνει επι μακρό χρονικό διάστημα μετά την εξαφάνιση του εξανθήματος και χρειάζεται ειδικη αντιμετώπιση με αναλγητικά.
Η νόσος μπορεί να εκδηλωθει στον οφθαλμό και τότε υπάρχει άμεσος κίνδυνος για απώλεια της όρασης.

Διάγνωση

Με την χαρακτηριστική κλινική εικόνα των φυσσαλίδων και του πόνου εντοπισμένων σε μια περιοχή του σώματος. Η μικροσκοπική εξέταση των επιχρισμάτων των φυσσαλίδων αναδεικνύει χαρακτηριστικά κύτταρα.

Αντιμετώπιση

Χορηγείται ακυκλοβίρη η βαλασυκλοβίρη. Σε περίπτωση οφθαλμικού έρπητα ζωστήρα χορηγούνται ακόμη τοπικά αντιικά και ατροπίνη.

Ερπητική εγκεφαλίτιδα

Σύντομη περιγραφή-ορισμός

Μόλυνση του κεντρικού νευρικού συστήματος με τον ιό του έρπητα τύπου 1.

Παθογένεια

Διείσδυση του ιού δια των μηνίγγων στο κεντρικό νευρικό σύστημα και πρόκληση μονίμων βλαβών και θανάτου.

ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΑ

Είναι η συχνότερη αιτία σποραδικής (μη επιδημικής) εγκεφαλίτιδας στις ΗΠΑ.

Κλινική εικόνα

Οξεία έναρξη πυρετού, κεφαλαλγίας,ληθαργικότητας. Η νόσος απειλεί άμεσα την ζωή.

Διάγνωση

Με βιοψία εγκεφάλου.

Αντιμετώπιση

Με μεγάλες δόσεις ακυκλοβίρης και βιδαραβίνης ενδοφλεβίως.

www.care.gr

Ηπατίτιδα A,B,C,E

Ηπατίτιδα A

Αλλες ονομασίες

Λοιμώδης ηπατίτις, λοιμώδης ηπατίτιδα.

Σύντομη περιγραφή-ορισμός

Λοίμωξη απο τον ιό της ηπατίτιδας Α.

Παθογένεια

Ο ιός της ηπατίτιδας Β μεταδίδεται απο την κοπρανοστοματική οδό και συνήθως εκδηλώνεται με επιδημίες. Ο ιός εισβάλλει σε όλο το σώμα αλλά προσβάλλει κυρίως το ήπαρ. ΄χει σχεδόν πάντα καλή έκβαση.

Πρόληψη

Η τήρηση των γενικών κανόνων υγιεινής πχ πλύσιμο χεριών, πλύσιμο λαχανικών και φρούτων, καθαρές τουαλέτες κα εμποδιζουν την εξαπλωση της νόσου . Υπάρχει ακόμη εμβόλιο κατά του ιου που συνιστάται σε ορισμένες μόνον περιπτώσεις.

Κλινική εικόνα

Στην αρχή παρουσιάζεται κακουχία, ανορεξία, μυαλγία, εύκολη κόπωση, ναυτία, έμετοι και πυρετός. Βαθμιαία παρουσιάζεται πόνος στο άνω δεξιά τμήμα της κοιλιάς, ανορεξία, ίκτερος, ηπατομεγαλία και σπληνομεγαλία (οξεία ηπατίτιδα). Μετά 2 -6 εβδομάδες περίπου, εμφανίζονται σημεία ανάρρωσης και βαθμιαία επανέρχεται η όρεξη, υποχωρεί ο ίκτερος και ο πυρετός.
Σπάνιοτατα η νόσος μπορεί απο την πρώτη στιγμή της λοίμωξης να ακολουθήσει πολυ επιθετική μορφή (κεραυνοβόλος μορφή) με νέκρωση του ήπατος και να προχωρήσει σε κώμα και ενδεχομένως θάνατο.

Διάγνωση

Γίνεται με την ανεύρεση αντισωμάτων κατα του ιού στο αίμα.

Αντιμετώπιση

Δεν υπάρχει ικανοποιητική θεραπεία μέχρις στιγμής, όμως στις περισσότερες περιπτώσεις η νόσος έχει καλή εξέλιξη. Στα μέτρα που λαμβάνονται κατά τη φάση της οξείας νόσου είναι κλινοστατισμός και ανάπαυση, αποφυγή λίπους και αλατιού στην τροφή. Η νόσος έχει άριστη πρόγνωση.

Ηπατίτιδα B

Σύντομη περιγραφή-ορισμός

Μόλυνση απο τον ιό της ηπατιτίδας Β.

Παθογένεια

Ο ιός της ηπατίτιδας Β μεταδίδεται σεξουαλικά, και γενικά με την ανταλλαγή βιολογικών υγρών απο άνθρωπο σε άνθρωπο (πχ αίμα). Μεταδίδεται ακόμη και απο την μητέρα στο παιδί. Ο ιός εισβάλλει σε όλο το σώμα αλλά προσβάλλει κυρίως το ήπαρ.

ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΑ

Ο ιός εμφανίζει μεγάλη επικράτηση στους ομοφυλοφίλους και στους χρήστες ενδοφλεβίων ναρκωτικών. Οι χρόνιοι φορείς είναι σημαντικη δεξαμενή της λοίμωξης.

Πρόληψη

Ο έλεγχος των μεταγγίσεων (εκτός των εξετάσεων πρέπει να αποκλείωνται απο την αιμοδοσία κάθε αιμοδότης που είχε πρόσφατα ύποπτη σεξουαλική σχέση), η χρήση βελονών μίας χρήσεως, η χρήση προφυλακτικου στις σεξουαλικές σχέσεις και το εμβόλιο. Επιπρόσθετα η χορήγηση υπεράνοσης γ σφαιρίνης μπορεί να είναι προστατευτική αν χορηγηθεί σε μεγάλες δόσεις μετά απο μόλυνση με τον ιό.

Κλινική εικόνα

Στην αρχή παρουσιάζεται κακουχία, ανορεξία, μυαλγία, εύκολη κόπωση, ναυτία, έμετοι και πυρετός. Βαθμιαία παρουσιάζεται πόνος στο άνω δεξιά τμήμα της κοιλιάς, ανορεξία, ίκτερος, ηπατομεγαλία και σπληνομεγαλία (οξεία ηπατίτιδα). Μετά 2 εβδομάδες περίπου, εμφανίζονται σημεία ανάρρωσης και βαθμιαία επανέρχεται η όρεξη, υποχωρεί ο ίκτερος και ο πυρετός. Σε 10% των ασθενών η ηπατιτιδα μεταπίπτει σε χρόνια (χρονία ηπατίτιδα) και οι ίδιοι γίνονται χρόνιοι φορείς.
Σπάνια η νόσος μπορεί απο την πρώτη στιγμή της λοίμωξης να ακολουθήσει πολυ επιθετική μορφή ( κεραυνοβόλος μορφή) με νέκρωση του ήπατος και να προχωρήσει σε κώμα και ενδεχομένως θάνατο.

Διάγνωση

Το αυστραλιανό αντιγόνο και οι δείκτες ηπατίτιδος στο αίμα, θέτουν τη διάγνωση και δείχνουν το στάδιο της νόσου που είναι ο άρρωστος.

Αντιμετώπιση

Δεν υπάρχει ικανοποιητική θεραπεία μέχρις στιγμής, όμως στις περισσότερες περιπτώσεις η νόσος έχει καλή εξέλιξη. Στα μέτρα που λαμβάνονται είναι κλινοστατισμός και ανάπαυση, αποφυγή λίπους και αλατιού στην τροφή, και χορήγηση της ουσίας νεβιραπίνης και πιθανώς κορτιζόνης στην κεραυνοβόλο μορφή. Στην κεραυνοβόλο μορφή που απειλεί την ζωή γίνεται μεταμόσχευση ήπατος. Οι χρόνιοι φορείς πρέπει να παρακολουθούνται τακτικά με εξετάσεις που περιλαμβάνουν και τις τρανσαμινάσες.

Μερικοί εκ των χρονίων φορέων μπορεί εκδηλώσουν μετά απο πολλά χρόνια κίρρωση η νεόπλασμα του ήπατος, γιαυτό το λόγο η συχνή παρακολούθηση τους είναι αναγκαία.

Ηπατίτιδα C

Αλλες ονομασίες

Ηπατίτιδα μη Α μη Β.

Σύντομη περιγραφή-ορισμός

Μόλυνση απο τον ιό της ηπατιτίδας C.

Παθογένεια

Ο ιός της ηπατίτιδας Β μεταδίδεται σεξουαλικά, και γενικά με την ανταλλαγή βιολογικών υγρών απο άνθρωπο σε άνθρωπο (πχ αίμα). Μεταδίδεται ακόμη και απο την μητέρα στο παιδί. Ο ιός εισβάλλει σε όλο το σώμα αλλά προσβάλλει κυρίως το ήπαρ.

ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΑ

Ο ιός εμφανίζει μεγάλη επικράτηση στους ομοφυλοφίλους και στους χρήστες ενδοφλεβίων ναρκωτικών δεν περιορίζεται όμως μόνο σε αυτές τις ομάδες. Οι χρόνιοι φορείς είναι σημαντική δεξαμενή της λοίμωξης.

Πρόληψη

Ο έλεγχος των μεταγγίσεων (εκτός των εξετάσεων πρέπει να αποκλείωνται απο την αιμοδοσία κάθε αιμοδότης που είχε πρόσφατα ύποπτη σεξουαλική σχέση), η χρήση βελονών μίας χρήσεως, η χρήση προφυλακτικου στις σεξουαλικές σχέσεις. Επιπρόσθετα η χορήγηση υπεράνοσης γ σφαιρίνης μπορεί να είναι προστατευτική αν χορηγηθεί σε μεγάλες δόσεις μετά απο μόλυνση με τον ιό.

Κλινική εικόνα

Στην αρχή παρουσιάζεται κακουχία, ανορεξία, μυαλγία, εύκολη κόπωση, ναυτία, έμετοι και πυρετός. Βαθμιαία παρουσιάζεται πόνος στο άνω δεξιά τμήμα της κοιλιάς, ανορεξία, ίκτερος, ηπατομεγαλία και σπληνομεγαλία (οξεία ηπατίτιδα). Μετά 2 εβδομάδες περίπου, εμφανίζονται σημεία ανάρρωσης και βαθμιαία επανέρχεται η όρεξη, υποχωρεί ο ίκτερος και ο πυρετός. Σε πολλούς ασθενείς η ηπατιτιδα μεταπίπτει σε χρόνια (χρονία ηπατίτιδα).
Σπάνια η νόσος μπορεί απο την πρώτη στιγμή της λοίμωξης να ακολουθήσει πολυ επιθετική μορφή (κεραυνοβόλος μορφή) με νέκρωση του ήπατος και να προχωρήσει σε κώμα και ενδεχομένως θάνατο.

Διάγνωση

Γίνεται με την ανεύρεση αντισωμάτων κατα του ιού στο αίμα.

Αντιμετώπιση

Δεν υπάρχει ικανοποιητική θεραπεία μέχρις στιγμής, όμως στις περισσότερες περιπτώσεις η νόσος έχει καλή εξέλιξη. Στα μέτρα που λαμβάνονται είναι κλινοστατισμός και ανάπαυση, αποφυγή λίπους και αλατιού στην τροφή, και χορήγηση της ουσίας νεβιραπίνης και πιθανώς κορτιζόνης στην κεραυνοβόλο μορφή. Στην κεραυνοβόλο μορφή που απειλεί την ζωή γίνεται μεταμόσχευση ήπατος. Οι χρόνιοι φορείς πρέπει να παρακολουθούνται τακτικά με εξετάσεις που περιλαμβάνουν και τις τρανσαμινάσες.

