Πόση σοφία και αλήθεια κρύβει η αρχαία Ελληνική φιλοσοφία και πόση σοφία εμείς ως Νεο-Έλληνες έχουμε αντλήσει απο "εκεί"???

Γιατί αφήσαμε και αφήνουμε ακόμα , ξενόφερτες αλήθειες και φιλοσοφίες να μολύνουν την κοινωνία μας και να ακρωτηριάζουν το πνεύμα μας...ΓΙΑΤΙ???

Οτι ποιό σημαντικό υπάρχει σε αυτήν την χώρα είναι οι αρχαίοι φιλόσοφοί της,και εμείς τους προσπερνάμε εύκολα,μαθαίνουμε απο αυτούς μόνο επιφανειακά.

quote:

---

Εαρινός :
Αναφέρει ο Αριστοτέλης :" Γενικά ονομάζουμε τελικό το αγαθό , που επιλέγεται πάντοτε γι'αυτό που είναι το ίδιο και ποτέ για χάρη κάποιου αγαθού..." και κάνει διακριτή την διαφορά ανάμεσα στα "αγαθά που επιδιώκονται , γι'αυτό που είναι τα ίδια και στα " αγαθά για χάρη εκείνων"...
Πόση σοφία και αλήθεια κρύβει η αρχαία Ελληνική φιλοσοφία και πόση σοφία εμείς ως Νεο-Έλληνες έχουμε αντλήσει απο "εκεί"???
Γιατί αφήσαμε και αφήνουμε ακόμα , ξενόφερτες αλήθειες και φιλοσοφίες να μολύνουν την κοινωνία μας και να ακρωτηριάζουν το πνεύμα μας...ΓΙΑΤΙ???
Soul

---

Ου τα πάντα τοις πάσι ρητά

Αισθάνομαι πολύ περήφανος για τον τρόπο προσέγγισης -και επι της ουσίας- των πραγμάτων , με τον οποίο η ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΚΑΙ ΜΕΓΑΛΟΙ ΦΙΛΟΣΟΦΟΙ "ανέλυαν και διαπερνούσαν εγκάρσια" κάθε λέξη..κάθε έννοια και κάθε ζητούμενο...!

Και θα πρέπει -έχω την αίσθηση- να είμαστε ιδιαίτερα περήφανοι όλοι μας και να "προστρέξουμε" σε πρωτογενείς δικές μας πηγές γνώσης και όχι σε "εισερχόμενες" ... ξένες και και που κινούνται περιφερειακά "σκούζοντας" και απειλώντας , για να πείσουν...!

Ας προσθέσω και εγώ κάτι πολύ σημαντικό κατά την γνώμη μου, από τα Ηθικά Νικομάχεια.

Δυο είναι τα είδη της αρετής, η διανοητική και η ηθική, η διανοητική αρετή κατά κύριο λόγο στηρίζει και την προέλευση, και την αύξησή της στη διδασκαλία, γι αυτό έχει ανάγκη από την εμπειρία και τον χρόνο, ενώ η ηθική αρετή είναι αποτέλεσμα του έθους (συνήθεια).

Αυτό γίνεται φανερό ότι καμιά ηθική αρετή δεν υπάρχει μέσα μας εκ φύσεως.
Γιατί δεν υπάρχει πράγμα εφοδιασμένο από τη φύση με κάποιες ιδιότητες, που να μπορεί να το συνηθίσεις να αποκτήσει άλλες ιδιότητες. Όπως για παράδειγμα η πέτρα που από τη φύση της πέφτει προς τα κάτω, δεν είναι δυνατό να συνηθίσει να πηγαίνει προς τα πάνω, έστω κι αν χιλιάδες φορές προσπαθήσει κάποιος να της το μάθει, πετώντας την ξανά και ξανά προς τα πάνω. Αλλά ούτε η φλόγα μπορεί να αποκτήσει την συνήθεια να πηγαίνει προς τα κάτω.
Ούτε και κανένα πράγμα που γεννιέται από την φύση με μια ορισμένη ιδιότητα, μπορεί να αποκτήσει διαφορετική συνήθεια.
Οι αρετές λοιπόν, δε γεννιούνται μέσα μας, ούτε σύμφωνα με τη φύση αλλά ούτε αντίθετα σ' αυτήν, αλλά τέλειοι γινόμαστε με τη διαδικασία του έθους.

Ακόμα όσες ιδιότητες υπάρχουν σε εμάς από την φύση, πρώτα τις παίρνουμε ως δυνατότητες κι ύστερα πάμε στις αντίστοιχες ενέργειες (όπως γίνεται φανερό στις αισθήσεις μας), διότι δεν αποκτήσαμε τις (αντίστοιχες) αισθήσεις της όρασης ή της ακοής έχοντας δει ή έχοντας ακούσει πολλές φορές, αλλά αντίθετα, έχοντας τις πρώτα κάναμε την χρήση τους, δεν τις αποκτήσαμε κάνοντας ξανά και ξανά χρήση, τις αρετές όμως τις αποκτούμε αφού πρώτα τις εφαρμόσουμε στην πράξη, όπως ακριβώς γίνεται και στις άλλες τέχνες. Γιατί όσα πρέπει αφού μάθουμε να πράττουμε, αυτά πράττοντας τα, τα μαθαίνουμε.
Όπως για παράδειγμα κάποιοι γίνονται οικοδόμοι χτίζοντας σπίτια, κιθαριστές παίζοντας κιθάρα, έτσι λοιπόν γινόμαστε δίκαιοι πράττοντας δίκαιες πράξεις, σώφρονες κάνοντας σώφρονες πράξεις, ανδρείοι κάνοντας ανδρείες πράξεις.

quote:

---

Πολύ καλό θέμα φίλε εαρινέ.

Ας προσθέσω και εγώ κάτι πολύ σημαντικό κατά την γνώμη μου, από τα Ηθικά Νικομάχεια.

Δυο είναι τα είδη της αρετής, η διανοητική και η ηθική, η διανοητική αρετή κατά κύριο λόγο στηρίζει και την προέλευση, και την αύξησή της στη διδασκαλία, γι αυτό έχει ανάγκη από την εμπειρία και τον χρόνο, ενώ η ηθική αρετή είναι αποτέλεσμα του έθους (συνήθεια).

Αυτό γίνεται φανερό ότι καμιά ηθική αρετή δεν υπάρχει μέσα μας εκ φύσεως.
Γιατί δεν υπάρχει πράγμα εφοδιασμένο από τη φύση με κάποιες ιδιότητες, που να μπορεί να το συνηθίσεις να αποκτήσει άλλες ιδιότητες. Όπως για παράδειγμα η πέτρα που από τη φύση της πέφτει προς τα κάτω, δεν είναι δυνατό να συνηθίσει να πηγαίνει προς τα πάνω, έστω κι αν χιλιάδες φορές προσπαθήσει κάποιος να της το μάθει, πετώντας την ξανά και ξανά προς τα πάνω. Αλλά ούτε η φλόγα μπορεί να αποκτήσει την συνήθεια να πηγαίνει προς τα κάτω.
Ούτε και κανένα πράγμα που γεννιέται από την φύση με μια ορισμένη ιδιότητα, μπορεί να αποκτήσει διαφορετική συνήθεια.
Οι αρετές λοιπόν, δε γεννιούνται μέσα μας, ούτε σύμφωνα με τη φύση αλλά ούτε αντίθετα σ' αυτήν, αλλά τέλειοι γινόμαστε με τη διαδικασία του έθους.

