Κατα τα άλλα συμφωνώ με τον Kyniko, η Ιουδαική Θρησκεία απο την οποία προήλθε ο Χριστιανισμός δέν είχε ούτε παραστάσεις, ούτε απεικονήσεις αγίων, ούτε ναούς, ούτε Αγία Τριάδα. Όλα αυτά είναι αρχαιο-Ελληνική κληρονομιά που καθιερώθηκε με τις θρησκευτικές συνόδους. Η σύνοδος του 592 επέτρεψε την απεικόνιση του Ιησού σε ζωγραφικές παραστάσεις. Η διαμάχη εικονομαχών- εικονολατρών που έληξε με νίκη των εικονολατρών το ίδιο ακριβώς αντιπροσώπευε.

Και βέβαια φίλε Vaggeli μετά απο 1500 χρόνια δεν είναι έυκολο να κατανοήσεις την συγκεκριμένη εποχή. Ωστόσο κάποιες λεπτομέριες μπερδεύουν ακόμη περισσότερο τα πράγματα. Πχ ο Μαρδόνιος ο άνθρωπος που μύησε τον Ιουλιανό στα Ελληνικά γράμματα, ένας άνθρωπος δηλαδή που ενώ μιλούσε ελληνικα μελετούσε ελληνικά κείμενα και γεικότερα είχε ελληνική παιδία, δε θεωρούνταν Έλληνας αλλά Σκύθηςκαι έτσι έμεινε στην ιστορία.

"Προσωπικά, η μόνη διαφορά που έχω καταφέρει να δώ ως τώρα, όπως είπα, είναι οτι οι διωκόμενοι "Ελληνες" ήταν, ως επι το πλείστον, "Κούρδοι κατσικοκλέφτες"

Σ' αυτό συμφωνούμε εν μέρει.
"Κούρδοι κατσικοκλέφτες" ήταν αυτοί που απέμειναν και των οποίων απόγονοι έμαστε εμείς...
(χρυσαυγίτης είσαι;)

"(Νομίζω οτι το γεγονός οτι χρηματοδοτούσαν την Ακαδημία μέχρι και την εποχή του Ιουστινιανού, όπως ανέφερε κάποιος, μαλλον αποδεικνύει οτι "καταγγελίες" περί δίωξης του Ελληνικού πνεύματος δεν είναι σοβαρές.)"

Εδώ μάλλον λες μπούδρες φίλε μου.

(...)Θεσπίσας πρόσταξιν έπεμψεν εν Αθήναις κελεύσας μηδένα τολμάν διδάσκειν φιλοσοφίαν και αστρονομίαν(...)

(...)ΑΠΑΓΟΡΕΥΟΥΜΕ ΝΑ ΑΣΚΟΥΝ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΟΣΟΙ ΠΑΣΧΟΥΝ ΑΠΟ ΤΗ ΙΕΡΟΣΥΛΗ ΨΥΧΙΚΗ ΝΟΣΟ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ(...)
Δεν τα διάβασες αυτά;

Krisna

"Η Μεσογειακή υπο-φυλή υπάρχει σε μεγάλα ποσοστά και σε άλλες χώρες εκτός απο την Ελλάδα (Ιταλία, Ισπανία, Βαλλωνία, Νοτ.Γαλλία, Βουλγαρία, Κροατία κτλπ.). Αλλά στους Έλληνες υπάρχει στην πλειοψηφία τους (ας μήν πώ στην ολότητα, λέω πλειοψηφία). Εκτός αυτού οι Έλληνες έχουν συνείδηση της καταγωγής τους απο την ίδια την κοιτίδα τους, ενώ οι υπόλοιποι ανα τον κόσμο Μεσογειακοί έχουν χάσει την συναίσθηση της καταγωγής τους. Όλα τα σημερινά αναπτυγμένα Ευρωπαικά κράτη θεωρούνται πολυφυλετικά με συμμετοχή και Μεσογειακών."

Εδώ μιλάς για φυλές και όχι για έθνη*.
*(κοινή γλώσσα, θρησκεία και τα ήθη κι έθιμα που απορρέουν από αυτή).

"Κατα τα άλλα πολλοί ξένοι πιστεύω οτι θα ήταν άξιοι να φέρουν τον τίτλο του Έλληνα. Κανείς δέν ξεχνά ούτε τον Λόρδο Μπάηρον, ούτε τον Σλήμαν και πολλούς άλλους. Αλλά αυτοί δέν έμειναν στην ιστορία σάν Έλληνες έμειναν σάν φιλέλληνες εξετάζοντας τα πράγματα με την απλή λογική"

Εδώ, σωστά κατά την γνώμη μου, λες ότι θα μπορούσαν νε περιληφθούν στο έθνος των Ελλήνων.
Δεν εξέτασες φυλές.

"Φίλε Αίολε ελπίζω στο προηγούμενο μήνυμα μου να σου έδωσα μιά απάντηση στο συνεχές ερώτημα σου για το "Τί είναι Έλληνας?""

Αυτό που ρωτάω είναι, ποία είναι τα ήθη κι έθιμα μου χαρακτηρίζουν το έθνος των Ελλήνων, και ποία είναι τα των Ρωμαίων, της επίμαχης περιόδου.
Πως εξεχωρίζοντο μεταξύ των;
Διότι δεν ήταν δυνατόν οι Ρωμαίοι χριστιανοί να εθεώρουν τους εαυτούς των (συγχρόνως) και Ελληνες! (ασχετα με τις μπούρδες που λέμε σήμερα)
Ποιούς θα εδίωκαν τότε; Τους εαυτούς των;

Είπαμε, ήταν "Κούρδοι κατσικοκλέφτες" και "τσοπαναραίοι" αλλά όχι και τόσο...

quote:

---

Schwabe:
quote:

Στα πλαίσια του βίαιου εκχριστιανισμού έκλεισε το 529 με έδικτο τη φιλοσοφική σχολή του Πλάτωνα στην Αθήνα που λειτούργησε περί τα 1000 χρόνια.

Αυτό ελέγχεται ως αναληθές. Ο Ιουστινιανός, σύμφωνα με τον Προκόπιο στο βιβλίο-λίβελο κατά του Ιουστινιανού και της Θεοδώρας, το μόνο που αναφέρει είναι πως κατήργησε τους μισθούς απο τους δασκάλους. Δεν απαγόρευσε να διδάσκουν, απλώς δεν είχαν κρατικό μισθό.
Αν τη διαλούσε τη σχολή δεν νομίζω πως θα είχε κάποιο ενδοιασμό να το πεί.
Ο δε Αγαθίας λέει μόνο πως:
''ΑΠΕΔΗΜΗΣΑΝ ΕΠΕΙΔΗ ΑΥΤΟΥΣ Η ΠΑΡΑ ΡΩΜΑΙΟΙΣ ΚΡΑΤΟΥΣΑ ΕΠΙ ΤΩ ΚΡΕΙΤΤΟΝΙ ΔΟΞΑΝ ΟΥΚ ΗΡΕΣΚΕΝ''
δηλαδή δεν γουστάραν την επικρατούσα χριστιανική θρησκεία.
Το παραμύθι το ξεκινάει ο γάλος φιλόσοφος Βίκτορ Κουζέν κάπου στα μέσα του 19ου αιώνα (νομίζω) με το βιβλίο του ''Ιστορία της Φιλοσοφίας''.
Ο Παπαρηγόπουλος στην ''Επίτομος Ιστορία του Ελληνικού Έθνους'' βάζει τα πράγματα στη θέση τους.
Και μη μου αναφέρεις για το τι λέει ο Μαλάλας γιατί υπάρχουν πολλά ράμματα για τη γούνα του!

---

quote:

---

Εδώ μιλάς για φυλές και όχι για έθνη*.
*(κοινή γλώσσα, θρησκεία και τα ήθη κι έθιμα που απορρέουν από αυτή).

---

"Αυτό ελέγχεται ως αναληθές. Ο Ιουστινιανός, σύμφωνα με τον Προκόπιο στο βιβλίο-λίβελο κατά του Ιουστινιανού και της Θεοδώρας, το μόνο που αναφέρει είναι πως κατήργησε τους μισθούς απο τους δασκάλους. Δεν απαγόρευσε να διδάσκουν, απλώς δεν είχαν κρατικό μισθό.
Αν τη διαλούσε τη σχολή δεν νομίζω πως θα είχε κάποιο ενδοιασμό να το πεί."

"ΑΠΑΓΟΡΕΥΟΥΜΕ ΝΑ ΑΣΚΟΥΝ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΟΣΟΙ ΠΑΣΧΟΥΝ ΑΠΟ ΤΗ ΙΕΡΟΣΥΛΗ ΨΥΧΙΚΗ ΝΟΣΟ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ"
Ιουστ. Κώδιξ Ι, 11,10"

Επιλεκτική όραση έχεις; ΑΥΤΟ δεν το είδες; Μαζί τα έβαλα.
Μήπως είσαι εμπαθής;

"Ο δε Αγαθίας λέει μόνο πως:
''ΑΠΕΔΗΜΗΣΑΝ ΕΠΕΙΔΗ ΑΥΤΟΥΣ Η ΠΑΡΑ ΡΩΜΑΙΟΙΣ ΚΡΑΤΟΥΣΑ ΕΠΙ ΤΩ ΚΡΕΙΤΤΟΝΙ ΔΟΞΑΝ ΟΥΚ ΗΡΕΣΚΕΝ''
δηλαδή δεν γουστάραν την επικρατούσα χριστιανική θρησκεία."

Αυτοί που "απεδήμησαν" ήταν Ελληνες και ο Ιουστινιανός Ρωμαίος χριστιανός. ΟΧΙ "ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΣ"!
Βρήκαμε τι ήταν ο Ιουστινιανός! (το θέμα του τόπικ) Πάμε παρακάτω...
Από την άλλη, δεν υπάρχει κάποιο ιστορικό προηγούμενο, δηλαδή ότι οι Ελληνες την κοπάνησαν επειδή δεν γούσταραν την (όποια) επικρατούσα θρησκεία. Γιατί; Μήπως διότι η συγκεκριμένη τους εδίωκε;
Τα επεξεργάζεσαι καθόλου αυτά που γράφει ο καθένας, ή απλώς τα καταπίνεις αμάσητα, ως ένα πιστόν και υπάκουον ποίμνιον;

"Το παραμύθι το ξεκινάει ο γάλος φιλόσοφος Βίκτορ Κουζέν κάπου στα μέσα του 19ου αιώνα (νομίζω) με το βιβλίο του ''Ιστορία της Φιλοσοφίας''."

Κι αυτός παραμυθατζής;
Ποιός είπες ότι είσαι;

"Ο Παπαρηγόπουλος στην ''Επίτομος Ιστορία του Ελληνικού Έθνους'' βάζει τα πράγματα στη θέση τους."

Πες μου σε παρακαλώ, που ακριβώς "βάζει τα πράγματα στη θέση τους" ο Παπαρηγόπουλος;
Την έχω αυτήν την "Ιστορία".
Τι αντικειμενικότητα και αξιοπιστία μπορεί να έχει ένας Ελληνας (ο Παπαρηγόπουλος), όταν χαρακτηρίζει τους προγόνους του (υβριστικά) "ειδωλολάτρες"; Μήπως είναι κι αυτό εμπάθεια;
Πολλοί αρχίζετε να γίνεστε μπρέ!

"Και μη μου αναφέρεις για το τι λέει ο Μαλάλας γιατί υπάρχουν πολλά ράμματα για τη γούνα του! "

Από ποιόν;
Ποιός είπαμε ότι είσαι; (again!)

"Ο Schwabe τόκανε γαργάρες. Εσύ έχεις διαφορετική γνώμη για τον Μαλάλα;"

Κι αν έχω διαφορετική γνώμη θα πρέπει να κάνω γαργάρες;;;
Opa re! Τι πίνεις ρε μεγάλε;
Ποιός είπαμε ότι είσαι;;; (and again...)
ΕΣΥ τι γνώμη έχεις για τον Μαλάλα, και τι ξέρεις παραπάνω από εκείνον και σχημάτισες γνώμη;

Edited by - Αίολος on 22/04/2005 14:10:58

Σηκώνει πολύ συζήτηση το συγκεκριμένο θέμα και δεν είναι επί του παρόντος τόπικ (αν και είναι πολύ σχετικό), εξ άλλου την κοπανάω για την εξοχή (θα έπρεπε ήδη να έχω φύγει).
Αν συνεχίσει να είναι "ζωντανό" το τόπικ, θα τα πούμε σε καμια-δύο εβδομάδες.
Άλλως, ίσως ανοίξω κάποιο τόπικ με αυτό το θέμα.

Επειδή τις προσεχείς ημέρες δεν προβλέπω (όσο και να θέλω) να έχω χρόνο να ασχοληθώ με όλα αυτά, το μόνο που μπορώ να κάνω προς το παρόν είναι να παραθέσω κάποιες παραπομπές.

Για το θέμα τις Ακαδημίας, αξίζει να διαβάσετε την σελίδα του Τμηματος Μαθηματικών του Πανεπιστημίου του St.Andrews οπου φαίνεται οτι το θέμα της εδίκτου του Ιουστινιανού είναι τουλάχιστον αμφιλεγόμενο.

Επίσης, αξίζει να διαβάσετε - αν μπορείτε να βρείτε - το ATHENS: A History του Robin Waterfield. Αν και ο συγγραφέας είναι αρκετά (έως τα μάλλα) Ελληνοκεντρικός, και υποστηρίζει την άποψη του έδικτου, μας δίνει να καταλάβουμε οτι κλείσιμο δεν ήταν όσο απόλυτο όσο μπορεί να φανταζόμαστε, και μάλιστα η Ακαδημία συνέχισε να λειτουργεί και πέραν της "επίσημης" ημερομηνίας κλεισίματος.

Κατα ατα άλλα καλό είναι να θυμόμαστε οτι
α) δεν ήταν η πρώτη φορα που είχε κλείσει! (Είχε κλείσει και προ του Κωνσταντίνου).
β) Μια από τις μεγάλες ασχολίες της ήταν ο συμβιβασμός της Αριστοτέλειας φιλοσοφίας με τον Χριστιανισμό, οπότε οι διαχωριστικές γραμμές είναι μάλλον πιο αμυδρές από οτι φαντάζονται οι πιο ερμ, ευέξαπτοι Ελληνοκεντρικοί!
Ας θυμόμαστε οτι από το 80;μΧ κιόλας επικεφαλής της Ακαδημίας ήταν ο Φίλων ο οποίος είχε μονοθεϊστικές ιδέες σαφώς επιρεασμένες από τον Ιουδαϊσμό!
γ) Η ίδια η Ακαδημία είχε χάσει την αίγλη της, όπως είχε και η Αθήνα. Ακόμα και Ελληνολάτρες φιλόσοφοι απεχθάνονταν την ιδέα της αποστολής τους στην Αθήνα και κάναν ο,τι μπορούσαν για να την αποφύγουν. (βλ. Waterfield) Ασχολείτο δε πλέον σε μεγάλο βαθμό με αστρολογείες, μαγγανείες και άλλα τέτοια τερπνα.
Για αυτό μπορεί το κλείσιμο της (αν όντως υπήρξε το έδικτο) να ήταν προσωπική γκάβλα του Ιουστινιανού, μπορεί να ήταν θρησκευτική δίωξη, αλλά δεν καταλαβαίνω πώς μπορεί να το δεί κανείς σαν "ανθελληνική" πράξη.

Το δέ γεγονός οτι δούλευε μια χαρά επί των προκατόχων του θρόνου του Ιουστινιανού, Αίολε, με κάνει να αναρωτιέμαι γιατί να το θεωρείς "μπούρδες" οτι μπορεί να είχε σε κάποιο βαθμό την εύνοια του Αυτοκράτωρα.

=====

Για το θέμα του αν μπορούσε "οποιοσδήποτε Ζουλού" να αποκαλέσει εαυτόν "Έλληνα", όπως τόσο χαριτωμένα το διατύπωσε ο αγαπητός Invader, σας παραπέμπω στο άρθρο του Prof. Gerhard Rempel, του πανεπιστημίου της Δυτικής Νέας Αγγλίας.

Προς το παρόν, η άποψη μου είναι οτι όποιος Πραγαμτικά Ήθελε, Mπορούσε, όπως και ο ηγεμών της Δυτικής Λιβύης του Καβάφη!

Νομίζω οτι είναι μεγάλο λάθος να αδιαφορούμε για 500 χρόνια Ελληνικής ιστορίας, και μάλιστα χρόνια "κλειδια", όπως την περίοδο 200 πΧ - 300 μΧ.

======

Αίολε, όταν είπα οτι οι "κυνηγημένοι Έλληνες" ήταν κυρίως κούρδοι τσοπαναρέοι, ακριβώς αυτό που είπα εννοούσα, και όχι το αντίθετο (δηλαδή οτι οι εκχριστιανισμένοι ήταν οι κατσικοκλέφτες). Δεν έχει νόημα ή συζήτηση αν μου αποδίδεις το αντίθετο από ο,τι είπα!!

Μην ξεχνάς οτι οι Έλληνες (ιδίως των πόλεων) με την ανώτερη παιδεία τους, κλπ, είχαν ήδη σε μεγάλο βαθμό εκρωμαϊσθεί, αναλαμβάνοντας τις σημαντικές θέσεις της διοίκησης, του ελέγχου του εμπορίου κλπ. Από τον εκΡωμαϊσμό, ο εκΧριστιανισμός ήταν ένα μικρό βήμα, και οι περισσότεροι "Έλληνες" που τον απέφυγαν ήταν οι οπισθοδρομικοί των πιο απομακρυσμένων άκρων της Αυτοκρατωρίας.

=====

Τώρα αν είμαι Χρυσαυγίτης, Αίολε, που ρωτάς, πώς το μάντεψες;;

Πάντως, εφόσον έχω δηλώσει οτι δεν με ενδιαφέρει η συζήτηση επι πολιτικού ή επι θρησκευτικού επιπέδου, αλλά μόνο επί επιστημονικού ή εσωτεριστικού επιπέδου, δεν νομίζω οτί έχει σημασία σε ποιά club μπορεί να ανήκω....

====

Καλή συνέχεια,

Ελπίζω να τα ξαναπούμε σε λίγες μέρες...

k

Οι Ελληνες του 1821 συνέχιζαν το Βυζάντιο/Ρωμανία και θεωρούσαν τους Ρωμηούσ ως προγόνους τους. Το «Βυζάντιο» δεν υπήρξε ποτέ:

-Νομική Διάταξις της Ανατολικής Χέρσου Ελλάδος, ή Οργανισμός του Αρείου Πάγου, Γερουσίας της Ανατ. Ελλάδος, 4/11/1821: "Οι κοινωνικοί νόμοι των αειμνήστων χριστιανών αυτοκρατόρων της Ελλάδος μόνοι ισχύουσι κατά το παρόν εις την Ανατολικήν Χέρσον Ελλάδαν"

-Προσωρινό πολίτευμα της Ελλάδος 1/1/1822, όπου μεταξύ άλλων λέει: "Άχρι της κοινοποιήσεως των ειρημένων κωδίκων, αι πολιτικαί και εγκληματικαι διαδικασίαι βάσιν έχουσι τους Νόμους των αειμνήστων Χριστιανών ημών αυτοκρατόρων".

-Νόμος της Επιδαύρου, Β Εθνική Συνέλευση, εν Άστρει 1823, επαναλαμβάνονται τα παραπάνω και στις 1/4/1823 από τα Πρακτικά διαβάζουμε: "Διορίζεται επιτροπή για να εκθέση τα κυριώτερα των εγκληματικών εκ του προχείρου, ερανιζομένη από τους νόμους των ημετέρων αειμνήστων Βυζαντινών Αυτοκρατόρων".
-Πολιτικόν Σύνταγμα της Ελλάδος, Τροιζήνα, 1827 :"Έως ότου δημοσιευθώσι Κώδικες οι Βυζαντινοί Νόμοι (..) και οι παρά της Ελληνικής Πολιτείας δημοσιευόμενοι νόμοι έχουν ισχύν".

[Πηγή: "Περίγραμμα ιστορίας του μεταβυζαντινού δικαίου" του Δημήτριου Γκιώνη, 1966, σ. 290, σ.291, σ.293, σ.304]

O Clifton R. Fox Καθηγητής Ιστορίας στο Tomball College, USA επισημαίνει:

«Οι άνθρωποι που ζούσαν στη "Βυζαντινή Αυτοκρατορία" ποτέ δεν ήξεραν ούτε και χρησιμοποίησαν τη λέξη "Βυζαντινός". Αυτοί ήξεραν για τον εαυτό τους ότι είναι Ρωμαίοι, τίποτα παραπάνω και απολύτως τίποτα λιγότερο. Με τη μεταφορά της πρωτεύουσας της Αυτοκρατορίας από τη Ρώμη του Τίβερη στη Νέα Ρώμη του Βοσπόρου, τη μετέπειτα Κωνσταντινούπολη, ο αυτοκράτορας Κωνσταντίνος ο 1ος μετέφερε την πραγματική ταυτότητα της Ρώμης σε καινούργια τοποθεσία. Πολύ πριν τον Κωνσταντίνο τον 1ο, η ιδέα της "Ρώμης" είχε αρχίσει να διαχωρίζεται από την Αιώνια Πόλη του Τίβερη. Έτσι που το Ρωμαίος σήμαινε τον Ρωμαίο πολίτη, όπου κι αν ζούσε. Πριν την Αυτοκρατορική περίοδο (89 π.Χ.), το Ρωμαϊκό Δίκαιο χορήγησε δικαιώματα Ρωμαίου πολίτη σε όλους τους κατοίκους της Ιταλίας. (σ.σ. και άρα και στους υπόλοιπους Έλληνες της Μ. Ελλάδος) Κατόπιν, το δικαίωμα του Ρωμαίου πολίτη προσφερόταν σε όλο και μεγαλύτερο αριθμό ανθρώπων παντού στην Αυτοκρατορία. Το 212, ο αυτοκράτορας Καρακάλας διακήρυξε ότι όλοι οι ελεύθεροι πολίτες της Αυτοκρατορίας μπορούσαν να γίνουν Ρωμαίοι πολίτες, δίνοντας τους τη δυνατότητα να αυτοαποκαλούνται Ρωμαίοι, και όχι απλά υποτελείς των Ρωμαίων. Σε μερικές δεκαετίες οι άνθρωποι αναφερόμενοι στην Αυτοκρατορία άρχισαν να χρησιμοποιούν σπανιότερα (το Λατινικό) "Imperium Romanorum" (Κράτος των Ρωμαίων) και συχνότερα το "Ρωμανία" (Χώρα των Ρωμαίων).» [http://wwwtc.nhmccd.cc.tx.us/people/crf01/romaion/ , «Celator», Τόμος 10, Αριθμός 3: Μάρτιος 1996 , επίσης δείτε και την μετάφραση ,στα Ελληνικά, του ξενόγλωσσου άρθρου στο: www.romanity.org ].