Ηπατίτιδα Ε

Σύντομη περιγραφή-ορισμός

Μόλυνση απο τον ιό της ηπατιτίδας Ε.

Η νόσος είναι αρκετά συχνή σε μερικές χώρες της Ασίας και της Αφρικής ακόμη και απο την ηπατίτιδα Α. Είναι εξαιρετικά επικίνδυνος σε εγκύους με θνησιμότητα έως 20%. Υπάρχει εμβόλιο που γινεται σε ορισμένες κατηγορίες πληθυσμου σε αυτές τις χώρες.

www.care.gr

AIDS

Αλλες ονομασίες

Σύνδρομο επίκτητης ανοσολογικής ανεπάρκειας.

Σύντομη περιγραφή-ορισμός

Μόλυνση με τον ιό HIV και εκδήλωση μετά μικρό η μεγάλο διάστημα ανοσολογικής ανεπάρκειας.

Παθογένεια

Η νόσος έχει συνήθως μακρά λανθάνουσα περίοδο (χωρίς εκδηλώσεις) και μεταδίδεται με την γενετήσια επαφή, το αίμα η τα προιόντα του αίματος. Οφείλεται σε ένα ιό της ομάδας των ρετροιών που προσβάλλει τα Τ λεμφοκύτταρα του αμυντικού συστήματος. Αυτά τα κύτταρα είναι τα στρατηγικά κύτταρα άμυνας του οργανισμού τα οποία βαθμιαία καταστρέφονται. Αυτό προκαλεί την 'απογύμνωση' του οργανισμού με αποτέλεσμα να καθίσταται έρμαιος διαφόρων σπανίων λοιμώξεων (ευκαιριακών λοιμώξεων).

ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΑ

Το σύνδρομο αυτό έχει αναγνωρισθεί απο το 1979-1980. Προσβάλλει κυρίως τους ομοφυλόφιλους η αμφοτεροφυλόφιλους άνδρες με πολλαπλούς συντρόφους, άτομα που κάνουν κατάχρηση ενδοφλεβίων ναρκωτικών, Αφρικανούς και Αιτινούς, και πολυμεταγγιζόμενους. Μεταδίδεται ακόμη και απο την μητέρα στο παιδί.

Πρόληψη

Το κυριότερο μέσο προφύλαξης είναι η υπεύθυνη σεξουαλική ζωή και οι μονογαμικές σχέσεις. Επιπρόσθετα η προφύλαξη απο την νόσο βασίζεται στην χρήση προφυλακτικού κατά την σεξουαλική επαφή. Ας σημειωθεί οτι για να περιορισθεί η πιθανότητα μόλυνσης το προφυλακτικό πρέπει να είναι καλής ποιότητος, ελαστικό και να χρησιμοποιηθεί με τον κατάλληλο τρόπο απο την άρχη της σεξουαλικής επαφής. Δεν υπάρχουν ασφαλείς σεξουαλικές πρακτικές αλλά σεξουαλικές επαφές με μεγαλύτερο και μικρότερο κίνδυνο.

Κλινική εικόνα

Μετά την μόλυνση εμφανίζεται μερικές φορές διάχυτη λεμφαδενοπάθεια, καταβολή, μικρός πυρετός, και συμπτώματα που μοιάζουν με λοίμωξη αναπνευστικού. Τα συμπτώματα συνήθως υποχωρούν μετα μερικές ημέρες και ο μολυνθείς εισέρχεται στη λανθάνουσα φάση. Σε αυτή την φάση δεν εκδηλώνει κανένα σύμπτωμα, αλλά η εξέταση αίματος πιστοποιεί οτι είναι οροθετικός. Μετά 1-10 χρόνια εμφανίζεται απώλεια βάρους, διάρροια, πυρετό και λεμφαδενοπάθεια, μυκητίαση στόματος και βλεννογόνων. Αυτά τα συμπτώματα και σημεία υποδηλώνουν την έναρξη του AIDS. Μια αιφνίδια μεταβολή σε οξεία βαριά νόσο πυροδοτείται συχνά απο ευκαιριακή λοίμωξη. Μεταξύ των συνηθέστερων ευκαιριακών μικροοργανισμών και των κλινικών εκδηλώσεων τους περιλαμβάνονται η Pneumocystis carinii (πνευμονία), το Toxoplasma gondii (εγκεφαλική μάζα), το Cryptosporidium sp (διάρροια), η Candida sp(μηνιγγίτιδα), o ιός του απλού έρπητα, ο ιός της ανεμευλογιάς (βλάβες του δέρματος και των βλεννογόνων) και τα Mycobacterium tuberculosis-Mycobacterium avium intracellulare (φυματίωση, πνευμονία, διασπορά σε όλο το σώμα). Έχουν ανευρεθεί επίσης πολλοί άλλοι μικροοργανισμοί. Οι συνηθέστεροι καρκίνοι είναι το σάρκωμα του Kaposi και τα λεμφώματα.

Διάγνωση

Η διάγνωση του συνδρόμου γίνεται με την ανίχνευση ελαττωμένου αριθμού ειδικών Τ λεμφοκυττάρων (Τ4) που προσβάλλονται απο τον ιό και απο την παρουσία ευκαιριακών λοιμώξεων. Στην αρχική περίοδο μετά την μόλυνση και πριν την εκδήλωση του συνδρόμου (λανθάνουσα περίοδος) ανιχνεύονται αντισωμάτα κατα του ιού στο αίμα αλλά και ο αριθμός των σωματιδίων του ιού που κυκλοφορεί.

Αντιμετώπιση

Δεν υπάρχει αποτελεσματική θεραπεία για την νόσο, ωστόσο νεώτερα φάρμακα και συνδυασμοί πετυχαίνουν συχνά να σταματήσουν την εξέλιξη της νόσου. Τα χορηγούμενα φάρμακα χωρίζονται σε δύο κατηγορίες αυτά που στρέφονται κατά του ιού και αυτά που προστατεύουν κατα των ευκαιριακών λοιμώξεων. Στην πρώτη κατηγορία υπάγονται η ζιδοβουδίνη, η διδανοσίνη,η ζαλκιταβίνη, η σταβουδίνη, η λαμιβουδίνη, η σακιναβίρη, η ινδιναβίρη, η ριτοναβίρη, η νελφιναβίρη και η νεβιραπίνη. Στην δεύτερη κατηγορία υπάγεται η προφύλακτική αγωγή κατά της πνευμονίας απο Pneumocystis carinnii (τριμεθοπρίμη /σουλφομεθοξαζόλη η δαψόνη η πενταμιδίνη), κατά της φυματίωσης (ισονιαζίδη και πυριδοξίνη), κατά του τοξοπλάσματος και κατα του Mycobacterium avium intracellulare. Περιλαμβάνεται ακόμη θεραπευτική αγωγή κατά των ευκαιριακών λοιμώξεων.

AIDS και HIV λοίμωξη

Ο ιός HIV1 είναι ένας ιός που προσβάλλει τον άνθρωπο μόνον. Μολύνει τα λεμφοκύτταρα τύπου Τ4 και βαθμιαία τα καταστρέφει. Κατά την περίοδο αυτή ο ασθενής δεν έχει κανένα σύμπτωμα όμως στο αίμα ανιχνεύονται αντισώματα κατά του ιού καθώς και σωματιδια του ιού , είναι με άλλα λόγια φορέας του ιού. Βαθμιαία παρουσιάζεται λεμφοπενία, μεγάλη ελάττωση του αριθμού των Τ4 και συνολική έκπτωση του αμυντικού συστήματος. Αυτή η τελευταία φάση είναι περιγράφεται με τον όρο AIDS και χαρακτηρίζεται απο ευκαιριακές λοιμώξεις και κακοήθειες.
Το διάστημα απο την αρχική μόλυνση με τον ιό HIV μέχρι την εκδήλωση του AIDS ποικίλλει απο μήνες μέχρι χρόνια, συνήθως όμως είναι 10 χρόνια.

www.care.gr

Oστεομυελίτιδα-Μηνιγγίτιδα επιδημική

Σύντομη περιγραφή-ορισμός

Λοίμωξη των οστών απο οποιοδήποτε μικρόβιο. Τα συχνότερα μικρόβια που προκαλούν την νόσο είναι ο χρυσίζων σταφυλόκοκκος, ο Staphylococcus epidermidis και η Salmonella.

Παθογένεια

Η λοίμωξη προκαλείται είτε κατά συνέχεια ιστού (απο τραύμα, χρόνιο δερματικό έλκος, μολυσμένη άρθρωση) είτε αιματογενώς. Προσβάλλονται κυρίως οι μεταφύσεις των μακρών οστών και τα οστά της σπονδυλικής στήλης επειδή έχουν πλούσια αιμάτωση.

Πρόληψη

Επιμέλεια και καθαρισμός των τραυμάτων, θεραπεία των χρόνιων δερματικών παθήσεων.

Κλινική εικόνα

Υπάρχει ασαφής πόνος στο μέλος του σώματος που έχει προσβληθεί, χαμηλός η καθόλου πυρετός και συρίγγιο. Στα παιδιά εμφανίζεται μερικές φορές υψηλός πυρετός με τοξικά φαινόμενα. Όταν μεταπέσει στην χρόνια μορφή τα συμπτώματα είναι λιγότερο έντονα.

Διάγνωση

Γίνεται με καλλιέργεια αίματος, καλλιέργεια οστού μετά οστική βιοψία. Η απλή ακτινογραφία μερικές φορές δεν δείχνει τίποτε ενώ η αξονική και η μαγνητική τομογραφία είναι διαγνωστικές.

Αντιμετώπιση

Η οστεομυελίτιδα αντιμετωπίζεται με ενδοφλέβια χορήγηση αντιβιοτικών που υποδεικνύει το αντιβιόγραμμα . Αν δεν υπάρχει αντιβιόγραμμα χορηγούνται εμπειρικά ναφσικιλλίνη η κεφαζολίνη. Η διάρκεια της αγωγής είναι τουλάχιστον 4 εβδομάδες. Εκτός αυτου επιβάλλεται και χειρουργικός καθαρισμός.

Μηνιγγίτιδα επιδημική

Αλλες ονομασίες

Μηνιγγίτιδα μηνιγγιτιδοκοκκική

Σύντομη περιγραφή-ορισμός

Λοίμωξη των μηνίγγων του ξενιστή απο το μικρόβιο Neisseria meningitidis.

Παθογένεια

Η μετάδοση του μικροβίου γίνεται απο άτομο σε άτομο με τις εκκρίσεις της μύτης και του φάρυγγα. Απο εκεί για κάποιους άγνωστους λόγους σε μια μικρή ομάδα ξενιστών διεισδύει στο κεντρικό νευρικό σύστημα και προκαλεί φλεγμονή τους. Εξαιρετικά σημαντικό είναι το παράδοξο οτι το μικρόβιο υπάρχει για χρόνια στην στοματική κοιλότητα πολλών ανθρώπων χωρίς να προκαλεί μηνιγγίτιδα.

Αυξημένο κίνδυνο διατρέχουν τα παιδιά, οι αλκοολικοί, οι ιθαγενείς της Αλάσκας και οι νεοσύλλεκτοι.

Πρόληψη

Υπάρχει εμβόλιο για τις επιδημίες απο ορισμένους μόνον τύπους του μικροβίου. Για προφύλαξη υγιών ατόμων που έχουν στενή επαφή με πάσχοντες χορηγείται το αντιβιοτικό ριφαμπικίνη.