Ακόμα όσες ιδιότητες υπάρχουν σε εμάς από την φύση, πρώτα τις παίρνουμε ως δυνατότητες κι ύστερα πάμε στις αντίστοιχες ενέργειες (όπως γίνεται φανερό στις αισθήσεις μας), διότι δεν αποκτήσαμε τις (αντίστοιχες) αισθήσεις της όρασης ή της ακοής έχοντας δει ή έχοντας ακούσει πολλές φορές, αλλά αντίθετα, έχοντας τις πρώτα κάναμε την χρήση τους, δεν τις αποκτήσαμε κάνοντας ξανά και ξανά χρήση, τις αρετές όμως τις αποκτούμε αφού πρώτα τις εφαρμόσουμε στην πράξη, όπως ακριβώς γίνεται και στις άλλες τέχνες. Γιατί όσα πρέπει αφού μάθουμε να πράττουμε, αυτά πράττοντας τα, τα μαθαίνουμε.
Όπως για παράδειγμα κάποιοι γίνονται οικοδόμοι χτίζοντας σπίτια, κιθαριστές παίζοντας κιθάρα, έτσι λοιπόν γινόμαστε δίκαιοι πράττοντας δίκαιες πράξεις, σώφρονες κάνοντας σώφρονες πράξεις, ανδρείοι κάνοντας ανδρείες πράξεις.

---

soul

Και τούτο διότι η πρώτη λέξη : “Αριστοτέλης”, αφορά τον μεγάλο φιλόσοφο στον οποίο θα αναφερθούμε .

Η δεύτερη λέξη : “ορισμός” είναι από τις πρώτες έννοιες με τις οποίες ασχολήθηκε στην αρχή του μεγαλειώδους έργου του στο περίφημο υπό τον γενικό τίτλο δημιούργημά του με τίτλο “Όργανον του Αριστοτέλη” (δηλαδή το όργανο της ορθής σκέψης) που βρίσκεται στην πρώτη κατηγορία των λογικών έργων του .

Η τρίτη λέξη : “αγαθό” είναι μια έννοια η οποία τον απασχόλησε σε ένα από τα τρία τελευταία έργα του που ήταν τα αυστηρώς φιλοσοφικά , δηλαδή στα “Ηθικά Νικομάχεια” (τα άλλα δύο είναι : τα “Πολιτικά” και τα “Μετά τα Φυσικά”) .

Απ’ότι φαίνεται λοιπόν , κατά την γνώμη μου ίσως πρέπει να οδοιπορήσουμε σιγά σιγά (αλλά όσο μπορούμε πιο περιληπτικά και περιεκτικά) , από την Λογική στην ... Ηθική .

Η πρώτη μεγάλη διάκριση του Αριστοτέλη είναι ότι σχεδόν χωρίς προκατόχους , σχεδόν εντελώς με την δική του επίπονη σκέψη , δημιούργησε μια καινούργια επιστήμη: την λογική .

Στην πραγματικότητα , η ίδια η ελληνική διανόηση ήταν απειθάρχητη , ώσπου οι αμείλικτοι τύποι του Αριστοτέλη έδωσαν μια έτοιμη μέθοδο για την δοκιμασία και την διόρθωση της σκέψης . Ακόμα και ο Πλάτωνας υπήρξε μια ατίθαση ψυχή , μπλεγμένη πολύ συχνά μέσα σε ένα σύννεφο από μύθους και που αφήνει σε μεγάλη έκταση την ομορφιά να σκεπάζει το πρόσωπο της αλήθειας . Ο ίδιος ο Αριστοτέλης παρέβαινε τους κανόνες του . Αλλά αυτό ήταν το προϊόν του παρελθόντος του , και όχι εκείνου του μέλλοντος , που η σκέψη του επρόκειτο να δημιουργήσει . Και άρχισε :

“Λογική σημαίνει , απλούστατα , την τέχνη και την μέθοδο της ορθής σκέψης” . Είναι η διαδικασία κάθε επιστήμης , κάθε πειθαρχίας και κάθε τέχνης . Ακόμα βρίσκεται και μέσα στην μουσική . Είναι επιστήμη επειδή οι μέθοδοι της ορθής σκέψης σε μια σημαντική έκταση μπορούν να περιορισθούν σε κανόνες όπως η φυσική και η γεωμετρία , και να διδαχθούν σε κάθε φυσιολογικό μυαλό . Είναι τέχνη επειδή με την άσκηση δίνει στη σκέψη τελικά εκείνη την ασυναίσθητη και άμεση ακρίβεια , που οδηγεί τα δάχτυλα του πιανίστα πάνω στο όργανό του σε αρμονίες χωρίς προσπάθεια . Τίποτα δεν είναι τόσο πληκτικό σαν τη λογική και τίποτα δεν είναι τόσο σημαντικό .

Υπήρχε μια ένδειξη αυτής της νέας επιστήμης στην εκνευριστική επιμονή του Σωκράτη για τους ορισμούς και την συνεχή εκλέπτυνση της κάθε έννοιας από τον Πλάτωνα . Η μικρή πραγματεία του Αριστοτέλη περί Ορισμών δείχνει πώς η λογική του βρήκε τροφή σ’αυτήν την πηγή . “Αν θέλεις να συνομιλήσεις μαζί μου” , είπε ο Βολταίρος , “δώσε ορισμούς στους όρους σου” . Πόσες συζητήσεις θα είχαν ξεφουσκώσει σε μια παράγραφο αν οι συζητητές είχαν τολμήσει να δώσουν ορισμούς στους όρους που μεταχειρίστηκαν ! Αυτό είναι το άλφα και το ωμέγα της λογικής , η καρδιά και η ψυχή της , ότι κάθε σημαντικός όρος σε σοβαρή συζήτηση πρέπει να υποβάλλεται σε αυστηρή διερεύνηση και ορισμό . Είναι δύσκολο να δοκιμάζει αμείλικτα το πνεύμα . Αλλά όταν γίνει μια φορά , είναι το μισό από το κάθε έργο .

Πώς θα ενεργήσουμε για να ορίσουμε ένα αντικείμενο ή έναν όρο ; Ο Αριστοτέλης απαντά ότι κάθε καλός ορισμός έχει δύο μέρη , στέκεται σε δυο στερεά πόδια : πρώτο κατατάσσει το υπ’όψη αντικείμενο σε μια τάξη ή ομάδα της οποίας τα γενικά χαρακτηριστικά είναι επίσης και δικά του – έτσι ο άνθρωπος είναι πριν απ’όλα ένα ζώο . Και δεύτερο δείχνει σε ποιά σημεία το αντικείμενο διαφέρει από όλα τα άλλα μέλη της τάξης του – έτσι ο άνθρωπος , κατά το αριστοτέλειο σύστημα , είναι λογικό ζώο . Η “ιδιαίτερη διαφορά του” είναι ότι αντίθετα προς τα άλλα ζώα αυτός είναι λογικός . Ο Αριστοτέλης , ρίχνει ένα αντικείμενο μέσα στον ωκεανό της τάξης του , κατόπιν το βγάζει έξω ενώ στάζει από την έννοια του γένους , με τα σημάδια του είδους και της ομάδας του και η ατομικότητα και η διαφορά του λάμπουν όλο και πιο φανερά με την αντιπαράστασή του προς άλλα αντικείμενα , που του μοιάζουν τόσο πολύ και που είναι τόσο διαφορετικά .

Φιλικά

Κηφεύς

Κάθε πρόβλημα κάτω από τον ήλιο ή γύρω απ’αυτόν , βρίσκει μια θέση . Δεν είναι παράξενο το ότι υπάρχουν περισσότερες πλάνες και παραδοξολογίες στον Αριστοτέλη παρά σε οποιονδήποτε άλλο φιλόσοφο που έγραψε . Εδώ υπάρχει τέτοια σύνθεση γνώσεων και θεωρίας που κανένας άνθρωπος δεν ξανακατόρθωσε να πετύχει ποτέ . Εδώ , πιο πολύ από την τεράστια νίκη του Αλέξανδρου , υπήρξε μια κατάκτηση του κόσμου . Αν η φιλοσοφία είναι η αναζήτηση της ενότητας , ο Αριστοτέλης αξίζει το μεγάλο όνομα που του έδωσαν πάνω από είκοσι αιώνες . Ο Φιλόσοφος .