Ο Lorenz Gyomorey , λέει:

«Στην ονομασία της ΡΩΜΙΟΣΥΝΗΣ διαψεύστηκε και διαψεύδεται κάθε δυτική προσπάθεια να επικαλείται μια νεφελώδη «ελληνορωμαϊκή» κληρονομιά σαν υψηλή αποστολή της Δύσης. Η ύπαρξη της ΡΩΜΙΟΣΥΝΗΣ αποκαλύπτει την «Αγία Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία του Γερμανικού Έθνους» ως φάρσα και αποδείχνει ότι η Αναγέννηση τίποτα άλλο δεν αναγέννησε παρά ένα φάντασμα, που ούτε καν υπήρχε. Έτσι, η ύπαρξη της Ρωμιοσύνης βεβαιώνει ότι κάθε επίκληση της αρχαίας Ελλάδας, της αρχαίας Ρώμης, της Αυτοκρατορίας, του πολιτισμού, δεν ήταν τίποτα άλλο παρά η ιδεολογική συγκάλυψης κατακτητικών, αποικιοκρατικών δυναστικών προσπαθειών» [Lorenz Gyomorey , Η δύση της Δύσης, εκδ. Παπαζήση]

Ο ιστορικός Otto Mazal γράφει:

«οι ρίζες της αρνητικής τοποθέτησης των Δυτικών, που ήθελαν να βλέπουν τη βυζαντινή περίοδο μόνο ως μια διαρκή πορεία κατάπτωσης μετά την ένδοξη εποχή της ελληνορωμαϊκής αρχαιότητας, βρίσκονται στους χρονογράφους του Μεσαίωνα, για τους οποίους οι δυτικοί αυτοκράτορες ήταν οι νόμιμοι συνεχιστές του Imperium Romanum, ενώ το κατά την αντίληψη της Δύσης αιρετικό ανατολικό κράτος, είχε χάσει ως «βασίλειο των Γραικών» (Regnum Graecorum) την οικουμενικότητά του και είχε αποκλεισθεί από τη σκηνή της ιστορίας. Για πρώτη φορά η Βυζαντινολογία του παρόντος δείχνει και πάλι με σαφήνεια την μεγάλη κοσμοϊστορική σημασία του Βυζαντίου (σ.σ διαβαζε: Ρωμανίας) και δίνει ώθηση για μια αναθεώρηση».

[Byzanz und das Abendland, Wien 1981, s. 8,11]

Διαβάζουμε:

«Ο όρος «βυζάντιο» είναι νεολογισμός. Τον χρησιμοποίησε για πρώτη φορά ο Ιερώνυμος Wolf (1516-80) στα 1562...» και (οι πολίτες της Ρωμανίας) «....Μόνο Ρωμαίους ονόμαζαν τους εαυτούς τους, η αυτοκρατορία τους ήταν «Ρωμαϊκή» και η πρωτεύουσά τους η Νέα Ρώμη…» [Ιωάννης Καραγιαννόπουλος , ΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΝΟ ΚΡΑΤΟΣ, Τέταρτη έκδοση – ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΒΑΝΙΑΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ, σελ 51 ]

Στην Εγκυκλοπαίδεια Britannica, διαβάζουμε:

«Η ονομασία της αυτοκρατορίας συνδέεται κατά τη βυζαντινή περίοδο μόνο με την πρωτεύουσά της, που είχε ιδρυθεί στον χώρο της μικρής πόλης Βυζάντιο. Η αυτοκρατορία ονομαζόταν Ρωμαϊκή, οι πολίτες της Ρωμαίοι και ο αυτοκράτορας ήταν imperator Romano rum. Η σύνδεση της ονομασίας Βυζάντιο με την αυτοκρατορία έγινε στους νεώτερους χρόνους, με την έκδοση από τον Ιερώνυμο Wolf έργων των Βυζαντινών ιστορικών (Corpus Byzantinae Historiae 1562), και καθιερώθηκε γενικά, αδιάφορα από τις μερικότερες κατά καιρούς επιλογές (Ελληνική Αυτοκρατορία ή Ανατολικό Ρωμαϊκό Κράτος). (...) Μερική επίσης ήταν η χρήση της ονομασίας Γραικού σ' όλη τη διάρκεια της ζωής της αυτοκρατορίας, παρά το γεγονός ότι από τον 9ο αιώνα στις λατινικές πηγές κυρίως του φραγκικού κράτους γίνεται συστηματική χρήση της για ολόκληρη την αυτοκρατορία, με σκοπό την εξουδετέρωση της ονομασίας Ρωμαίου και Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία για το Βυζάντιο και την αποκλειστική οικειοποίησή τους για το φραγκικό κράτος. Η συνέχεια της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας και η νομιμότητα της συνέχειας αυτής συνδεόταν άρρηκτα με τις ονομασίες που θεμελίωναν τη νόμιμη χρήση του τίτλου αυτοκράτωρ Ρωμαίων (imperator Romanorum) και εξασφάλιζαν τη μοναδικότητα και την αποκλειστικότητα της νόμιμης αυτοκρατορίας στην Οικουμένη.» [Εγκυκλ. Britannica, «Βυζάντιο»]

Jacques Le Goff, διευθυντής σπουδών στην Ecole des Hautes Etudes en Sciences Sociales , πρώην πρόεδρός της:

«Στην προοπτική της ενωμένης Ευρώπης, η δυτική ιστοριογραφία και η δυτική κοινή γνώμη οφείλουν 1) να αναγνωρίσουν στην Ελλάδα το βυζαντινό παρελθόν της, 2) να επανεντάξουν το Βυζάντιο (σ.σ διαβαζε: Ρωμανία) στην γενική ιστορία, στο Μεσαίωνα ως σύνολο και στη μακρά διάρκειά του. Τέλος 3) οφείλουμε να παραχωρήσουμε στο Βυζάντιο (σ.σ διάβαζε: Ρωμανία) τη δική του θέση. Βυζάντιο, πρωτότυπος κρίκος δημιουργίας και εκπολιτισμού, του ελληνισμού και της ευρωπαϊκής ιστορίας» [Πηγή: Βυζάντιο και Ευρώπη, Συμπόσιο, Παρίσι, Maison de l' Europe, εκδ. Ελληνικά Γράμματα.]

Επίσης:

«Στο 16ο Διεθνές Βυζαντινολογικό Συνέδριο της Βιένης, ο ίδιος ο πρόεδρος της Αυστριακής Δημοκρατίας, Rudolf Kirschlger κατά την επίσημη έναρξη των εργασιών του συνεδρίου, συνεχάρη τον καθηγητή Hunger, πρόεδρο της Αυστριακής Ακαδημίας των Επιστημών, της Διεθνούς Εταιρείας Βυζαντινών Σπουδών, της Οργανωτικής Επιτροπής του Συνεδρίου και ιδρυτή και οργανωτή της Βυζαντινολογικής Σχολής της Βιέννης, διότι, όπως είπε, απέδειξε ότι ο όρος «βυζαντινισμός» δεν έχει καμμία σχέση με την βυζαντινή πραγματικότητα, αλλά προήλθε από ελλιπή κατανόηση του Βυζαντίου (σ.σ. διάβαζε: Ρωμανίας) εκ μέρους των ιστοριογράφων της Αναγέννησης. Επανειλημμένα τονίστηκε από τον καθηγητή Hunger ότι δεν πρέπει να γίνεται πλέον διάκριση μεταξύ «Byzantinistik» και «Neogrzistik», μεταξύ δηλαδή βυζαντινολογίας και νεοελληνικής φιλολογίας, διότι Βυζάντιο (σ.σ διαβαζε: Ρωμανία) και Νέος Ελληνισμός αποτελούν ενότητα. »

["Επομένοι τοις θειοις πατράσι, αρχές και κριτήρια της πατερικής “θεολογίας”, εκδ. Βρυέννιος, θεσ/κη 1997]

Λέει ο Κολοκοτρώνης στον Στρατηγό Hamilton:

«Εμείς, καπετάν Άμιλτον, δεν εκάμαμε ποτέ συμβιβασμό με τους Τούρκους. Άλλους έκοψαν, άλλους σκλάβωσαν με το σπαθί και άλλοι, καθώς εμείς, ζήσαμε ελεύθεροι από γενεά σε γενεά. Ο βασιλιάς μας (ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος) εσκοτώθη, δεν έκαμε καμμιά συνθήκη με τους Τούρκους. Η φρουρά του είχε παντοτεινό πόλεμο με τους Τούρκους και δύο φρούρια ήσαν ανυπόταχτα. Η φρουρά του είναι οι κλέφτες και τα φρούρια η Μάνη, το Σούλι και τα βουνά.»

[Θ. Κολοκοτρώνη, «απομνημονεύματα», εκδ. Αφών Τολίδη]

Γράφει ο Μακεδόνας Ίων Δραγούμης

«Σκοπός εκείνων που έφτειασαν το νέο κράτος ήταν (..) να ξαναπιάσει ο Ρωμηός τη διοίκηση του κράτους του που είχε πρωτεύουσα την Πόλη και να ξανακαθίσει Έλληνας βασιλιάς στο θρόνο των Παλαιολόγων. Μα οι περιστάσες, η σχετική αδυναμία των αρχηγών και οι μεγάλοι της γής έτσι το θέλησαν και αντί να γίνει, σύμφωνα με τη θέληση του λαού το κράτος της μεγάλης ιδέας, έγινε ένα μικρό ελληνικό κράτος στο μέρος που είχε ανθίσει η αρχαία Ελλάδα. Το ελληνικό όνειρο ίσως να περιορίστηκε προπάντων από την ευρωπαϊκή αντίληψη την ξεπαρμένη τότε από μια νεογέννητη φωτοβολή του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού. Μόνο οι Ρώσοι, με το να μην έχουν κλασσική μόρφωση, ένοιωθαν σωστά ποιο ήταν αλήθεια το ελληνικό όραμα, και αυτοί δε είχαν λόγους να το σπρώξουν να γίνει πράμα, απεναντίας το έτρεμαν. Και οι Τούρκοι όμως, που δεν τους εσκότιζαν το μυαλό οι πιο αρχαίες ιστορίες, κι αυτοί ήξεραν καλά το τί εγύρευε το ξυπνημένο πια έθνος των Ρωμαίων, γιατί το θυμόντουσαν και οι ίδιοι - δεν είχαν περάσει και πολλά χρόνια - πως από αυτό το έθνος, το βασιλικό, επήραν την Πόλη, και αυτό το ίδιο θα θελήσει μια μέρα πάλι να τους την ξαναπάρει.» «...Και όπως ο φιλελληνισμός και η αρχαιομανία των Ευρωπαίων και η όμοια αρχαιομανία των γραμματισμένων Ρωμηών έπλαθαν την αντίληψη μιας μικρής Ελλάδας στενεύοντας τα σύνορα της φυλής και ταιριάζοντάς τα με τα σύνορα της αρχαίας, ενώ ο λαός είχε ζωντανή μέσα του σα πόθο εθνικό πάντα τη βυζαντινή παράδοση της αυτοκρατορίας, έτσι και στα άλλα, ενώ ο λαός κρατούσε τη δημοτική παράδοση, οι γραμματισμένοι με τη βοήθεια των αρχαιόμαθων φιλελλήνων οραματίζονταν με τον αρχαίον Ελληνισμό στενεύοντας τη ζωή του έθνους. Και οι φιλέλληνες και οι γραμματισμένοι Έλληνες επρόβαιναν με το μυαλό τους καττά κάποιαν αφαίρεση. Η νέα Ελλάδα ήταν κατευθεία συνέχεια της αρχαίας, τα ενδιάμεσα δυο χιλιάδες χρόνια με τους δύο ελληνικούς πολιτισμούς τους ήταν σβησμένα. Αλεξαντρινά κράτη και προ πάντων βυζαντινό δεν είχαν υπάρξει. Όλα είχαν φτωχήνει τόσο μέσα στη ψυχή των μορφωμένων του έθνους, που δε εστοχάστηκαν ότι μπορούσαν να στραφούν αλλού παρά στην Ευρώπη για να γυρέψουν πρότυπα και για τους νόμους του κράτους και για τη διοίκηση και για την πνευματική ζωή(...) Ο ξενοφερμένος βασιλιάς με οργανωτές χοντρούς Βαυαρέζους αντίγραψαν νόμους φράγκικους και συντάγματα ισωπεδωτικά (...) ο γερμανομαθημένος αρχιτέκτονας μετάφερνε μαζί του από τη Γερμανία δείγματα σπιτιών, ο γαλλομαθημένος ράφτης μόδες, ο φραγκοπασαλειμμένος νομικός νόμους και ο διαβασμένος ποιητής στίχους ρωμαντικούς. Και ό,τι έφτανε ίσα από την Ευρώπη εφάνταζε και λαμποκοπούσε, ό,τι εντόπιο ήταν περιφρονημένο. Στην Ευρώπη φώλιασε ο πολιτισμός και η επιστήμη, εκεί λοιπόν φυτρώνει και κάθε τελειότητα. Όποιος δε πήγε στο Παρίσι δεν είναι άνθρωπος(...) Ο νομοθέτης φραγκοφερμένος και αυτός ή τουλάχιστο φραγκομαθημένος ετσάκισε με νόμους τα φυσικά του Ρωμηού, την κοινοτική ζωή, αντί να τη μελετήσει και να την καλλιτερέψει και απάνω της να θεμελιώσει τον κρατικό μηχανισμό, την κατασύντριψε, γιατί στη Βαυαρία δεν υπάρχουν κοινότητες (...) Το μόνο που θέλησαν να κρατήσουν ελληνικό, και αυτό όμως όχι νεοελληνικό, ήταν οι τύποι, η φάτσα, η εξωτερική μορφή, και βάφτισαν με αρχαιόπρεπα ονόματα τους θεσμούς και τις διάφορες θέσεις και αξιώματα. Φτάνει να λέγονταν κάτι "δήμος" και ήταν αμέσως ελληνικό, "σύνταγμα" και ήταν καλό, "βουλευτής" και ήταν γνήσιο. Έτσι και τους ανθρώπους από πρωτητερινά χρόνια άρχισαν και τους βάφτιζαν Περικήδες, Θεμιστοκλήδες, Σωκράτηδες, Δημοσθένηδες, νομίζοντας πως θα τους έφτειαναν έτσι γνήσιους απόγονους των αρχαίων που τους σπούδαζαν ωστόσο στην Ευρώπη για να τους τελειοποιήσουν. Και αρμένιζε η Ελλάδα όλη κατάισα κατά κάποιον αρχαιόμορφο και ξενότροπο μαϊμουδισμό, που έκαμε το ελληνικό μυαλό να παραδέρνει σε μια λιμνοθάλασσα από ιδέες παλιές και νέες.» ["Eλληνικός πολιτισμός", του I. Δραγούμη, εκδ. Φιλόμυθος σ. 52]

Το 1901 εκδόθηκε το έργο "Ιστορία της Ρωμιοσύνης" του Α. Εφταλιώτη. Την εποχή εκείνη, ακόμα , τα ονόματα Ρωμηός και Ρωμηοσύνη συγκινούσαν περισσότερο από σήμερα τους Ρωμηούς. Τούτο διότι τα ονόματα Έλληνας και Ελληνισμός δεν είχαν ακόμη επικρατήσει στην συνείδηση του απλού λαού. Αμέσως, όμως, ο Γεώργιος Σωτηριάδης έγραψε κριτική κατά της "Ιστορίας της Ρωμηοσύνης" όπου κατέκρινε την χρήση των ονομάτων Ρωμηός και Ρωμιοσύνη. Την υπεράσπιση του Αργ. Εφταλιώτη, ανέλαβε ο ομοϊδεάτης του, Κωστης Παλαμάς.

Λέει ,ο μεγάλος Κωστής Παλαμάς, για το έργο του Εφταλιώτη:

«(…)Ανάλογη, λογική, ακολουθούμε και στο μεταχείρισμα των όρων Ρωμιός και Ρωμιοσύνη. Η μόνη διαφορά είναι πώς και τα δύο τούτα λόγια, επειδή δε μας έρχουνται, ίσα ολόϊσα, από την εποχή του Περικλή, παραμερίστηκαν αγάλια, αγάλια, από την επίσημη γλώσσα, καθώς κι' όλα τα λόγια τα δυσκολομέτρητα της ζωής και της αλήθειας. Έλληνες, για να ρίχνουμε στάχτη στα μάτια του κόσμου, πραγματικά, Ρωμιοί. Το όνομα (Ρωμηός) κάθε άλλο είναι παρά ντροπή. Αν δεν το περιζώνει αγριλιάς στεφάνι από την Ολυμπία, το ανυψώνει στέμμα ακάνθινο μαρτυρικό και θυμάρι μοσκοβολά και μπαρούτη. Δείχνει ίσα ίσα τη ζωή και την πραγματικότητα της λέξης το ότι αυτή μας ήρθε πρόχειρα στην ειλικρινή μας και στην πιο φωτεινή μας ψυχική κατάσταση - στη συνείδηση του ξεπεσμού μας - για να διαλαλήσουμε τον ξεπεσμόν αυτό, πιο πολύ από το γιορτιάτικο και από το δυσκίνητο τ' όνομα Έλλην, ακόμη και από το όνομα Έλληνας, που είναι κάπως πιο δυσκολορρίζωτο από το Ρωμιός, και κρατούσε ως τα χτές ακόμη την αρχαία ειδωλολατρική σημασία

(...) Δεν απορεί κανείς, πώς ο Εφταλιώτης έγραψε Ρωμιός και όχι "Έλληνας", έγραψε Ρωμιοσύνη και όχι "Ελληνισμός". Απορεί πώς ο κ. Σωτηριάδης, με όλα τα δώρα της επιστήμης και της ευφυΐας που τον ξεχωρίζουν ανάμεσα σε πολλούς, έκρινε ότι πρέπει να κατακρίνει το συγγραφέα για το μεταχείρισμα των σωστών και των καλόηχων και των ωραίων όρων (...) τάχα λησμόνησε (ο κ. Σωτηριάδης) πώς είναι ο άξιος μεταφραστής της "Ιστορίας της Βυζαντινής Λογοτεχνίας" του Κρουμπάχερ, και λησμόνησε πόσο καθαρά μας εξηγεί ο σοφός ιστορικός τη σημασία του κατηγορημένου Ρωμιού, σε λίγα λόγια ουσιαστικά, αμέσως από τα πρώτα φύλλα του έργου του; "Το όνομα τούτο (δηλαδή Ρωμαίος) διετηρήθη, γράφει ο Κρουμπάχερ, δια των φρικτών χρόνων της Τουρκοκρατίας μέχρι σήμερον, ως η πραγματική και μάλιστα διαδεδομένη επίκλησις του γραικικού λαού, απέναντι της οποίας η μεν σποραδικώς απαντώσα Γραικοί μικράν ιστορικήν σημασίαν έχει, η δε δια της Κυβερνήσεως και σχολείου τεχνικώς εισαχθείσα Έλληνες, ουδεμίαν”

(...)Βαπτιστικός του κλασσικού Ρωμαίου της Ρώμης, από τον καιρό του Ιουστινιανού ως τον καιρό του Ρήγα του Βελεστινλή, ο ίδιος έμεινε, ξεχωρισμένος, ο ίδιος πάντα, μέσα από το δανεικό του όνομα, που τόκαμε δικό του, ο Ρωμαίος της Πόλης, ο Ρωμιός ο ραγιάς, ο Ρωμηός ο αδούλωτος, ο Ρωμιός ο Έλλην... Και αφού η Ιστορία του κ. Εφταλιώτη δεν είναι για τον Έλληνα του Περικλή, μήτε για τον Έλληνα του μεγάλου Αλεξάνδρου, ο ευσυνείδητος ιστοριοπλέχτης δεν μπορούσε παρά για τον Ρωμιό και για την Ρωμιοσύνη να μιλήση, που δεν είναι και τα δύο παρά τα νέα ονόματα του Έλληνος και του Ελληνισμού. Το θέλησε η ιστορική ακριβολογία». [Κ. Παλαμάς, «Ρωμιός και Ρωμιοσύνη», Απαντα, τ. ΣΤ’ , Ιδρυμα Κωστή Παλαμά, Μπίρης, Αθήνα]

Σε όσους θελήσουν να αμφισβητήσουν την αγάπη του Κ.Π. προς την αρχαία Ελλάδα, απλώς θα υπενθυμίσουμε πως δικός του είναι ο ύμνος των Ολυμπιακών αγώνων. Αλλα ο Παλαμάς, δεν ήταν αρχαιόπληκτος, και γνώριζε πως και το «Ελληνας» και το «Ρωμαίος / Ρωμηός» είναι δικά μας, ήξερε πως οι φράγκοι / Δυτικοί, ήθελαν να χρησιμοποιούμε το Ελληνας , και ΟΧΙ το Ρωμηός, απο συμφέρον και όχι απο αγάπη. Για να ξεχάσουμε ΠΛΗΡΩΣ την Ρώμη μας.

Το ενδιαφέρον είναι ότι οι δυτικοευρωπαίοι γνώριζαν την Ελληνικότητα της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας και δε δίσταζαν να το αναφέρουν, όταν δεν κατευθύνονταν από σκοπιμότητες. Έτσι το 1713, σε μια εποχή δηλαδή για την οποία τα (φραγκοθρεμμένα) σχολικά μας βιβλία διδάσκουν ότι οι Ρωμαίοι έχουν χαθεί πριν 1200 χρόνια, ο Βενετός τυπογράφος της πρώτης έκδοσης του "Ερωτόκριτου" γράφει ότι τυπώνει αυτό το βιβλίο "παρακινημένος από την διάπυρον αγάπην και ευλάβειαν οπού παιδιόθεν έχω προς το ένδοξον γένος των Ρωμαίων". Ο ίδιος δηλώνει ότι είναι "Ιταλικός και της γλώσσης ολότελα ανήξευρος", αλλά παρά ταύτα προσπάθησε να τυπώσει βιβλία "τα οποία ως τώρα και από άλλους Ρωμαίους και Ιταλικούς τυπογράφους ετυπώθησαν, αλλά και τα ασυνήθιστα και χρησιμότερα, οπού υπό τινά Ρωμαίον δεν έγιναν". Ο πρόλογος κλείνει με παράκληση προς τους "άρχοντες Ρωμαίους" να προσφέρουν τυχόν χειρόγραφα στον εκδότη ώστε να τυπώσει αργότερα μια βελτιωμένη έκδοση. Παρατηρούμε την αντιπαράθεση των όρων «Ρωμαίος» και «Ιταλικός» (=Ιταλός). Μοιάζει να μην έχουν καμία σχέση. Ο ίδιος το παραδέχεται. Θα πρέπει να προβληματίσει όλους τους Έλληνες που πιστεύουν πως κληρονόμοι των Ρωμαίων είναι οι Ιταλοί και όχι οι Έλληνες. Σε γνωστό «μεγάλο» κανάλι, προσφατα, σε κάποιο Ρεπορτάζ στην Ιταλία στο δελτίο ειδήσεων χρησιμοποιήθηκε ο όρος «Νέο-Ρωμαίοι», για να περιγράψει τους Ιταλούς. Είναι ενδεικτικό της αμαθειας μας, για την ίδια μας την ιστορία. Τους χαρίζουμε οτι δεν τους ανήκει.

Αντίστοιχα, οι Δ. Φιλιππίδης και Γρ. Κωνσταντάς που συνέγραψαν τη "Γεωγραφία Νεωτερική" το 1791 σημειώνουν στην παρουσίαση των ευρωπαϊκών γλωσσών πώς "η Ρωμέϊκη γλώσσα η αλόγως και αμαθέστατα καταφρονουμένη από μερικούς, έχει μεγάλη συγγένεια με την Ελληνική, και είναι μια θυγατέρα της οπού σχεδόν την ομοιάζει επειδή όλες σχεδόν αι λέξεις είναι από την Ελληνική". ( «Ρωμαϊκή» , εννοεί την ονομαζόμενη σήμερα «Νεοελληνική» / Δημοτική. «Ελληνική» , εννοεί την Αρχαία Ελληνική/ Καθαρεύουσα.)

Γι’ αυτό το λόγο , από την Τουρκοκρατία και μετά, υπάρχουν λεξικά, , με τίτλο "Γαλλικά-Ρωμαϊκά", "Ιταλικά - Ρωμαϊκά", κλπ. Και, για να μην υπάρχει η παραμικρή περίπτωση αμφιβολίας, υπάρχουν και λεξικά, όπως το "Λεξικόπουλο" του Simon Portius (Παρίσι, 1635), που είναι «Ρωμαϊκό - Ελληνικό – Λατινικό» (!!) Στο λεξικό του Portius, η λατινική λέξη «fabula», για παράδειγμα, μεταφράζεται στην ελληνική γλώσσα ως «μύθος» και στη ρωμαϊκή ως «παραμύθι».[ http://babel.mml.ox.ac.uk/neograeca/gsplr1636/gsplr1636book.htm] Εκείνη την εποχή θεωρούσαν αυτονόητο πως τα Λατινικά δεν ήταν η γλώσσα των Ρωμαίων.