Κλινική εικόνα

Τα πρώτα συμπτώματα είναι πυρετός, πονοκέφαλος και ακολουθούν σύγχυση, ρίγη, αρθραλγίες και εξάνθημα. Οι περισσότεροι παρουσιάζουν σηψαιμία και αγγειοκινιτική καταπληξία. Η νόσος είναι τόσο επιθετική ώστε συχνά επιφέρει τον θάνατο εντός 24 ωρών απο την εκδήλωση των πρώτων συμπτωμάτων.

Διάγνωση

Γίνεται με την ανεύρεση του μικροβιου στο αίμα και στο εγκεφαλονωτιαίο υγρό. Η ανιχνευση πρέπει να γίνει το ταχύτερο και να αρχίσει η σχετική θεραπεία.

Αντιμετώπιση

Το φάρμακο εκλογής είναι η πενικιλλίνη σε μεγαλες δόσεις ενδοφλέβια και εναλλακτικά μπορεί να χρησιμοποιηθεί η χλωραμφαινικόλη και η κεφτριαξόνη.

www.care.gr

Εκτρωση

Αλλες ονομασίες

τεχνητή έκτρωση

Σύντομη περιγραφή-ορισμός

Η έκτρωση, ή καλύτερα η τεχνητή έκτρωση, είναι η τεχνητή διακοπή της κύησης πριν το έμβρυο γίνει βιώσιμο.

Γενικά

Οι μέθοδοι της τεχνητής διακοπής της κύησης είναι η διαστολή του τραχηλικού στομίου και η απόξεση ή αναρρόφηση του περιεχομένου της μήτρας καθώς και η πρόκληση συστολών του μυομητρίου και η διαστολή του τραχήλου με την χορήγηση φαρμάκων.

Μέθοδοι τεχνητής διακόπης της κύησης πριν από την 12η εβδομάδα

Οι κυριότερες μέθοδοι τεχνητής διακόπης της κύησης πριν από την 12η εβδομάδα είναι η διαστολή του τραχηλικού στομίου και η απόξεση του ενδομητρίου, η διαστολή του τραχηλικού στομίου και αναρρόφηση του περιεχομένου της ενδομητρικής κοιλότητας και η χρήση φαρμακευτικών ουσιών.

Διαστολή του τραχηλικού στομίου και η απόξεση του ενδομητρίου

Η επέμβαση της διακοπής της κύησης με την μέθοδο αυτή, έχει ως απαραίτητη προϋπόθεση να γίνεται υπό τοπική ή γενική αναισθησία με την ασθενή τοποθετημένη σε γυναικολογική θεση. Η διαστολή του τραχηλικού στομίου της μήτρας επιτυγχάνεται με τη χρησιμοποίηση των κηρίων Hegar, τα οποία είναι μεταλλικοί διαστολείς με προοδευτικά αυξανόμενο πάχος. Στη συνέχεια γίνεται η κένωση της μήτρας με τη χρησιμοποίση ειδικών ξέστρων. Οι κυριότερες άμεσες επιπλοκές από την επέμβαση της διακοπής της κύησης είναι η αιμορραγία, η διάτρηση της μήτρας και η λοίμωξη του ενδομητρίου, των εξαρτημάτων και του τραχήλου, ενώ οι απώτερες επιπλοκές είναι η δημιουργία συμφύσεων του ενδομητρίου, η ανεπάρκεια του έσω τραχηλικού στομίου και η απόφραξη των σαλπίγγων.

Διαστολή του τραχηλικού στομίου και αναρρόφηση του περιεχομένου της ενδομητρικής κοιλότητας

Η διαφορά από την προηγούμενη μέθοδο είναι στη χρησιμοποίηση ειδικής συσκευής αναρρόφησης του περιεχομένου της ενδομητρικής κοιλότητας αντί για τα ξέστρα. Η μέθοδος αυτή είναι καλύτερη, λόγω του περιορισμού των τραυματικών κακώσεων του ενδομητρίου και για τον λόγο αυτό αποτελεί σήμερα τη μέθοδο εκλογής. Οι κυριότερες άμεσες επιπλοκές από την επέμβαση της διακοπής της κύησης είναι η αιμορραγία, η διάτρηση της μήτρας και η λοίμωξη του ενδομητρίου, των εξαρτημάτων και του τραχήλου, ενώ οι απώτερες επιπλοκές είναι η δημιουργία συμφύσεων του ενδομητρίου, η ανεπάρκεια του έσω τραχηλικού στομίου και η απόφραξη των σαλπίγγων.

Φαρμακολογική μέθοδος

Τα αντιπρογεστερινοειδή, και κυρίως η μεφιπριστόνη (RU486), είναι τα νέα εκτρωτικά φάρμακα που χορηγούνται από το στόμα, με σκοπό τη διακοπή της κύησης. Η αποτελεσματικότητα του νέου εκτρωτικού φαρμάκου βασίζεται στην μεγάλη συγγένεια του προς τους υποδοχείς δέσμευσης της προγεστερόνης. Για κυήσεις με ηλικία μικρότερη των 6 εβδομάδων, η αποτελεσματικότητα του είναι 85%. Η ναυτία, οι έμετοι, οι κωλικοί του εντέρου και η αιμορραγία είναι οι σπουδαιότερες παρενέργειες του φαρμάκου.

Μέθοδοι τεχνητής διακόπης της κύησης μετά την 12η εβδομάδα

Η ενδοφλέβια χορήγηση ωκυτοκίνης, η οποία προκαλεί τη δημιουργία τεχνητών πόνων και διαστολή του τραχήλου της μήτρας, αποτελεί συνηθισμένη μέθοδο διακοπής της κύησης μετά την 12η εβδομάδα εγκυμοσύνης. Σε περίπτωση που η μέθοδος αποτύχει, επαναλαμβάνεται τις επόμενες μέρες ή επιλέγεται άλλη μέθοδος κένωσης της μήτρας. Οι ηλεκτρολυτικές διαταραχές, η υπόταση και σπάνια η ρήξη της μήτρας είναι οι παρενέργειες από την χορήγηση της ωκυτοκίνης.

Αλλη μέθοδο αποτελεί η χορήγηση των προσταγλανδινών F2α και Ε2, που μπορούν να δοθούν από το στόμα, ενδοφλεβίως, υπό μορφή κολπικών υποθέτων ή τραχηλικών δισκίων και ενδοαμνιακά ή εξωαμνιακά. Σήμερα χρησιμοποιούνται κυρίως τα κολπικά υπόθετα, ενώ η ενδοαμνιακή και η εξωαμνιακή έγχυση χρησιμοποιούνται σε περιπτώσεις νεκρών εμβρύων. Το έντονο κοιλιακό άλγος, οι έμετοι, η ταχυκαρδία και ο βρογχόσπασμος είναι οι κυριότερες παρενέργειες των προσταγλανδινών.

Η χορήγηση ενδοαμνιακών υπέρτονων διαλυμάτων χλωριούχου νατρίου ή ουρίας έχει σήμερα εγκαταλειφθεί λόγω των σοβαρών παρενεργειών, που βάζουν σε κίνδυνο τη ζωή της γυναίκας.

www.care.gr

Βλαπτικοί παράγοντες για το έμβρυο

Γενικά

Κατά τη διάρκεια της κύησης είναι πολλοί οι εξωγενείς παράγοντες οι οποίοι μπορεί να απειλούν τόσο τη μητέρα όσο και το έμβρυο. Ορισμένοι από αυτούς, μπορεί να είναι τόσο σημαντικοί και ο κίνδυνος πρόκλησης βλάβης στη μητέρα ή στο έμβρυο, εξ΄αιτίας τους, να είναι τόσο πιθανός, ώστε η συγκεκριμένη κύηση να περιλαμβάνεται στις περιπτώσεις κυήσεων υψηλού κινδύνου. Παρατίθενται ορισμένοι σημαντικοί βλαπτικοί παράγοντες και οι κίνδυνοι που απορρέουν από αυτούς.

Αλκοόλ

Το αλκοόλ αυξάνει αφενός τον κίνδυνο αποβολών και αφετέρου τον κίνδυνο εμφάνισης συγγενών ανωμαλιών. Υπάρχει το λεγόμενο Εμβρυικό Αλκοολικό Σύνδρομο (Fetal Alcohol Syndrome - FAS), το οποίο εμφανίζεται σε περιπτώσεις κατάχρησης οινοπνεύματος, δηλαδή λήψη ποσότητας άνω των 42 γραμμαρίων καθαρού οινοπνεύματος ημερησίως. Το σύνδρομο αυτό χαρακτηρίζεται από λειτουργικές και ανατομικές ανωμαλίες διαφόρων συστημάτων και συγκεκριμένα προκαλεί
α. υπολειπόμενη ανάπτυξη του εμβρύου,
β. ανωμαλίες του κεντρικού νευρικού συστήματος, όπως μικροκεφαλία, διαταραχές συμπεριφοράς, διαταραχές της προσοχής και υπερκινητικότητα στην παιδική ηλικία, ελαφρά έως και μέτρια πνευματική καθυστέρηση
γ. υποπλασία του προσώπου στη μέση περιοχή, που εμφανίζεται με μικρή μύτη, λεπτά τα άνω χείλη του στόματος και μικρούς οφθαλμούς.

Οταν η έκθεση στο οινόπνευμα είναι μικρότερη, μπορεί να εμφανιστούν συγγενείς ανωμαλίες κυρίως από την καρδιά και τους νεφρούς. Επιπλέον εκτός από τα ανωτέρω ο αλκοολισμός κατά την κύηση σχετίζεται με αυξημένο ποσοστό αυτομάτων αποβολών και ύπαρξη πλακούντων, με βάρος μικρότερο από το φυσιολογικό. Μέχρι σήμερα δεν έχει προσδιορισθεί κάποια ποσότητα οινοπνεύματος, η οποία θα μπορούσε να θεωρηθεί ασφαλής δόση για το έμβρυο, καθώς το βέβαιο είναι ότι η αιθανόλη διαπερνάει τον πλακούντα και εμφανίζεται στην εμβρυική κυκλοφορία με την ίδια συγκέντρωση που εμφανίζεται στην κυκλοφορία της μητέρας.

Κάπνισμα

Το κάπνισμα έχει ενοχοποιηθεί για αύξηση των αυτομάτων αποβολών, της πρόωρης αποκόλλησης του πλακούντα, του προδρομικού πλακούνται, της πρώιμης ρήξςη των υμένων του εμβρύου,των πρόωρων τοκετών, της γέννησης λιποβαρών νεογνών και της περιγεννητικής θνησιμότητας. Επιπλέον η νικοτίνη ενοχοποιείται ότι σχετίζεται και με το σύνδρομο αιφνιδίου θανάτου των βρεφών και με διαταραχές της συμπεριφοράς των παιδιών. Ο αριθμός των επιπλοκών αυξάνεται ευθέως ανάλογα με τον αριθμό των τσιγάρων, που καταναλώνονται σε ημερήσια βάση. Κατά τη διάρκεια του καπνίσματος προκαλείται ένωση μεταξύ του μονοξειδίου του άνθρακα και της αιμοσφαιρίνης του αίματος και κατά συνέπεια μειώνεται η προσαγωγή του οξυγόνου στο έμβρυο, επιπλέον εξαιτίας της νικοτίνης ελαττώνεται η παροχή αίματος στη μήτρα, ενώ η παρουσία ενώσεων θείου και κυανίου μειώνει την ενδοκυτταρική κατανάλωση του οξυγόνου. Ουσίες δε που υπάρχουν στο τσιγάρο, όπως το κάδμιο και οι πολυκυκλικοί αρωματικοί υδρογονάνθρακες επηρεάζουν ακόμα και τη λειτουργία του πλακούντα.