Φυσικά , σε ένα πνεύμα με τέτοια επιστημονική ροπή , η ποίηση έλειπε . Δεν πρέπει να περιμένουμε στον Αριστοτέλη τέτοια λογοτεχνική λαμπρότητα σαν εκείνη που ξεχειλίζει από τις σελίδες του δραματουργού – φιλόσοφου Πλάτωνα . Αντί να μας δώσει μεγάλη φιλολογία , μέσα στην οποία η φιλοσοφία είναι ενσωματωμένη (και συσκοτισμένη) με μύθους και εικόνες , ο Αριστοτέλης μας δίνει επιστήμη , τεχνική , αφηρημένη , συγκεντρωμένη . Αν πάμε σ’αυτόν για να διασκεδάσουμε , θα ζητήσουμε τα λεφτά μας πίσω . Αντί να δίνει όρους στην φιλολογία , όπως έκανε ο Πλάτωνας , δημιούργησε την ορολογία της επιστήμης και της φιλοσοφίας . Δεν μπορούμε σήμερα να μιλήσουμε για οποιαδήποτε επιστήμη χωρίς να χρησιμοποιήσουμε όρους που αυτός επινόησε .

Κείτονται σαν απολιθώματα στο γεωλογικό στρώμα της ομιλίας μας : ιδιότητα , ελάχιστο , μέγιστο (που εννοεί στον Αριστοτέλη την μεγαλύτερη προϋπόθεση ενός συλλογισμού) , κατηγορία , ενέργεια , κίνητρο , σκοπός , αρχή , μορφή – αυτά τα απαραίτητα νομίσματα της φιλοσοφικής σκέψης είχαν κοπεί μέσα στο μυαλό του .

Και ίσως αυτή η μετάβαση από τον απολαυστικό διάλογο στην ακριβολόγο επιστημονική πραγματεία υπήρξε ένα αναγκαίο βήμα στην εξέλιξη της φιλοσοφίας και της επιστήμης . Η επιστήμη , η οποία είναι και η σπονδυλική στήλη της φιλοσοφίας δεν θα μπορούσε να αναπτυχθεί παρά μόνο όταν θα δημιουργούσε τις δικές της αυστηρές μεθόδους ενέργειας και έκφρασης .

Και ο Αριστοτέλης , επίσης , έγραψε φιλολογικούς διαλόγους , που στην εποχή τους είχαν εξ ίσου μεγάλη φήμη όπως οι διάλογοι του Πλάτωνα . Αλλά χάθηκαν ακριβώς όπως οι επιστημονικές πραγματείες του Πλάτωνα . Πιθανόν ο χρόνος να διέσωσε από τον καθένα το καλύτερο τμήμα του .

Φιλικά

Κηφεύς

Περνώντας από αυτά τα μετόπισθεν της λογικής , που προανέφερα , ερχόμαστε στο μεγάλο πεδίο μάχης , όπου ο Αριστοτέλης πολέμησε με τον Πλάτωνα για το φοβερό ζήτημα των "οικουμενικών" .

Ένα οικουμενικό για τον Αριστοτέλη , είναι κάθε κοινό όνομα ικανό να έχει οικουμενική εφαρμογή στα μέλη μιας τάξης : Συνεπώς ζώο , άνθρωπος , βιβλίο , δέντρο , είναι οικουμενικά . Αλλά αυτά τα οικουμενικά είναι υποκειμενικές έννοιες και όχι απτές αντικειμενικές πραγματικότητες . Είναι ονόματα , όχι πράγματα . Όλα όσα υπάρχουν έξω από μας είναι ένας κόσμος από ατομικά και ιδιαίτερα αντικείμενα , όχι από γενικά και οικουμενικά πράγματα .Οι άνθρωποι και τα δέντρα και τα ζώα υπάρχουν . Αλλά ο άνθρωπος γενικά ή ο οικουμενικός άνθρωπος δεν υπάρχει , εκτός μόνο στη σκέψη . Είναι μια πρόχειρη διανοητική αφηρημένη έννοια και όχι μια εξωτερική παρουσία ή πραγματικότητα .

Τώρα ο Αριστοτέλης θεωρεί ότι ο Πλάτωνας υποστηρίζει πως οι οικουμενικότητες έχουν αντικειμενική ύπαρξη . Και πραγματικά ο Πλάτωνας έχει πει ότι το οικουμενικό διαιρεί ασύγκριτα περισσότερο και είναι σημαντικότερο και ουσιαστικότερο από τα άτομα – το τελευταίο δεν είναι παρά ένα κυματάκι σε μια αδιάκοπη παλίρροια . Οι άνθρωποι έρχονται και παρέρχονται , αλλά ο άνθρωπος υπάρχει πάντοτε .

Το μυαλό του Αριστοτέλη είναι πραγματιστικό . Ένα σκληρό , όχι μαλακό μυαλό . Βλέπει την ρίζα απέραντου μυστικισμού και λόγιας ανοησίας σ’αυτόν τον “ρεαλισμό” του Πλάτωνα . Και του επιτίθεται με όλη την ορμή μιας πρώτης πολεμικής . Όπως ο Βρούτος δεν αγαπούσε τον Καίσαρα λιγότερο , αλλά την Ρώμη περισσότερο , έτσι και ο Αριστοτέλης λέει “Φίλος Πλάτων , φιλτάτη δ’αλήθεια”.

Ένας εχθρικός σχολιαστής θα μπορούσε να παρατηρήσει ότι ο Αριστοτέλης (όπως ο Νίτσε) επικρίνει τον Πλάτωνα με τόση οξύτητα επειδή έχει επίγνωση πως έχει δανειστεί από αυτόν σε μεγάλη αφθονία . Κανένας άνθρωπος δεν είναι ήρωας στα μάτια των οφειλετών του . Αλλά παρ’όλα αυτά ,ο Αριστοτέλης τηρεί μια υγιή στάση . Είναι ρεαλιστής σχεδόν υπό την σημερινή έννοια . Είναι αποφασισμένος να απασχοληθεί με το αντικειμενικό παρόν , ενώ ο Πλάτωνας απορροφάται σε ένα υποκειμενικό μέλλον . Υπάρχει στην σωκρατικο – πλατωνική απαίτηση για ορισμούς μια τάση μακριά από πράγματα και γεγονότα προς θεωρίες και ιδέες , από τα επι μέρους προς τις γενικότητες , από την επιστήμη στον σχολαστκισμό . Στο τέλος ο Πλάτωνας αφοσιώθηκε τόσο πολύ στις γενικότητες , ώστε αυτές άρχισαν να του καθορίζουν τα επί μέρους του, αφοσιώθηκε τόσο πολύ στις ιδέες ώστε αυτές άρχισαν να του ορίζουν και να του διαλέγουν τα γεγονότα . Ο Αριστοτέλης κηρύττει την επάνοδο στα πράγματα , στην “αναλλοίωτη μορφή της φύσης”, και στην πραγματικότητα . Είχε μια ρωμαλέα προτίμηση για το συγκεκριμένο επί μέρους , για το άτομο από σάρκα και οστά . Αλλά ο Πλάτωνας αγαπούσε τόσο το γενικό και το οικουμενικό ώστε στην “Πολιτεία” κατέστρεψε το άτομο για να φτιάξει ένα ιδεώδες κράτος .

Φιλικά

Κηφεύς

Υπάρχει ένα βαθύ ίχνος από αυτό στην πιο χαρακτηριστική και πρωτότυπη από τις συνεισφορές του Αριστοτέλη στην φιλοσοφία – την θεωρία του συλλογισμού .

Ο συλλογισμός είναι μια τριάδα προτάσεων από τις οποίες η τρίτη (το συμπέρασμα) ακολουθεί μετά την παραδοχή της αλήθειας των άλλων δυο (της μείζονος και της ελάσσονος προϋπόθεσης) . Π.χ. ο άνθρωπος είναι λογικό ζώο . Αλλά ο Σωκράτης είναι άνθρωπος . Συνεπώς ο Σωκράτης είναι λογικό ζώο .