Η Χριστιανική θρησκεία και η Ελληνική πνευματική κληρονομιά αποτελούν
τα κύρια χαρακτηριστικά στοιχεία του πολιτισμού και μάλιστα της παιδείας του Βυζαντίου.
Η Εκκλησία πρωτοστάτησε στο χώρο της εκπαίδευσης αναλαμβάνοντας εξολοκλήρου
σχεδόν όχι μόνο την οργάνωση, τη στελέχωση και τη λειτουργία της, αλλά και την
οικονομική επιχορήγησή της.
Στο δύσκολο αυτό έργο οι ενοριακές επιτροπές δεχόταν συχνά τη συνεργασία των κοινοτήτων.

Η ΣΤΟΙΧΕΙΩΔΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ,που δεν ήταν υποχρεωτική, άρχιζε από το έβδομο έτος
της ηλικίας του παιδιού και ήταν τριετής.
Τα « ιερά γράμματα »,όπως ονομαζόταν αυτό το στάδιο ,έδιναν τη δυνατότητα στο
μικρό μαθητή να έλθει για πρώτη φορά σε επαφή με θρησκευτικά κείμενα
(Παλαιά και Καινή Διαθήκη,Ψαλτήρι και άλλα )
και να μάθει με τη βοήθειά τους το αλφάβητο, συλλαβισμό, ανάγνωση και γραφή.
Η διδασκαλία συμπληρωνόταν με τη βυζαντινή μουσική, τα θρησκευτικά και την ιστορία.
Τα μαθήματα διδάσκονταν από κληρικούς και μοναχούς κυρίως ,σε χώρους που
παραχωρούσαν οι εκκλησίες ή τα μοναστήρια.
Οι ιδιωτικοί διδάσκαλοι που δίδασκαν στα σπίτια ήταν γνωστοί ως «παιδαγωγοί».

Η ΜΕΣΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ άρχιζε από τα δέκα χρόνια του μαθητή και διαρκούσε
τέσσερα έως πέντε έτη.
Το περιεχόμενο της εκπαίδευσης εμπλουτίζονταν με «τα των Ελλήνων γράμματα»,
με τη μελέτη της αρχαίας ελληνικής γλώσσας και λογοτεχνίας.
Άλλα μαθήματα ήταν η Ιστορία, η Φυσική ( βοτανική, ζωολογία, γεωγραφία ),
η Μουσική, η Γεωμετρία, η Αστρονομία και η Σημειογραφία.
Οι «φοιτητές» παρακολουθούσαν τις παραδόσεις των ειδικών καθηγητών, ρητόρων,
φιλοσόφων, γραμματικών και σημειογράφων στα διδασκαλεία που λειτουργούσαν
υπό τη μέριμνα της Εκκλησίας σε πολλές περιοχές της αυτοκρατορίας.

Η ΑΝΩΤΑΤΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ήταν πρωταρχικό μέλημα του κράτους.
Ο Θεοδόσιος Β΄ ίδρυσε το 425 το Πανεπιστήμιο Κωνσταντινουπόλεως, όπου παραδίδονταν
μαθήματα αρχαίας ελληνικής γλώσσας και λογοτεχνίας, λατινικών,ρητορικής, φιλοσοφίας και δικαίου.
Ανώτατες και πανεπιστημιακές σχολές ιδρύθηκαν και λειτουργούσαν με τη φροντίδα
του κράτους στην Αλεξάνδρεια, τη Βηρυτό ,την Αθήνα , τη Θεσσαλονίκη τη Νίκαια
και φυσικά στην Κων/πολη ,όπως και σε άλλες πόλεις της Αυτοκρατορίας .
Οι νέες επιστήμες όπως η ιατρική και τα μαθηματικά συμπλήρωναν σταδιακά τις ήδη διδασκόμενες .
Το έργο της εκπαίδευσης βοηθούσαν εκτός από τους εκπαιδευτικούς και οι πλούσιες βιβλιοθήκες ,
δημόσιες ,ιδιωτικές και μοναστηριακές, όπως η βιβλιοθήκη του Πατριάρχη Φωτίου.
Αξιοσημείωτη είναι η προσφορά των μοναχών και στον τομέα της αντιγραφής έργων
αρχαίων Ελλήνων συγγραφέων, ορισμένα από τα οποία διασώθηκαν χάρη στη δική τους πρωτοβουλία.

Είναι γενική διαπίστωση ότι η Βυζαντινή παιδεία συνετέλεσε ουσιαστικά όχι μόνο στη
διαμόρφωση του ιδιαίτερου χαρακτήρα του βυζαντινού πολιτισμού αλλά και στη διατήρηση
και διάδοση της Χριστιανικης και της Ελληνικής ανθρωπιστικης παιδείας.

Sir STEVEN RUNCIMAN, ΒΥΖΑΝΤΙΟ & ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ

Μια εκπληκτική ενότητα που αποδεικνύει ότι η ελληνικότητα του Βυζαντίου (Ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας) δεν αποτελεί ένα γέννημα θρέμμα της φαντασίας των νεοελλήνων Ορθοδόξων Χριστιανών αλλά είναι ζωντανή πραγματικότητα που αποδέχονται περίτρανα και «μη έλληνες» εις την Εθνικότητα όπως ο υψηλής μορφώσεως Βυζαντινολόγος Κ. Στήβεν Ράνσιμαν.

Sir Steven Runciman
1903 – 2000

Σε αυτήν την σελίδα θα βρείτε 2 συνεντεύξεις του sir Steven Runciman.

1. Συνέντευξη στην Σκοτία τον Οκτώβριο του1994

2. Συνέντευξη στην εφημερίδα Καθημερινή

Απολογητής :Οι Θέσεις του κ. Runciman για το μέλλον της Ορθοδοξίας θυμίζουν έντονα τον Όσιο Ανδρέα και τον προφήτη Μαλαχία.

ΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ ΚΑΙ Ο ΡΑΝΣΙΜΑΝ

Ο μεγάλος Βυζαντινολόγος (ίσως ο μεγαλύτερος του αιώνα μας) και φιλέλλην sir Steven Runciman, έφυγε πέρισυ πλήρης ημερών (97 ετών). Ας παρακολουθήσουμε μία πολύ ενδιαφέρουσα συνέντευξή του ( από το www.flash.gr ).

Η συνέντευξη που ακολουθεί δόθηκε από το σερ Στήβεν Ράνσιμαν, στο Ελσισιλντς της Σκωτίας, στον πατρογονικό πύργο του, τον Οκτώβρη του 1994, για λογαριασμό της ΕΤ3, στις δημοσιογράφους Χρύσα Αράπογλου και Λαμπρινή Χ. Θωμά. Για τεχνικούς λόγους, δεν «βγήκε» ποτέ στον αέρα. Και οι δύο δημοσιογράφοι θεωρούν την συνέντευξη αυτή από τις πιο σημαντικές της καριέρας τους, μια και ανήκει στο είδος των «συζητήσεων» που σε διαμορφώνουν και δεν ξεχνάς ποτέ. Θεωρούν ότι πρέπει να δει το φως της δημοσιότητας, έστω και με μια τόσο θλιβερή αφορμή, όπως ο θάνατος του μεγάλου φιλέλληνα. Ο Flash.gr δημοσιεύει, για πρώτη φορά, αδημοσίευτα αποσπάσματα από την συνέντευξη αυτή.

Δημοσιογράφος: Πώς νοιώθει ένας άνθρωπος που ασχολείται τόσα χρόνια με το Βυζάντιο; Κουραστήκατε;

Δύσκολο να απαντήσω. Το ενδιαφέρον μου ποτέ δεν εξανεμίστηκε. Όταν άρχισα να μελετώ το Βυζάντιο, υπήρχαν πολλοί λίγοι άνθρωποι σ' αυτήν τη χώρα (σ.σ. τη Μεγάλη Βρετανία) που ενδιαφέρονταν, έστω και ελάχιστα για το Βυζάντιο. Μ' αρέσει να πιστεύω πως «δημιούργησα» ενδιαφέρον για το Βυζάντιο. Αυτό που με ικανοποιεί, ιδιαίτερα σήμερα, είναι ότι πλέον υπάρχουν αρκετοί, πολλοί καλοί εκπρόσωποι (σ.σ. της σπουδής του Βυζαντίου) στη Βρετανία. Μπορώ να πω ότι αισθάνομαι πατρικά απέναντί τους. Είμαι ευτυχής, λοιπόν, που επέλεξα το Βυζάντιο ως το κύριο ιστορικό μου ενδιαφέρον.

Κι ήταν ελκυστικό για σας όλα αυτά τα χρόνια;

Πιστεύω πως κάθε γεγονός της ιστορίας, αν αρχίσεις να το μελετάς σε βάθος, μπορεί να γίνει συναρπαστικό. Το δε Βυζάντιο το βρίσκω εξαιρετικά συναρπαστικό, γιατί ήταν ένας αυθύπαρκτος πολιτισμός. Για να μελετήσεις το Βυζάντιο, πρέπει να μελετήσεις την τέχνη, να μελετήσεις τη θρησκεία, να μελετήσεις έναν ολόκληρο τρόπο ζωής, που είναι πολύ διαφορετικός από το σημερινό.

Καλύτερος ή χειρότερος;

Κοιτάξτε... Δεν είμαι σίγουρος αν θα μου άρεσε να ζήσω στους βυζαντινούς χρόνους. Δε θα μου άρεσε, λόγου χάριν, να αφήσω γένια. Ωστόσο, στο Βυζάντιο είχαν έναν τρόπο ζωής που ήταν καλύτερα δομημένος. Άλλωστε, όταν έχεις έντονο θρησκευτικό συναίσθημα, η ζωή σου «μορφοποιείται» κι είναι πολύ πιο ικανοποιητική από τη σημερινή, όπου κανείς δεν πιστεύει σε τίποτε αρκετά.

Άρα ήταν μία θρησκευτική Πολιτεία;

Ήταν ένας πολιτισμός, στον οποίο η θρησκεία αποτελούσε μέρος της ζωής.

Και στους έντεκα αυτούς αιώνες;

Νομίζω ότι ο κόσμος μιλά για το Βυζάντιο λες κι παρέμεινε το ίδιο, ένας πολιτισμός αμετάβλητος κατά την διάρκεια όλων αυτών των αιώνων. Είχε αλλάξει πολύ από την αρχή ως το τέλος του, αν και κάποια συγκεκριμένα βασικά στοιχεία κράτησαν σε όλη τη διάρκειά του -όπως το θρησκευτικό αίσθημα. Μπορεί να διαφωνούσαν για θρησκευτικά ζητήματα αλλά πίστευαν όλοι, κι αυτό το αίσθημα είναι μόνιμο. Ο σεβασμός, η εκτίμηση στις τέχνες, ως εκείνες που ευχαριστούν το Θεό, κι αυτά διατηρήθηκαν. Κι έτσι, παρ' ότι οι μόδες άλλαζαν, η οικονομική κατάσταση άλλαζε, οι πολιτικές καταστάσεις άλλαζαν, υπήρχε μια ακεραιότητα, πολύ ενδιαφέρουσα μέσα στο σύνολο.

Μιλάμε για θρησκεία κι ηθική. Το Βυζάντιο πολλοί το θεωρούν μία περίοδο πολέμων, δολοφονιών, δολοπλοκιών, «βυζαντινισμών» που ουδεμία σχέση είχε με την ηθική.

Γίνονταν και τότε πολλοί φόνοι, αλλά δεν υπάρχει περίοδος της ιστορία που αυτοί να λείπουν. Κάποτε έδινα μια διάλεξη στις Η.Π.Α., και στο ακροατήριό μου ήταν κι η κόρη του προέδρου Τζόνσον, που μελετούσε το Βυζάντιο. Ήρθε στη διάλεξη με δύο σωματοφύλακες, δύο σκληρούς κυρίους που την πρόσεχαν. Μου εξήγησε ότι αγαπούν τη βυζαντινή ιστορία, γιατί είναι γεμάτη φόνους, και φαντάζει σαν σχολικό μάθημα (homework). Είχα το τακτ να μην της πω ότι, ως τότε, το ποσοστό των αμερικανών προέδρων που είχαν δολοφονηθεί ήταν πολύ μεγαλύτερο -σε σχέση με τα χρόνια ύπαρξης των Η.Π.Α.- από το ποσοστό των δολοφονημένων βυζαντινών αυτοκρατόρων στη διάρκεια της αυτοκρατορίας. Οι άνθρωποι συνεχίζουν να δολοφονούν. Ανοίξτε τα μάτια σας!

Γράφετε στο "Βυζαντινό πολιτισμό" ότι δεν υπήρχε θανατική ποινή στο Βυζάντιο.

Όντως, δεν σκότωναν. Και η μεγάλη διαφορά φαίνεται στους πρώτους χρόνους. Όταν η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία έγινε χριστιανική, μία από τις βασικότερες αλλαγές ήταν να σταματήσουν οι μονομαχίες, να μη πετούν πια ανθρώπους στα λιοντάρια, κι όλα τα σχετικά. Η αυτοκρατορία έγινε πολύ πιο ανθρωπιστική. Και πάντα, απέφευγαν όσο μπορούσαν τη θανατική ποινή. Κατά καιρούς, κάποιοι αυτοκράτορες κατέφευγαν σε αυτή, αλλά οι περισσότεροι χρησιμοποιούσαν ως εσχάτη τιμωρία, μια μέθοδο που σήμερα μας φαίνεται αποτρόπαια: τον ακρωτηριασμό κάποιας μορφής. Αλλά μου φαίνεται, ότι οι περισσότεροι άνθρωποι θα προτιμούσαν να τους κόψουν π.χ. ένα χέρι, παρά να τους θανατώσουν.

Υπάρχει εδώ και καιρό ένας διάλογος ανοικτός στην Ελλάδα. Υπάρχουν σύγχρονοι Έλληνες διανοούμενοι που υποστηρίζουν ότι το Βυζάντιο δεν αξίζει να μελετηθεί ιδιαίτερα, ότι δε δημιούργησε τίποτε, ότι είχε σχολιαστές των γραφών κι όχι διανοούμενους. Με μια φράση «δεν ήταν και τίποτε αξιομνημόνευτο».

Νομίζω ότι αυτοί οι Έλληνες είναι πολύ άδικοι με τους βυζαντινούς τους προγόνους. Δεν ήταν μια κοινωνία χωρίς διανοούμενους –αρκεί να δεις τη δουλειά και την πρόοδο της βυζαντινής ιατρικής. Μπορεί να μη συμπαθεί κάποιος τη θρησκεία, αλλά μερικοί από τους εκκλησιαστικούς συγγραφείς όπως οι Καπαδόκες πατέρες, και πολλοί ακόμη, ως το Γρηγόριο τον Παλαμά, ήταν άνθρωποι μοναδικής πνευματικότητας... Υπήρχε έντονη διανόηση και πνευματική ζωή στο Βυζάντιο. Κυρίως δε, στο τέλος των βυζαντινών χρόνων, π.χ. στην Παλαιοντολόγεια περίοδο. Είναι αρκετά περίεργο πως, την ώρα που η αυτοκρατορία συρρικνώνονταν η διανόηση ήταν πιο ανθηρή από ποτέ.

Κάποιοι άλλοι υποστηρίζουν ότι δεν είχε τέχνη.

Τότε αυτοί δεν πρέπει να ξέρουν τίποτε από τέχνη. Η βυζαντινή τέχνη ήταν από τις μεγαλύτερες σχολές τέχνης παγκοσμίως. Κανένας αρχαίος Έλληνας δε θα μπορούσε να χτίσει την Αγία Σοφία, αυτό απαιτούσε πολύ βαθιά τεχνική γνώση. Κάποιοι, ξέρετε, υποστηρίζουν, ότι η βυζαντινή τέχνη είναι στατική. Δεν ήταν καθόλου στατική, αλλά ήταν μια σχολή τέχνης από τις σημαντικότερες στον κόσμο, που όσο περνά ο καιρός εκτιμάται όλο και περισσότερο, κι όσοι έλληνες διανοούμενοί σας λένε ότι το Βυζάντιο δε δημιούργησε τίποτε, είναι τυφλοί.

Άρα, όσοι χαρακτηρίζουν «απλή μίμηση κι αντιγραφή» τη βυζαντινή τέχνη, μάλλον σφάλουν.

Αν κάνεις κάτι άριστα, μπορείς να το επαναλάβεις άριστα. Αλλά υπήρχαν πάντα διαφορές. Βλέποντας μια εικόνα, μπορούμε τη χρονολογήσουμε -αν ήταν όλες ίδιες αυτό δε θα συνέβαινεε. Υπάρχουν συγκεκριμένες παραδόσεις που διατηρούνταν, αλλά η τέχνη αυτή παρουσιάζει μεγάλες διαφορές από αιώνα σε αιώνα. «Κόλλησε» και παρέμεινε η ίδια μετά την πτώση της Τουρκοκρατίας, διότι έλειπαν από τη χώρα σας οι φωτισμένοι χορηγοί.* Η τέχνη των Παλαιολόγων είναι πολύ διαφορετική από την Ιουστινιάνεια. Φυσικά, είχε και αναλογίες, αλλά δεν ήταν μιμητική. Τα πράγματα είναι απλά: οι άνθρωποι που κατατρέχουν το Βυζάντιο ποτέ δεν το μελέτησαν, ξεκίνησαν με προκαταλήψεις εναντίον του. Δε γνωρίζουν τι κατόρθωσε, τι επετεύχθη.

Ελλάδα, Βυζάντιο, σύγχρονη Δημοκρατία: Υποστηρίζεται από ορισμένους ότι το βυζάντιο δεν ήταν Ελληνικό και δεν αποτέλεσε κανενός είδους συνέχεια της αρχαίας Ελλάδας. Δεν είχε δημοκρατία, ή έστω δημοκρατικούς θεσμούς.

Δε νομίζω ότι οι σύγχρονοι έλληνες είναι περισσότερο έλληνες από τους βυζαντινούς(!!!). Μέσα στο χρόνο, μες στους αιώνες, οι φυλές δε μένουν καθαρές, υπάρχουν όμως ορισμένα χαρακτηριστικά των πολιτισμών που παραμένουν εθνικά. Οι βυζαντινοί χρησιμοποιούσαν την ελληνική γλώσσα -που άλλαξε λίγο, αλλά οι γλώσσες αλλάζουν- ενδιαφέρονταν για τη φιλοσοφία και τη φιλοσοφική ζωή πάρα πολύ, ήταν μεν υπήκοοι ενός αυτοκράτορα, αλλά αυτός ο αυτοκράτορας έπρεπε να φέρεται σωστά, γιατί γίνονταν εύκολα λαϊκές εξεγέρσεις. Το χειρότερο που θα μπορούσαν να πουν για το Βυζάντιο είναι πως ήταν, μάλλον, ένα γραφειοκρατικό κράτος. Όμως είχε μια πολύ μορφωμένη γραφειοκρατία, πολύ πιο μορφωμένη από τους γραφειοκράτες του σημερινού κόσμου(!!!). Και, τι εννοείτε με τη λέξη «δημοκρατία»; Ήταν όλη η αρχαία Ελλάδα δημοκρατική; Όχι. Θα έλεγα στους Έλληνες που υποστηρίζουν κάτι τέτοιο, να διαβάσουν την ίδια τους την ιστορία, ειδικότερα της κλασσικής Ελλάδας. Εκεί, θα βρουν πολλά να κατακρίνουν... Ποτέ μου δεν κατάλαβα τι ακριβώς σημαίνει «δημοκρατία». Στα περισσότερα μέρη του κόσμου σήμερα, δημοκρατία σημαίνει να σε κυβερνούν τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, οι εφημερίδες, η τηλεόραση. Διότι, είναι θεμιτό να έχουμε αυτό που ονομάζεται «λαϊκή ψήφος» αλλά, από τη στιγμή που οι άνθρωποι δεν μπορούν να κρίνουν μόνοι τους –κι υπάρχουν πολλοί άνθρωποι στο σύγχρονο κόσμο που δε σκέφτονται- τότε μεταφέρουν την εξουσία στα χέρια όσων κατέχουν τα ΜΜΕ, οι οποίοι, με τη δύναμη που έχουν, θα έπρεπε να επιλέξουν το δύσκολο δρόμο και να μορφώσουν όλο τον κόσμο. Πολλοί εξ αυτών, όχι όλοι ευτυχώς, είναι ανεύθυνοι. Δημοκρατία μπορεί να υπάρξει μόνον εάν έχουμε ένα υψηλής μόρφωσης κοινό. Σε μία πόλη σαν την αρχαία Αθήνα υπήρχε δημοκρατία -χωρίς να σκεφτόμαστε πως περνούσαν οι σκλάβοι ή οι γυναίκες-, διότι οι άνδρες είχαν όλοι πολύ καλή μόρφωση. Συνήθως δεν εξέλεγαν τους κυβερνήτες τους, τραβούσαν κλήρο, σαν να το άφηναν στα χέρια του Θεού -καμία σχέση με τη βουλή των κοινοτήτων.

Υπήρχε κοινωνικό κράτος στο Βυζάντιο;

Η Εκκλησία έκανε πολλά για τους ανθρώπους. Το Βυζάντιο είχε πλήρη κοινωνική αίσθηση. Τα νοσοκομεία ήταν πολύ καλά, όπως και τα γηροκομεία, τα οποία ανήκαν κυρίως στην Εκκλησία, αλλά όχι μόνο σε αυτήν -υπήρχαν και κρατικά. Ας μη ξεχνάμε ότι ένας από τους πιο υψηλόβαθμους αξιωματούχους του κράτους ήταν ο Ορφανοτρόφος. Σίγουρα η Εκκλησία έπαιξε βασικό κοινωνικό ρόλο.

Δεν ήταν απλά ένα καθεστώς ερημιτών που κάθονταν στο Άγιο Όρος -ήταν κι αυτό, αλλά υπήρχε ένα σύστημα από μοναστήρια στις πόλεις. Τα μοναστήρια φρόντιζαν τους Οίκους για τους γέροντες, των οποίων οι μοναχοί μόρφωναν τη νεολαία - κυρίως τα αγόρια γιατί τα κορίτσια μορφώνονταν στο σπίτι- και τα περισσότερα παρείχαν πολύ καλή μόρφωση. Τα κορίτσια του Βυζαντίου είχαν πολλές φορές καλύτερη παιδεία διότι «απολάμβαναν» περισσότερη ιδιωτική, προσοχή. Νομίζω ότι η βαθμολογία που θα δίναμε στο κοινωνικό έργο της Εκκλησίας, στο Βυζάντιο είναι ιδιαίτερα υψηλή.

Και η παιδεία τους, κατά το Μέγα Βασίλειο, όφειλε να στηρίζεται στον Όμηρο, τον «διδάσκαλο των αρετών».

Ήταν γνώστες της αρχαίας ελληνικής Γραμματείας. Είναι αξιομνημόνευτο, ωστόσο, ότι δεν έδιναν μεγάλη σημασία στους Αττικούς Τραγωδούς, αλλά στους λοιπούς ποιητές. Υπάρχει η διάσημη ιστορία μιας ελκυστικής κυρίας, φίλης ενός αυτοκράτορα, που μας διηγείται η Άννα Κομνηνή. Την ώρα που η κυρία περνούσε, κάποιος της φώναξε έναν ομηρικό στίχο, που μιλούσε για την Ελένη στην Τροία, κι εκείνη κατάλαβε το υπονοούμενο. Δεν υπήρχε κανείς λόγος να της εξηγήσει κάποιος, ποιανού ήταν οι στίχοι. Όλα ανεξαιρέτως τα αγόρια και τα κορίτσια ήξεραν τον Όμηρο. Η Άννα Κομνηνή δεν εξηγεί ποτέ τα σημεία στα οποία αναφέρεται στον Όμηρο, όλοι οι αναγνώστες της τα γνώριζαν. (!!!)