Ναρκωτικά

Η χρήση ναρκωτικών, όπως η κοκαΐνη, τα παραισθησιογόνα και η μαριχουάνα είναι ιδιαίτερα βλαπτική για την εγκυμοσύνη. Τα ναρκωτικά κατά τη διάρκεια της κύησης αυξάνουν για τη μητέρα και τον κίνδυνο εμφάνισης άλλων νοσημάτων ή επιπλοκών, κυρίως λόγω της πλημμελούς φροντίδας της προσωπικής της ζωής. Ετσι η εξαρτημένη γυναίκα μπορεί να εμφανίσει σεξουαλικά μεταδιδόμενα νοσήματα, όπως σύφιλη, βλεννόρροια, AIDS, μπορεί να εμφανίσει λοιμώξεις του ουροποιητικού και αναιμία, εξαιτίας του υποσιτιμσμού της. Οι έγκυες δε που κάνουν χρήση ναρκωτικών ουσιών πρέπει να υποβάλονται συχνά σε ειδικές εργαστηριακές εξετάσεις για έλεγχο χλαμυδιακής και ερπητικής λοίμωξης, για προσδιορισμού του φυλλικού οξέος, της ουρίας, κρεατινίνης, αντισωμάττων ηπατίτιδας, ενώ απαιτείται διενέργεια καλλιέργειας ούρων ανά δίμηνο.

Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι οι γυναίκες που κάνουν χρήση ναρκωτικών ουσιών παρουσιάζουν αμηνόρροια, γεγονός που καθιστά πολύ δύσκολο τον ακριβή προσδιορισμό της πραγματικής ηλικίας κύησης και για το λόγο αυτό συνιστάται συχνός και έγκαιρος υπερηχογραφικός έλεγχος.

Από άποψη δράσης προς το έμβρυο τα ναρκωτικά διέρχονται τον πλακούντα και ασκούν άμεση επίδραση σε αυτό. Οι περισσότερες από αυτές τις ουσίες προκαλούν αγγειοσύσπαση στα αγγεία της εμβρυοπλακουντιακής μονάδας, γεγονός που συνεπάγεται την μειωμένη προσαγωγή θρεπτικών ουσιών και οξυγόνου. Η πορεία της κύησης και του τοκετού συνήθως παρουσιάζει πλήθος επιπλοκών όπως είναι ο οξύς ή ο πρόωρος τοκετός, η αυτόματη αποβολή, η πρόωρη ρήξη των υμένων, η πρόωρη αποκόλληση του πλακούντα, ακόμα και η ρήξη της μήτρας. Το δε έμβρυο συνήθως είναι υπολειπόμενου βάρους ενώ μετά τη γέννησή του κατά κανόνα εκδηλώνει συμπτώματα στερητικού συνδρόμου. Ιδιαίτερα καταστροφικές είναι οι συνέπειες της κοκαΐνης, ειδικά της κρυσταλλοειδούς μορφής της (crack). Λόγω της αγγειοσύσπασης που προκαλεί επιφέρει υπέρταση, ταχυκαρδία, στηθάγχη ή εμφράγματα μυοκαρδίου, εγκεφαλικές θρομβώσης ακόμη και θάνατο. Είναι 3 φορές πιο θανατηφόρος από την ηρωΐνη, η δε αποδόμησή της από έμβρυο δεν είναι εφικτή επειδή το ήπαρ του εμβρύου είναι ανώριμο. Το γεγονός αυτό συνεπάγεται ότι ενώ στο ενήλικα αποβάλλεται εντός 1-2 ημερών στο έμβρυο αποβάλλεται εντός 4-6 ημερών. Τα παιδιά που προέρχονται από μητέρες-χρήστριες κοκαΐνης μπορεί να παρουσιάσουν ψυχοκινητικές διαταραχές και σύνδρομο αιφνιδίου θανάτου της παιδικής ηλικίας. Η θεραπευτική προσέγγιση αυτών των γυναικών απαιτεί μείωση της ψυχοσωματικής κόπωσης, ανάγκη κατανόησης της συχνής παρακολούθησης της κύησης και χρησιμοποίηση ειδικευμένου ιατρικού προσωπικού.

Η προσπάθεια οξείας διακοπής των ναρκωτικών ουσιών δεν είναι δόκιμη καθώς ενεργοποιεί πλήθος επιπτώσεων όπως οξεία αποστέρηση μητέρας και εμβρύου, ενδομήτρια υπερδραστηριότητα του εμβρύου και εμβρυικούς σπασμούς, έξοδο μηκωνίου και ενδομήτριο ή νεογνικό θάνατο. Η θεραπευτική αντιμετώπιση απαιτεί κατ’ αρχάς την αντικατάσταση των ναρκωτικών ουσιών από μεγάλες δόσεις μεθαδόνης, οι οποίες σταδιακά και βαθμιαία ελαττώνονται, με στόχο τη επίτευξη της μεγαλύτερης μείωσης έως τον τοκετό. Για το νοεγνό η θεραπεία του στερητικού συνδρόμου πρέπει να αρχίσει το τρίτο 24ωρο από τη γέννησή του με χορήγηση μεθαδόνης ή διαζεπάμης.

Ακτινοβολία

Οι επιπτώσεις της ακτινοβολίας στο έμβρυο εξαρτώνται απόλυτα από τη δόση, στην οποία έχει εκτεθεί η γυναίκα. Συνήθως η αιτία έκθεσης μίας εγκύου στην ακτινοβολία είναι η διενέργεια ακτινογραφιών για διαγνωστικούς λόγους. Για το λόγο αυτό πρέπει να αποφεύγονται οι ακτινοβολίες στο δεύτερο μισό του εμμηνορρυσιακού κύκλου. Σε κάθε περίπτωση δόση μικρότερη των 5 rads θεωρείται ότι δεν είναι ιδιαίτερα επικίνδυνη για το έμβρυο ενώ είναι σε δόση άνω των 50 rads οι δυσμενείς επιπτώσεις είναι βέβαιες και σε ορισμένες περιπτώσεις πολύ σοβαρές. Η κύρια βλαπτική επίδρασή της στο έμβρυο, που βρίσκεται στο στάδιο του μοριδίου ή βλαστιδίου είναι ο εμβρυικός θάνατος. Στην περίοδο της οργανογένεσης οι επιδράσεις είναι η υπολειπόμενη ανάπτυξη, συγγενείς ανωμαλίες και κυρίως ανωμαλίες του κεντρικού νευρικού συστήματος, όπως μικροκεφαλία και πνευματική καθυστέρηση, στείρωση. Στην προχωρημένη κύηση η ακτινοβολία σχετίζεται άρρηκτα με αυξημένη εμφάνιση λευχαιμίας και καρκινογένεσης.

Υπέρηχοι

Οι υπέρηχοι και τα μικροκύματα θεωρείται ότι επειδή δεν προκαλούν ιονισμό των ιστών, δεν προκαλούν και μεταβολή του DNA και κατά συνέπεια δεν ενοχοποιούνται για καρκινογένεση ή μεταλλάξεις των κυττάρων. Οι βιολογικές επιδράσεις τους η υπερθερμία (για τα μικροκύματα) και η υπερθερμία και οι μηχανικές επιδράσεις στους ιστούς, (για τους υπερήχους), δράση η οποία φαίνεται να είναι ακίνδυνη. Στο σημείο αυτό πρέπει να αναφέρουμε ότι οι υπέρηχοι ανάλογα με την τεχνική που ακολουθούν έχουν και διαφορετική παραγωγή ενέργειας. Διαφορετική παραγωγή έχει η απεικόνιση με realtime τεχνική και διαφορετική με συσκευές Doppler, όπου η δέσμη είναι ακίνητη ενώ συνήθως χρησιμοποιούνται υψηλότερες συχνότητες από τις κλασικές εφαρμογές απεικόνισης, με αποτέλεσμα να εμφανίζεται μεγαλύτερη παραγωγή ενέργειας. Σε κάθε περίπτωση πάντα η εφαρμογή των υπερήχων τόσο από πρακτική όσο και από θεωρητική άποψη είναι όχι μόνο αποδεκτή αλλά και ασφαλής. Κατά το ίδιο τρόπο δεν φαίνεται να συντρέχει ιδιαίτερος κίνδυνος για το έμβρυο από την πιθανή έκθεση της εγκύου σε μη ιονίζουσα ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία (όπως ραντάρ, μικροκύματα τηλεφωνίας, φούρνοι μικροκυμάτων κλπ).

Φυσική άσκηση

Η φυσική άσκηση στις εγκύους πρέπει να γίνεται με μέτρο. Σε κάθε περίπτωση δεν πρέπει να προκαλεί ταχύπνοια και ταχυκαρδία μεγαλύτερη των 120 παλμών το λεπτό, ενώ σε κυήσεις υψηλού κινδύνου το όριο ασφαλείας είναι μεγαλύτερο. Ο λόγος είναι ότι κατά την εκτέλεση της φυσικής άσκησης η ροή του αίματος ανακατανέμεται και προκαλείται αγγειοσύσπαση, η οποία μειώνει την προσαγωγή του αίματος στα σπλάχνα και τους νεφρούς, ενώ η αιματική ροή μπορεί να μειωθεί έως και 80%, ανάλογα με την ένταση της άσκησης. Αυτή η διαδικασία είναι ενδεχόμενο να επηρεάζει και τη μήτρα.

Επιπλέον είναι γνωστό ότι κατά την εκτέλεση ασκήσεων η θερμοκρασία του σώματος αυξάνει, με ταυτόχρονη αύξηση της καρδιακής παροχής, καθώς για να αποβληθεί η θερμοκρασία διενεργείται διαστολή των αγγείων του δέρματος. Άμεση συνέπεια είναι η μετατόπιση μεγάλου όγκου του αίματος από τα σπλάχνα και τους νεφρούς στους γραμμωτούς μύες και στο δέρμα. Η έντονη άσκηση δημιουργεί παράκαμψη της ροής του αίματος από τη μήτρα με αποτέλεσμα να μειώνεται η θερμοκρασία του εμβρύου -η οποία σημειωτέον κανονικά είναι κατά 1 °C μεγαλύτερη της μητέρας- και να μειώνεται η μεταφορά οξυγόνου, με άμεση συνέπεια την επιβάρυνση της εμβρυικής καρδιακής λειτουργίας. Εξάλλου, η ανάπαυση έχει ευεργετικές συνέπειες στην κυκλοφορία του αίματος, στη μήτρα και τον πλακούντα.

www.care.gr

Μητρικός θηλασμός

Γενικά

Ο μητρικός θηλασμός είναι ένα αποκλειστικό προνόμιο της μητέρας και δε συμβαίνει τυχαία στη ζωή της. Είναι η κατάληξη μία σειράς μεταβολών, που αρχίζουν στη γυναίκα πριν εμφανιστεί η πρώτη έμμηνος ρύση. Ειδικές ορμόνες που παράγονται στις ωοθήκες είναι υπεύθυνες για αυτές τις μεταβολές και την προετοιμασία του μαστού για τη λειτουργία παραγωγής του γάλακτος.