Ο μαθηματικός αναγνώστης θα δει αμέσως ότι η υφή του συλλογισμού μοιάζει με την πρόταση ότι “τα τρίτω τινί ίσα είναι και αλλήλοις ίσα”. Αν το Α είναι Β και το Γ είναι Α , τότε και το Γ είναι Β . Όπως στην μαθηματική περίπτωση φθάνομε στο συμπέρασμα σβήνοντας από τις δυο προϋποθέσεις το κοινό δεδομένο Α , έτσι και στον συλλογισμό μας φθάνομε στο συμπέρασμα σβήνοντας από τις δυο προϋποθέσεις το κοινό τους δεδομένο “άνθρωπος” και συνδυάζοντας τα υπόλοιπα .

Η δυσκολία , όπως παρατήρησαν οι λογικοί , βρίσκεται στο ότι η μείζον προϋπόθεση του συλλογισμού παίρνει ως δεδομένο ακριβώς το σημείο που πρέπει να αποδειχθεί . Γιατί , αν ο Σωκράτης δεν είναι λογικός (και κανείς δεν αμφισβητεί ότι είναι άνθρωπος) , δεν είναι οικουμενικά αληθινό ότι ο άνθρωπος είναι λογικό ζώο . Ο Αριστοτέλης θα απαντούσε , χωρίς αμφιβολία , ότι όπου βρεθεί ένα άτομο να έχει πολλές ιδιότητες χαρακτηριστικές σε μια τάξη (“Ο Σωκράτης είναι άνθρωπος”) , γεννιέται ισχυρή προϋπόθεση ότι το άτομο έχει και τις άλλες ιδιότητες που χαρακτηρίζουν την τάξη (“λογικότητα”) . Αλλά φαίνεται ότι ο συλλογισμός δεν είναι ένας μηχανισμός για την ανακάλυψη της αλήθειας όσο για την διευκρίνιση της έκθεσης και της σκέψης .

Φιλικά

Κηφεύς

Αλλά δεν γεννήθηκε ο άνθρωπος που θα ανυψώσει την λογική σε υψηλή περιωπή . Ένας οδηγός για την ορθή σκέψη συναρπάζει τόσο όσο και ένας οδηγός καλής συμπεριφοράς . Πιθανόν να τον χρησιμοποιούμε , αλλά δεν μας παρακινεί προς ευγενή αισθήματα . Ούτε ο πιο γενναίος φιλόσοφος δεν θα μπορούσε να ψάλλει ύμνους σε ένα βιβλίο λογικής . Νοιώθουμε έναντι της λογικής , όπως ο Βιργίλιος συνέστησε στον Δάντη να νοιώσει έναντι εκείνων που είχαν κολαστεί χάρις στην άχρωμη ουδετερότητά τους : “Non ragionam di lor , ma guarde e passa” – “Ας μην τους σκεφτόμαστε αυτούς , αλλά βλέπε και προσπέρνα” .

Φιλικά

Κηφεύς

Θεωρώ πως είναι σκόπιμο να κάνω εδώ ένα διάλειμμα για να υπενθυμίσω τα έργα του Αριστοτέλη , γιατί αυτό , νομίζω , θα φανεί χρήσιμο στον όποιο συνομιλητή θελήσει να συνεχίσει αυτό το οδοιπορικό με στόχο την κατανόηση , του πώς έφθασε ο Αριστοτέλης στην έννοια του “αγαθού” .

Τα συγγράμματα του Αριστοτέλη μετρούν κατά εκατοντάδες . Μερικοί αρχαίοι συγγραφείς του αποδίδουν τετρακόσιους τόμους , άλλοι χίλιους . Ό,τι απομένει δεν είναι παρά ένα μέρος και όμως αποτελεί ολόκληρη βιβλιοθήκη – μπορούμε να φαντασθούμε την έκταση και το μεγαλείο του όλου .

Είναι πρώτα ,τα λογικά έργα:
«Κατηγορίες» , «Διαπιστώσεις» , «Πρώτη» και «Μετέπειτα Αναλυτική» , «Προτάσεις» και «Ανασκευή των Σοφιστών» . Αυτά τα έργα συγκεντρώθηκαν και εκδόθηκαν από τους μεταγενέστερους περιπατητικούς υπό τον γενικό τίτλο «’Οργανον του Αριστοτέλη» – δηλαδή το όργανο της ορθής σκέψης (όπως είχα αναφέρει παραπάνω) .

Δεύτερον είναι τα επιστημονικά έργα :
«Φυσικά» , «Περί του Ουρανού» , «Ανάπτυξη και Φθορά» , «Μετεωρολογία» , «Φυσική Ιστορία» , «Περί ψυχής» , «Τα μέρη των Ζώων» , «Οι Κινήσεις των Ζώων» και η «Καταγωγή των Ζώων» .

Τρίτον είναι τα αισθητικά έργα :
«Ρητορική» και «Ποιητική» .

Και τέταρτον έρχονται τα πιο αυστηρώς φιλοσοφικά έργα:
«Ηθικά Νικομάχεια», «Πολιτικά» και τα «Μετά τα Φυσικά».

Φιλικά

Κηφεύς

quote:

---

Όλα αυτά , όπως και πολλά άλλα αντικείμενα του “Οργάνου” έχουν την αξία τους : Ο Αριστοτέλης ανακάλυψε και διατύπωσε κάθε κανόνα θεωρητικής σταθερότητας , και κάθε τέχνασμα διαλεκτικής συζήτησης με μια επιμέλεια και οξύτητα που δεν είναι δυνατόν να εξαρθούν όσο πρέπει . Και οι κόποι του προς αυτήν την κατεύθυνση συνέβαλαν ίσως πιο πολύ από οποιονδήποτε άλλον συγγραφέα στην διανοητική παρόρμηση των επόμενων γενεών .

Αλλά δεν γεννήθηκε ο άνθρωπος που θα ανυψώσει την λογική σε υψηλή περιωπή . Ένας οδηγός για την ορθή σκέψη συναρπάζει τόσο όσο και ένας οδηγός καλής συμπεριφοράς . Πιθανόν να τον χρησιμοποιούμε , αλλά δεν μας παρακινεί προς ευγενή αισθήματα . Ούτε ο πιο γενναίος φιλόσοφος δεν θα μπορούσε να ψάλλει ύμνους σε ένα βιβλίο λογικής . Νοιώθουμε έναντι της λογικής , όπως ο Βιργίλιος συνέστησε στον Δάντη να νοιώσει έναντι εκείνων που είχαν κολαστεί χάρις στην άχρωμη ουδετερότητά τους : “Non ragionam di lor , ma guarde e passa” – “Ας μην τους σκεφτόμαστε αυτούς , αλλά βλέπε και προσπέρνα” .

Φιλικά

Κηφεύς

Ου τα πάντα τοις πάσι ρητά

---

soul

quote:

---

Εαρινός : Καλησπέρα φίλε Κηφέα και συγχώρεσε την μη εμφάνισή μου αλλα και μη τοποθετησή μου , στα όσα έγκυρα αλλα και εύ-στοχα κατέθεσες...!
Συνέβαλε όπως ορθά και αληθώς είπες στην "διανοητική παρόρμηση" των επόμενων γενεών...και ασφαλώς δεν ήταν τυχαία η αναγέννηση και η κατ'εξοχήν 'εμπνευση απο την Αριστοτελική αντίληψη και θεώρηση ..!

---

Άλλη μια παρατήρηση που αφορά το θέμα μας (για τον ορισμό του αγαθού) , είναι ότι επειδή αυτή η έννοια περιλαμβάνεται στα «Ηθικά Νικομάχεια» όπου πραγματεύεται ό,τι αφορά την Ηθική του , η πλήρης κατανόηση της αριστοτελικής ηθικής προϋποθέτει την ακριβή γνώση των ψυχολογικών θεωριών αυτού του φιλόσοφου , οι οποίες αποτελούν την βάση των περί του ηθικού βίου ιδεών και αντιλήψεών του .

Ας πλησιάσουμε , λοιπόν , την Ψυχολογία του Αριστοτέλη αφού δούμε τον τρόπο σκέψης του , βήμα – βήμα .

Φιλικά

Κηφεύς

Να αναφέρω συμπληρωματικά σε αυτό που έγραψε εύστοχα ο elo για τις αρετές που διακρίνονται στις ηθικές και τις διανοητικές ότι ο Αριστοτέλης θεωρούσε σπουδαιότερες και πιο σημαντικές τις διανοητικές.