Αμόρφωτοι, δεν υπήρχαν στο Βυζάντιο;

Άλλα ήταν τα προβλήματα της βυζαντινής γραμματείας. Ήταν τόσο καλοί γνώστες της αρχαίας ελληνικής γραμματείας ώστε επηρεάστηκαν στη διαμόρφωση της γλώσσας. Πολλοί ιστορικοί ήθελαν να γράψουν σαν τον Θουκυδίδη, δεν ήθελαν να γράψουν στη γλώσσα που τους ήταν πιο φυσική αλλά στην αρχαία. Η μεγάλη τραγωδία των βυζαντινών γραμμάτων ήταν η εξάρτησή της από την κλασσική γραμματεία. Όχι γιατί δεν γνώριζαν αρκετά, αλλά γιατί γνώριζαν πολύ περισσότερα από όσα ήταν απαραίτητα, για το δικό τους «δημιουργικό» καλό.

Θα θέλατε να ζείτε στο Βυζάντιο;

Δεν ξέρω αν προσωπικά θα ταίριαζα στην εποχή του Βυζαντίου. Αν ζούσα τότε, σκέφτομαι ότι θα αναπαυόμουν σε κάποιο μοναστήρι, ζώντας, όπως πολλοί μοναχοί ζούσαν, μια ζωή διανοούμενου, χωμένος στις θαυμάσιες βιβλιοθήκες που διέθεταν. Δε νομίζω πως θα ήθελα μια ζωή στη βυζαντινή πολιτική, αλλά, είναι πολύ δύσκολο να βρεις μια περίοδο στην παγκόσμια ιστορία στην οποία θα ήθελες να ζήσεις... Όλα εξαρτώνται από το πολίτευμα, την κοινωνία, την τάξη στην οποία γεννιέσαι. Θα ήθελα να ζω στη Βρετανία του 18ου αιώνα αν είχα γεννηθεί αριστοκράτης, αλλιώς δε θα μου άρεσε καθόλου. Είναι πολύ δύσκολο να απαντηθεί το ερώτημά σας.

Η βιβλιοθήκη της Μονής Σινά είναι η τρίτη μεγαλύτερη στον κόσμο και περιέχει περίπου

4.500 χειρόγραφους κώδικες, εκ των οποίων οι τρεις χιλιάδες είναι ελληνικοί

Εδώ είναι Βαλκάνια... Η κατάσταση στη Βαλκανική σας ανησυχεί;

Με ενδιαφέρουν πολύ τα Βαλκάνια, είναι ένα μέρος του κόσμου που με «συντροφεύει» πολλά χρόνια, κι έτσι, φυσικά, και ενδιαφέρομαι και θλίβομαι. Δεν γνωρίζω τι μπορεί να φέρει το μέλλον. Ενα από τα πράγματα που με ενοχλεί ελαφρώς στα γηρατειά μου, είναι ότι, θα ήθελα να γνωρίσω τι θα συμβεί σε συγκεκριμένα μέρη του κόσμου -και κυρίως στα Βαλκάνια- σε μερικά χρόνια. Η Ελλάδα θα προχωρήσει, και από τις υπόλοιπες Βαλκανικές χώρες μάλλον και η Βουλγαρία. Αλλά για τη Ρουμανία και την Γιουγκοσλαβία... νοιώθω απελπισμένος όταν σκέφτομαι το μέλλον τους...

Μήπως τα Βαλκάνια πληρώνουν την ιστορία τους, σήμερα;

Κατά κάποιο τρόπο, ναι. Είναι μεγάλο πρόβλημα να έχεις μεγάλη ιστορία. Διότι, έχεις πολύ περισσότερες μνήμες από ότι μπορείς να σηκώσεις. Είναι μια τραγωδία στην περιοχή αυτές οι μνήμες, διότι έχεις να νοιαστείς για πάρα πολλά. Δεν κυλούν εύκολα τα πράγματα, λόγω της αρχαίας, με βαθιές ρίζες, μνήμης.

Πρόσφατα άνοιξε ένας παγκόσμιος διάλογος -και στη χώρα σας- για το κατά πόσον ο Γ' Παγκόσμιος Πόλεμος θα είναι θρησκευτικός.

Ανησυχώ για συγκεκριμένες θρησκείες, με ανησυχούν οι εξτρεμιστές μουσουλμάνοι, οι οποίοι αποτελούν ένα πολύ ρεαλιστικό κίνδυνο για τον πολιτισμό, αλλά η θρησκεία χρειάζεται. Οι άνθρωποι θα νοιώσουν ευτυχέστεροι, λιγότερο χαμένοι, με τη θρησκεία σήμερα. Το πρόβλημα είναι ότι δεν μπορούμε να έχουμε μία παγκοσμία θρησκεία, και οι διάφορες θρησκείες ποτέ δε συμπάθησαν ιδιαιτέρως η μία την άλλη. Η φιλανθρωπία δεν καλύπτει και το γείτονα της διπλανής πόρτας, αν αυτός πρεσβεύει άλλη θρησκεία. Δεν νομίζω, δηλαδή, ότι η θρησκεία θα είναι η σωτηρία, αλλά δεν γνωρίζω και τίποτε που να μπορεί να είναι η σωτηρία. Με τον πληθυσμό να αυξάνεται, είναι πολύ δύσκολο να βελτιωθούν τα δεδομένα της εκπαίδευσης, σε παγκόσμια κλίμακα. Απλώς, ποτέ δε θα υπάρξουν αρκετοί δάσκαλοι στον κόσμο, τουλάχιστον μορφωμένοι δάσκαλοι. Φοβάμαι πως είμαι απαισιόδοξος.

Ορθοδοξία, η αγαπημένη Πώς βλέπετε την Ορθοδοξία μες σε αυτό τον κύκλο;

Έχω μεγάλο σεβασμό για τα χριστιανικά δόγματα, και κυρίως για την Ορθοδοξία, διότι μόνον η Ορθοδοξία αναγνωρίζει πως η θρησκεία είναι μυστήριο. Οι ρωμαιοκαθολικοί κι οι προτεστάντες θέλουν να τα εξηγήσουν όλα. Είναι άσκοπο να πιστεύεις σε μία θρησκεία, θεωρώντας ότι αυτή η θρησκεία θα σε βοηθήσει να τα καταλάβεις όλα. Ο σκοπός της θρησκείας είναι ακριβώς για να μας βοηθάει να κατανοήσουμε το γεγονός ότι δε μπορούμε να τα εξηγήσουμε όλα. Νομίζω πως η Ορθοδοξία συντηρεί αυτό το πολύτιμο αίσθημα του μυστηρίου.

Μα, χρειαζόμαστε το μυστήριο;

Το χρειαζόμαστε, χρειαζόμαστε αυτήν τη γνώση που λέει πως στο σύμπαν υπάρχουν πολύ περισσότερα από αυτά που μπορούμε να κατανοήσουμε. Χρειαζόμαστε την διανοητική μετριοφροσύνη, κι αυτή απουσιάζει, ειδικά μεταξύ των Δυτικών Εκκλησιαστικών ανδρών. Αυτό είναι χαρακτηριστικό της σχέσης των ορθοδόξων με τους αγίους τους - ο σεβασμός της ταπεινότητας.

Πώς σχολιάζετε το γεγονός ότι αρκετοί άγιοι ανακατεύτηκαν στην πολιτική ή άσκησαν πολιτική;

Όλοι όσοι θέλουν να επηρεάσουν άλλους ανθρώπους ασκούν πολιτική, και είναι πολιτικοί. Πολιτική σημαίνει να προσπαθείς να οργανώσεις την Πόλιν με ένα νέο τρόπο σκέψης. Οι άγιοι είναι πολιτικοί. Ποτέ δεν πίστεψα ότι μπορείς να διαχωρίσεις την πίστη προς τους Αγίους από τη διανόηση. Επιστρέφω σε όσα είπα για τις εκκλησίες. Από τη στιγμή που προσπαθείς να εξηγήσεις τα πάντα, καταστρέφεις ουσιαστικά αυτό που θα έπρεπε να αποτελεί την ανθρώπινη διαίσθηση, αυτή που συνδέει τη διανόηση με τους αγίους και την αίσθηση του Θεού.

Διανόηση, πολιτική και πίστη στα Θεία, λοιπόν, μπορούν να βαδίζουν μαζί;

Αποτελεί παράδειγμα η πόλη σας, η Θεσσαλονίκη. Ήταν πολύ φημισμένη για τους διανοητές της, ειδικά στα ύστερα βυζαντινά χρόνια. Αλλά είχε και βοήθεια από τους στρατιωτικούς της που, όπως ο Άγιος Δημήτριος, που έρχονταν να τη σώσουν στη σωστή στιγμή. Η πίστη στους Αγίους σου δίνει κουράγιο να υπερασπιστείς την πόλη από τις επιθέσεις, όπως έκανε κι ο Αι-Δημήτρης.

Πώς βλέπετε τις άλλες εκκλησίες;

Η ρωμαιοκαθολική εκκλησία ήταν πάντα και πολιτικό ίδρυμα, εκτός από θρησκευτικό, και πάντα ενδιαφερόταν για το νόμο. Πρέπει να θυμόμαστε πως, όταν η ρωμαϊκή αυτοκρατορία κατέρρευσε στη Δύση και ήρθαν τα βαρβαρικά βασίλεια, οι ρωμαίοι άρχοντες χάθηκαν αλλά οι εκκλησιαστικοί άνδρες παρέμειναν, κι ήταν κι οι μόνοι με ρωμαϊκή μόρφωση. Οπότε, αυτοί χρησιμοποιήθηκαν από τους βάρβαρους βασιλείς για να εφαρμόσουν το νόμο. Έτσι, η Δυτική Εκκλησία «ανακατεύτηκε» με το νόμο. Τον βλέπεις το νόμο στη ρωμαιοκαθολική Εκκλησία: θέλει να είναι όλα νομικά κατοχυρωμένα. Στο Βυζάντιο -και είναι ενδιαφέρον πώς μετά την τουρκική κατάκτηση τα υποστρώματα παραμένουν- η Εκκλησία ενδιαφέρεται μόνον για τον Κανόνα, το νόμο των γραφών. Δεν έχει την επιθυμία να καθορίσει τα πάντα. Στις δυτικές Εκκλησίες που αποσχίστηκαν από τη ρωμαιοκαθολική, η ανάγκη του νόμου, του απόλυτου καθορισμού, έχει κληρονομηθεί. Έχει πολύ ενδιαφέρον να μελετήσει κανείς -και μελετώ εδώ και καιρό- το διάλογο ανάμεσα στην Αγγλικανική Εκκλησία του 17ου αιώνα και την Ορθόδοξη. Οι Αγγλικανοί ήταν ιδιαίτερα ανάστατοι διότι δεν μπορούσαν να καταλάβουν τι πίστευαν οι Ορθόδοξοι σχετικά με την μεταβολή του οίνου και του άρτου σε αίμα και σώμα. Οι Ορθόδοξοι έλεγαν «είναι μυστήριο, που δεν μπορούμε να κατανοήσουμε. Πιστεύουμε ότι γίνεται, αλλά το πώς δεν το γνωρίζουμε». Οι Αγγλικανοί -όπως κι οι ρωμαιοκαθολικοί- ήθελαν μια καθαρή εξήγηση. Αυτή είναι η τυπική διαφορά των Εκκλησιών και γι’ αυτό ακριβώς αγαπώ τους Ορθοδόξους.

Τι γνώμη έχετε για τους νεοέλληνες;

Υπάρχει ακόμη ζωντανή στο λαό αυτή η γρήγορη κατανόηση των πραγμάτων και των καταστάσεων. Υπάρχει έντονη επίσης, η άλλη ποιότητα των Βυζαντινών: η ζωηρή περιέργεια. Και οι νεοέλληνες έχουν, όπως είχαν κι οι Βυζαντινοί, αντίληψη της σημασίας τους στην ιστορία του πολιτισμού. Όλα αυτά δείχνουν μία ιστορική ενότητα, άλλωστε κανείς λαός δεν διατηρεί όλα τα χαρακτηριστικά του απείραχτα. Πολλά εξαρτώνται από τη γλώσσα, που είναι ο καλύτερος τρόπος συντήρησης της παράδοσης. Η γραμματεία του Βυζαντίου πληγώθηκε από τη σχέση της με την αρχαία γραμματεία. Ευτυχώς, οι νεοέλληνες έχουν τη δημοτική που επέτρεψε στην νεοελληνική γραμματεία να προχωρήσει, να εξελιχθεί μ' έναν τρόπο που οι βυζαντινοί δεν κατάφεραν, με εξαίρεση την κρητική λογοτεχνία και το Διγενή. Τα μεγάλα βυζαντινά αριστουργήματα ήταν μάλλον λαϊκά.

Βόλτα στον Κήπο και Ιστορίες Ποίησης**

Πρωτογνώρισα το Σεφέρη όταν ήμουν στην Ελλάδα, αμέσως μετά τον πόλεμο. Όταν ήρθε πρεσβευτής στο Λονδίνο, τον έβλεπα πολύ συχνά. Εκείνη την εποχή, περνούσα πολύ καιρό σε ένα νησί στη Δυτική Ακτή της Σκωτίας, με πολύ μαλακό κλίμα λόγω του Ρεύματος του Κόλπου. Μια αλέα με φοινικιές οδηγούσε στο σπίτι μου. Ήρθε κι έμεινε μαζί με τη γυναίκα του. Ο καιρός ήταν υπέροχος, όπως συμβαίνει συχνά εκεί, και μου είπε «Είναι πιο όμορφα κι από τα ελληνικά νησιά» -κάτι πολύ ευγενικό εκ μέρους του. Είχαμμε τακτική αλληλογραφία μέχρι το θάνατό του... Όταν έφυγε από το Λονδίνο για την Αθήνα, μου χάρισε την κάβα του, μια κάβα αποτελούμενη αποκλειστικά από ούζο και ρετσίνα. Ακόμη δεν έχω πιει όλο το ούζο, έχω... Είχε πει ότι 'Οι Κέλτες είναι οι ρωμιοί του Βορρά', ναι, το διασκέδαζε να κάνει τέτοια σχόλια. Αν κι εδώ έχει αρκετό δίκαιο...

Ο Καβάφης είναι από τους μεγαλύτερους ποιητές του κόσμου, και μάλιστα πρωτότυπος... Εκείνον που δε μπορώ να διαβάσω είναι ο Καζαντζάκης, τον γνώριζα προσωπικά, αλλά δεν μπορώ να τον διαβάσω, ποτέ δε μου άρεσε για να είμαι ειλικρινής. Μ' αρέσει ο Ελύτης και πότε-πότε βρίσκω κάτι σημαντικό στο Σικελιανό. Τους νεώτερους δεν τους γνωρίζω, σταμάτησα να παρακολουθώ, κι όπως ξέρετε ανήκω σε μια πολύ παλιά γενιά.

ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

*Οι βυζαντινοί αγιογράφοι δε μας είναι γνωστοί, διότι ο δημιουργός του ναού θεωρούνταν ο χορηγός, εκείνος που έδινε τα χρήματα και βεβαίως είχε άποψη επί του συνόλου. Σε ελάχιστες περιπτώσεις γνωρίζουμε το όνομα ενός αγιογράφου ή αρχιτέκτονα, στους έντεκα αιώνες του Βυζαντίου, αλλά σχεδόν πάντα μας είναι γνωστό το όνομα του χορηγού.

**Ο σερ Στήβεν μας ξενάγησε στον κήπο του σπιτιού του, μετά τησυνέντευξη, μιλώντας ελεύθερα, για τους αγαπημένους Ελληνες
φίλους του. Η κουβέντα ήταν σχεδόν ολόκληρη «off the record», εκτός των αποσπασμάτων που δημοσιεύονται εδώ, τα οποία εν γνώσει του ειπώθηκαν «on camera», καθώς μας έδειχνε το αρχαιότερο δέντρο του κήπου του.

{Επιμέλεια-Επιλογή αποσπασμάτων: Λαμπρινή Χ. Θωμά}

Runciman: Ευτυχώς υπάρχει η Ορθόδοξη Εκκλησία
Η τελευταία συνέντευξη του sir Steven Runciman. Από την "Καθημερινή".

Ευτυχώς, υπάρχει η Ορθόδοξη Εκκλησία Προδημοσίευση της τελευταίας συνέντευξης του βυζαντινολόγου σερΣτίβεν Ράνσιμαν, που μιλάει για το Βυζάντιο και τον σύγχρονο κόσμο «Χαίρομαι με τη σκέψη ότι στα επόμενα 100 χρόνια η Ορθοδοξία θα είναι η μόνη ιστορική Εκκλησία που θα υφίσταται. Η Αγγλικανική Εκκλησία είναι σε πολύ κακά χάλια. Η Ρωμαιοκαθολική χάνει συνεχώς έδαφος»... Αποψη που εκφράζει ο κορυφαίος βυζαντινολόγος σερ Στίβεν Ράνσιμαν, σε συνέντευξηπου παρεχώρησε λίγο πριν από το θάνατό του στο περιοδικό «Πεμπτουσία» και την οποία προδημοσιεύει σήμερα η «Καθημερινή». Ο Ράνσιμαν, που επισκέφθηκε την Αθωνική Πολιτεία για πρώτη φορά το 1936, ομιλεί για το Βυζάντιο, την Ορθοδοξία, το Άγιο Όρος. «Πολύ αμφιβάλλω αν θα έχουμε ποτέ ενωμένη την Ευρώπη ή όλο τον κόσμο. Πιστεύω, όμως, ότι στο πρόβλημα της ενότητας των λαών, η Ορθοδοξία προσφέρει μια άριστη επίλυση επειδή, κατ' αρχάς, δεν προβάλλει τον εθνικισμό», τονίζει μεταξύ άλλων ο 97ετής Βρετανός, ο οποίος προσφάτως αναβαπτίσθηκε επισκεφθείς τη Μονή Βατοπαιδίου.

Πότε πρωτοήλθατε στο Αγιον Ορος;

Το 1936 έτυχε να ταξιδεύω με ένα καράβι προς την Καβάλα το οποίο πλησίασε κάποια ακτή του Αθω. Οι μοναχοί μας προσέγγισαν με βάρκες με σκοπό να μας βοηθήσουν. Θα μπορούσα να είχα κατεβεί στην παραλία, αλλά ο καραβοκύρης επέμενε ότι οφείλαμε να συνεχίσουμε την πορεία μας προς την Καβάλα και έτσι με εμπόδισε. Θύμωσα πάρα πολύ μαζί του και του αντιμίλησα με τέλεια ελληνικά. Όταν θυμώνω, ξέρετε, μιλάω αλάνθαστα τα ελληνικά... Το 1952 έκανα την πρώτη μου επίσκεψη στο Όρος η οποία ήταν πολύ σύντομη. Ακολούθησε μια δεύτερη, στην ίδια δεκαετία, όμως στενοχωριόμουνα επειδή όλα φαινόντουσαν σε μια κατάσταση παρακμής. Αργότερα, ήταν θαυμάσιο το να ξαναέλθω εδώ βλέποντας τη ζωντανή αναγέννηση· είναι πλέον για μένα μεγάλη χαρά και ικανοποίηση να είμαι εδώ, διότι το γεγονός αυτό αποκαθιστά την εμπιστοσύνη στη θεοφιλή ανθρώπινη φύση.

Ποιο ακριβώς υπήρξε το κίνητρό σας που σας ώθησε να ασχοληθείτε σε όλη σας σχεδόν τη ζωή σχετικά με τη μελέτη του βυζαντινού πολιτισμού;

Ανάμεικτοι λόγοι με παρακίνησαν. Όταν ήμουν 7-8 χρόνων, άρχισα να μαθαίνω αρχαία ελληνικά διότι μου άρεσε η Κλασική ελληνική γλώσσα. Ταυτοχρόνως καταγοητευόμουνα από τη Μεσαιωνική Εποχή και κανείς, σχεδόν, δεν ενδιαφερόταν σχετικά με τη Μεσαιωνική Ελλάδα. Έτσι, απεφάσισα να έχω ως κύριό μου ενδιαφέρον τον Μεσαιωνικό Ελληνισμό. Η Ελλάδα και οι γειτονικές βαλκανικές χώρες, καθώς και οι Σταυροφορίες, οι οποίες υπήρξαν ολότελα καταστρεπτικές, με αποτέλεσμα τον όλεθρο του Ανατολικού Ρωμαϊκού κράτους και την υποδούλωση του Ανατολικού Χριστιανισμού.

Είχατε γνωρίσει κάποιο πρόσωπο που σας βοήθησε να ειδικευτείτε στις βυζαντινές σπουδές;

Όταν άρχισα τις σπουδές μου, κορυφαίος βυζαντινολόγος ήταν ο καθηγητής δρ Bury, ακαδημαϊκός, που πριν ασχολήθηκε με την Κλασική Ελλάδα και κατόπιν ασχολήθηκε με το Βυζάντιο. Όμως ήταν μοναχικός άνθρωπος και δεν επιθυμούσε να έχει φοιτητές. Επίσης, δεν του άρεσε που υποχρεώθηκε να με κάνει μαθητή του. Δυσκολευόμουνα πολύ να τον συναντήσω. Τον πρωτογνώρισα στο γραφείο του στο Cambridge· ήταν ο πλέον διάσημος καθηγητής της Ιστορίας εκεί και προσπάθησε να με αποθαρρύνει πολύ. Στο τέλος μου είπε ότι θα έχανα τον καιρό μου μελετώντας την Ανατολική Ευρώπη και τους μεσαιωνικούς χρόνους, εκτός εάν ήξερα σλαβονικές γλώσσες. Εγώ έτυχε να γνωρίζω από μόνος μου ρωσικά. Τελικά, αναγκάστηκε να με δεχθεί. Παρόλο τούτο, δεν ήταν πάντοτε εύκολο να τον προσεγγίζω. Λόγω γήρατος και ασθενικότητας απουσίαζε από το γραφείο του. Γι' αυτό του έστελνα γραπτές σημειώσεις και απορίες στο σπίτι του οι οποίες όμως ουδέποτε έφθασαν στα χέρια του. Αργότερα, κάποιος μου ανέφερε ότι και η κ. Bury πίστευε πως ο κ. Bury δεν θα έπρεπε να ενοχλείται με τέτοια πράγματα, και ως εκ τούτου κατέστρεφε ό,τι του έδιδα. Συν τω χρόνω, ανακάλυψα ότι κάθε πρωί έκανε περίπατο γύρω από το Cambridge και παραφύλαγα να περάσει· μάλιστα, του άρεσε να έχει κάποιο συνοδό στη βόλτα του. Τον συνόδευα κρατώντας ένα τετράδιο και ρωτώντας τον τα σχετικά. Και πραγματικά είχε μεγάλη γνώση και εύστροφο νου. Δεν χρειαζόταν σχεδόν ποτέ να ανατρέξει στα κείμενα και τις μελέτες, διότι πάντοτε γνώριζε τι να απαντήσει. Σε περίπτωση που δεν θυμόταν ή αγνοούσε κάτι, μου έστελνε μετά από λίγο την επιστημονική του απάντηση. Δυστυχώς, όμως, υπήρξε ο πρώτος και μοναδικός μου διδάσκαλος. Ύστερα από κάποιο χρονικό διάστημα αρρώστησα εγώ και άφησα το Cambridge. Όταν ύστερα επέστρεψα, είχε πεθάνει. Από κει και πέρα έπρεπε μόνος μου να προχωρήσω στο όλο θέμα.