Ο μαστός είναι ένας μαζικός αδένας, ο οποίος κάτω από την επίδραση των οιστρογόνων, κατά τη διάρκεια της κύησης, αυξάνει το βάρος του περίπου κατά 400 γραμμάρια, ενώ διπλασιάζεται η αιμάτωσή του. Ο μαστός αποτελείται από το παρέγχυμα και το στρώμα. Το παρέγχυμα αποτελείται από τις κυψελίδες, τα λόβια, που σχηματίζονται από πολλές κυψελίδες, του λοβούς, που αποτελούνται από πολλά λόβια και τους γαλακτοφόρους πόρους. Το στρώμα αποτελείται από το συνδετικό ιστό, τα αιμοφόρα, τα λεμφοφόρα αγγεία και τα νεύρα. Ο μαστός καλύπτεται με δέρμα που είναι λεπτό και ελαστικό και περιλαμβάνει τη θηλή, τη θηλαία άλω, δηλαδή τη σκούρα περιοχή γύρω από τη θηλή και το γενικό δέρμα. Κατά την κύηση η αύξηση βάρους του μαστού οφείλεται στην αύξηση και ανάπτυξη των γαλακτοφόρων πόρων, στην ανάτπυξη των λοβών του αδένα και στην υπερπλασία των επιθηλιακών κυττάρων των κυψελίδων.

Η έκκριση γάλακτος δεν είναι τίποτε άλλο από τη μετατροπή των αμινοξέων, των ιχνοστοιχείων, των λιπιδίων, της γλυκόζης και άλλων συστατικών του πλάσματος, σε καζεΐνη, γαλακτοσφαιρίνες, γαλακτολιπίδια, λακτόζη και διάφορα άλλα συστατικά του γάλακτος. Η τροποποίηση αυτών των συστατικών του πλάσματος και η απέκκρισή τους γίνεται από το εκκριτικό επιθήλιο του μαζικού αδένα, που βρίσκεται υπό τον έλεγχο της προλακτίνης.

Κατά το θηλασμό, με τις θηλαστικές κινήσεις ενεργοποιείται το αντανακλαστικό απευλευθέρωσης ωκυτοκίνης από την υπόφυση και προκαλείται σύσπαση των κυττάρων των εκφορητικών πόρων του μαζικού αδένα και διευκολύνεται η αποτελεσματικότητα των θηλαστικών κινήσεων. Δηλαδή την εντολή για την έναρξη της παραγωγής γάλακτος τη δίνει το μωρό με το θήλασμα καθώς στέλνει μήνυμα στον εγκέφαλο με τη νευρική οδό. Στη συνέχεια ελευθερώνονται από την υπόφυση οι ορμόνες προλακτίνη και ωκυτοκίνη, οι ορμόνες αυτές μεταφέρονται με το αίμα στο μαστό και με την προλακτίνη παράγεται το γάλα στις κυψελίδες, ενώ με την ωκυτοκίνη προωθείται στους γαλακτοφόρους πόρους και τη θηλή. Το νεογνό έλκει τη θηλή στο στόμα του, τοποθετώντας τα χείλη στην περιφέρεια της άλω, ενώ τα ούλα του αγκιστρώνονται σε αυτή. Στη συνέχεια κρατά τη θηλή στην υπερώα, όπου τη συγκρατεί με τη γλώσσα και την πιέζει, ώστε να προωθήσει το γάλα στο πίσω τμήμα της στοματικής κοιλότητας και να το καταπιεί. Σε κάθε θηλασμό πρέπει να προσφέρονται και οι δύο μαστοί. Είναι σκόπιμο ωστόσο να σημειωθεί ότι με 5 λεπτά θηλασμού, το νεογνό λαμβάνει τα 2/3 περίπου του γάλακτος, που περιέχει κάθε μαστός. Το νεογνό θηλάζει περίπου 15-20 λεπτά. Εάν δεν αδειάσει το μαστό της μητέρας σε ένα γεύμα, πρέπει εκείνη να τον εκθλίβει μετά το τέλος του θηλασμού. Το νεογνό είτε εναλλάσει τους μαστούς, θηλάζοντας μέσα στα 20 λεπτά και από τους δύο, είτε θηλάζει τη μία φορά από τον ένα μαστό και την άλλη από τον άλλο εναλλάξ.

Γενικοί κανόνες για επιτυχή θηλασμό

Κάποιοι γενικοί κανόνες για επιτυχή θηλασμό είναι οι ακόλουθοι
1. Η ενημέρωση της μητέρας για τα πλεονεκτήματα του μητρικού θηλασμού
2. Η άμεση τοποθέτηση του νεογνού στο στήθος της μητέρας, ο θηλασμός πρέπει να αρχίζει, εάν είναι δυνατό, το πρώτο ημίωρο μετά τον τοκετό, με τη βοήθεια εκπαιδευμένου προσωπικού
3. Η τήρηση της συχνότητας του θηλασμού ανάλογα με τις απαιτήσεις του νεογνού, η φύση έχει προβλέψει ώστε η παραγωγή του μητρικού γάλακτος να είναι ανάλογη με τις ανάγκες του νεογέννητου και του βρέφους, ανεξαρτήτως του μεγέθους του μαστού, το οποίο δεν παίζει ρόλο στην ικανότητα παραγωγής γάλακτος
4. Η εκπαίδευση της μητέρας στην τέχνη του θηλασμού και στη διατήρηση της γαλουχίας
5. Το καλύτερο ερέθισμα για την παραγωγή γάλακτος είναι η κένωση και των δύο μαστών
6. Η χορήγηση στο νεογέννητο μόνο μητρικού γάλακτος και η αποφυγή συμπληρώματος ξένου γάλακτος, εκτός και αν συντρέχει ειδικός ιατρικός λόγος, που το επιβάλλει.
7. Η αυστηρή τήρηση κανόνων καθαριότητας, όπως πλύσιμο της θηλής και των χεριών της μητέρας, πριν το θηλασμό, προστατεύει από επιπλοκές, που μπορεί να επηρεάσουν τον θηλασμό
8. Η σωστή στάση τόσο της μητέρας, όσο και του παιδιού. Η μητέρα πρέπει να κρατά σωστά το διογκωμένο μαστό, ώστε να μην αποφράσσονται από αυτόν τα ρουθούνια του νεογνού
9. Η εξήγηση προς τη μητέρα ότι οι δυσκολίες, που τυχόν παρουσιάζονται στην αρχή είναι φυσιολογικές και ξεπερνώνται σιγά σιγά, ώστε να αποφευχθεί η ανάπτυξη του αισθήματος απογοήτευσης, το οποίο θα οδηγήσει στην αποτυχία του θηλασμού.

Τα κριτήρια για την επιτυχία του θηλασμού από την πλευρά του νεογνού είναι τα ικανοποιητικά διαστήματα ύπνου του, η αύξηση βάρους του και οι φυσιολογικές κενώσεις, ενώ από τη μητέρα είναι η απουσία παθολογικών εκδηλώσεων.

Τις τελευταίες εβδομάδες της εγκυμοσύνης και την 1η-4η ημέρα μετά τον τοκετό αποβάλλεται από το μαστό το πύαρ, ή πρωτόγαλα, που είναι η άριστη τροφή του νεογνού για τις πρώτες ημέρες. Είναι κίτρινο, αλκαλικής αντίδρασης, με υψηλό ειδικό βάρος, με μεγάλη περιέκτικότητα σε πρωτείνη, βιταμίνη Α, άλλατα νατρίου και φωσφόρου, αντισώματα και λευκοκύτταρα. Εχει μικρή περιεκτικότητα σε υδατάνθρακες και λίπη και χαρακτηρίζεται από καθαρτική δράση, ενώ συντελεί στον καθαρισμό του γαστρεντερικού σωλήνα του νεογνού, την αποβολή του μυκωνίου και την εγκατάσταση φυσιολογικής χλωρίδας στο έντερό του. Μετά την τρίτη περίπου ημέρα από τον τοκετό το πύαρ γίνεται μεταβατικό γάλα και μετά την έβδομη σε δέκατη ημέρα γίνεται ώριμο γάλα. Το χρώμα του είναι άσπρο και η σύστασή του πιο λεπτόρευστη από το πύαρ. Παράγεται σε μεγαλύτερη ποσότητα από το πύαρ και δίνει περισσότερη ενέργεια. Περιέχει μοναδική αναλογία σε λευκώματα, λίπη, υδατάνθρακες, άλατα, βιταμίνες, αντισώματα και είναι αναντικατάστατη τροφή για το νεογέννητο.

Πλεονεκτήματα του μητρικού θηλασμού

Για το παιδί

1. Ιδανική σύνθση γάλακτος για τη σωματική του ανάπτυξη
2. Χορήγηση έτοιμων αντισωμάτων και αντιφλεγμονωδών παραγόντων, με αποτέλεσμα την προστασία από λοιμώξεις του αναπνευστικού και γαστρεντερικού συστήματος και από ιώσεις.
3. Πρόληψη αλλεργικών καταστάσεων και προστασία από αναιμίες
4. Αύξηση της επιβίωσης των πρόωρων. Ειδικά για τα πρόωρα είναι η ιδανική τροφή, καθώς τελευταίες έρευνες έδειξαν ότι το γάλα μητέρων που γεννούν πρόωρα έχει σημαντικά μεγαλύτερη περιεκτικότα λευκωμάτων από το γάλα μητέρων που γεννούν κανονικά
5. Ασηπτες συνθήκες σίτισης και σωστή θερμοκρασία χορηγούμενου γάλακτος, καθώς το μητρικό γάλα χορηγείται απ΄ευθείας από το μαστό της μητέρας
6. Αύξηση του δείκτη νοημοσύνης
7. Προστασία από κίνδυνο νεανικού διαβήτη
8. Ελάττωση της συχνότητας του παιδικού καρκίνου
9. Βελτίωση του λόγου σε παιδιά με σχιστίες
10. Μείωση της τερηδόνας
11. Πρόληψη παχυσαρκίας
12. Πρόληψη για μελλοντικό κίνδυνο στεφανιαίας νόσου
13. Η πιο κατάλληλη τροφή για πολλές ασθένειες της νεογνικής και βρεφικής ηλικίας, όπως είναι το σύνδρομο δευσαπορρόφησης, η δυσανεξία στο γάλα αγελάδος, η επίμονη διάρροια, η ελκώδης κολίτιδα, η νεκρωτική εντεροκολίτιδα, οι χειρουργικές επεμβάσεις του πεπτικού, η σηψαιμία, η ανεπάρκεια της I.G.A ανοσοσφαιρίνης, η μεταμόσχευση μυελού των οστών.
14. Συμβάλει στην ηρεμία του βρέφους λόγω ειδικής ορμόνης που περιέχει
15. Συμβάλει στην καλή ψυχική υγεία λόγω του ψυχικού δεσμού που αναπτύσσεται ανάμεσα στη μητέρα και το νεογνό.

Για τη μητέρα

1. Ταχεία παλινδρόμηση της μήτρας της λεχωίδας
2. Προστασία από καρκίνο του μαστού
3. Μείωση της συχνότητας καρκίνου του ενδομητρίου
4. Προστασία από οστεοπόρωση
5. Σε σημαντικό ποσοστό (75%) προφύλαξη από σύντομη νέα εγκυμοσύνη
6. Ευκολότερη απώλεια του βάρους, που αποκτήθηκε κατά την εγκυμοσύνη, καθώς το αποθηκευμένο λίπος
καίγεται για την παραγωγή γάλακτος
7. Ψυχική ολοκλήρωση ως γυναίκα-μητέρα
8. Ευκολία στη σίτιση του παιδιού
9. Οικονομία

Αντενδείξεις

Οι αντενδείξεις του μητρικού θηλασμού είναι ελάχιστες και περιλαμβάνουν

α. Τη βαρειά νόσο της μητέρας (αναπνευστική, καρδιακή, νεφρική, λοιμώδη, όπως η φυματίωση, οι νεοπλασίες)
β. Τη λήψη από τη μητέρα ορισμένων φαρμάκων, όπως κυτταροστατικών-χημειοθεραπευτικών, αντιθυροειδικών, φαινυλβουταζόνης και άλλων και
γ. Παθήσεις από το μαστό, όπως φλεγμονή και σοβαρή μαστίτιδα, ή η έλλειψη θηλής, η εισολκή της θηλής και η επίπεδη θηλή.

www.care.gr

Καρκίνος σώματος της μήτρας- Καρκίνος του αιδοίου

Αλλες ονομασίες

Καρκίνος του ενδομητρίου, Αδενοκαρκίνωμα μήτρας.