Ο Αριστοτέλης ήταν πολυπράγμων, ασχολήθηκε με πάρα πολλούς τομείς κι έγραψε για ένα πλήθος πραγμάτων.
Προσωπικά με δυσκολεύει λίγο περισσότερο από τον Πλάτωνα ο οποίος μάλιστα είναι λίγο πιο κοντά στην δική μου κοσμοθέαση.

quote:

---

Ας πλησιάσουμε , λοιπόν , την Ψυχολογία του Αριστοτέλη αφού δούμε τον τρόπο σκέψης του , βήμα – βήμα .

---

Φίλε Κηφέα, θα προσπαθήσω να σε "συντροφεύσω" σε αυτή την όμορφη διαδρομή.

In anticipation of my resurrection...

Αν αρχίσουμε εδώ χρονολογικά με τα Φυσικά του , θα απογοητευθούμε . Γιατί ανακαλύπτομε ότι αυτή η πραγματεία είναι στην πραγματικότητα μεταφυσική , μια δυσνόητη ανάλυση ύλης , κίνησης , διαστήματος , χρόνου , απείρου , αιτίας και άλλων τέτοιων "τελικών εννοιών" . Αλλά η μικρή πραγματεία περί μετεωρολογίας είναι γεμάτη από λαμπρές παρατηρήσεις, ακόμα και οι υπολογισμοί του εκπέμπουν "ζωντανή" φλόγα .

Αυτός ο κόσμος είναι κυκλικός , λέει ο φιλόσοφός μας : Ο ήλιος διαρκώς εξατμίζει την θάλασσα , ξεραίνει ποτάμια και πηγές και μετατρέπει τελικά τον απέραντο ωκεανό σε γυμνό βράχο . Ενώ αντιστρόφως η υγρασία που σηκώθηκε , αφού συγκεντρωθεί σε σύννεφα , πέφτει και ανανεώνει τα ποτάμια και τις θάλασσες . Παντού η αλλαγή συνεχίζεται ανεπαίσθητα αλλά ουσιαστικά . Η Αίγυπτος είναι "έργο του Νείλου" , προϊόν των αποθεμάτων της ιλύος του επί χίλιους αιώνες .

Εδώ η θάλασσα εισδύει στην ξηρά , εκεί η ξηρά απλώνεται διστακτικά μέσα στη θάλασσα . Εμφανίζονται νέες ήπειροι και νέοι ωκεανοί , παλιοί ωκεανοί και παλιές ήπειροι εξαφανίζονται και ολόκληρη ή όψη του κόσμου αλλάζει και ξαναλλάζει σε μια μεγάλη συστολή και διαστολή ανάπτυξης και διάλυσης .

Καμιά φορά αυτά τα ευρύτατα φαινόμενα συμβαίνουν ξαφνικά και καταστρέφουν τις γεωλογικές και υλικές βάσεις του πολιτισμού , ακόμα και της ζωής .

Μεγάλες καταστροφές απογύμνωσαν κατά περιόδους την γη και περιόρισαν τον άνθρωπο στο αρχικό του ξεκίνημα . Σαν τον Σίσυφο , ο πολιτισμός έχει επανειλημμένως πλησιάσει το ζενίθ του για να ξαναπέσει πάλι στην βαρβαρότητα και να αρχίσει πάλι την ανοδική του προσπάθεια .

Από αυτό προέρχεται η "αιώνια επανεμφάνιση" στον ένα πολιτισμό μετά τον άλλο , των ίδιων εφευρέσεων και ανακαλύψεων , των ίδιων "σκοτεινών αιώνων" βραδείας οικονομικής και μορφωτικής εξέλιξης , των ίδιων αναγεννήσεων της μάθησης , της επιστήμης και της τέχνης .

Καμιά αμφιβολία ότι μερικοί λαϊκοί μύθοι είναι αόριστες παραδόσεις που επέζησαν από παλαιότερους πολιτισμούς . Έτσι η ιστορία του ανθρώπου γυρίζει σε έναν φοβερό κύκλο , επειδή ο άνθρωπος δεν είναι ακόμα κύριος της γης που τον σηκώνει .

Φιλικά

Κηφεύς

Καθώς ο Αριστοτέλης περπατούσε απορώντας μέσα στον μεγάλο ζωολογικό κήπο του , απόκτησε την πεποίθηση ότι η απέραντη ποικιλία της ζωής μπορούσε να ταξινομηθεί σε συνεχείς σειρές , στις οποίες ο κάθε κρίκος δεν θα ξεχώριζε σχεδόν από τον επόμενο .

Από κάθε άποψη , είτε στην υφή , είτε στον τρόπο της ζωής ή στην αναπαραγωγή και την ανατροφή ή στο αίσθημα και το συναίσθημα , υπάρχουν μικροσκοπικές διαβαθμίσεις και πρόοδοι από τους κατώτερους οργανισμούς προς τους ανώτερους (Ιστορία των Ζώων , viii) .

Στο κάτω μέρος της σκάλας δεν μπορούμε να ξεχωρίσουμε τους ζωντανούς από τους "νεκρούς" .

"Η φύση προβαίνει σε τόσο βαθμιαία μετάβαση από το άψυχο στο έμψυχο βασίλειο , ώστε οι μεθοριακές γραμμές που τα χωρίζουν είναι ασαφείς και αμφίβολες" .

Και ίσως ένας βαθμός ζωής υφίσταται ακόμα και στην ανόργανη ύλη .

Πάλι πολλά είδη δεν μπορούν να ονομασθούν με βεβαιότητα φυτά ή ζώα . Και όπως σ’αυτούς τους κατώτερους οργανισμούς είναι σχεδόν αδύνατο μερικές φορές να τους κατατάξουμε στο ορθό γένος ή είδος , γιατί μοιάζουν τόσο πολύ , έτσι , σε κάθε τάξη ζωής η συνέχεια των διαβαθμίσεων και διαφορών είναι τόσο χαρακτηριστική όσο η διαφορά των λειτουργιών και των μορφών .

Αλλά μέσα σ’αυτόν τον καταπληκτικό πλούτο υφών και συνθέσεων , μερικά πράγματα προβάλλουν πειστικά :

Ότι η ζωή έχει αναπτυχθεί σταθερά σε συνθετότητα και δύναμη (Περί ψυχής , ii , 2) , ότι η διάνοια προόδευσε σε συνδυασμό με το πολύπλοκο της υφής και την ευκινησία της μορφής (Περί μερών των ζώων , i , 7 , ii , 10) , ότι υπήρξε αυξανόμενη ειδικικοποίηση των λειτουργιών και μια συνεχής συγκέντρωση του φυσιολογικού ελέγχου ((Περί μερών των ζώων , iv ,5) .

Σιγά – σιγά η ζωή δημιούργησε για τον εαυτό της ένα νευρικό σύστημα και έναν εγκέφαλο , και το πνεύμα κινήθηκε αποφασιστικά εμπρός για να κυριαρχήσει στο περιβάλλον του.

ΥΓ.: Θα επανέλθω σύντομα.

Φιλικά

Κηφεύς

Απορρίπτει την θεωρία του Εμπεδοκλή ότι όλα τα όργανα και όλοι οι οργανισμοί έχουν επιζήσει ως οι καταλληλότεροι (Περί ψυχής , ii , 4) , και την ιδέα του Αναξαγόρα ότι ο άνθρωπος έγινε διανοητικός επειδή χρησιμοποίησε τα χέρια του για να πιάνει και να χειρίζεται παρά για μετακίνηση .

Ο Αριστοτέλης θεωρεί , ότι ο άνθρωπος χρησιμοποίησε έτσι τα χέρια του επειδή είχε γίνει διανοητικός (Περί μερών των ζώων , iv , 10) . Πραγματικά , ο Αριστοτέλης κάνει αρκετά λάθη , όσα είναι δυνατόν να κάνει ένας άνθρωπος που ιδρύει την επιστήμη της βιολογίας .