Σήμερα, ο μέσος Ευρωπαίος τι γνωρίζει για το Βυζάντιο;

Ο μέσος Ευρωπαίος αρχίζει να μαθαίνει περισσότερο γι' αυτό, αφού υπάρχουν σήμερα πολλοί βυζαντινολόγοι. Στη Βρετανία, κάθε χρόνο διοργανώνουμε βυζαντινό συνέδριο με μεγάλη συμμετοχή ενδιαφερομένων. Επίσης, στα πανεπιστήμιά μας οι φοιτητές επιδεικνύουν αυξανόμενο ενδιαφέρον. Και στην ευρωπαϊκή ήπειρο, στη Γαλλία και τη Γερμανία, υπήρχαν πάντοτε σχολές περί Βυζαντίου, οι οποίες ήταν μάλλον περιορισμένες, αλλά έχω την πεποίθηση ότι και εκεί επίσης το ενδιαφέρον αυξάνεται. Στην Αμερική, δε, υπάρχει ένα Ίδρυμα Ερευνών που είναι πολύ «προικισμένο», στην Ουάσιγκτον DC, στο Dumbarton Oaks. Το ινστιτούτο αυτό ιδρύθηκε από μία εκατομμυριούχο Αμερικανίδα, η οποία ήταν «ερωτευμένη» κυριολεκτικά με το ναό της Αγίας Σοφίας στην
Κωνσταντινούπολη. Όταν την πρωτογνώρισα ήταν σύζυγος κάποιου Αμερικανού πρέσβη. Αργότερα συναντηθήκαμε στο Λονδίνο όταν αυτή γευμάτισε με τους γονείς μου. Με ρώτησε ποιο ήταν το επάγγελμά μου και της απάντησα, βυζαντινολόγος. Και τότε μου είπε ότι αυτό ήταν το πράγμα που πολύ την ενδιέφερε και σχεδίαζε να ιδρύσει αυτό το ίδρυμα στο Dumbarton Oaks. Γι' αυτά όλα αισθάνομαι ότι κατά τη διάρκεια της μακράς ζωής μου έβλεπα το Βυζάντιο να θεωρείται σαν κάτι σκοτεινό και σχεδόν άγνωστο θέμα, ενώ σήμερα έχοντας πολλούς μαθητές, έχω την πεποίθηση ότι θα γίνει όλο και πιο γνωστό.

Πώς οι διάφοροι άνθρωποι στην Ευρώπη και την Αμερική θεωρούν τον βυζαντινό πολιτισμό;

Προς το παρόν, ο πολιτισμός αυτός δεν έχει πάρα πολύ διεισδύσει στη συνείδησή τους. Όμως, τώρα, σε διάφορα πανεπιστήμια δεν είναι πλέον κάποιο θέμα που αγνοείται ή περιφρονείται. Αντιθέτως, είναι κάτι που συνεχώς αναπτύσσεται ζωηρά, ενώ στα χρόνια μου ήταν σχεδόν άγνωστο. Η διαπίστωση αυτή με ευχαριστεί και με ενθαρρύνει για το μέλλον.

Πώς αισθάνονται οι άνθρωποι της δυτικής αντιλήψεως σε αναφορά με το Αγιον Όρος; Πώς το βλέπουν;

Μου φαίνεται ότι είναι γι' αυτούς ένας αινιγματώδης τόπος και ασφαλώς οι γυναίκες δεν καταλαβαίνουν σχεδόν τίποτα για το Αγιον Όρος. Φυσικά, οι επισκέπτες που έρχονται εδώ επιστρέφουν ενθουσιασμένοι και έχετε πλέον θαυμαστή τον πρίγκιπα Κάρολο, που πολύ επιθυμεί και ευχαριστείται όταν παραμένει κοντά σας.

Γι' αυτό πρόσφατα έμεινε στο Βατοπαίδι για τρεις νύχτες.

Ναι, προσποιήθηκε ότι είχε αποκλειστεί από κακοκαιρία στο Όρος. Αλλά τα πράγματα ήταν πολύ διαφορετικά. Είχε πει στους ανθρώπους του γιοτ που τον μετέφερε ότι έπρεπε να πάνε στη Θάσο να περιμένουν, διότι εδώ είχε δήθεν ξεσπάσει μεγάλη κακοκαιρία. Και πράγματι πέρασε υπέροχα.

Βίντεο Μέγεθος: 202KbΔιάρκεια: 59δευτ.

Και φυσικά ο κ. Ράσιμαν δεν είναι ο πρώτος αλλά και ούτε ο τελευταίος παιδευμένος αλλοδαπός

που τιμά την Ορθοδοξία και τον μοναχισμό του Αγίου Όρους

Τι πιστεύετε σχετικά με την παρουσία της Ορθοδοξίας στη σύγχρονη Ευρώπη;

Μερικές φορές -τι να πω- αισθάνομαι πολύ απογοητευμένος από τις άλλες Εκκλησίες της Δύσεως. Ομως χαίρομαι με τη σκέψη ότι στα επόμενα 100 χρόνια η Ορθοδοξία θα είναι η μόνη ιστορική Εκκλησία που θα υφίσταται. Η Αγγλικανική Εκκλησία είναι σε πολύ κακά χάλια. Η Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία χάνει συνεχώς έδαφος. Αλλά ευτυχώς υπάρχει η Ορθόδοξη Εκκλησία. Μου κάνει μεγάλη εντύπωση ο αυξανόμενος αριθμός αυτών που ασπάζονται την Ορθοδοξία και μάλιστα στη Βρετανία. Πιστεύω ότι προσφέρει την πραγματική πνευματικότητα που οι άλλες εκκλησίες δεν μπορούν πλέον να μεταδώσουν. Όλα αυτά με οδηγούν στο συμπέρασμα ότι η Ορθοδοξία θα διατηρηθεί σε αντίθεση με τις άλλες.

Τι πιστεύετε ότι η Ορθοδοξία θα μπορούσε να προσφέρει σε μια ενωμένη Ευρώπη και γενικά σε όλο τον κόσμο;

Να σας πω· πολύ αμφιβάλλω ότι θα έχουμε ποτέ ενωμένη την Ευρώπη ή όλο τον κόσμο. Πιστεύω όμως ότι στο πρόβλημα της ενότητας των λαών η Ορθοδοξία προσφέρει μια άριστη επίλυση, επειδή, κατ' αρχάς, δεν προβάλλει τον εθνικισμό καθόλου. Αλλά και διότι δίδονται από αυτήν ευρύτερες και πιο ελεύθερες απόψεις σε σύγκριση με τη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία. Όλα αυτά με γεμίζουν με την πεποίθηση ότι η Ορθοδοξία έχει μπροστά της ένα βέβαιο και πολύ καλό μέλλον.

Ποια βυζαντινή φυσιογνωμία θαυμάζετε περισσότερο και γιατί;

Αυτή είναι μια πολύ δύσκολη ερώτηση... με ενδιαφέρουν τόσο πολλές προσωπικότητες. Θαυμάζω όμως περισσότερο μερικούς θρησκευτικούς άνδρες. Γενικά, οι μη πνευματικοί αλλά σημαντικοί άνθρωποι του Βυζαντίου δεν είναι, εν πολλοίς για μένα άξιοι θαυμασμού· μερικοί από αυτούς βεβαίως πραγματικά προσέφεραν. Νομίζω όμως ότι πολλά πνευματικά αναστήματα είναι περισσότερο θαυμαστά. Έχουν προσφέρει πάρα πολλά πράγματα και υπηρεσίες στον ευρωπαϊκό πολιτισμό.

Στη Μονή Βατοπαιδίου, ο επιφανής άγιος και μέγας υπέρμαχος της Ορθοδοξίας Γρηγόριος ο Παλαμάς ξεκίνησε ως μοναχός, παραμένοντας εδώ για τρία χρόνια. Η Εκκλησία και ιδιαίτερα οι Αγιορείτες τον θαυμάζουν πολύ και τον τιμούν εξόχως. Τι λέει η Δύση γι' αυτόν;

Να σας πω. Υπάρχει ακόμα προκατάληψη κατά των Παλαμιτών, αυτών που δέχονται τη θεολογία του. Για μένα προσωπικά τα δόγματά του με αναπαύουν παρά που άλλοι αντιτίθενται.

Θα υποστηρίζατε την ιδέα τού να επαναλειτουργήσει η Αγία Σοφία στην Πόλη ως τόπος ορθοδόξου λατρείας;

Πολύ θα μου άρεσε αυτό, αλλά αμφιβάλλω εάν κάτι τέτοιο θα μπορούσε να συμβεί. Πάντως, θα με χαροποιούσε πολύ.

Ποια πιστεύετε ότι είναι η πεμπτουσία της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας δια μέσου της μακραίωνης ιστορίας της;

Νομίζω ότι θα πρέπει να δώσω μια απάντηση που θα πάρει πολύ χρόνο. Εν ολίγοις, οι Βυζαντινοί διατηρούσαν πάντοτε -αν και σε ορισμένες περιστάσεις δεν το πέτυχαν εξ ολοκλήρου- ένα πνευματικό επίπεδο υψηλής στάθμης και φρονώ ότι αυτό είναι μάλλον η πεμπτουσία, το πιο σημαντικό στοιχείο τους. Και θα τόνιζα ότι είναι ένα ευρύ και ελεύθερο θρησκευτικό επίπεδο. Για παράδειγμα, οι βυζαντινές ιεραποστολές στην Ευρώπη ενεθάρρυναν την έκδοση ιερών κειμένων στη γλώσσα των νεοεισαχθέντων χριστιανών. Κάτι τέτοιο η Ρώμη ποτέ δεν θα έπραττε. Αυτό είναι ένα πράγμα, ανάμεσα σε άλλα που πολύ θαυμάζω στους Βυζαντινούς.

Πιστεύουμε ότι το Αγιον Όρος αποτελεί τη συνέχεια αυτής γενικά της βυζαντινής παραδόσεως.

Ασφαλώς.

... Και αισθανόμαστε μεγάλη ευφορία σχετικά με την πρόοδο του σύγχρονου αγιορείτικου μοναχισμού.

Οπωσδήποτε η «αναγέννηση» αυτού του ιερού χώρου δικαιώνει τις ελπίδες πολλών από εμάς. Εδώ νιώθει κανείς τι πραγματικά σήμαινε η Ορθοδοξία για τους βυζαντινούς ηγεμόνες και το λαό της. Όντως, εδώ υφίσταται μια αναγέννηση.

Μερικοί ισχυρίζονται -και θέλαμε, σερ Ράνσιμαν, τη δική σας άποψη ως ειδικού- ότι η Αρχαία Ελλάδα ήταν πολύ ένδοξη και ένας υπέροχος πολιτισμός, πράγμα αναμφισβήτητο, ενώ ο βυζαντινός πολιτισμός υπήρξε μια σκοτεινή περίοδος του Μεσαίωνος που τους απωθεί. Πέστε μας κάτι σχετικά με αυτό.

Πάντοτε διαμαρτύρομαι εναντίον της θέσεως αυτής! Στο Βυζάντιο υπήρχε υψηλό ήθος! Σχετικά δε με τη βυζαντινή τέχνη δεν υπήρξε σχεδόν ποτέ σωστή εκτίμησή της. Εγώ, προσωπικά, πιστεύω ότι ορισμένα βυζαντινά ψηφιδωτά είναι πολύ πιο υπέροχα από όλα τα αρχαία αγάλματα της κλασικής εποχής. Έχει γίνει πολύς θόρυβος περί των Ελγινείων μαρμάρων. Δεν μου προκαλούν πολύ θαυμασμό· θα προτιμούσα πιο παλαιά έργα τέχνης, όπως π.χ. οι «Κόρες». Δεν θα επιθυμούσα ποτέ μου να είχα αγάλματα ρεαλιστικού τύπου, εντελώς «ανθρώπινα». Θα με συνάρπαζε εάν είχαν μια πνευματική διάσταση, όπως οι τόσο εκφραστικές «εξπρεσιονιστικές» βυζαντινές δημιουργίες που είναι μοναδικές και σχεδόν ανεπανάληπτες. Κάτι το οποίο συνέβη κατά τη διάρκεια της ζωής μου είναι η εκτίμηση των διαφόρων βυζαντινών τεχνών και η μείωση της αποκλειστικής συγκεντρώσεως στην τέχνη του Χρυσού Αιώνος της Αθήνας.

Σας ευχαριστούμε πολύ για την ευγενική σας διάθεση να μιλήσετε μαζί μας και ελπίζουμε ότι η Θεία Πρόνοια θα σας χαρίσει μερικά ακόμα χρόνια για να μπορέσετε να μεταδώσετε σε όσους ακολουθούν τα βήματά σας, οι οποίοι με τη σειρά τους θα αποδείξουν ότι το Βυζάντιο είναι ζωή και η καρδιά του ήταν, είναι και θα είναι, η Ορθοδοξία.

Ναι. Βεβαίως, είμαι ήδη 97 ετών και δεν γνωρίζω εάν μπορώ να προσφέρω κάτι άλλο ακόμη. Πάντως, αναζωογονήθηκα με αυτήν την επίσκεψή μου στο Άγιο Όρος.

Πριν τελειώσουμε, μια τελευταία ερώτηση, πώς σας φάνηκε η Βατοπαιδινή χορωδία;

Μου άρεσε το ψάλσιμό τους. Τη διακρίνει η απουσία της εκοσμικευμένης μουσικής και μου δημιουργεί μια υπερβατική ποιότητα, η οποία πρέπει να υπάρχει στη βυζαντινή μουσική.

Φωνάζουν οι χριστιανοί δημαγωγοί. Απαντούμε: τα παλληκάρια του 1821 έγραψαν στα παλιά τους τα παπούτσια τους παπάδες και του «Χριστού την πίστη την αγία», γιατί αν τους άκουγαν θα είμασταν ακόμα δούλοι στους Τούρκους. Η ορθοδοξία αφώρησε την επανάσταση και πρόδοσε τα παλληκάρια στους Τούρκους. Τα παλληκάρια μας δεν πολέμησαν λοιπόν για του «Χριστού την πίστη την αγία», γιατί έγραψαν στα παλιά τους τα παπούτσια τις χριστιανικές προτροπές για υποταγή στον σουλτάνο. Πολέμησαν για την Ελλάδα όχι για τον χριστιανισμό. Εκτός και αν θεωρούνται εφ’ όρου ζωής χριστιανοί όσοι βαπτίζονται ακουσίως σε νηπιακή ηλικία.

Ένας παπάς στο κυριακάτικο ένθετο «ορθοδοξία και ελληνισμός» έφτασε στο σημείο να κατηγορήσει όσους παραχαράσσουν την ιστορία του 1821 ώστε να ...οικειοποιηθούν την δόξα της εκκλησίας!!! Δηλαδή η αποκάλυψη της προδοτικής στάσης της ορθοδοξίας γίνεται για να οικειοποιηθούμε τους λαμπρούς αγώνες της. Μάλιστα, αύριο θα πάμε να εξομολογηθούμε και θα ζητήσουμε να μας συγχωρήσει ο κύριος Παρασκευαίδης... Και συνεχίζει: «...η αρνητική θεώρηση των πραγμάτων (η αποκάλυψη της προδοσίας του παπαδαριού το 1821) ροκανίζει τα εθνικά μας νεύρα, αποδυναμώνει τον κοινωνικό μας κορμό και απογυμνώνει την ιστορία μας(πού είσαι Γκαίμπελς να πάρεις μαθήματα προπαγάνδας από τους παπάδες της ορθοδοξίας). Έτσι πέρα από την παραχάραξη και την νόθευση(!!όποιος κατηγορεί το παπαδαριό γιατί αφώρησε τους Κολοκοτρωναίους νοθεύει την ιστορία...) ανοίγουμε ρωγμές στο ιστορικό μας σώμα, αχρηστεύουμε την σπονδυλική στήλη του έθνους(! δηλαδή όποιος αποκαλύπτει την προδοσία του Πατριάρχη Γρηγορίου Ε’ αχρηστεύει την σπονδυλική στήλη του Έθνους)». Να δούμε τι άλλο θα ακούσουμε από το ανθελληνικό παπαδαριό.

Όπως ίσως να παρατήρησαν οι αναγνώστες, αυτός ο παπάς μετακυλίει έξυπνα το ζήτημα, λέγων ότι κατηγορία κατά της εκκλησίας ισούται με κατηγορία κατά του έθνους. Αυτό ακριβώς το τέχνασμα χρησιμοποιεί ο Μπιλ Λάντεν και η παρέα του: «όποιος επιτίθεται σε εμάς, επιτίθεται σε 1 δις μουσουλμάνους». Έξυπνο τέχνασμα του Μπιλ Λάντεν αλλά τουλάχιστον έπρεπε να μας πεί ότι το αντέγραψε από το παπαδαριό των ορθοδόξων.

Και συνεχίζει ο παπάς: «Αμφισβήτηση του σωτηρίου ρόλου της εκκλησίας μας μονάχα όσους κινούνται εθνικά επιζήμια και πνευματικά ανάπηρα θα εξυπηρετούσε». Προσέξτε την εξίσωση-τέχνασμα: όσοι αποκαλύπτουν τον προδοτικό ρόλο την εκκλησίας στην τουρκοκρατία κινούνται ...αντεθνικά!
Μα αγαπητοί μας παπάδες εμείς δεν αμφισβητούμε τον σωτήριο ρόλο της εκκλησίας στην τουρκοκρατία, ούτε βεβαίως τους αγώνες της. Η εκκλησία αγωνίστηκε με ζήλο, με μανία ΥΠΕΡ ΤΩΝ ΤΟΥΡΚΩΝ. Εμείς λοιπόν δεν αμφισβητούμε τους αγώνες της ορθοδοξίας υπέρ των Τούρκων, ούτε τον σωτήριο ρόλο της υπέρ των σουλτάνων. Διότι χωρίς την ορθοδοξία οι Έλληνες θα είχαν απελευθερωθεί τουλάχιστον δύο αιώνες πρίν το 1821. Η οθωμανική αυτοκρατορία επιβίωσε τόσους αιώνες χάρις τον «σωτήριο» ρόλο της ανθελληνικής ορθοδοξίας.

Εδώ θα πρέπει να αναφέρουμε ένα άλλο τέχνασμα των παπάδων: Όταν τους κατηγορούμε για τα εγκλήματα που διέπραξαν συλλογικώς κατά του Ελληνισμού τότε ελλείψει άλλης δικαιολογίας τα χρεώνουν σε ένα άτομο π.χ. Θεοδόσιο Α. Αν όμως κάποιος απ’ αυτούς τύχει και είναι περισσότερο Έλλην παρά χριστιανός όπως ο Διονύσιος Τρίκκης ή ο Παπαφλέσσας και πολεμήσουν υπέρ την Ελλάδος τότε πιστώνουν όλους τους παπάδες με την δόξα του.
Ένα τελευταίο τέχνασμα των ρασοφόρων σχετικά με την γνωστή προδοσία και αφορισμό που διέπραξαν κατά του Ρήγα Φερραίου και των συντρόφων του: Στο κανάλι High tv εμφανίζεται ο γνωστός παπα-Μεταλληνός μαζί με έναν δημοσιογράφο. Ερώτηση του δημοσιογράφου: «Γιατί αφωρίστηκε ο Ρήγας από την εκκλησία;». Απάντηση: «Ο αφορισμός δεν εστρέφετο κατά του προσώπου του Ρήγα Φερραίου αλλά ήταν απόρριψη των αντιχριστιανικών ιδεών της Γαλλικής επαναστάσεως που αυτός πρέσβευε». Έξυπνο σόφισμα του παπα-Μεταλληνού που μετακυλίει τον αφορισμό από το πρόσωπο του Ρήγα Φερραίου στις ιδέες του υπέρ της Γαλλικής επαναστάσεως. Δηλαδή κατά τον παπα-Μεταλληνό έπρεπε να μείνουμε δούλοι στους Τούρκους για να μπορεί αυτός και η παρέα του να προσκυνούν τον ραββίνο Τζεσουά

Η επίσημη διάλυση της αυτοκρατορίας τον 15ο αιώνα δεν ανέτρεψε τη ρωμαικη κοινωνία. Οι Ρωμαίοι συνέχισαν και κατά τη διάρκεια της Τουρκικής κατοχής να αποκαλούνται "Ρωμαίοι - Ρωμιοί" και "Έλληνες" συγχρόνως, γνώρισμα που συνεχίστηκε ώς τον 20ο αιώνα και συνεχίζεται ακόμη στη σύγχρονη Ελλάδα. Αν και σήμερα πια το Ρωμιός έχει υποπέσει σε λαϊκή προσωνυμία και δεν χρησιμοποιείται όπως παλαιότερα ώς εθνικό όνομα.

Αυτό έδρασε ως προηγούμενο για τον Ιερώνυμο ο οποίος παρακινήθηκε, μερικώς τουλάχιστον, στον επαναπροσδιορισμό της Ρωμαϊκής ιστορίας υπό διαφορετικούς όρους. Παραταύτα, αυτό δεν επιδιώχθηκε με υποτιμητικούς σκοπούς καθώς απένεμε ξεκάθαρα τις αλλαγές στην ιστοριογραφία και όχι στην ίδια την ιστορία.
ΤΟ ΚΟΜΑΤΙ ΑΥΤΟ ΕΙΝΑΙ ΠΑΡΜΕΝΟ ΑΠΟ ΤΟ ΙΔΙΟ SITE ΜΕ ΤΟ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΟ.

ΘΕΟΔΟΣΙΑΝΕΙΟΣ ΚΩΔΙΚΑΣ - CODEX THEODOSIANUS XVI

X. DE PAGANIS, SACRIFICIIS ET TEMPLIS

XVI.10.1

Imp. Constantinus a. ad maximum.
Si quid de palatio nostro aut ceteris operibus publicis degustatum fulgore esse constiterit, retento more veteris observantiae quid portendat, ab haruspicibus requiratur et diligentissime scriptura collecta ad nostram scientiam referatur, ceteris etiam usurpandae huius consuetudinis licentia tribuenda, dummodo sacrificiis domesticis abstineant, quae specialiter prohibita sunt. Eam autem denuntiationem adque interpretationem, quae de tactu amphiteatri scribta est, de qua ad Heraclianum tribunum et magistrum officiorum scribseras, ad nos scias esse perlatum. (320/1 dec. 17)

Αυτοκράτορας Κωνσταντίνος προς Μάξιμο
Αν το αυτοκρατορικό παλάτι ή άλλα κτίρια του δήμου πάθουν ζημιές από κεραυνό, θα τηρηθεί το παλιό έθιμο. Και αφού ερωτηθούν οι σπλαχνοσκόποι και οι απαντήσεις των καταγραφούν λεπτομερώς, θα υποβληθούν στη αυτοκρατορική μας Σοφία για εξέταση. Θα δοθεί επίσης άδεια και σε άλλους που έχουν πάθει παρόμοιες ζημιές για να ενεργήσουν με τον ίδιο τρόπο, με την προϋπόθεση ότι δεν θα τελέσουν θυσίες, αφού αυτές έχουν απαγορευθεί ρητά. Θα γνωρίζετε επίσης ότι ήδη έχουμε λάβει την επίσημη έκθεση και την ερμηνεία του περιστατικού κατά τον οποίον το αμφιθέατρο έπαθε ζημιά από κεραυνό, για το οποίο είχατε γράψει στον Ηρακλειανό, Τριβούνο και τον Μάγιστρο των Οφφικίων. - 17 Δεκεμβρίου, 320 μαχχ

--------------------------------------------------------------------------------

XVI.16.10.2
Imp. Constantius a. ad Madalianum agentem vicem praefectorum praetorio.
Cesset superstitio, sacrificiorum aboleatur insania. nam quicumque contra legem divi principis parentis nostri et hanc nostrae mansuetudinis iussionem ausus fuerit sacrificia celebrare, competens in eum vindicta et praesens sententia exeratur. -accepta marcellino et probino conss. (341 ....)