Σύντομη περιγραφή-ορισμός

Καρκίνος που αναπτύσσεται από το ενδομήτριο. Είναι πρώτος σε συχνότητα από τα κακοήθη νεόπλαστα των γεννητικών οργάνων της γυναίκας. Εχει βραδεία ανάπτυξη και είναι επιδεκτικός σε θεραπεία.

Παθογένεια

Το ενδομήτριο είναι ένα όργανο στόχος, που παρουσιάζει μεγάλη ευαισθησία στα ερεθίσματα των ωοθηκικών ορμονών. Τα οιστρογόνα δρουν φυσιολογικά στο ενδομήτριο, κατά την παραγωγική φάση του κύκλου , εάν για οποιοδήποτε λόγο υπάρχει αύξηση ή παράταση των οιστρογόνων και δεν παρεμβληθούν τα προγεστερενοειδή, αυτή η δραστηριότητα των οιστρογόνων στην παραγωγική φάση μπορεί να οδηγήσει σε μία υπερβολική ανάπτυξη του ενδομητρίου, που μπορεί τελικά να ευνοήσει την ανάπτυξη καρκίνου του ενδομητρίου, σύμφωνα με την παρακάτω σειρά: Παραγωγικό ενδομήτριο, Αδενοκυστική υπερπλασία, Αδενωματώδη υπερπλασία, Ατυπη αδενωματώδη υπερπλασία, Αδενοκαρκίνωμα In Situ, Αδενοκαρκίνωμα.

ΠΡΟΔΙΑΘΕΣΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ

Παράγοντες που προδιαθέτουν στην καρκινογένεση του ενδομητρίου είναι η παχυσαρκία, η υπέρταση και ο σακχαρώδης διαβήτης. Αυξημένο κίνδυνο αντιμετωπίζουν οι γυναίκες που είχαν εμμηναρχή πριν τα 12 χρόνια τους ή εμμηνόπαυση μετά τα 53 χρόνια τους, λόγω συνεχή επίδραση των οιστρογόνων. Αυξημένος κίνδυνος παρατηρείται και σε γυναίκες που έχουν το σύνδρομο Stein-Leventhal, δηλαδή πολυκυστικές ωοθήκες, σε ποσοστό 20% Αρκετές επιδημιολογικές μελέτες εμφανίζουν μία σχέση ανάμεσα στη χρήση εξωγενών οιστρογόνων και στον καρκίνο του ενδομητρίου. Γυναίκες, που έλαβαν οιστρογόνα για οιονδήποτε λόγο για μακροχρόνια θεραπεία έχουν μία τάση για ανάπτυξη καρκίνου της μήτρας 4-14 φορές μεγαλύτερη από εκείνες τις γυναίκες που δεν έλαβαν οιστρογόνα. Η προσθήκη ενός προγεστερινοειδούς για 10 ημέρες φαίνεται να ελαττώνει τον κίνδυνο.

Πρόληψη

Γυναίκες που ευρίσκονται γύρω από την εμμηνόπαυση και στην μετεμμηνοπαυσιακή ηλικία κα παρατηρούν διαταραχές της εμμήνου ρύσεως του τύπου μηνορραγιών ή μητρορραγιών, πρέπει να προσέρχονται στον γυναικολόγο. Επίσης γυναίκες που λαμβάνουν οιστρογόνα για οιονδήποτε λόγο θα πρέπει να προστίθεται και προγεστερόνη για 10 ημέρες σε κυκλική φάση.

Κλινική εικόνα

Συνήθως οι ασθενείς με καρκίνο του σώματος της μήτρας είναι άτοκες, παχύσαρκες, διαβητικές, υπερτασικές και ευρίσκονται μετά την εμμηνόπαυση. Το μόνο σπουδαίο σύμπτωμα είναι η εμφάνιση ανώμαλης αιμορραγίας κυρίως μετά την εμμηνόπαυση. Άλλο σύμπτωμα είναι η ανώμαλη υπερέκκριση υγρών από τον κόλπο είτε υδαρής, είτε με αίμα, είτε δύσοσμα.

Διάγνωση

Διάφορες έρευνες δείχνουν μία ραγδαία άνοδο στη συχνότητα του καρκίνου της μήτρας που σε ορισμένες περιοχές φθάνει και 10% το χρόνο. Σε αντίθεση με τον καρκίνο του τραχήλου, όπου ο έλεγχος κατά Παπανικολάου (pap test) αποτελεί σχεδόν τη μοναδική μέθοδο γενικού ελέγχου για την ανίχνευσή του, στον καρκίνο του σώματος της μήτρας έχουν γίνει διάφορες προτάσεις και προσπάθειες. Η πιο αξιόπιστη μέθοδος είναι η απόξεση του ενδομητρίου και μάλιστα η κλασματική απόξεση. Πιο απλή μέθοδος και αξιόπιστη με ποσοστά επιτυχίας 85-92% είναι η ενδομήτρια αναρρόφηση. Ακόμη ως διαγνωστική βοήθεια μπορούμε να αναφέρουμε την υστεροσκόπηση ή ανίχνευση του CEA

Αντιμετώπιση

Η θεραπεία του καρκίνου του σώματος της μήτρας είναι η χειρουργική επέμβαση (κοιλιακή ολική υστερεκτομή) κατά κύριο λόγο και η ακτινοβολία ή ο συνδυασμός τους. Ποιόν θεραπευτικόν τρόπον θα ακολουθήσει κανείς (χειρουργική ή ακτινοβολία) εξαρτάται από πολλούς παράγοντες, όπως είναι η ιστολογική εικόνα του καρκίνου, το βάθος της διείσδυσης στο μυομήτριο, λεμφαδενικές μεταστάσεις, η ηλικία της ασθενούς και η γενική κατάσταση αυτής. Η χημειοθεραπεία προς το παρόν δεν προσφέρει ιδιαίτερα στη θεραπεία του καρκίνου του σώματος της μήτρας. Θεραπευτικά μπορούν να δοθούν και ορμονικά σκευάσματα ανάλογα με τους ορμονοεξαρτόμενους υποδοχείς του όγκου.

Καρκίνος του αιδοίου

Σύντομη περιγραφή-ορισμός

Κακοήθη νεοπλασία στην περιοχή του αιδοίου και του περινέου κυρίως σε γυναίκες εμμηνοπαυστικής ηλικίας περίπου στο 60ο έτος της ηλικίας. Αντιπροσωπεύει το 4% των καρκίνων του γεννητικού συστήματος

Παθογένεια

Οι δυστροφικές βλάβες του αιδοίου, είναι πιθανόν να δημιουργήσει εκφύλιση του ιστού και την δημιουργία κακοηθείας.

ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΑ

Χρόνιος ερεθισμός, χρόνιες αιδιοκολπίτιδες, σακχαρώδης διαβήτης, παχυσαρκία, υπέρταση και ερπητική αιδοιοκολπίτιδα τύπου ΙΙ

Πρόληψη

Κάθε βλάβη που παρατηρείται στην περιοχή του αιδοίου, η γυναίκα πρέπει να απευθύνεται στον γυναικολόγο και σε εξειδικευμένα κέντρα.

Κλινική εικόνα

Εντοπίζεται συνήθως στα μεγάλα, μικρά χείλη και στην κλειτορίδα. Συνήθως εμφανίζεται ως εξέλκωση, είναι δυνατόν να εμφανισθεί και ως εξωφυτική μορφή με δύσοσμη απέκκριση. Το μέγεθος της βλάβης στην αρχή είναι μικρό, αρχίζει με δίαμετρο μισού ή ενός εκατοστού και σύντομα αυξάνει.

Διάγνωση

Η διάγνωση της νόσου θα στηριχθεί κυρίως στην βιοψία της βλάβης.

Αντιμετώπιση

Η θεραπεία της νόσου για τα στάδια Ι και ΙΙ είναι η ριζική αιδοιεκτομή με λεμφαδενικών καθαρισμό και σε δεύτερο χρόνο ακτινοβολία της περιοχής.

ΠΡΟΓΝΩΣΗ

Η πενταετής επιβίωση εξαρτάται από το στάδιο της νόσου και των λεμφαδένων μεταστάσεων. Στο στάδιο 0 η επιβίωση φθάνει το 97% και στο στάδιο ΙV φθάνει το 10-15%

www.care.gr

ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΟΙΣΟΦΑΓΟΥ-ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΣΤΟΜΑΧΟΥ-ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΗΠΑΤΟΣ-ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΠΑΓΚΡΕΑΤΟΣ

Σύντομη περιγραφή-ορισμός

Κακοήθης όγκος του οισοφάγου. Ο οισοφάγος είναι ο μυικός σωλήνας που συνδέει το φάρυγγα με το στομάχι.

Παθογένεια

Η συχνότητα αυτού του καρκίνου είναι 6 ανά 100.000 άτομα για τους άντρες και 1.6 ανά 100.000 άτομα για τις γυναίκες. Στην Κίνα και Ν. Αφρική η συχνότητα είναι πολύ μεγαλύτερη (100 ανά 100.000 άτομα).
Αν και οι αιτίες παραμένουν άγνωστες, ενοχοποιούνται ο χρόνιος ερεθισμός από το κάπνισμα και η χρήση αλκοόλ. Η τύλωση, μια γενετική διαταραχή που χαρακτηρίζεται από υπερκεράτωση παλαμών και πελμάτων συσχετίζεται με τον καρκίνο του οισοφάγου. Επίσης η αχαλασία, ο οισοφάγος Barrett (μετατροπή του πλακώδους επιθηλίου του οισοφάγου σε κυλινδρικό εξ΄αιτίας γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης), το σύνδρομο Plummer-Vinson (αναιμία από έλλειψη σιδήρου, μείωση της οξύτητας του στομάχου και δημιουργία μεμβράνης στο ανώτερο τμήμα του οισοφάγου) έχουν συσχετισθεί με αυξημένη συχνότητα κακρκίνου του οισοφάγου.

Το 95% των κακοήθων όγκων του οισοφάγου είναι το επιδερμοειδές (πλακώδες) καρκίνωμα, ενώ το αδενοκαρκίνωμα του οισοφάγου αντιπροσωπεύει μόνο το 2-4% αυτών.

Πρόληψη

- Αποφυγή καπνίσματος και αλκοόλ αφού θεωρούνται παράγοντες κινδύνου για την ανάπτυξη καρκίνου του οισοφάγου
- Συχνές ενδοσκοπήσεις και λήψη βιοψιών σε άτομα με οισοφάγο Barrett.

Κλινική εικόνα

- Δυσφαγία (δυσκολία στην κατάποση, στην αρχή στερεών τροφών, αλλά προοδευτικά και υγρών)
- Απώλεια βάρους
- Οπισθοστερνικός πόνος-καύσος
- Αιματέμεση
- Πόνος στο θώρακα με αντανάκλαση στην πλάτη

Πρέπει να τονισθεί οτι η δυσφαγία σαν σύμπτωμα δεν είναι ποτέ ψυχοσωματικής αιτιολογίας, αλλά θα πρέπει να διερευνάται ως καρκίνος του οισοφάγου μέχρι απόδειξης του αντίθετου.