Ωστόσο έκανε μια μεγαλύτερη συνολική πρόοδο στην βιολογία από οποιονδήποτε άλλο πριν ή μετά απ’αυτόν .

Προβάλλει μερικά πολύ σύγχρονα προβλήματα κληρονομικότητας . Μια γυναίκα από την Ήλιδα είχε παντρευτεί έναν νέγρο . Τα παιδιά της ήταν όλα λευκά , αλλά στην επόμενη γενεά ξαναεμφανίστηκαν νέγροι . Πού είχε κρυφτεί η μαυρίλα , ρωτά ο Αριστοτέλης , στην ενδιάμεση γενεά ; Δεν υπάρχει παρά ένα βήμα από ένα τόσο ζωτικό και έξυπνο ερώτημα ως τα σύγχρονα πειράματα του Γκρέγκορ Μέντελ (Gregor Mendel) (1822 – 1882) . Prudens quaestio dimidium scientiae – η μυαλωμένη ερώτηση είναι το μισό της επιστήμης .

Ασφαλώς , παρά τις όποιες πλάνες σε μερικές βιολογικές του εργασίες , αυτές αποτελούν το μεγαλύτερο μνημείο που υψώθηκε ποτέ στην επιστήμη από έναν μόνο άνθρωπο .

Όταν λάβομε υπόψη μας ότι πριν τον Αριστοτέλη δεν υπήρχε , όσο ξέρομε , βιολογία εκτός από σκόρπιες παρατηρήσεις , αντιλαμβανόμαστε ότι αυτό και μόνο το επίτευγμα θα αρκούσε για την προσπάθεια μιας ολόκληρης ζωής και θα είχε δώσει την αθανασία .

Αλλά ο Αριστοτέλης είχε μονάχα αρχίσει .

Φιλικά

Κηφεύς

Η μεταφυσική του αναπτύχθηκε από την βιολογία του .

Το κάθε τι στον κόσμο κινείται από μια εσωτερική ώθηση για να γίνει κάτι μεγαλύτερο απ’ότι είναι .

Κάθε τι είναι η μορφή ή πραγματικότητα που αναπτύχθηκε από κάτι που που ήταν η ύλη του . Και μπορεί με την σειρά του να είναι η ύλη από την οποία θα αναπτυχθούν ανώτερες μορφές .

Έτσι ο άνθρωπος είναι η μορφή της οποίας το παιδί υπήρξε η ύλη . Το παιδί είναι η μορφή , και το έμβρυο η ύλη της . Το έμβρυο είναι η μορφή και το ωάριο η ύλη . Και έτσι πηγαίνομε προς τα πίσω ώσπου φθάνομε , κατά έναν αόριστο τρόπο , στην έννοια της ύλης χωρίς καθόλου μορφή . Αλλά μια τέτοια άμορφη ύλη θα ήταν τίποτα γιατί κάθε πράγμα έχει μορφή .

Ύλη υπό την ευρεία της έννοια , είναι η δυνατότητα της μορφής .

Η μορφή είναι η ουσία , η τελειωμένη πραγματικότητα της ύλης .

Η ύλη εμποδίζει , η μορφή οικοδομεί .

Μορφή δεν είναι απλώς το σχήμα , αλλά η δύναμη που δίνει το σχήμα , μια εσωτερική ανάγκη και ώθηση , η οποία πλάθει απλό υλικό σε μια ειδική μορφή για έναν σκοπό . Είναι η πραγματοποίηση μιας λανθάνουσας ικανότητας της ύλης . Είναι το άθροισμα των δυνάμεων που υφίστανται μέσα σε κάτι για να πράξει , να είναι ή να γίνει .

Φύση είναι η κατάκτηση της ύλης με την μορφή , η συνεχής πρόοδος και νίκη της ζωής .

Φιλικά

Κηφεύς

Από τις διάφορες αιτίες που καθορίζουν ένα γεγονός , η τελική αιτία , που καθορίζει τον σκοπό , είναι η πιο αποφασιστική και σημαντική .

Τα λάθη και οι άσκοπες πράξεις της φύσης οφείλονται στην αδράνεια της ύλης που ανθίσταται στη διαμορφωτική δύναμη του σκοπού .

Η ανάπτυξη δεν είναι τυχαία ή συμπτωματική (αλλοιώτικα πώς θα μπορούσαμε να εξηγήσουμε την οικουμενική σχεδόν εμφάνιση και μετάδοση ωφέλιμων οργάνων ;) .

Κάθε τι οδηγείται προς ορισμένη κατεύθυνση από μέσα του , από την φύση , την υφή και την εντελέχειά του (Εντελέχεια : Να έχει το τέλος – σκοπό , μέσα της – εντός . Ένας από τους υπέροχους εκείνους όρους του Αριστοτέλη που συγκεντρώνουν μέσα τους ολόκληρη φιλοσοφία) .

Το αυγό της κότας είναι εσωτερικά σχεδιασμένο ή προορισμένο να γίνει κοτόπουλο και όχι παπάκι . Ο θάμνος της δρυός γίνεται δρυς και όχι ιτιά . Αυτό δεν σημαίνει για τον Αριστοτέλη ότι υπάρχει μια εξωτερική πρόνοια που σχεδιάζει επίγεια συγκροτήματα και γεγονότα . Το σχέδιο είναι μάλλον εσωτερικό και προέρχεται από τον τύπο και την λειτουργία του πράγματος .

“ Η Θεία Πρόνοια συμπίπτει πλήρως για τον Αριστοτέλη με την δράση των φυσικών αιτίων ” .

Ωστόσο υπάρχει ένας Θεός , όχι ο απλός και ανθρώπινος θεός που συνέλαβε ο συγχωρητέος ανθρωπομορφισμός του έφηβου πνεύματος .

Ο Αριστοτέλης προσεγγίζει το πρόβλημα από το παλιό αίνιγμα για την κίνηση : “ Πώς αρχίζει η κίνηση ; ” ρωτάει . Δεν θα παραδεχθεί την δυνατότητα ότι η κίνηση είναι το ίδιο άναρχη όπως έχει συλλάβει ότι είναι η ύλη .

Η ύλη πιθανόν να είναι αιώνια , επειδή είναι απλώς η διαρκής δυνατότητα μελλοντικών μορφών . Αλλά “ πότε και πώς άρχισε το ευρύ αυτό σύστημα της κίνησης και της μορφοποίησης , που τελικά γέμισε το απέραντο σύμπαν με απειρία σχημάτων ; ”

Ασφαλώς η κίνηση έχει κάποια πηγή , λέει ο Αριστοτέλης . Και αν δεν είναι να βυθιστούμε σε μια αδιάκοπη αναδρομή , μεταθέτοντας ατέλειωτα το πρόβλημά μας βήμα προς βήμα προς τα πίσω , πρέπει να δεχτούμε ως δεδομένο “ έναν πρώτο κινητήρα ακίνητο , ένα όν ασώματο , αδιαίρετο , χωρίς χώρο , χωρίς φύλο, χωρίς πάθη, αμετάβλητο, τέλειο και αιώνιο ”.

“ Ο Θεός δεν δημιουργεί , αλλά κινεί , τον κόσμο . Και τον κινεί όχι σαν μια μηχανική δύναμη αλλά σαν συνολικό κίνητρο όλων των επιχειρήσεων στον κόσμο ” .
Είναι η τελική αιτία της φύσης , η ώθηση και ο σκοπός των πραγμάτων , η μορφή του κόσμου . Η αρχή της ζωής του . Το σύνολο των ζωτικών του ενεργειών και δυνάμεων , ο φυσικός σκοπός της ανάπτυξής του , η ενεργός εντελέχεια του συνόλου .

Είναι καθαρή ενέργεια (Μετά τα φυσικά , ix , 7) . Η σχολαστική Actus Purus – δραστηριότητα per se. Ίσως η μυστικοπαθής “Δύναμη” της νεώτερης φυσικής και φιλοσοφίας .

Φιλικά

Κηφεύς

Ο Αριστοτέλης παριστάνει τον Θεό ως αυτεπίγνωτο πνεύμα . Ένα μάλλον μυστηριώδες πνεύμα .