Αυτοκράτορας Κωνστάντιος προς Μαδαλιανό, βοηθό Έπαρχο της Διοικήσεως
Θα σταματήσει η ψευδής πίστη και θα απαγορευθεί αμέσως η τρέλα των θυσιών. Και αν κάποιος παραβιάσει το νόμο του θείου αυτοκράτορα, δηλαδή του πατρός Μας, και την εντολή της ευσπλαχνίας Μας, και τολμήσει να τελέσει θυσία, θα τιμωρηθεί με την ποινή που του ταιριάζει. - 341 μαχχ

--------------------------------------------------------------------------------

XVI.10.3
Idem aa. ad catullinum praefectum urbi.
Quamquam omnis superstitio penitus eruenda sit, tamen volumus, ut aedes templorum, quae extra muros sunt positae, intactae incorruptaeque consistant. nam cum ex nonnullis vel ludorum vel circensium vel agonum origo fuerit exorta, non convenit ea convelli, ex quibus populo romano praebeatur priscarum sollemnitas voluptatum. -dat. kal. nov. constantio iiii et constante iii aa. conss. (346 [342] nov. 1)

Αυτοκράτορας Κωνστάντιος προς Κατουλλίνο, έπαρχο της Πόλεως
Αν και όλες οι δεισιδαιμονίες έχουν ήδη ξεριζωθεί, είναι επιθυμία Μας ότι οι ναοί οι οποίοι βρίσκονται έξω από τα τείχη της πόλεως θα παραμείνουν ακέραιοι και αλώβητοι. Διότι, καθώς μερικά αθλητικά παιχνίδια ή θεάματα του ιπποδρόμου ή άλλοι αγώνες κατάγονται απ’ αυτών των ναών, δεν ταιριάζει να τους καταστρέφουμε. Αφού σ’ αυτούς οφείλεται η τέλεση των εορτών που διασκεδάζουν τον Ρωμαϊκό λαό. - 1 Νοεμβρίου, 346 μαχχ

--------------------------------------------------------------------------------

XVI.10.4
Idem aa. ad taurum praefectum praetorio.
Placuit omnibus locis adque urbibus universis claudi protinus templa et accessu vetito omnibus licentiam delinquendi perditis abnegari. volumus etiam cunctos sacrificiis abstinere. quod si quis aliquid forte huiusmodi perpetraverit, gladio ultore sternatur. facultates etiam perempti fisco decernimus vindicari et similiter adfligi rectores provinciarum, si facinora vindicare neglexerint. -dat. kal. dec. constantio iiii et constante iii aa. conss. (346 [354?] dec. 1)

Αυτοκράτορας Κωνστάντιος προς Ταύρο, Έπαρχο Πραιτορίου
Απαιτούμε να κλείσουν όλοι οι ναοί όλων των τόπων και πόλεων. Επίσης θα απαγορευθεί η είσοδος σ’ αυτούς, για να μην έχουν τη δυνατότητα οι ηλίθιοι να διαπράττουν αμαρτίες. Επιθυμούμε να απέχουν όλοι απ’ τις θυσίες και όποιος διαπράξει το αδίκημα αυτό, θα τιμωρηθεί με αποκεφαλισμό. Η περιουσία οποίου τιμωρηθεί μ’ αυτόν τον τρόπο, θα περιέλθει στα αυτοκρατορικά ταμεία. Επίσης, θα τιμωρηθούν με τον ίδιο τρόπο οι διοικητές των επαρχιών, αν αμελήσουν να τιμωρήσουν τέτοια εγκλήματα. - 1 Δεκεμβρίου, 346 μαχχ

--------------------------------------------------------------------------------

XVI.16.10.5
Idem a. ad cerealem praefectum urbi.
Aboleantur sacrificia nocturna magnentio auctore permissa et nefaria deinceps licentia repellatur. -et cetera. dat. viiii kal. dec. constantio a. vi et caes. ii conss. (353 nov. 23)

Αυτοκράτορας Κωνστάντιος προς Κερεάλη, Έπαρχο της Πόλεως
Οι νυκτερινές θυσίες που είχε επιτρέψει ο Μαγνέντιος θα σταματήσουν και θα ανακληθούν οι παράνομες αυτές άδειες. - 23 Νοεμβρίου, 353 μαχχ

--------------------------------------------------------------------------------

XVI.16.10.6
Idem a. et Iulianus caes.
Poena capitis subiugari praecipimus eos, quos operam sacrificiis dare vel colere simulacra constiterit. -dat. xi kal. mart. mediolano constantio a. viii et iuliano caes. conss. (356 febr. 19)

Αυτοκράτορας Κωνστάντιος και Καίσαρας Ιουλιανός
Διατάσσουμε όσοι τελούν θυσίες ή λατρεύουν αγάλματα να τιμωρηθούν με την ποινή του θανάτου. - 20 Φεβρουαρίου, 356 μαχχ

--------------------------------------------------------------------------------

XVI.16.10.7
Imppp. Gratianus, Valentinianus et Theodosius aaa. Floro praefecto praetorio.
Si qui vetitis sacrificiis diurnis nocturnisque velut vesanus ac sacrilegus, incertorum consultorem se inmerserit fanumque sibi aut templum ad huiuscemodi sceleris executionem adsumendum crediderit vel putaverit adeundum, proscriptione se noverit subiugandum, cum nos iusta institutione moneamus castis deum precibus excolendum, non diris carminibus profanandum. -dat. xii kal. ian. constantinopoli eucherio et syagrio conss. (381 dec. 21)

Αυτοκράτορες Γρατιανός, Βαλεντινιανός και Θεοδόσιος προς Φλόρο, Έπαρχο Πραιτoρίου
Όποιος τρελός και ιερόσυλος επιδοθεί σε ημερήσιες ή νυκτερινές θυσίες, οι οποίες έχουν απαγορευθεί, για να δεχθεί συμβουλές περί αβέβαιων ζητημάτων, κι αν αποφασίσει ότι πρέπει να χρησιμοποιήσει ή ότι πρέπει να επισκεφθεί ναό για να διαπράξει τέτοια εγκλήματα, ας ξέρει ότι θα τιμωρηθεί με προγραφή της περιουσίας του. Εμείς, με τον δίκαιο θεσμό μας, έχουμε ορίσει ότι ο Θεός θα λατρεύεται με αγνές προσευχές και όχι να εξευτελίζεται με χυδαία άσματα. - 21 Δεκεμβρίου, 381 μαχχ

--------------------------------------------------------------------------------

XVI.10.8
Idem aaa. Palladio duci osdroenae.
Aedem olim frequentiae dedicatam coetui et iam populo quoque communem, in qua simulacra feruntur posita artis pretio quam divinitate metienda iugiter patere publici consilii auctoritate decernimus neque huic rei obreptivum officere sinimus oraculum. Ut conventu urbis et frequenti coetu videatur, experientia tua omni votorum celebritate servata auctoritate nostri ita patere templum permittat oraculi, ne illic prohibitorum usus sacrificiorum huius occasione aditus permissus esse credatur. -dat. prid. kal. dec. constantinopoli antonio et syagrio conss. (382 nov. 30)

Αυτοκράτορες Γρατιανός, Βαλεντινιανός και Θεοδόσιος προς Παλλάδιο, Δούκα της Οσροηνής
Με την έγκριση του δημοσίου συμβουλίου διατάσσουμε ότι οι ναοί όπου προηγουμένως σύχναζαν τα πλήθη, και που βρίσκονται ακόμα σε δημόσια χρήση, θα παραμείνουν ανοικτοί. Έτσι θα μπορούν τα πλήθη γηγενών και επισκεπτών να βλέπουν το ναό. Η αξία των αγαλμάτων, που βρίσκονται μέσα στους ναούς, θα υπολογίζεται με βάση την αισθητική τους και όχι τον ιερό τους χαρακτήρα. Δεν επιτρέπεται καμία θεία αυτοκρατορική απόφαση, την οποία κάποιοι πλαστογράφησαν, να αλλάξει τα δεδομένα αυτά. Η Εμπειρία σου θα διατηρήσει όλες τις εορτές και τελετές. Με την εξουσία που σου δίνει η θεία αυτοκρατορική απόφαση, θα επιτρέψεις να παραμείνει ανοικτός ο ναός, με τρόπο όμως ώστε να μη διευκολύνεται η πραγματοποίηση απαγορευμένων θυσιών. - 30 Νοεμβρίου, 382 μαχχ

--------------------------------------------------------------------------------

XVI.10.9
Idem aaa. Cynegio praefecto praetorio.
Ne quis mortalium ita faciendi sacrificii sumat audaciam, ut inspectione iecoris extorumque praesagio vanae spem promissionis accipiat vel, quod est deterius, futura sub execrabili consultatione cognoscat. Acerbioris etenim inminebit supplicii cruciatus eis, qui contra vetitum praesentium vel futurarum rerum explorare temptaverint veritatem. -dat. viii kal. iun. constantinopoli arcadio a. i et bautone v. c. conss. (385 mai. 25)

Αυτοκράτορες Γρατιανός, Βαλεντινιανός και Θεοδόσιος προς Κυνήγιο, Έπαρχο Πραιτορίου
Δεν θα τολμήσει θνητός να τελέσει θυσίες για να παρατηρήσει το συκώτι και να προβλέψει το μέλλον απ’ τα εντόσθια ζώων, ή να αποκτήσει ελπίδες για μια μάταιη υπόσχεση, ή ακόμη χειρότερα, να πληροφορηθεί για το μέλλον συμβουλευόμενος τέτοια αηδιαστικά πράγματα. Όσοι παραβιάσουν αυτήν την αυτοκρατορική απαγόρευση και επιχειρήσουν να ερευνήσουν την αλήθεια των παρόντων ή των μελλόντων γεγονότων, θα έχουν το μαρτύριο μιας πολύ αυστηρής τιμωρίας. - 25 Μαϊου, 385 μαχχ

--------------------------------------------------------------------------------

XVI.10.10
Idem aaa. ad Albinum praefectum praetorio.
Nemo se hostiis polluat, nemo insontem victimam caedat, nemo delubra adeat, templa perlustret et mortali opere formata simulacra suspiciat, ne divinis adque humanis sanctionibus reus fiat. Iudices quoque haec forma contineat, ut, si quis profano ritui deditus templum uspiam vel in itinere vel in urbe adoraturus intraverit, quindecim pondo auri ipse protinus inferre cogatur nec non officium eius parem summam simili maturitate dissolvat, si non et obstiterit iudici et confestim publica adtestatione rettulerit. Consulares senas, officia eorum simili modo, correctores et praesides quaternas, apparitiones illorum similem normam aequali sorte dissolvant. -dat. vi kal. mart. mediolano tatiano et symmacho conss. (391 febr. 24)

Αυτοκράτορες Γρατιανός, Βαλεντινιανός και Θεοδόσιος προς Αλβίνο, Έπαρχο Πραιτορίου
Δεν θα μολυνθεί κανείς με θυσίες και δεν θα σφάξει αθώο ζώο. Κανείς δεν θα πλησιάσει τα ιερά ή τους ναούς, ούτε και θα τιμήσει εικόνες κατασκευασμένες από ανθρώπινα χέρια, διότι θα είναι ένοχος με βάση τους ανθρώπινους και θείους νόμους. Και οι δικαστές ακόμη δεσμεύονται απ’ αυτούς τους νόμους και αν κάποιος απ’ αυτούς συμμετάσχει σε ειδωλολατρικές τελετές, περνώντας σε κατώφλι ναού με σκοπό την λατρεία, οπουδήποτε κι αν συμβεί - σε πόλη ή στην διάρκεια ταξιδιού -, θα πληρώσει αμέσως δεκαπέντε χρυσές λίβρες και το προσωπικό του θα πληρώσει ένα ανάλογο ποσό, εκτός κι αν αντισταθούν στο δικαστή και τον καταγγείλουν αμέσως δημοσίως. Όσοι είναι αξιωματούχοι Corrector ή Praeses θα πληρώνουν πρόστιμο τεσσάρων χρυσών λιβρών και ανάλογο ποσό οι σύνοδοί του. - 24 Φεβρουαρίου, 391 μαχχ

--------------------------------------------------------------------------------

XVI.10.11
Idem aaa. Evagrio praefecto augustali et Romano comiti Aegypti
Nulli sacrificandi tribuatur potestas, nemo templa circumeat, nemo delubra suspiciat. Interclusos sibi nostrae legis obstaculo profanos aditus recognoscant adeo, ut, si qui vel de diis aliquid contra vetitum sacrisque molietur, nullis exuendum se indulgentiis recognoscat. iudex quoque si quis tempore administrationis suae fretus privilegio potestatis polluta loca sacrilegus temerator intraverit, quindecim auri pondo, officium vero eius, nisi collatis viribus obviarit, parem summam aerario nostro inferre cogatur. -dat. xvi kal. iul. aquileiae tatiano et symmacho conss. (391 iun. 16)

Αυτοκράτορες Γρατιανός, Βαλεντινιανός και Θεοδόσιος προς Ευάγριο, Praefectus Augustalis, και Ρωμανό, Κόμη Αιγύπτου
Κανείς δεν έχει το δικαίωμα να τελέσει θυσίες και να περιφέρεται σε ναούς. Κανένας δεν θα αποδώσει τιμές σε ιερά. Όλοι θα αποδεχθούν ότι ο νόμος Μας τους αποκλείει απ’ την παράνομη είσοδο σε ναό. Και αν κάποιος επιχειρήσει να κάνει κάτι σχετικό με τους Θεούς ή με ιερές τελετουργίες και παραβιάσει την αυτοκρατορική μας απαγόρευση, ας γνωρίσει πως δεν θα αποφύγει την τιμωρία και ότι δεν θα έχει τα ειδικά αυτοκρατορικά προνόμια. Επίσης, αν κάποιος δικαστής, εν καιρώ διάρκειας ασκήσεως του αξιώματός του, βασιστεί στα προνόμια της εξουσίας του και μπει ως ιερόσυλος σε μιαρούς τόπους, θα υποχρεωθεί να πληρώσει στο ταμείο μας δεκαπέντε χρυσές λίβρες και το προσωπικό του θα πληρώσει ανάλογο ποσό, εκτός αν τον αντιστρατευθούν ομαδικώς. - 16 Ιουνίου, 391 μαχχ

--------------------------------------------------------------------------------

XVI.10.12
Imppp. Theodosius, Arcadius et Honorius aaa. ad Rufinum praefectum praetorio.
Nullus omnino ex quolibet genere ordine hominum dignitatum vel in potestate positus vel honore perfunctus, sive potens sorte nascendi seu humilis genere condicione ortuna in nullo penitus loco, in nulla urbe sensu carentibus simulacris vel insontem victimam caedat vel secretiore piaculo larem igne, mero genium, penates odore veneratus accendat lumina, imponat tura, serta suspendat. Quod si quispiam immolare hostiam sacrificaturus audebit aut spirantia exta consulere, ad exemplum maiestatis reus licita cunctis accusatione delatus excipiat sententiam competentem, etiamsi nihil contra salutem principum aut de salute quaesierit. Sufficit enim ad criminis molem naturae ipsius leges velle rescindere, illicita perscrutari, occulta recludere, interdicta temptare, finem quaerere salutis alienae, spem alieni interitus polliceri. Si quis vero mortali opere facta et aevum passura simulacra imposito ture venerabitur ac ridiculo exemplo, metuens subito quae ipse simulaverit, vel redimita vittis arbore vel erecta effossis ara cespitibus, vanas imagines, humiliore licet muneris praemio, tamen plena religionis iniuria honorare temptaverit, is utpote violatae religionis reus ea domo seu possessione multabitur, in qua eum gentilicia constiterit superstitione famulatum. Namque omnia loca, quae turis constiterit vapore fumasse, si tamen ea in iure fuisse turificantium probabuntur, fisco nostro adsocianda censemus. Sin vero in templis fanisve publicis aut in aedibus agrisve alienis tale quispiam sacrificandi genus exercere temptaverit, si ignorante domino usurpata constiterit, viginti quinque libras auri multae nomine cogetur inferre, coniventem vero huic sceleri par ac sacrificantem poena retinebit. Quod quidem ita per iudices ac defensores et curiales singularum urbium volumus custodiri, ut ilico per hos comperta in iudicium deferantur, per illos delata plectantur. si quid autem ii tegendum gratia aut incuria praetermittendum esse crediderint, commotioni iudiciariae, subiacebunt; illi vero moniti si vindictam dissimulatione distulerint, triginta librarum auri dispendio multabuntur, officiis quoque eorum damno parili subiugandis. -dat. vi id. nov. constantinopoli arcadio a. ii et rufino conss. (392 nov. 8)

Αυτοκράτορες Θεοδόσιος, Αρκάδιος και Ονώριος προς Ρουφίνο, Έπαρχο Πραιτoρίου
Κανείς σε οποιαδήποτε κοινωνική τάξη ή ιεραρχικό βαθμό και αν ανήκει, είτε κατέχει κάποια εξουσία είτε έχει αποσυρθεί με τιμές, είτε είναι ισχυρός ή ταπεινός, λόγω καταγωγής ή οικονομικής καταστάσεως και νομικής υποστάσεως, σε κανέναν τόπο και σε καμία πόλη δεν θα θυσιάσει αθώο ζώο σε αγάλματα άψυχα. Ούτε θα τιμήσει, διαπράττοντας κρυφά την ανηθικότητα του, το Λάρητά του με πυρ, την Τύχη του με οίνο, ή τους Πενάτες του με θυμίαμα. Δεν θα ανάψει λυχνάρι σ’ αυτούς ούτε θα τοποθετήσει λιβάνι μπροστά τους, μα ούτε θα κρεμάσει στεφάνια προς τιμή τους. Αν τολμήσει κάποιος και απλώσει χέρι σε ζώο για να το θυσιάσει, ή να συμβουλευτεί τα σπαράζοντα σπλάχνα του, θα επιτραπεί σε όλους να τον καταγγείλουν με δημόσια κατηγορία, όπως συμβαίνει με όποιον είναι ένοχος της εσχάτης προδοσίας, και θα τιμωρηθεί με ανάλογη τιμωρία, παρόλο που δεν θα έχει διαπράξει ενάντιο στην ασφάλεια Μας. Διότι είναι από μόνο του αρκετά μεγάλο έγκλημα να παραβιάζει κάποιος τους νόμους της φύσεως, να διερευνήσει ζητήματα απαγορευμένα ή να αποκαλύψει κρυμμένα μυστικά και να αποτολμήσει ενέργειες απαγορευμένες, ή να επιδιώξει να μάθει πώς θα τελειώσει η ζωή του ή να υποσχεθεί την ελπίδα του θανάτου ενός άλλου. Και αν κάποιος αποδώσει τιμές και τοποθετήσει αναμμένο λιβάνι μπροστά σε αγάλματα κατασκευασμένα από ανθρώπινα χέρια και προορισμένα να υποστούν τη φθορά του χρόνου και αν, με γελοίο τρόπο, φοβηθεί ξαφνικά τα ομοιώματα που ο ίδιος έχει κατασκευάσει, ή αν τυλίξει ένα δέντρο με γιρλάντες ή αν υψώσει βωμό με χώμα, που έβγαλε ο ίδιος απ’ τη γη, ή αν προσπαθήσει μάταια να τιμήσει αγάλματα, προσφέροντας τους δώρα, που αν και είναι ταπεινά αποτελούν απόλυτη προσβολή εναντίον της εκκλησίας, θα τιμωρηθεί με κατάσχεση του σπιτιού ή του τεμαχίου γης που αποδείχθηκε ότι υπηρετούσε την ειδωλολατρική δεισιδαιμονία. Διατάσσουμε ότι τα μέρη που έχουν μολυνθεί από καπνό λιβανιού, αν ανήκουν βεβαίως σ’ αυτούς που έκαιγαν το λιβάνι, θα περιέλθουν στην αυτοκρατορική περιουσία. Αν όμως επιχειρήσει κάποιος να τελέσει θυσία σε δημοσίους ναούς και ιερά, ή σε κτίρια και αγρούς που ανήκουν σε άλλους, και αν αποδειχθεί ότι τέτοια μέρη καταπατήθηκαν εν αγνοία του ιδιοκτήτη τους, ο δράστης θα υποχρεωθεί να πληρώσει πρόστιμο είκοσι πέντε χρυσών λιβρών. Αν οποιοσδήποτε γίνει συνεργός σε τέτοια πράξη, θα τιμωρηθεί με ίδιο τρόπο με αυτόν που διέπραξε το έγκλημα. Επιθυμούμε το διάταγμα αυτό να επιβληθεί απ’ τους δικαστές, υπερασπιστές και τους βουλευτές των πόλεων. Οι πληροφορίες απ’ τους υπερασπιστές και βουλευτές πρέπει να δοθούν αμέσως για να φτάσουν γρήγορα στα δικαστήρια, οπότε τα εγκλήματα αυτά να τιμωρούνται αμέσως. Επιπλέον, αν οι υπερασπιστές ή οι βουλευτές θεωρήσουν ότι ένα τέτοιο αδίκημα πρέπει να συγκαλυφθεί, για να γίνει χάρη σε κάποιους, ή αν το αδίκημα παραβλεφθεί από απροσεξία, θα είναι οι ίδιοι υπόλογοι στον οργισμένο δικαστή. Κι αν οι δικαστές πληροφορηθούν για τέτοια εγκλήματα και μεταθέσουν την τιμωρία, συνεργώντας έτσι με τους δράστες, θα πληρώσουν πρόστιμο τριάντα χρυσών λιβρών. Παρόμοια τιμωρία θα έχει και το προσωπικό τους. - 8 Νοεμβρίου, 392 μαχχ

--------------------------------------------------------------------------------

XVI.10.13
Impp. Arcadius et Honorius aa. Rufino praefecto praetorio.
Statuimus nullum ad fanum vel quodlibet templum habere quempiam licentiam accedendi vel abominanda sacrificia celebrandi quolibet loco vel tempore. igitur universi, qui a catholicae religionis dogmate deviare contendunt, ea, quae nuper decrevimus, properent custodire et quae olim constituta sunt vel de haereticis vel de paganis, non audeant praeterire, scituri, quidquid divi genitoris nostri legibus est in ipsos vel supplicii vel dispendii constitutum, nunc acrius exsequendum. sciant autem moderatores provinciarum nostrarum et his apparitio obsecundans, primates etiam civitatum, defensores nec non et curiales, procuratores possessionum nostrarum, in quibus sine timore dispendii coetus illicitos haereticos inire comperimus, eo, quod fisco sociari non possunt, quippe ad eius dominium pertinentes, si quid adversus scita nostra temptatum non fuerit vindicatum adque in vestigio ipso punitum, omnibus se detrimentis et suppliciis subiugandos, quae scitis sunt veteribus constituta. Speciatim vero hac lege in moderatores austeriora sancimus et decernimus: namque his non custoditis omni industria adque cautela non solum hanc multam, quae in ipsos constituta est, exerceri, verum etiam quae in eos praefinita est qui commissi videntur auctores, nec his tamen remissa, quibus ob contumaciam suam iuste est irrogata. Insuper capitali supplicio iudicamus officia coercenda, quae statuta neglexerint. -dat. vii id. aug. constantinopoli olybrio et probino conss. (395 aug. 7)