Διάγνωση

Επιτυγχάνεται με:

- ενδοσκόπηση (οισοφαγοσκόπηση) και λήψη βιοψιών
- βαριούχο γεύμα
- αξονική ή μαγνητική τομογραφία
- ενδοσκοπικό υπερηχογράφημα

Αντιμετώπιση

- Χειρουργική θεραπεία (όταν ο όγκος είναι εξαιρέσιμος και η νόσος δεν έχει επεκταθεί στους γύρω ιστούς)
- Ακτινοθεραπέια (στο πλακώδες καρκίνωμα)
- Χημειοθεραπεία
- Διαστολές
- Ενδοσκοπική εφαρμογή laser

Η έγκαιρη διάγνωση παίζει σπουδαίο ρόλο στην αντιμετώπιση της νόσου.

ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΣΤΟΜΑΧΟΥ

Σύντομη περιγραφή-ορισμός

Κακοήθης όγκος του στομάχου. Πρόκειται στο 95% των περιπτώσεων για αδενοκαρκίνωμα.

Παθογένεια

Πρόκειται για συχνή κακοήθεια του πεπτικού συστήματος. Συχνότερα συμβαίνει σε άντρες ηλικίας μεγαλύτερης των 40 ετών. Η νόσος είναι συχνότερη στην Ασία (Ιαπωνία) και σε χώρες της Λατινικής Αμερικής. Η αιτία είναι άγνωστη.

Διάφοροι παράγοντες έχουν ενοχοποιηθεί: διατροφικοί παράγοντες (κατανάλωση καπνιστών τροφών, μειωμένη πρόσληψη βιταμίνης C), η χρόνια γαστρίτιδα απο ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού, η ατροφική γαστρίτιδα, οι πολύποδες του στομάχου, η προηγούμενη αφαίρεση τμήματος του στομάχου (μερική γαστρεκτομή).

Πρόληψη

- Αποφυγή κατανάλωσης καπνιστών και συντηρημένων τροφών
- Ελεγχος κάθε έλκους στομάχου, ατροφικής γαστρίτιδας και πολυπόδων

Κλινικη εικόνα

Σε αρχικό στάδιο συνήθως δεν υπάρχουν συμπτώματα

- Αίσθημα πληρότητας, διάτασης μετά από μεγάλα γεύματα
- Ανορεξία, αποστροφή πρός το κρέας, απώλεια βάρους
- Ναυτία, έμετος
- Καταβολή, αδυναμία
- Πόνος που μπορεί να μοιάζει με αυτόν του έλκους
- Αίμα στα κόπρανα (μέλαινα) ή σε έμετο (αιματέμεση)

Διάγνωση

Βιοψία του στομάχου μέσω γαστροσκόπησης είναι η πιο αξιόπιστη μέθοδος.

Αντιμετώπιση

Η έγκαιρη διάγνωση και η χειρουργική αντιμετώπιση μπορεί να προσφέρουν πλήρη ίαση. Αποτελέσματα μπορεί να έχουν βοηθητικά η ακτινοθεραπεία και η χημειθεραπεία.

ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΗΠΑΤΟΣ

Αλλες ονομασίες

Ηπάτωμα, ηπατοκυτταρικό καρκίνωμα.

Σύντομη περιγραφή-ορισμός

Κακοήθης, πρωτοπαθής,(όχι από μετάσταση), όγκος του ήπατος, που προέρχεται από τα ηπατικά κύτταρα.

Παθογένεια

Αν και λιγότερο συχνός από το μεταστατικό καρκίνο του ήπατος, αποτελεί συχνή αιτία θανάτου σε ορισμένες περιοχές της Αφρικής και της νοτιοανατολικής Ασίας.

Παράγοντες που αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισής του, είναι:
- Η χρόνια ηπατίτιδα Β.
- Η χρόνια ηπατίτιδα C.
- Η κίρρωση του ήπατος, ιδιαίτερα αν είναι αλκοολικής αιτιολογίας.
- Η αιμοχρωμάτωση του ήπατος.
- Η τυροσιναιμία.
- Η έκθεση του οργανισμού σε ορισμένα τοξικά προιόντα μυκήτων που υπάρχουν σε ορισμένες τροφές, (αφλατοξίνες).

Πιο συγκεκριμένα, η ηπατίτιδα Β είναι η κύρια αιτία στις χώρες της Αφρικής και της Ασίας. Στο δυτικό ημισφαίριο και την Ιαπωνία, η ηπατίτιδα C και ο αλκοολισμός ευθύνονται πιο συχνά, για την εμφάνιση του ηπατώματος.

Πρόληψη

- Εφαρμογή των προληπτικών μέτρων που αφορούν την ηπατίτιδα Β και C.
- Τακτικός, προληπτικός έλεγχος, στους πάσχοντες από χρόνια ιογενή ή αλκοολική ηπατίτιδα, με υπερηχογράφημα ήπατος.
- Διακοπή του αλκοόλ, καταπολέμηση του αλκοολισμού.
- Προσπάθεια αποφυγής και καταπολέμησης των αιτίων που οδηγούν σε κίρρωση.

Κλινική εικόνα

Αρχικά μπορεί να μη γίνει αντιληπτό, ως τη στιγμή που η μέχρι τότε σταθερή κατάσταση ενός κιρρωτικού ασθενούς, επιδεινωθεί απότομα.

- Καχεξία, αδυναμία, κόπωση, απώλεια βάρους.
- Πυρετός, που μπορεί να μιμείται λοίμωξη, είναι πολύ συχνό σύμπτωμα.
- Κοιλιακός πόνος η και ψηλαφητή από το γιατρό μάζα, στο δεξιό υποχόνδριο του ασθενούς.
- Ξαφνική εμφάνιση ασκιτικού υγρού, συχνά αιμορραγικού, μπορεί να υποδηλώνει θρόμβωση της πυλαίας ή της ηπατικής φλέβας από τον όγκο.
- Κάποιες φορές, η πρώτη εκδήλωση μπορεί να είναι επείγουσα χειρουργική κατάσταση από την κοιλιά, λόγω ρήξης ή αιμορραγίας του όγκου.
- Κωματώδης κατάσταση εμφανίζεται στα τελικά στάδια της νόσου, (ηπατικό κώμα).

Διάγνωση

- Αύξηση των λευκών αιμοσφαιρίων του αίματος, σε αντίθεση με τα συνήθως χαμηλά λευκά ενός κιρρωτικού ασθενή.
- Φυσιολογικός ή και αυξημένος αιματοκρίτης.
- Αύξηση της αλκαλικής φωσφατάσης, των τρανσαμινασών και της χολερυθρίνης του αίματος.
- Είναι δυνατόν να υπάρχουν δείκτες νόσησης από ιογενείς ηπατίτιδες, δηλαδή θετικό το Αυστραλιανό αντιγόνο, (ΗΒs Ag) ή αντισώματα έναντι του ιού της ηπατίτιδας C.
- Αύξηση της α-εμβρυικής σφαιρίνης του αίματος, υπάρχει στο 60% των περιπτώσεων,

- Το υπερηχογράφημα, η αξονική και η μαγνητική τομογραφία ήπατος, με ή χωρίς ενδοφλέβιο σκιαγραφικό, απεικονίζουν τον όγκο.

- Ηπατική αρτηριογραφία χρησιμοποιείται για να εντοπίσει τη θέση του όγκου σε σχέση με τα αγγεία της περιοχής, ώστε να αποφασιστεί αν ο όγκος είναι χειρουργήσιμος ή όχι. Λόγω των πολλών του αγγείων, το ηπάτωμα δίνει χαρακτηριστικές εικόνες σε αυτή την εξέταση.

- Ανεύρεση κακοήθων ηπαττοκυττάρων σε ασκιτικό υγρό που ελήφθη μετά από παρακέντηση κοιλίας.

- Τεκμηρίωση της κακοήθους ιστολογικής εικόνας, από υλικό βιοψίας ήπατος, με την οποία επισημοποιείται η διάγνωση.

Αντιμετώπιση

Γενικά είναι δύσκολη.

- Χειρουργική αφαίρεση όταν ο όγκος είναι χειρουργήσιμος.
- Μεταμόσχευση ήπατος εξετάζεται σαν ενδεχόμενο σε περιπτώσεις μικρών μη χειρουργήσιμων όγκων σε ασθενείς με κίρρωση.

- Ανακουφιστικά σε περιπτώσεις μη χειρουργήσιμων όγκων, έχουν χρησιμοποιηθεί:
α) Χημειοθεραπεία.
β) Χημειοεμβολισμός του όγκου, δηλαδή σφαιρίδια με χημειοθεραπευτική ουσία, προωθούνται μέσα από κλάδο της ηπατικής αρτηρίας, στον όγκο.
γ) Ενδοαρτηριακή έγχυση χημειοθεραπευτικής ουσίας, στην ηπατική αρτηρία.
δ) Ενδοαρτηριακή έγχυση οινοπνεύματος στην ηπατική αρτηρία σε μια προσπάθεια νέκρωσης του όγκου.

ΣΗΜΕΙΩΣΗ

- Παραλλαγή του ηπατοκυτταρικού καρκίνώματος είναι το ινοπεταλλιώδες (fibrolamellar), καρκίνωμα του ήπατος. Έχει χαρακτηριστική μορφολογία, εμφανίζεται συνήθως σε νεαρές ηλικίες, δε σχετίζεται με κίρρωση ή ηπατίτιδες, η αFP είναι συνήθως φυσιολογική και η πρόγνωση καλύτερη.

- Ο δεύτερος πιο συχνός πρωτοπαθής κακοήθης όγκος του ήπατος είναι το χολαγγειοκαρκίνωμα, που προέρχεται από τους ενδοηπατικούς χοληφόρους πόρους.

ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΠΑΓΚΡΕΑΤΟΣ

Παθογένεια

Στο 90-95% των περιπτώσεων πρόκειται για αδενοκαρκίνωμα. Ο καρκίνος εντοπίζεται στην κεφαλή του παγκρέατος στο 70% των ασθενών, στο σώμα στο 10-15% και στην ουρά του παγκρέατος στο 10-20%. Είναι η τέταρτη συχνότερη αιτία θανάτου από καρκίνο στους άντρες, μετά από τον καρκίνο του πνεύμονα, του παχέος εντέρου και του προστάτη και η πέμπτη στις γυναίκες, μετά από τον καρκίνο του μαστού, του πνεύμονα, του παχέος εντέρου και ωοθηκών-μήτρας. Είναι συχνότερος στους άντρες με αναλογία 2:1. Εμφανίζεται συχνότερα σε άτομα ηλικίας 60-80 ετών.

Οι παράγοντες κινδύνου για την ανάπτυξη καρκίνου του παγκρέατος είναι:
- Ηλικία μεγαλύτερη των 60 ετών
- Αντρικό φύλο
- Κάπνισμα
- Χρόνια παγκρεατίτιδα

Επίσης διάφοροι διαιτητικοί παράγοντες (καρκινογόνες ουσίες τροφών), καθώς και ο σακχαρώδης διαβήτης έχουν πιθανή σχέση ως παράγοντες κινδύνου, με τον καρκίνο του παγκρέατος.

Πρόληψη

- Διακοπή καπνίσματος.
- Αποφυγή των παραγόντων που προδιαθέτουν σε χρόνια παγκρεατίτιδα.

Κλινική εικόνα

Ο καρκίνος του παγκρέατος είναι ύπουλο νόσημα, διότι τα συμπτώματα είναι ασαφή και ο ασθενής δεν απευθύνεται σε γιατρό έγκαιρα με αποτέλεσμα η διάγνωση να γίνεται καθυστερημένα, στη πλειοψηφία των περιπτώσεων.