Γιατί ο Θεός του Αριστοτέλη δεν κάνει ποτέ τίποτα . Δεν έχει επιθυμίες , ούτε θέληση , ούτε σκοπό .

Είναι δραστηριότητα τόσο καθαρή ώστε δεν δρα ποτέ .

Είναι απόλυτα τέλειος . Γι’αυτό δεν μπορεί να επιθυμήσει τίποτα . Γι’αυτό δεν κάνει τίποτα .

Η μόνη του ασχολία είναι να παρατηρεί την ουσία των πραγμάτων . Και επειδή είναι ο ίδιος η ουσία όλων των πραγμάτων , η μορφή όλων των μορφών , η μόνη απασχόλησή του είναι να παρατηρεί τον εαυτό του (Μετά τα φυσικά , xii , 8 , Ηθικά , x , 8) .

Φιλικά

Κηφεύς

Η ψυχολογία του Αριστοτέλη διακρίνεται από παρόμοια σκοτεινότητα και ταλάντευση . Υπάρχουν πολλά ενδιαφέροντα μέρη : Τονίζεται η δύναμη της συνήθειας και ονομάζεται για πρώτη φορά “ δεύτερη φύση ”.

Και οι νόμοι της συσχέτισης , αν και δεν αναπτύσσονται , βρίσκουν εδώ μια οριστική διατύπωση . Αλλά τα δύο βασικά προβλήματα της φιλοσοφικής ψυχολογίας – η ελευθερία της βούλησης και η αθανασία της ψυχής – αφήνονται στην αχλύ και στην αμφιβολία .

Ο Αριστοτέλης μιλά μερικές φορές σαν ντετερμινιστής – “ Δεν μπορούμε άμεσα να θέλουμε να είμαστε διαφορετικοί από ό,τι είμαστε ”. Αλλά συνεχίζει να υποστηρίζει , εναντίον του ντετερμινισμού , ότι μπορούμε να διαλέξουμε εκείνο που θα γίνουμε , διαλέγοντας τώρα το περιβάλλον που θα μας διαμορφώσει . Συνεπώς είμαστε ελεύθεροι υπό την έννοια ότι διαμορφώνομε τους χαρακτήρες μας με την εκλογή των φίλων μας , των βιβλίων , των ασχολιών μας και των διασκεδάσεών μας (Ηθικά , iii , 7) .

Δεν προβάλλει την έτοιμη απάντηση του ντετερμινιστή ότι αυτές οι διαμορφωτικές εκλογές καθορίζονται από τον προηγούμενο χαρακτήρα μας και αυτός τέλος από την μη διαλεγμένη κληρονομικότητα και το αρχικό περιβάλλον . Τονίζει το σημείο ότι η συνεχής χρήση του επαίνου και της κατάκρισης προϋποθέτει ηθική ευθύνη και ελεύθερη βούληση . Δεν αντιλαμβάνεται ότι ο ντετερμινιστής θα μπορούσε από τις ίδιες προϋποθέσεις να καταλήξει σε ακριβώς αντίθετο συμπέρασμα – ότι ο έπαινος και η κατάκριση δίνονται για ν’αποτελέσουν μέρος των παραγόντων που θα καθορίσουν την μετέπειτα δράση .

Φιλικά

Κηφεύς

Στα φυτά είναι απλώς μια θρεπτική και αναπαραγωγική δύναμη .

Στα ζώα είναι επίσης μια δύναμη αίσθησης και κίνησης .

Στον άνθρωπο , είναι επιπλέον η δύναμη της λογικής και της σκέψης (Περί Ψυχής , ii) .

Ας γίνομε , εδώ , πιο αναλυτικοί :

Ό,τι διακρίνει τα οργανικά από τα ανόργανα όντα , είναι , κατά τον Αριστοτέλη , η ύπαρξη ψυχής στα πρώτα .

Ψυχή μπορεί να υπάρχει μόνο σε σώματα εφοδιασμένα με όργανα , ο δε σκοπός των οργάνων συνίσταται στην εξυπηρέτηση της ψυχής . “ Ψυχή είναι η αρχή της ζωής , ζωή δε υφίσταται μόνο στα όντα που τρέφονται και αυξάνονται ” .

Για την ιδιοποίηση και επεξεργασία της τροφής , η ψυχή έχει ανάγκη σωματικών οργάνων . Από αυτό συμπεραίνομε , ότι η ψυχή είναι δυνατόν να υπάρχει μόνο σε οργανικά σώματα . Έτσι σύμφωνα με αυτά ,το οργανικό σώμα και η ψυχή σχετίζονται μεταξύ τους , όπως η ύλη με την μορφή .

“ Ψυχή είναι η εντελέχεια του οργανικού όντος , δηλαδή του όντος που προορίζεται για την ζωή , και μάλιστα η πρώτη εντελέχειά του ”.

Δηλαδή εν προκειμένω πρέπει να διακρίνομε την δυνατότητα της γένεσης ζωϊκών λειτουργιών από την ίδια τη λειτουργία με την γενικότερη σημασία της λέξης . Η πρώτη είναι ο πρωταρχικός παράγοντας , αφού εξακολουθεί να ενεργεί ακόμη και στην περίπτωση που η λειτουργία αυτή καθεαυτή αναστέλλεται προσωρινά , όπως συμβαίνει , για παράδειγμα , κατά τον ύπνο .

Ο Αριστοτέλης με αυτήν την θεωρία του περί ψυχής επιδιώκει να ακολουθήσει μια μέση οδό , που μπορεί να θεωρηθεί σαν μεταίχμιο μεταξύ της δυαρχίας του Πλάτωνα , ο οποίος θεωρεί την ψυχή σαν ουσία αυτοτελή που συνδέεται με το σώμα , και της θεωρίας του υλισμού , σύμφωνα με την οποία η ψυχή γεννάται από την κίνηση των ατόμων .

Σώμα και ψυχή δεν είναι κατά τον Αριστοτέλη δύο ουσίες διαφορετικής φύσης , αλλά σαν “ύλη” και “μορφή” αποτελούν μια αδιαίρετη ενότητα , με την διαφορά μόνο , ότι η ψυχή είναι κυριαρχούσα αρχή . "Το σύνολο είναι προγενέστερο των μερών του και ο σκοπός προγενέστερος της εξέλιξης , η οποία οδηγεί στην πραγματοποίησή του" .

Έτσι σύμφωνα με την γενική θεωρία του Αριστοτέλη για την ψυχή αποφεύγεται η δυαρχία , αλλά μόνον επιφανειακά , αφού περί της “ ανθρώπινης ψυχής ” και τον δυνάμεών της , δεν παρακάμπτεται η δυαρχική θεώρηση της ψυχικής ζωής .

Φιλικά

Κηφεύς

Τα δύο είναι όπως η βούλα και το κερί , χωριζόμενα μόνο στην σκέψη , αλλά στην πραγματικότητα οργανικό σύνολο .

Η ψυχή δεν μπαίνει μέσα στο σώμα σαν τον υδράργυρο που έβαζε ο Δαίδαλος στα αγάλματα της Αφροδίτης .

Παρ’όλα αυτά , η ψυχή δεν είναι υλική , όπως την ήθελε ο Δημόκριτος . Ούτε πεθαίνει ολόκληρη .

Μέρος από την λογική δύναμη της ανθρώπινης ψυχής είναι παθητικό . Συνδέεται με τη μνήμη και πεθαίνει με την μνήμη και πεθαίνει με το σώμα που είχε τη μνήμη .

Αλλά η “ενεργός λογική” , η καθαρή δύναμη της σκέψης , είναι ανεξάρτητη από την μνήμη και μένει άθικτη από την φθορά . Η ενεργός λογική είναι το οικουμενικό , κατ’αντίθεση προς το ατομικό στοιχείο στον άνθρωπο .