Αυτοκράτορες Αρκάδιος και Ονώριος προς Ρουφίνο, έπαρχο Πραιτoρίου
Κανείς δεν θα έχει ποτέ το δικαίωμα να επισκεφθεί ναούς ή ιερά, όπου κι αν βρίσκονται, ή να τελέσει μιαρές θυσίες. Συνεπώς, ας μην προσπαθήσει κανείς να απομακρυνθεί απ’ το δόγμα της Εκκλησίας. Πρέπει να τηρούνται οι κανόνες που θεσπίσαμε Εμείς πρόσφατα, και να μην τολμούν να παραβλέψουν τα διατάγματα των παλαιών αυτοκρατόρων που αναφέρονται στους αιρετικούς και στους ειδωλολάτρες. Ας ξέρουν πως οτιδήποτε έχει θεσπιστεί εναντίον τους απ’ τον πατέρα Μας, που τώρα είναι μεταξύ των αγίων, είτε αυτό ορίζει τιμωρία είτε πρόστιμο, τώρα θα εφαρμοστεί με μεγαλύτερη αυστηρότητα. Επίσης, ας γνωρίζουν οι διοικητές των επαρχιών με τους ακόλουθούς τους, οι επικεφαλείς των βουλευτών, οι υπερασπιστές των κοινοτήτων, μαζί με τους βουλευτές και τους διαχειριστές των αυτοκρατορικών Μας κτημάτων, πως αν μάθουμε ότι γίνονται συγκεντρώσεις ειδωλολατρικές στα κτήματα αυτά - χωρίς το φόβο της απώλειας της περιουσίας των, αφού αυτά τα κτήματα δεν μπορούν να προσαρτηθούν στο αυτοκρατορικό ταμείο, διότι ήδη ανήκουν εις αυτόν - , ότι αν έχουν επιχειρήσει τέτοιο αδίκημα, αντίθετα σε αυτό που έχουμε ορίσει, και αν ο δράστης δεν τιμωρήθηκε αμέσως τη στιγμή που τα διέπραττε αυτά, τα πρόσωπα αυτά θα υπόκεινται σε όλες τις απώλειες περιουσιών και τις τιμωρίες που ορίζονται απ’ τα παλαιά διατάγματα. Ειδικότερα όμως με το νόμο αυτό ορίζουμε και επικυρώνουμε πιο αυστηρές τιμωρίες κατά των διοικητών. Γιατί αν όλες οι προαναφερθείς νόμοι δεν εφαρμοστούν με επιμέλεια και προσοχή, οι διοικητές θα πληρώσουν όχι μόνο το πρόστιμο που είχε οριστεί εναντίον τους, αλλά αυτό που είχε θεσπιστεί εναντίον των δραστών. Ωστόσο αυτά τα πρόστιμα δεν θα ανακαλούνται στην περίπτωση προσώπων που τιμωρήθηκαν δίκαια με την επιβολή αυτών των προστίμων, εξαιτίας της ιεροσυλίας τους. - 7 Αυγούστου, 395 μαχχ

--------------------------------------------------------------------------------

XVI.10.14
Idem aa. Caesario praefecto praetorio.
Privilegia si qua concessa sunt antiquo iure sacerdotibus ministris praefectis hierofantis sacrorum sive quolibet alio nomine nuncupantur, penitus aboleantur nec gratulentur se privilegio esse munitos, quorum professio per legem cognoscitur esse damnata. -dat. vii id. dec. constantinopoli arcadio iiii et honorio iii aa. conss. (396 dec. 7)

Αυτοκράτορες Αρκάδιος και Ονώριος προς Καισάριο, Έπαρχο Πραιτoρίου
Τα προνόμια που είχαν δοθεί με τους παλιούς νόμους σε ιερείς, μινίστρους, πρεφέκτους ή ιεροφάντες των παλαιών μυστηρίων, γνωστούς με αυτά ή άλλα ονόματα, θα καταργηθούν εντελώς. Τα πρόσωπα αυτά δεν θα είναι μεταξύ των τυχερών που προστατεύονται με τέτοια προνόμια, αφού τα επαγγέλματά τους είναι παράνομα. - 7 Δεκεμβρίου, 396 μαχχ

--------------------------------------------------------------------------------

XVI.10.15
Idem aa. Macrobio vicario Hispaniarum et Procliano Vicario quinque provinciarum.
Sicut sacrificia prohibemus, ita volumus publicorum operum ornamenta servari. ac ne sibi aliqua auctoritate blandiantur, qui ea conantur evertere, si quod rescriptum, si qua lex forte praetenditur. Erutae huiusmodi chartae ex eorum manibus ad nostram scientiam referantur, si illicitis evectiones aut suo aut alieno nomine potuerint demonstrare, quas oblatas ad nos mitti decernimus. Qui vero talibus cursum praebuerint, binas auri libras inferre cogantur. -dat. iiii kal. feb. ravennae theodoro v. c. cons. (399 ian. 29)

Αυτοκράτορες Αρκάδιος και Ονώριος προς Μακρόβιο, Βικάριο της Ισπανίας, και Προκλιανόν, Βικάριο των Πέντε Επαρχιών Όπως ακριβώς απαγορεύσαμε τις θυσίες, έτσι επιθυμούμε και να διατηρηθούν τα διακοσμητικά στοιχεία των δημοσίων κτιρίων. Αν κάποιος επιχειρήσει να καταστρέψει αυτά τα έργα, δεν θα βασίζεται σε καμία εξουσία. Αν τυχόν εμφανίσει αυτοκρατορική απάντηση ή νόμο για να υπερασπίσει τον εαυτό του, θα πρέπει αυτά τα έγγραφα να αποσπασθούν απ’ τα χέρια του και να παραπεμφθούν σε Εμάς. Αν κάποιος είναι σε θέση να επιδείξει παράνομες άδειες, στο δικό του όνομα ή σε άλλου, ελεύθερης χρήσεως δημοσίου δρόμου θα κατάσχονται και να στέλνονται σ' Εμάς. Αυτοί που έχουν παραχωρήσει το δικαίωμα χρήσεως του δημοσίου δρόμου σ’ αυτά τα άτομα θα υποχρεωθούν να πληρώσουν πρόστιμο δύο χρυσών λιβρών. - 29 Ιανουαρίου 399μαχχ

--------------------------------------------------------------------------------

XVI.10.16
Idem aa. ad Eutychianum praefectum praetorio.
Si qua in agris templa sunt, sine turba ac tumultu diruantur. his enim deiectis atque sublatis omnis superstitioni materia consumetur. -dat. vi id. iul.; proposita damasco theodoro v. c. cons. (399 iul. 10)

Αυτοκράτορες Αρκάδιος και Ονώριος προς Ευτυχιανόν, Έπαρχο Πραιτορίου
Όσοι ναοί βρίσκονται στην επαρχία θα καταστραφούν χωρίς φασαρία και οχλαγωγία. Γιατί μόνο όταν θα έχουν γκρεμιστεί και εξαλειφθεί από προσώπου γης, θα έχει καταστραφεί και η υλική βάση επάνω στην οποία στηρίζονται οι δεισιδαιμονίες. -10 Ιουλίου, 399 μαχχ

--------------------------------------------------------------------------------

XVI.10.17
Idem aa. Apollodoro proconsuli Africae.
Ut profanos ritus iam salubri lege submovimus, ita festos conventus civium et communem omnium laetitiam non patimur submoveri. Unde absque ullo sacrificio atque ulla superstitione damnabili exhiberi populo voluptates secundum veterem consuetudinem, iniri etiam festa convivia, si quando exigunt publica vota, decernimus. -dat. xiii kal. sept. patavi theodoro v. c. cons. (399 aug. 20)

Αυτοκράτορες Αύγουστοι Αρκάδιος και Ονώριος προς Απολλόδωρο, Ανθύπατο Αφρικής
Όπως ακριβώς με νόμο μας απαγορεύσαμε τις ειδωλολατρικές τελετουργίες, έτσι δεν επιτρέπουμε να καταργηθούν οι λαϊκές εορταστικές συγκεντρώσεις και η απόλαυση που παίρνουν όλοι από αυτές. Έτσι αποφασίζουμε ότι, σύμφωνα με τα αρχαία έθιμα, θα εξακολουθήσουν να παρέχονται διασκεδάσεις στο λαό, χωρίς όμως θυσίες ή καταραμένη δεισιδαιμονία, και θα επιτρέπεται στον κόσμο να συμμετέχει σε εορταστικά συμπόσια όποτε το επιθυμεί. - 20 Αυγούστου, 399 μαχχ

--------------------------------------------------------------------------------

XVI.10.18
Idem aa. Apollodoro proconsuli Africae.
Aedes illicitis rebus vacuas nostrarum beneficio sanctionum ne quis conetur evertere. Decernimus enim, ut aedificiorum quidem sit integer status, si quis vero in sacrificio fuerit deprehensus, in eum legibus vindicetur, depositis sub officio idolis disceptatione habita, quibus etiam nunc patuerit cultum vanae superstitionis impendi. -dat. xiii kal. sept. patavi theodoro v. c. cons. (399 aug. 20)

Αυτοκράτορες Αρκάδιος και Ονώριος προς Απολλόδωρο, Ανθύπατο Αφρικής
Αν κάποιος επιχειρήσει να καταστρέψει ναούς, οι οποίοι είναι κενοί από παράνομα αντικείμενα, δεν θα έχει την αυτοκρατορική υποστήριξη. Διατάσσουμε ότι η κατάσταση των κτιρίων θα πρέπει να παραμείνει αλώβητη. Αν όμως κάποιος συλληφθεί την ώρα που τελεί θυσίες, θα τιμωρηθεί σύμφωνα με τον νόμο. Τα είδωλα θα αφαιρεθούν από τους ναούς κάτω απ’ την επίβλεψη του διοικητικού προσωπικού. Μάθαμε ότι ακόμη και τώρα λατρεύονται με την βοήθεια τους η άδεια δεισιδαιμονία. - 20 Αυγούστου, 399 μαχχ

--------------------------------------------------------------------------------

XVI.10.19
Imppp. Arcadius, Honorius et Theodosius aaa. Curtio praefecto praetorio. post alia:
Templorum detrahantur annonae et rem annonariam iuvent expensis devotissimorum militum profuturae. Simulacra, si qua etiamnunc in templis fanisque consistunt et quae alicubi ritum vel acceperunt vel accipiunt paganorum, suis sedibus evellantur, cum hoc repetita sciamus saepius sanctione decretum. Aedificia ipsa templorum, quae in civitatibus vel oppidis vel extra oppida sunt, ad usum publicum vindicentur. arae locis omnibus destruantur omniaque templa in possessionibus nostris ad usus adcommodos transferantur; domini destruere cogantur. Non liceat omnino in honorem sacrilegi ritus funestioribus locis exercere convivia vel quicquam sollemnitatis agitare. Episcopis quoque locorum haec ipsa prohibendi ecclesiasticae manus tribuimus facultatem; iudices autem viginti librarum auri poena constringimus et pari forma officia eorum, si haec eorum fuerint dissimulatione neglecta. -dat. xvii kal. dec. romae basso et philippo conss. (408 [407] nov. 15)

Αυτοκράτορες Αρκάδιος, Ονώριος και Θεοδόσιος προς Κούρτιο, 'Επαρχο Πραιτορίου
Τα φορολογικά εισοδήματα θα αφαιρεθούν απ’ τους ναούς για να ενισχύσουν το ταμείο για όφελος των πιστών στρατιωτών μας. Αν βρίσκονται ακόμη αγάλματα εντός ναών και ιερά τα οποία λατρεύτηκαν ή λατρεύονται ακόμη από ειδωλολάτρες, όπου κι αν συμβαίνει αυτό, θα ξεριζωθούν εντελώς, αφού αυτός ο κανονισμός έχει διατυπωθεί και επικυρωθεί πολλές φορές. Τα ίδια τα κτίρια των ναών που βρίσκονται σε πόλεις, κωμοπόλεις ή στην επαρχία, θα παραχωρηθούν σε κοινή χρήση. Θα καταστραφούν όσοι βωμοί και ναοί βρίσκονται μέσα σε αυτοκρατορικά κτήματα και θα μεταφερθούν για πιο αρμόδιες χρήσεις. Οι ιδιοκτήτες τους θα υποχρεωθούν να τους καταστρέψουν. Απαγορεύονται τα συμπόσια ή οποιαδήποτε άλλη επίσημη τελετή για τον εορτασμό ιερόσυλων τελετουργιών σε νεκροταφεία. Δίνουμε στους επισκόπους αυτών των περιοχών το δικαίωμα να χρησιμοποιούν εκκλησιαστική ισχύ για να τα αποτρέψουν. Επιπλέον, οι δικαστές που δεν επιβάλουν αυτούς τους νόμους, συνεργώντας έτσι με τους δράστες, θα πληρώσουν πρόστιμο είκοσι χρυσών λιβρών και το διοικητικό τους προσωπικό ένα ανάλογο ποσό. - 13 Νοεμβρίου, 408 μαχχ

--------------------------------------------------------------------------------

XVI.10.20
Impp. Honorius et Theodosius aa.
Sacerdotales paganae superstitionis competenti coercitioni subiacere praecipimus, nisi intra diem kalendarum. Novembrium de Karthagine decedentes ad civitates redierint genitales, ita ut simili quoque censurae per totam Africam sacerdotales obnoxii teneantur, nisi de metropolitanis urbibus discesserint et remearint ad proprias civitates. Omnia etiam loca, quae sacris error veterum deputavit, secundum divi Gratiani constituta nostrae rei iubemus sociari ita ut ex eo tempore, quo inhibitus est publicus sumptus superstitioni deterrimae exhiberi, fructus ab incubatoribus exigantur, quod autem ex eo iure ubicumque ad singulas quasque personas vel praecedentium principum largitas vel nostra maiestas voluit pervenire, id in eorum patrimoniis aeterna firmitate perduret. Quod non tam per africam quam per omnes regiones in nostro orbe positas custodiri decernimus. Ea autem, quae multiplicibus constitutis ad venerabilem ecclesiam voluimus pertinere, christiana sibi merito religio vindicabit, ita ut omnis expensa illius temporis ad superstitionem pertinens, quae iure damnata est, omniaque loca, quae frediani, quae dendrophori, quae singula quaeque nomina et professiones gentiliciae tenuerunt epulis vel sumptibus deputata, possint hoc errore submoto compendia nostrae domus sublevare. Sane si quondam consecrata sacrificiis deceptionem hominum praestiterunt, ab usibus lavacrorum vel publicis affectibus separentur, ne illecebram errantibus praestent. Chiliarchas insuper et centonarios vel qui sibi plebis distributionem usurpare di****ur censuimus removendos, ita ut capitalem sententiam non evadat, si quis aut volens ad huiusmodi nomen accesserit aut passus fuerit vel invitum se huiusmodi praesumptioni atque invidiae deputari. -dat. iii kal. sept. ravennae honorio x et theodosio vi aa. conss. (415 aug. 30)

Αυτοκράτορες Ονώριος και Θεοδόσιος
Αν δεν φύγουν οι ιερείς της δεισιδαιμονίας απ’ την Καρχηδόνα πριν τις Καλένδες του Νοεμβρίου και επιστρέψουν στις κοινότητές τους, διατάσσουμε ότι θα τιμωρηθούν όπως τους αξίζει. Κατά τον ίδιο τρόπο, οι ιερείς σε όλη την Αφρική θα έχουν αντίστοιχη τιμωρία, εκτός αν αποχωρήσουν απ’ τις μητροπολιτικές πόλεις και επιστρέψουν στις κοινότητές τους.
Επίσης, σύμφωνα με τη νομοθεσία του Γρατιανού, που τώρα βρίσκεται μεταξύ των αγίων, απαιτούμε ότι σε όσα μέρη που είχε εκχωρήσει το λανθασμένο δόγμα των παλαιών με ιερές τελετές, θα περιέλθουν στην ιδιοκτησία του αυτοκρατορικού ταμείου. Απ’ τη στιγμή που απαγορεύθηκε να δίνονται δημόσια χρήματα στην χυδαία δεισιδαιμονία, τα οφέλη απ’ αυτά τα μέρη θα αφαιρεθούν απ’ τους παράνομους ιδιοκτήτες τους. Αν όμως η γενναιοδωρία παλαιών αυτοκρατόρων ή η Μεγαλειότητά μας επιθυμεί να παραχωρηθεί κάποιο μέρος απ’ αυτή την περιουσία σε κάποια άτομα, αυτή η περιουσία θα παραμείνει στην κυριότητά τους έπ' άπειρον. Ορίζουμε ότι ο νόμος αυτός ισχύει σε όλη την αυτοκρατορική επικράτεια και όχι μόνον στην Αφρική. Επίσης επιθυμούμε, όπως έχουν εκφράσει πολλές φορές οι νόμοι, πως αν τέτοιου είδους περιουσία ανήκει στη σεβαστή Εκκλησία, αυτή θα μπορεί να διεκδικήσει την περιουσία αυτή για λογαριασμό της. Συνεπώς, όλα τα κτήματα που άνηκαν σε μια δεδομένη στιγμή στη δεισιδαιμονία, που δίκαια απαγορεύθηκε, και όλοι οι τόποι που προηγουμένως ανήκαν στους Φρεδιανούς ή στους Δενδροφόρους, ή σε άλλους που έχουν διάφορα ονόματα και ειδωλολατρικά επαγγέλματα, και που προορίζονταν για τις εορτές και τις δαπάνες τους, θα μπορούν τώρα να ενισχύσουν το εισόδημα του οίκου Μας, αφού η προαναφερθείσα εσφαλμένη πίστη καταργήθει. Ασφαλώς, αν κάτι έχει χρησιμοποιηθεί ποτέ σε θυσίες και άρα έχει εξυπηρετήσει την εξαπάτηση ανθρώπων, θα απομακρυνθεί απ’ τα λουτρά και απ’ τα αγαπημένα μέρη όπου συχνάζει το κοινό, έτσι ώστε να μη δοθεί αφορμή για σφάλματα. Επιπλέον, ορίζουμε την απομάκρυνση των χιλιάρχων και εκατοντάρχων ή άλλων προσώπων που είχαν μονοπωλήσει για λογαριασμό τους την διανομή του απλού λαού. Κανείς δεν θα αποφύγει την ποινή του θανάτου αν πάρει με τη θέλησή του έναν τέτοιο τίτλο, ή ακόμη κι αν επιτρέψει να τον διορίσουν σε τέτοια αίσχη. - 30 Αυγούστου, 415 μαχχ

--------------------------------------------------------------------------------

XVI.10.21
Idem aa. Aureliano praefecto praetorio ii. post alia:
Qui profano pagani ritus errore seu crimine polluuntur, hoc est gentiles, nec ad militiam admittantur nec administratoris vel iudicis honore decorentur. -dat. vii id. dec. d. n. theodosio a. vii et palladio conss. (416 dec. 7)

Αυτοκράτορες Ονώριος και Θεοδόσιος προς Αυρηλιανό, Έπαρχο Πραιτορίου
Αυτά τα άτομα που έχουν μολυνθεί από την ψευδή πίστη των ειδωλολατρών ή έχουν συμμετάσχει στις εγκληματικές ειδωλολατρικές τελέσεις, δηλαδή οι εθνικοί, δεν θα γίνονται δεκτοί στην υπηρεσία Μας και δεν θα τιμούνται με διοικητικά ή δικαστικά αξιώματα. - 7 Δεκεμβρίου, 416 μαχχ

--------------------------------------------------------------------------------

XVI.10.22
Idem aa. Asclepiodoto praefecto praetorio. post alia:
Paganos qui supersunt, quamquam iam nullos esse credamus, promulgatarum ....Iam dudum praescripta compescant. -et cetera. dat. v id. april. constantinopoli asclepiodoto et mariniano conss. (423 apr. 9)

Οι ίδιοι Αυτοκράτορες προς Ασκληπιοδότο, Έπαρχο Πραιτορίου
Οι νόμοι που έχουν εκδοθεί μέχρι τώρα θα εξαλείψουν όσους ειδωλολάτρες υπάρχουν ακόμη, αν και πιστεύουμε ότι δεν έχει μείνει πια κανένας. - 9 Απριλίου, 423 μαχχ

--------------------------------------------------------------------------------

XVI.10.23
Idem aa. Asclepiodoto praefecto praetorio. post alia:
Paganos qui supersunt, si aliquando in execrandis daemonum sacrificiis fuerint comprehensi, quamvis capitali poena subdi debuerint, bonorum proscriptio ac exilium cohercebit. -dat. vi id. iun. constantinopoli asclepiodoto et mariniano conss. (423 iun. 8)

Οι ίδιοι Αυτοκράτορες προς Ασκληπιόδοτο, 'Επαρχο Πραιτορίου
... Προγραφή της περιουσίας και εξορία για όποιον συλληφθεί. Θα συγκρατηθούν όσοι ειδωλολάτρες συνεχίζουν με τις καταραμένες θυσίες σε δαίμονες, παρόλο που θα έπρεπε να τιμωρηθούν με την ποινή θανάτου. - 8 Ιουνίου, 423 μαχχ

--------------------------------------------------------------------------------

XVI.10.24
Idem aa. Asclepiodoto praefecto praetorio. post alia:
Manichaeos illosque, quos Pepyzitas vocant, nec non et eos, qui omnibus haereticis hac una sunt persuasione peiores, quod in venerabili die paschae ab omnibus dissentiunt, si in eadem amentia perseverant, eadem poena multamus, bonorum proscriptione atque exilio. Sed hoc Christianis, qui vel vere sunt vel esse di****ur, specialiter demandamus, ut iudaeis ac paganis in quiete degentibus nihilque temptantibus turbulentum legibusque contrarium non audeant manus inferre religionis auctoritate abusi. Nam si contra securos fuerint violenti vel eorum bona diripuerint, non ea sola quae abstulerint, sed conventi in triplum et quadruplum quae rapuerint restituere compellantur. Rectores etiam provinciarum et officia et provinciales cognoscant se, si fieri permiserint, ut eos qui fecerint puniendos. -dat. vi id. iun. constantinopoli asclepiodoto et mariniano conss. (423 iun. 8)

Οι ίδιοι Αυτοκράτορες προς Ασκληπιόδοτο, 'Επαρχο Πραιτορίου
Θα τιμωρηθούν με προγραφή των αγαθών τους και εξορία οι Μανιχαίοι και οι Πεπυζίτες. Επίσης όλους αυτούς, που είναι χειρότεροι απ’ τους υπόλοιπους αιρετικούς, λόγω ενός και μόνου σημείου της πίστεως - δηλαδή την διαφωνία τους όσον αφορά την ιερή ημέρα του Πάσχα - θα τιμωρηθούν με τον ίδιο τρόπο, αφού επιμένουν στην τρέλα αυτή. Ιδιαιτέρως διατάσσουμε τους πραγματικούς χριστιανούς και αυτούς που ισχυρίζονται ότι είναι, να μην κάνουν κατάχρηση της εξουσίας που τους δίνει η Εκκλησία και τολμήσουν να απλώνουν βίαιο χέρι επάνω στους εβραίους και εθνικούς που ζουν ήσυχα και δεν επιχειρούν ενάντιο στην τάξη και στους νόμους Μας. Γιατί αν τέτοιοι χριστιανοί φερθούν βίαια εναντίον φιλήσυχων ανθρώπων που ζουν με ασφάλεια, ή λεηλατήσουν τα αγαθά των, θα υποχρεωθούν να αντικαταστήσουν εις διπλούν, τριπλούν ή και ακόμη τετραπλούν αυτά που έκλεψαν. Επίσης, οι διοικητές των επαρχιών, το προσωπικό τους και οι κάτοικοι των επαρχιών αυτών ας ενημερωθούν ότι δεν θα επιτρέψουν να διαπραχθεί ένα τέτοιο έγκλημα. Αλλιώς, θα τιμωρηθούν κι αυτοί με τον ίδιο τρόπο μ’ αυτούς που διέπραξαν το έγκλημα. - Ιουνίου, 423 μαχχ

--------------------------------------------------------------------------------

XVI.10.25
Impp. Theodosius et Valentinianus aa. Isidoro praefecto praetorio.
Omnibus sceleratae mentis paganae exsecrandis hostiarum immolationibus damnandisque sacrificiis ceterisque antiquiorum sanctionum auctoritate prohibitis interdicimus cunctaque eorum fana templa delubra, si qua etiam nunc restant integra, praecepto magistratuum destrui collocationeque venerandae Christianae religionis signi expiari praecipimus, scientibus universis, si quem huic legi aput competentem iudicem idoneis probationibus illusisse constiterit, eum morte esse multandum. -dat. xviii kal. dec. constantinopoli theodosio xv et valentiniano iiii aa. conss. (435 nov. 14)

Αυτοκράτορες Θεοδόσιος και Βαλεντινιανός προς Ισίδωρο, 'Επαρχο Πραιτορίου
Απαγορεύεται σε όλους να επιμένουν σε άθλιες ειδωλολατρικές απόψεις, να προσφέρουν καταραμένες θυσίες και να συμμετάσχουν σε άλλες καταδικασμένες, με παλαιότερες αποφάσεις, τελετές. Διατάσσουμε ότι όλα τα ιερά και οι ναοί τους, που βρίσκονται ακόμη άθικτα, θα καταστραφούν με διαταγή των τοπικών αρχών και θα εξαγνιστούν με ύψωση εκκλησίας. Ας γνωρίσουν όλοι ότι αν, με αποδείξεις και ενώπιον ικανού δικαστή, εμφανιστεί ότι κάποιος έχει παραβιάσει το νόμο αυτό, θα τιμωρηθεί με την ποινή του θανάτου. - 14 Νοεμβρίου, 435 μαχχ

--------------------------------------------------------------------------------

ΙΟΥΣΤΙΝΙΑΝΕΙΟΣ ΚΩΔΙΚΑΣ - CODEX IUSTINIANUS
I.I DE PAGANIS, SACRIFICIIS ET TEMPLIS

Imperator Constantius a. ad Taurum pp.