- Πόνος στο επιγάστριο, ακαθόριστος, αμβλύς, με αντανάκλαση στην οσφύ, εμφανίζεται στο 90% των περιπτώσεων. Υπάρχει μερική ανακούφιση του πόνου, όταν ο ασθενής γέρνει προς τα εμπρός.
- Ανώδυνος ίκτερος. Είναι συχνός όταν ο καρκίνος εντοπίζεται στην κεφαλή του παγκρέατος (σχεδόν 100%) και οφείλεται στη διήθηση του χοληδόχου πόρου από τον όγκο. Ο καρκίνος του σώματος και της ουράς μπορούν να προκαλέσουν ίκτερο, από ηπατικές μεταστάσεις, ή μεταστάσεις στους λεμφαδένες των πυλών του ήπατος. Στην αρχή ο ίκτερος μπορεί να είναι διαλείπων, (να εμφανίζει εξάρσεις και υφέσεις), με την πάροδο όμως του χρόνου γίνεται συνεχής και συνοδεύεται από υπέρχρωση των ούρων και αποχρωματισμό των κοπράνων. Ο γιατρός στην ψηλάφηση της κοιλιάς μπορεί να διαπιστώσει μεγάλη ανώδυνη διόγκωση της χοληδόχου κύστης (σημείο Courvoisier). Του ίκτερου προηγείται συχνά κνησμός για εβδομάδες.
- Ανορεξία, καταβολή, απώλεια βάρους, αποστροφή προς το κρέας και σπανιότερα διάρροια και σύνδρομο δυσαπορρόφησης.

Σπανιότερες εκδηλώσεις
- Μεταναστευτική θρομβοφλεβίτιδα (σημείο Trousseau)
- Οξεία παγκρεατίτιδα από απόφραξη του παγκρεατικού πόρου
- Ψυχιατρικές εκδηλώσεις (κατάθλιψη)
- Πρόσφατη έναρξη σακχαρώδους διαβήτη

Ο καρκίνος δίνει μεταστάσεις
- Με άμεση επέκταση στα γύρω όργανα (στομάχι, δωδεκαδάκτυλο, χοληδόχο πόρο)
- Με τη λεμφική οδό
- Με την πυλαία φλέβα στο ήπαρ
- Με το αίμα σε απομακρυσμένα όργανα.
Τα συμπτώματα στις περιπτώσεις αυτές είναι ανάλογα των οργάνων που διηθούνται.

Διάγνωση

Η πρώιμη διάγνωση είναι δύσκολη, γιατί τα συμπτώματα αρχικά δεν είναι ειδικά και δεν οδηγούν τον ασθενή στο γιατρό.

- Αναιμία, παθολογική καμπύλη σακχάρου, σακχαρουρία και σακχαρώδης διαβήτης υπάρχουν σε ορισμένους ασθενείς.
- Η αμυλάση του αίματος αυξάνεται σε λίγους μόνο ασθενείς.
- Στους ασθενείς με ίκτερο η χολερυθρίνη, η αλκαλική φωσφατάση και η γ-GT είναι αυξημένες.
- Η παρουσία αιμοσφαιρίνης στα κόπρανα υποδηλώνει διήθηση του τοιχώματος του δωδεκαδακτύλου από τον καρκίνο ή καρκίνο του φύματος του Vater.

- Οι καρκινικοί δείκτες είναι αυξημένοι. Ιδιαίτερα ο δείκτης Ca 19-9 είναι αυξημένος στο 90% των ασθενών, αν και αυξάνεται και σε άλλες καταστάσεις, μερικές από τις οποίες είναι καλοήθεις.

- Το υπερηχογράφημα και η αξονική τομογραφία κοιλίας είναι δυνατόν να απεικονίσουν τον όγκο, να εκτιμήσουν τις διαστάσεις, την επέκτασή του στους γύρω ιστούς και την ύπαρξη η όχι μεταστάσεων. Επίσης βοηθούν στη λήψη βιοψιών με λεπτή βελόνα για την τεκμηρίωση της διάγνωσης.

- Μαγνητική τομογραφία, MRCP και ERCP βοηθούν σημαντικά στη διάγνωση και την εκτίμηση της έκτασης της νόσου, ώστε να κριθεί και το είδος της θεραπευτικής αντιμετώπισης (χειρουργική ή όχι).

- Μεγάλη προσοχή χρειάζεται στη διάκριση από τη χρόνια παγκρεατίτιδα, ενώ τα αρχικά συμπτώματα μπορούν εσφαλμένα να οδηγήσουν στη διάγνωση πεπτικού έλκους.

Αντιμετώπιση

Ο καρκίνος του παγκρέατος είναι από τις σοβαρότερες μορφές καρκίνου. Η αντιμετώπιση διακρίνεται σε ριζική και παρηγορητική.

Ριζική αντιμετώπιση
Γίνεται με χειρουργική επέμβαση.
1. Παγκρεατο-δωδεκαδακτυλεκτομή (κατά Whipple).
2. Ολική παγκρεατεκτομή.

Παρηγορητική αντιμετώπιση
Γίνεται στις περιπτώσεις όπου ο όγκος δεν είναι αφαιρέσιμος.
1. Χειρουργική επέμβαση, με στόχο την παράκαμψη της απόφραξης του χοληδόχου πόρου η /και του δωδεκαδακτύλου, (χολοπεπτική αναστόμωση και γαστρεντερο-αναστόμωση).
2. Ενδοσκοπική τοποθέτηση ενδοπρόθεσης (stent) στο χοληδόχο πόρο, ώστε η χολή να παροχετεύεται στο δωδεκαδάκτυλο και να μην υπάρχει ίκτερος.
3. Χημειοθεραπεία και ακτινοθεραπεία, οι οποίες όμως δε φαίνεται να αυξάνουν την επιβίωση.
4. Υποστηρικτική αγωγή:
- Αντιμετώπιση του πόνου με αναλγητικά
- Χορήγηση αναστολέων Η2 υποδοχέων
- Χορήγηση παγκρεατικών ενζύμων
- Δίαιτα πλούσια σε υδατάνθρακες με προσοχή όταν συνυπάρχει σακχαρώδης διαβήτης.

www.care.gr

ΔΥΣΦΑΓΙΑ-ΑΧΑΛΑΣΙΑ ΟΙΣΟΦΑΓΟΥ

ΔΥΣΦΑΓΙΑ

Σύντομη περιγραφή-ορισμός

Είναι το υποκειμενικό αίσθημα δυσκολίας στην κατάποση που προκαλείται από παρεμπόδιση της προώθησης υγρών ή στερεών τροφών από το φάρυγγα στό στομάχι διαμέσου του οισοφάγου.

Αναλυτική περιγραφή

Ανάλογα με την εντόπιση της δυσφαγίας διακρίνεται σε προοισοφαγική ή στοματοφαρυγγική και σε οισοφαγική. Ο ασθενής συνήθως παραπονείται ότι η τροφή 'κολλάει' καθώς προωθείται και ορισμένες φορές αισθάνεται πόνο. Οφείλεται σε διάφορες οργανικές βλάβες του φάρυγγα του οισοφάγου καθώς και παρακείμενων οργάνων ή σε λειτουργικές βλάβες του νευρικού συστήματος ή των μυών.

Τι μπορεί να σημαίνει

1. Καταστάσεις που προκαλούν προοισοφαγική δυσφαγία:
Νευρολογικές ή μυικές βλάβες (δερματομυοσίτιδα, μυασθένεια, μυική δυστροφία, νόσος Parkinson, βλάβες κεντρικού νευρικού συστήματος). Ο ασθενής συχνά εμφανίζει βήχα και εισρόφηση.

2. Καταστάσεις που προκαλούν οισοφαγική δυσφαγία:
- Αποφρακτικά αίτια: όγκοι καλοήθεις ή κακοήθεις που πιέζουν τον οισοφάγο εκ των έξω, καθώς και όγκοι συνήθως κακοήθεις του ίδιου του οισοφάγου. Η δυσφαγία αφορά μόνο τις στερεές τροφές.
- Διαταραχές της κινητικότητας του οισοφάγου: Η δυσφαγία αφορά στερεές και υγρές τροφές, ή μόνο υγρές (παράδοξη δυσφαγία), και μπορεί να οφειλεται σε αχαλασία, διάχυτο οισοφάγειο σπασμό, σκληροδερμία, κ.α.

Ο έλεγχος της δυσφαγίας γίνεται με:
- οισοφαγοσκόπηση
- μανομετρία
- έλεγχο του νευρικού συστήματος (ορισμένες φορές)

ΑΧΑΛΑΣΙΑ ΟΙΣΟΦΑΓΟΥ

Αλλες ονομασίες

Καρδιόσπασμος, Μεγαοισοφάγος

Σύντομη περιγραφή-ορισμός

Πρόκειται για νευρογενή διαταραχή του οισοφάγου άγνωστης αιτιολογίας, που χαρακτηρίζεται από μείωση του περισταλτισμού (κινήσεις προώθησης του περιεχομένου) του τοιχώματός του και έλλειψη χάλασης του κατώτερου σφιγκτήρα του.

Παθογένεια

α) Νευρογενείς αιτίες
- από το κεντρικό νευρικό σύστημα
- από το περιφερικό (διατομή πνευμονογαστρικών νεύρων)

β) Παράσιτα (Trypanosoma cruzi)

Οποιαδήποτε όμως η αιτία, το αποτέλεσμα είναι καταστροφή ή απώλεια των γαγγλιακών κυττάρων του οισοφαγικού πλέγματος του τοιχώματος του οισοφάγου (απονεύρωση του οισοφάγου). Έτσι, το κατώτερο τμήμα του οισοφάγου παρουσιάζει στένωση, ενώ το υπερκείμενο του μεγάλη διάταση από υπερπλήρωση.
Η αχαλασία προδιαθέτει σε ορισμένες περιπτώσεις την ανάπτυξη κακοήθους νεοπλάσματος του οισοφάγου.

Κλινική εικόνα

- Δυσφαγία
- Ανάρροια (αναγωγή τροφών, ορισμένες φορές άπεπτων) ιδιαίτερα τη νύχτα
- Πόνος στο στήθος (οπισθοστερνικός) κατά την κατάποση
- Βήχας (ιδίως νυκτερινός)
- Εισρόφηση στους πνεύμονες που μπορεί να καταλήξει σε πνευμονικό απόστημα
- Απώλεια βαρους

Διάγνωση

- Ακτινολογικός έλεγχος του οισοφάγου με βαριούχο γεύμα
- Μανομετρία του οισοφάγου (έλεγχος κινητικότητας, πιέσεων)
- Οισοφαγοσκόπηση (ενδοσκόπηση)

Αντιμετώπιση

Στόχος των θεραπευτικών μεθόδων είναι η μείωση του σπασμού του κατώτερου οισοφαγικού σφιγκτήρα και επομένως η ανακουφιση από τα συμπτώματα:

1. Διαστολές με ειδικά μέσα.
2. Φάρμακα που προκαλούν χάλαση (χαλάρωση) του σφιγκτήρα όπως: νιτρώδη, αναστολείς των διαύλων ασβεστίου.
3. Απευθείας έγχυση τοξίνης τοu κλωστηριδίου της αλλαντίασης (Clostritidium Botullinum) στον κατώτερο οισοφαγικό σφιγκτήρα.
4. Χειρουργική αποκατάσταση (καρδιομυοτομή κατα Heller) που τελευταία έχει επιτευχθεί με λαπαροσκοπική τεχνική.

www.care.gr

ESOTERICA.gr Forums !

© 2010-11 ESOTERICA.gr