Εκείνο που επιζεί δεν είναι η προσωπικότητα με τις παροδικές της αγάπες και επιθυμίες , αλλά το πνεύμα στην πιο αφηρημένη και απρόσωπη μορφή του (Περί Ψυχής ii , 4 , iii , 5) . Με λίγα λόγια , ο Αριστοτέλης καταστρέφει την ψυχή για να της δώσει αθανασία . Αθάνατη ψυχή είναι “καθαρή σκέψη” αμόλυντη από πραγματικότητα .

Φιλικά

Κηφεύς

Η καλλιτεχνική δημιουργία , λέει ο Αριστοτέλης , ξεπηδά από τη διαμορφωτική ώθηση και τον πόθο για συναισθηματική έκφραση . Στην ουσία η μορφή της τέχνης είναι μια μίμηση της πραγματικότητας . Κρατά τον καθρέφτη στην φύση (Ποιητική , I , 1447) .

Υπάρχει στον άνθρωπο μια ευχαρίστηση στην μίμηση που λείπει στα κατώτερα ζώα .

Όμως ο σκοπός της τέχνης δεν είναι να αναπαραστήσει την εξωτερική εμφάνιση των πραγμάτων , αλλά την εσωτερική τους σημασία . Γιατί αυτό , και όχι η εξωτερική τους τεχνοτροπία και λεπτομέρεια , είναι η πραγματικότητα . Μπορεί να υπάρχει πολύ περισσότερη ανθρώπινη αλήθεια στην αυστηρώς κλασική μετριοπάθεια του Οιδίποδος Τυράννου παρά σε όλα τα ρεαλιστικά δάκρυα των Τρωάδων .

Η ευγενέστερη τέχνη απευθύνεται στην διάνοια όπως και στα αισθήματα .

Και αυτή η διανοητική απόλαυση είναι η ανώτερη μορφή χαράς την οποία μπορεί να νοιώσει άνθρωπος . Γι’αυτό , ένα έργο τέχνης θα πρέπει να αποβλέπει στην μορφή και προ παντός στην ενότητα , η οποία είναι η σπονδυλική στήλη της υφής και η εστία της μορφής . Ένα δράμα , π.χ. πρέπει να έχει ενότητα δράσης : δεν θα πρέπει να υπάρχουν υπό – πλοκές που επιφέρουν σύγχυση ούτε επεισόδια που εκτρέπουν .

Αλλά , πάνω απ’όλα , το έργο της τέχνης είναι η κάθαρση : Συγκινήσεις που συσσωρεύτηκαν μέσα μας υπό την πίεση κοινωνικών περιορισμών και είναι ικανές να ξεσπάσουν ξαφνικά σε αντικοινωνική και καταστρεπτική δράση , εκκενώνονται και απομακρύνονται από μέσα μας υπό την αβλαβή μορφή της θεατρικής διέγερσης . Έτσι η τραγωδία , “με το έλεος και τον φόβο , πραγματοποιεί την σωστή εκκαθάριση αυτών των συγκινήσεων” (Ποιητική , vi , 1449)

Διαφεύγουν του Αριστοτέλη μερικά χαρακτηριστικά της τραγωδίας (δηλ. η σύγκρουση των αρχών και των προσωπικοτήτων) . Αλλά σ’αυτή τη θεωρία της κάθαρσης έχει κάνει μια υπόδειξη απέραντα γόνιμη στην κατανόηση της σχεδόν μυστικοπαθούς δύναμης της τέχνης .

Είναι φωτεινό παράδειγμα της ικανότητάς του να μπαίνει σε κάθε τομέα του λογισμού και να στολίζει ό,τι αγγίζει .

Φιλικά

Κηφεύς

Από το επόμενο μήνυμα , μπαίνομε στον χώρο της Ηθικής του Αριστοτέλη , και της φύσης της ευτυχίας . Εδώ θα αναζητήσουμε την απάντηση στο θέμα μας :

Τι θεωρεί ο φιλόσοφός μας “αγαθό”.

Φιλικά

Κηφεύς

Είναι ρεαλιστικά απλός στην ηθική του . Η επιστημονική του κατάρτιση τον συγκρατεί από το κήρυγμα υπεράνθρωπων ιδεωδών και κενών συμβουλών τελειότητας . “Στον Αριστοτέλη” , λέει ο Σανταγυάνα , “η αντίληψη της ανθρώπινης φύσης είναι τελείως υγιής . Κάθε ιδεώδες έχει μια φυσική βάση και κάθε τι το φυσικό έχει μια ιδεώδη εξέλιξη” .

Ο Αριστοτέλης αρχίζει αναγνωρίζοντας με ειλικρίνεια ότι “ο σκοπός της ζωής δεν είναι η καλοσύνη , αυτή καθεαυτή , αλλά η ευτυχία” .

Επειδή διαλέγομε την ευτυχία γι’αυτή και μόνη και όχι αποβλέποντας σε κάτι άλλο πιο πέρα . Ενώ διαλέγομε την τιμή , την ευχαρίστηση , την διάνοια ... “γιατί πιστεύομε ότι δια μέσου αυτών θα γίνομε ευτυχείς” ( Ηθικά , i , 7) .

Αλλά αντιλαμβάνεται ότι το να ονομάσει την ευτυχία το υπέρτατο αγαθό είναι απλή κοινοτυπία . Εκείνο που χρειάζεται είναι κάποια σαφέστερη περιγραφή της φύσης της ευτυχίας και του τρόπου που θα την πετύχει κανείς .

Ελπίζει να βρει αυτόν τον τρόπο ρωτώντας κατά τι ο άνθρωπος διαφέρει από τα άλλα όντα και με την υπόθεση ότι η ευτυχία του ανθρώπου βρίσκεται στην πλήρη λειτουργία αυτής της ειδικά ανθρώπινης ιδιότητας .

Φιλικά

Κηφεύς

Ο κύριος όρος της ευτυχίας , λοιπόν , αν εξαιρέσουμε μερικά φυσικά προαπαιτούμενα , είναι ο βίος της λογικής – η ιδιαίτερη δόξα του ανθρώπου . Η αρετή , ή μάλλον η υπεροχή θα εξαρτηθεί από σαφή κρίση , αυτοέλεγχο , συμμετρία στις επιθυμίες , δεξιοτεχνία στα μέσα .

Αυτά δεν είναι κτήμα του απλού ανθρώπου , ούτε δώρο της αθώας πρόθεσης , αλλά κατόρθωμα πείρας στον πλήρως ανεπτυγμένο άνθρωπο .

Φιλικά

Κηφεύς

Το “ορθό” λοιπόν στην ηθική ή στην συμπεριφορά δεν διαφέρει από το “ορθό” στα μαθηματικά ή στην μηχανική . Σημαίνει το σωστό , το αρμόζον, εκείνο που δουλεύει καλύτερα, για το καλύτερο αποτέλεσμα .

Το χρυσό μέτρο , ωστόσο , δεν είναι σαν το μαθηματικό μέτρο , ένας ακριβής μέσος όρος δυο άκρων που μπορούν να υπολογισθούν με ακρίβεια . Κυμαίνεται με τις παράπλευρες περιστάσεις σε κάθε κατάσταση και αποκαλύπτεται μόνο στο ώριμο και εύκαμπτο πνεύμα . Η υπεροχή είναι μια τέχνη που αποκτάται με την άσκηση και τον εθισμό : Δεν ενεργούμε σωστά επειδή έχομε αρετή ή υπεροχή , αλλά μάλλον έχομε αυτές επειδή ενεργήσαμε σωστά . “Αυτές οι αρετές διαμορφώνονται στον άνθρωπο με το να ενεργεί τις πράξεις” (Ηθικά , ii , 4) .

Είμαστε εκείνο που κάνομε επανειλημμένως . Η υπεροχή , λοιπόν , δεν είναι μια πράξη αλλά μια συνήθεια . Γι’αυτό ανέφερα παραπάνω ότι “το αγαθό στον άνθρωπο είναι μια εργασία της ψυχής στον δρόμο της υπεροχής σε μια πλήρη ζωή” (Ηθικά , i , 7) .

Φιλικά

Κηφεύς

ESOTERICA.gr Forums !

© 2010-11 ESOTERICA.gr