Placuit omnibus locis atque urbibus universis claudi protinus templa et accessu vetito omnibus licentiam delinquendi perditis abnegari. Volumus etiam cunctos sacrificiis abstinere. Quod si quis aliquid forte huiusmodi perpetraverit, gladio ultore sternatur. facultates etiam perempti fisco decernimus vindicari et similiter puniri rectores provinciarum, si facinora vindicare neglexerint. -D.K.Dec.Constantio a.vii et constante iii conss. [a. 354] Αυτοκράτορας Κωνστάντιος Α’ προς Ταύρο, Έπαρχο Πραιτορίου
Είναι απαίτησή Μας να κλείσουν όλοι οι ναοί των πόλεων και επαρχιών στην οικουμένη, καθώς και να απαγορευθεί η είσοδος σ’ αυτούς, για να μη διαπραχθεί έγκλημα. Θέλουμε επίσης να απέχουν όλοι απ’ τις θυσίες. Διότι, αν κάποιος με κάποια δύναμη παραβεί το νόμο, θα τιμωρηθεί με αποκεφαλισμό. Αν οι διοικητές των επαρχιών αμελήσουν να τιμωρήσουν τέτοια αδικήματα, θα τιμωρηθούν με προγραφή και αντίστοιχη τιμωρία. - Δεκέμβριος, 354 μαχχ

--------------------------------------------------------------------------------

I.11.2
Imperatores Gratianus, Valentinianus, et Theodosius aaa. Cynegio pp.
Ne quis mortalium ita faciendi sacrificii sumat audaciam, ut inspectione iecoris extorumque praesagio vanae spem promissionis accipiat vel, quod est deterius, futura sub exsecrabili consultatione cognoscat. acerbioris etenim imminebit supplicii cruciatus eis, qui contra vetitum praesentium vel futurarum rerum explorare temptaverint veritatem. -d. viii k. iun. constantinopoli arcadio a. et bautone conss. [a. 385]

Αυτοκράτορες Γρατιανός, Βαλεντινιανός και Θεοδόσιος Α' προς Κυνήγιο, 'Επαρχο Πραιτορίου
Δεν θα πάρει κανείς το θάρρος να διαπράξει θυσίες, να επιθεωρήσει τα εντόσθια και να αποκτήσει μάταιες ελπίδες ή, ακόμη χειρότερα, να γνωρίσει τα μελλούμενα συμβουλευόμενος τέτοια αηδιαστικά πράγματα. Μεγαλύτερη τιμωρία θα έχουν εκείνοι που παρά την απαγόρευση Μας επιχειρήσουν να εξερευνήσουν την αλήθεια του μέλλοντος ή του παρόντος. - Ιούνιος, 385 μαχχ

--------------------------------------------------------------------------------

I.11.3
Imperatores Arcadius, Honorius aa. Macrobio et Procliano Vicario.
Sicut sacrificia prohibemus, ita volumus publicorum operum ornamenta servari. ac ne sibi aliqua auctoritate blandiantur, qui ea conantur evertere, si quod rescriptum, si qua lex forte praetenditur: abreptae huiusmodi chartae ex eorum manibus ad nostram scientiam referantur. -d. iiii k. febr. ravennae theodoro cons. [a. 399]

Αυτοκράτορες Αρκάδιος και Ονώριος προς Μακρόβιο και Βικάριο Προκλιανό
Όπως απαγορεύθηκαν οι θυσίες, έτσι θέλουμε να διατηρήσουμε το διάκοσμο των δημοσίων έργων. Όποιος επιχειρήσει να καταστρέψει αυτά τα έργα, δεν βασίζεται σε καμία εξουσία. Αν τυχόν εμφανίσει κάποια αυτοκρατορική απάντηση ή νόμο για να υπερασπίσει τον εαυτόν του, τα έγγραφα αυτά θα αποσπασθούν απ’ τα χέρια του και να παραπεμφθούν στη Σοφία Μας. - Φεβρουάριος, 399 μαχχ

--------------------------------------------------------------------------------

I.11.4
Imperatores Arcadius, Honorius aa. Apollodoro Proconsuli Africae.
Ut profanos ritus iam salubri lege submovimus, ita festos conventus civium et communem omnium laetitiam non patimur submoveri. unde absque ullo sacrificio atque ulla superstitione damnabili exhiberi populo voluptates secundum veterem consuetudinem, iniri etiam festa convivia, si quando exigunt publica vota, decernimus. -d. xiii k. sept. patavi theodoro cons. [a. 399]

Αυτοκράτορες Αρκάδιος και Ονώριος προς Απολλόδωρο, Ανθύπατο Αφρικής
Όπως καταργήθηκαν με ισχύοντα νόμο οι βέβηλες τελετουργίες, έτσι δεν επιθυμούμε να απαγορευθούν οι συγκεντρώσεις στις πόλεις και η κοινή διασκέδαση. Επιτρέπουμε στο λαό να επιδοθεί σε απολαύσεις, σύμφωνα με τα παλαιά έθιμα, χωρίς όμως καμία θυσία ή καταραμένη δεισιδαιμονία. Επιτρέπουμε ακόμη και η συμμετοχή σε εορταστικά δείπνα, αν το απαιτήσει ο δήμος με ψήφο. - 13 Σεπτεμβρίου, 399 μαχχ

--------------------------------------------------------------------------------

I.11.5
Imperatores Honorius et Theodosius aa. Populo Carthaginiesi.
Omnia loca, quae sacris error veterum deputavit, nostrae rei iubemus sociari. quod autem ex eo iure ubicumque ad singulas quasque personas vel praecedentium principum largitas vel nostra maiestas voluit pervenire, id in eorum patrimoniis aeterna firmitate perduret. ea vero, quae multiplicibus constitutis ad venerabilem ecclesiam voluimus pertinere, christiana sibi merito religio vindicabit. -d. iii k. sept. Ravennae honorio x et theodosio vi aa. conss. [a. 415]

Αυτοκράτορες Ονώριος και Θεοδόσιος προς Δήμο Καρχηδονίων
Διατάσσουμε να προσαρτηθούν στο αυτοκρατορικό ταμείο όσοι τόποι υπάγονταν προηγουμένως στο θρησκευτικό σφάλμα των παλαιών. Αυτά όμως που σε οποιοδήποτε μέρος είχαν περιέλθει σε κάποια πρόσωπα, είτε ως δωρεά προηγουμένων ηγεμόνων είτε ως δική μας παραχώρηση, θα παραμείνουν ως μέρος της δικής τους περιουσίας έπ’ άπειρον. Αυτά βεβαίως που με πολλά διατάγματα έχουμε χαρίσει στη σεβαστή Εκκλησία, αυτοδικαίως θα τα διεκδικεί αυτή. - Σεπτέμβριος, 415 μαχχ

--------------------------------------------------------------------------------

I.11.6
Imperatores Honorius et Theodosius aa. Asclepiodoto pp.
Christianis, qui vel vere sunt vel esse di****ur, specialiter demandamus, ut iudaeis ac paganis in quiete degentibus nihilque temptantibus turbulentum legibusque contrarium non audeant manus inferre religionis auctoritate abusi. nam si contra securos fuerint violenti vel eorum bona diripuerint, non ea sola quae abstulerint, sed convicti in duplum quae rapuerint restituere compellantur. Rectores etiam provinciarum et officia et principales cognoscant se, si non ipsi talia vindicent, sed fieri a popularibus hoc permiserint, ut eos qui fecerint puniendos. -d. vi id. iun. constantinopoli asclepiodoto et mariniano conss. [a. 423]

Αυτοκράτορες Ονώριος και Θεοδόσιος προς Ασκληπιόδοτο, Έπαρχο Πραιτορίου
Διατάσσουμε ότι αυτοί που είναι ή λένε ότι είναι χριστιανοί να μην τολμήσουν να κάνουν κατάχρηση της εξουσίας που τους δίνει η Εκκλησία και να απλώνουν χέρι σε Εβραίους και ειδωλολάτρες, πηγαίνοντας έτσι ενάντια σε ό,τι λέει ο νόμος και δημιουργώντας ταραχή μεταξύ ανθρώπων που ζουν ήρεμα. Όποιος φανεί βίαιος απέναντι σε ήσυχους ανθρώπους, αρπάζοντας τις περιουσίες των, θα υποχρεωθεί να αποκαταστήσει όχι μόνο αυτά που αφαίρεσαι, αλλά τη λεία τους εις διπλούν. Οι διοικητές των επαρχιών, οι αξιωματούχοι και οι άρχοντες των πόλεων ας μάθουν ότι αν επιτρέψουν τέτοια πράγματα, για να είναι δημοφιλείς, θα τιμωρηθούν όπως και αυτοί που διέπραξαν το αδίκημα. - Ιούνιος, 423 μαχχ

--------------------------------------------------------------------------------

I.11.7
Imperatores Valentinianus et Marcianus aa. Palladio pp.
Nemo venerantis adorantisque animo delubra, quae olim iam clausa sunt, reseret: absit a saeculo nostro infandis exsecrandisque simulacris honorem pristinum reddi, redimiri sertis templorum impios postes, profanis aris accendi ignes, adoleri in isdem thura, victimas caedi, pateris vina libari et religionis loco existimari sacrilegium. Quisquis autem contra hanc serenitatis nostrae sanctionem et contra interdicta sacratissimarum veterum constitutionum sacrificia exercere temptaverit, apud publicum iudicem reus tanti facinoris legitime accusetur et convictus proscriptionem omnium bonorum suorum et ultimum supplicium subeat. Conscii etiam ac ministri sacrificiorum eandem poenam, quae in illum fuerit inrogata, sustineant, ut hac legis nostrae severitate perterriti metu poenae desinant sacrificia interdicta celebrare. Quod si vir clarissimus rector provinciae post accusationem legitimam et post crimen in cognitione convictum tantum scelus dissimulaverit vindicare, quinquaginta libras auri ipse iudex, quinquaginta etiam officium eius confestim fisco nostro inferre cogatur. -d. prid. id. nov. marciano a. cons. [a. 451]

Αυτοκράτορες Βαλεντινιανός και Μαρκιανός προς Παλλάδιο, Έπαρχο Πραιτορίου
Κανείς δεν θα τιμήσει και δεν θα λατρέψει σε ναούς, οι οποίοι έχουν ήδη κλείσει. Από τώρα και στο εξής δεν θα αποδίδονται οι τιμές που αποδίδονταν προηγουμένως σε ανόσια και μιαρά αγάλματα. Δεν θα στολίζονται με στεφάνια οι ανόσιοι ναοί, δεν θα ανάβονται ανόσιες φωτιές, δεν θα καίγονται θυμιάματα, δεν θα σφαγιάζονται θύματα, ούτε θα βρέχονται τα πάτερα με κρασιά για να διαπράττονται την ιεροσυλία αυτής της θρησκείας. Επίσης όποιος τελέσει θυσία, ενάντια στους αυτοκρατορικούς νόμους Μας και τις απαγορεύσεις των ιεροτάτων παλαιών διαταγμάτων, και κατηγορηθεί δημοσίως και μπροστά σε δικαστή ότι έχει διαπράξει τέτοια εγκλήματα, θα τιμωρηθεί με την ποινή του θανάτου και προγραφή της περιουσίας του. Ας γνωρίσουν οι αξιωματούχοι ότι θα έχουν την ίδια ποινή με αυτούς που θυσιάζουν, αν εξακολουθούν να εορτάζουν παράνομες θυσίες που καταδικάζονται ρητώς. Διότι, αν κάποιος αξιωματούχος ή διοικητής επαρχίας αποκαλυφθεί ότι έχει διαπράξει τέτοιο έγκλημα, θα υποχρεωθεί να πληρώσει ο ίδιος στο αυτοκρατορικό ταμείο πενήντα χρυσές λίβρες και πενήντα λίβρες τα μέλη της ακολουθίας του. - Νοέμβριος, 451 μαχχ

--------------------------------------------------------------------------------

I.11.8
Imperatores Leo et Anthemius aa. Dioscoro pp.
Nemo ea, quae saepius paganae superstitionis hominibus interdicta sunt, audeat pertemptare, sciens, quod crimen publicum committit qui haec ausus fuerit perpetrare. In tantum autem huiusmodi facinora volumus esse resecanda, ut, etiamsi in alieno praedio vel domo aliquid tale perpetretur, scientibus videlicet dominis, praedium quidem vel domus sacratissimi viribus aerarii addicetur, domini vero pro hoc solo, quod scientes consenserint sua loca talibus contaminari sceleribus, si quidem dignitate vel militia quadam decorantur, amissione militiae vel dignitatis nec non rerum suarum proscriptione plectentur, privatae vero condicionis vel plebeii constituti post cruciatus corporis operibus metallorum perpetuo deputabuntur exilio.
[a 472?]

Αυτοκράτορες Λέων και Ανθέμιος Σεβαστοί προς Διόσκωρο Έπαρχο Πραιτορίου
Δεν θα τολμήσει κανείς να πράξει αυτά που απαγορεύθηκαν σ’ αυτούς που επιμένουν στις ειδωλολατρικές δεισιδαιμονίες, οι οποίοι γνωρίζουν ότι οι πράξεις τους είναι δημόσιο έγκλημα. Θέλουμε αυτές οι τελετές να σταματήσουν εντελώς και αν σε κάποιο λιβάδι ή σπίτι γίνει μια τέτοια τελετή, εν γνώσει του ιδιοκτήτη, αυτό το λιβάδι ή σπίτι θα προσαρτηθεί στο ταμείο της Εκκλησίας. Αυτός που εν γνώσει του έδωσε τη συγκατάθεσή του να μιανθεί ο τόπος του με τέτοιο έγκλημα, αν έχει κάποιο πολιτικό ή στρατιωτικό αξίωμα, θα αποπεμφθεί απ’ το αξίωμά του και θα χάσει την περιουσία του. Επίσης θα βασανιστεί με μεταλλικά εργαλεία, σύμφωνα με το δημόσιο και ιδιωτικό δίκαιο, και θα οδηγηθεί σε διαρκή εξορία. - 472 μαχχ

--------------------------------------------------------------------------------

I.11.9
Προστάττομεν τους ημετέρους άρχοντας τους τε κατά την βασιλίδα πόλιν ταύτην και κατά τας επαρχίας δια πάσης χωρείν προθυμίας οίκοθέν τε και παρά των θεοφιλεστάτων επισκόπων τα τοιαύτα διδασκομένους πάντα τα της Ελληνικής θρησκείας ασεβήματα νομίμως αναζητείν, ως αν μήτε γένοιτο και γενόμενα τιμωροίτο’ ει δε υπερβαίνει τας επιχωρίους αρχάς η τούτων επανόρθωσις, εις ημάς ταύτα φέρεσθαι, ώστε μη επ’ αυτούς την των αμαρτημάτων αιτίαν και κίνησιν ελθείν. Μηδενί δε εξέστω μήτε εν διαθήκηι μήτε κατά δωρεάν καταλιμπάνειν ή διδόνται τι προσώποις ή τόποις επί συστάσει της του Ελληνισμού δυσσεβείας, ει και μη τούτο ιδικώς τοις της βουλήσεως ή διαθήκης ή δωρεάς περιέχοιτο ρήμασιν, άλλως δε συν αληθείαι καταληφθήναι παρά των δικαζόντων δύναται. τα δε ούτω καταλιμπανόμενα ή δωρούμενα αφαιρείσθω μεν εκείνων των προσώπων ή τόπων, οις δέδοται ή καταλέλειπται, προσκυρούσθω δε ταις πόλεσιν, εν αις τα τοιαύτα πρόσωπα οικεί ή και υφ’ ας οι τοιούτοι διάκεινται τόποι, ώστε καθ’ ομοιότητα των πολιτικών δαπανάσθαι προσόδων. πάντων των επιτιμίων, όσα παρά των προβεβασιλευκότων κατά της Ελληνικής ηπείληται πλάνης ή υπέρ της ορθοδόξου πίστεως εισενήνεκται, κυρίων και βεβαίων διηνεκώς όντων τε και δια της παρούσης ευσεβούς νομοθεσίας φυλαττομένων.

--------------------------------------------------------------------------------

I.11.10

Επειδή τινες εύρηνται τηι των ανοσίων και μυσαρών Ελλήνων κατεχόμενοι πλάνηι κακείνα πράττοντες, άπερ εις δικαίαν οργήν κινεί τον φιλάνθρωπον θεόν, ουδέ τα περί τούτων αδιόρθωτα καταλιπείν υπέστημεν, αλλά γνόντες, ως την του αληθινού και μόνου θεού καταλιμπάνοντες προσκύνησιν ειδώλοις αλογλίστωι πλάνηι θυσίας προσέφερον και πάσης ανοσιότητος μεστάς εορτάς επετέλουν, τους μεν ήδη ταύτα ημαρτηκότας μετά το αξιωθήναι του αγίου βαπτίσματος προς τα ελεγχθέντα αυτών αμαρτήματα εκδικήσει τηι προσηκούσηι, και ταύτα φιλανθρωπότερων, υπεβάλομεν. του δε λοιπού δια του παρόντος νόμου προαγορεύομεν άπασιν, ως οι μεν γενόμενοι Χριστιανοί και του αγίου και σωτηριώδους αξιούμενοι καθ’ οινδήποτε χρόνον βαπτίσματος, ει φανείεν έτι τηι των Ελλήνων εμμένοντες πλάνηι, τιμωρίαις εσχάταις υποβληθήσονται. όσοι δε μήπω του προσκυνητού βαπτίσματος ηξιώθησαν, τούτους προσήκει καταδήλους εαυτούς ποιείν, ή κατά την βασιλεύουσαν ταύτην πόλιν ή εν επαρχίαις διάγοντας, και προσιέναι ταις αγιωτάταις εκκλησίαις άμα γαμεταίς και παισί και παντί τωι κατ’ αυτούς οικώι και διδάσκεσθαι την αληθινήν των Χριστιανών πίστιν, ούτω δε εκδιδαχθέντας και καθαρώς αποβαλόντας την προτέραν πλάνην αξιούσθαι του σωτηριώδους βαπτίσματος, ή τούτων ολιγωρούντας ειδέναι, ως ούτε μεθέξουσί τινος των της ημετέρας πολιτείας ούτε ουσίας κινητής ή ακινήτου κύριοι είναι συγχωρηθήσονται, αλλά παντός αφαιρεθέντες πράγματος εν ενδείαι καταλειφθήσονται προς τωι και ταις αρμοδίαις υποβληθήναι ποιναίς.

παν δε μάθημα παρά των νοσούντων την των ανοσίων Ελλήνων μανίαν διδάσκεσθαι κωλύομεν, ώστε μη κατά τούτο προσποείσθαι αυτούς παιδεύειν τους εις αυτούς αθλίως φοιτώντας, ταις δε αληθείαις τας των δήθεν παιδευομένων διαφθείρειν ψυχάς’ αλλά μηδέ εκ του δημοσίου σιτήσεως απολαύειν αυτούς, ουκ έχοντας παρρησίαν ουδέ εκ θείων γραμμάτων ή πραγματικών τύπων τοιούτου τινός άδειαν αυτοίς εκδικείν. είτε γαρ ενταύθά τις είτε κατά χώραν φανείη τοιούτος ων και μη προσδραμών ταις αγιωτάταις ημών εκκλησίαις μετά των οικείων, ως είρηται, παίδων και γαμετών, ταις προδηλουμέναις υποπεσείται ποιναίς και τας μεν αυτών ουσίας εκδικήσει το δημόσιον, αυτοί δε εξορίαι παραδοθήσονται. ει δε τις εμφωλεύων τηι ημετέραι πολιτείαι θυσίας ή και ειδωλολατρίας αμαρτάνων αλώι, ούτος ταις εσχάταις υπαχθήσεται τιμωρίαις, ας οι Μανιχαίοι, ταυτόν δε ειπείν εστί, και Βορβορίται δικαίως υφίστανται’ και γαρ και τούτους ομοίους εκείνοις είναι κρίνομεν. κακείνο δε νομοθετούμεν, ώστε τα τούτων τέκνα μικράς ηλικίας όντα παραχρήμα και δίχα τινός αναβολής τυγχάνειν του σωτηριώδους βαπτίσματος, ως των ήδη την ηλικίαν προβεβηκότων δεομένων του προσεδρεύειν ταις αγιωτάταις εκκλησίαις κατά τους θείους κανόνας και τας θείας εκδιδάσκεσθαι γραφάς, ούτω τε γνησίας αντιλαμβάνεσθαι μετανοίας και την παλαιάν αποσεισαμένους πλάνην του προσκυνητού τυγχάνειν βαπτίσματος’ τούτον γαρ τον τρόπον βεβαίως αν δέξαιντο και διαφυλάξαιεν την αληθινήν των ορθοδόξων πίστιν και ου πάλιν επί την παλαιάν μεταβάλοιεν πλάνην. όσοι δε αν προφάσει του στρατείαν ή αξίωμα ή ουσίαν έχειν αυτοί μεν εσχηματισμένως προσήλθον ή προσέλθοιεν τωι σωτηριώδει βαπτίσματι, τας δε αυτών γάμετας ή τους παίδας ή τους άλλους τους κατά τον αυτών όντας οίκον επί της Ελληνικής καταλείψαιεν πλάνης, τούτους προστάττομεν δημεύεσθαί τε και καθάπαξ μη μετέχειν της ημετέρας πολιτείας, αλλά και τιμωρίαις υποβάλλεσθαι ταις αυτών αξίαις, ως αυτόθεν όντας φανερούς μη καθαράι πίστει του αγίου τυχείν βαπτίσματος. ταύτα τοίνυν επί τοις αλιτηρίοις Ελλησί τε και Μανιχαίοις, ων Μανιχαίων μέρος είναι και Βορβορίτας δεδήλωται, νομοθετούμεν.

ESOTERICA.gr Forums !

© 2010-11 ESOTERICA.gr