Από τα αρχαία χρόνια πίστευαν ότι η άριστη πολιτεία είναι προϊόν της ορθής Παιδείας. Σε αυτό θα διαφωνήσω, γιατί υπάρχει ένα τεχνικό πρόβλημα που οδηγεί σε οξύμωρο. Ούτε τους πολιτικούς φορείς της εκπαίδευσης μπορεί κάποιος να ξαναγυρίσει στα θρανία για να τους διδάξει ορθή παιδαγωγική ώστε στη συνέχεια να την νομοθετήσουν, ούτε μπορεί το σχολείο να ορθώσει φωνή ένστασης ως υφιστάμενο όργανο απέναντι σε μια πολιτεία της οποίας τις εντολές οφείλει να εκτελέσει˙ συμπεριλαμβανομένου ότι οι εκπονητές των ΑΠΣ του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου είναι κομματικά τοποθετημένοι. Πολιτεία και παιδεία είναι σώμα και ψυχή, κι όταν η ψυχή βυθιστεί στο σκοτάδι, το σώμα απλά ακολουθεί. Δεν εξυγιαίνεται το ένα, όσο νοσεί το άλλο˙ ή συμπλέουν ή καταρρέουν.Πριν από την πολιτεία και την παιδεία υπάρχει ένας πιο θεμελιώδης θεσμός, η οικογένεια όπου αποστραγγίζει τους άλλους δύο. Αυτόν το θεσμό μπορούν να επιτελέσουν ελεύθερα όλοι οι άνθρωποι, οποιασδήποτε ποιότητας και ήθους και χωρίς να τους ζητηθεί επίσημα να πληρούν καμία προϋπόθεση. Κι αν κάποιος τολμήσει να θέσει τέτοιο θέμα προϋποθέσεων, τότε οι λιγότεροι χαρακτηρισμοί που θα αντιμετωπίσει θα είναι «φασίστας» και «ρατσιστής», καθότι είναι δύο λέξεις που φοριούνται τελευταία. Όλοι αυτοί όμως οι δοκησίσοφοι, δεν θα έρθουν ποτέ να πάρουν την ευθύνη των χιλιάδων διαζυγίων που αφήνουν πίσω τους προβληματικά παιδιά, των χιλιάδων συζυγικών ξυλοδαρμών και καταπιέσεων που καταρρακώνουν κάθε παιδική ψυχή, των χιλιάδων ασελγειών και σεξουαλικών κακοποιήσεων καθώς και των χιλιάδων γκρεμισμένων ονείρων και οραμάτων για έναν καλύτερο αυριανό κόσμο.
Πως θα κοιτάξουμε στα μάτια όλα αυτά τα πληγωμένα παιδιά και τι θα τους πούμε την ώρα που θα παίρνουν την σκυτάλη της ιστορίας στα χέρια τους για να κάνουν δική τους οικογένεια και να μας στείλουν τα δικά τους παιδιά στα αυριανά σχολεία; Θα τους πούμε: «μην ανησυχείτε που είχατε ανάξιους γονείς γιατί εμείς έχουμε μελετήσει παιδαγωγική επιστήμη;»
Δεν θέλω να γίνομαι ούτε κυνικός ούτε απαισιόδοξος, αλλά κάποια προβλήματα έχουν πάρει τέτοια έκταση που δεν έχουν πλέον επιστημονική αντιμετώπιση, έχουν ξεφύγει από κάθε έλεγχο και είναι θέματα πλέον τυχαίας έκβασης. Κάθε πρόβλημα όταν καταστεί ακραίο, τότε και η λύση του επιβάλλεται να είναι ακραία, κι όχι ιδεώδης και ονειρική. Δεν έχουμε πλέον την πολυτέλεια να κινούμαστε σύμφωνα με τα οράματά μας, αλλά σύμφωνα με τα σκληρά δεδομένα που ξετυλίγονται γύρω μας.
Κάθε κοινωνία δυστυχώς χαρακτηρίζεται και σκιαγραφείται από τα παθολογικά της στοιχεία κι όχι από τα «υγιή», που επαναπαύονται εφησυχασμένα. Μετά λύπης μου αναγκάζομαι να αναρωτηθώ αν θα ήταν δέον να τεθούν προϋποθέσεις στην άσκηση του θεσμού της οικογένειας από ειδικές επιστημονικές επιτροπές. Όσα λάθη κι αν κάνουν αυτές, θα είναι σαφώς λιγότερα από αυτά που γίνονται ήδη. Οποιαδήποτε άλλη απόπειρα εξυγίανσης, αν δε γίνει αυτό, θα πέσει στο κενό.
Για να μπορέσει ένας εκπαιδευτικός να εφαρμόσει το πρόγραμμά του αντικειμενικά , αυτό σημαίνει ότι πρέπει να έρθει αντιμέτωπος με την ιστορική του νομοτέλεια, συνεπώς μιλάμε όχι για έναν εκπαιδευτικό, αλλά για έναν διαχρονικό ταχυδακτυλουργό του οποίου ο ψυχικός κόσμος είναι η εξέλιξη του ήρωα ενός καλού δραματικού έργου που θα καθορίζεται από την τελευταία του πράξη.
Θα μου πείτε : οι προβληματικές περιπτώσεις των παιδιών είναι μεμονωμένες και όχι πολλές. Έστω και ένας ή δύο μαθητές είναι αρκετοί να ανατρέψουν με την συμπεριφορά τους το ομαλό κλίμα μιας τάξης. Ο χρόνος που θα χρειαστεί ο δάσκαλος για να ασχοληθεί με αυτούς μέσα στα όρια του σχολικού ωραρίου θα αποβεί σε βάρος των άλλων παιδιών. Δεν γνωρίζω κατά πόσο έχει δικαίωμα να στερήσει και από τους άλλους μαθητές εκείνο που τους ανήκει. Για εκείνους δεν ισχύει η δημοκρατία; Για να ερευνήσει ο δάσκαλος και τα άλλα περιβάλλοντα του μαθητή θα πρέπει να κάνει μια ειδική έρευνα που ίσως χρειαστεί να χτυπήσει ξένες πόρτες ή να γίνει γραφικός και αδιάκριτος μέσα σε μια κοινότητα δύστροπη. Ζούμε σε μια εποχή όπου οι ρομαντικοί, λοιδορούνται ως «Δον Κιχώτες».
Κάθε σχολείο θα πρέπει να απασχολεί καθημερινά ειδικούς επιστήμονες ψυχολογικής στήριξης και θεραπείας, κοινωνικούς λειτουργούς, οικογενειακούς σύμβουλους, κοινωνιολόγους κτλ οι οποίοι θα πρέπει να συνεργάζονται με την σχολική διοίκηση και την οικογένεια των μαθητών κατά περίσταση. Ένας δάσκαλος που έχει 20 παιδιά σε μια τάξη, στην πραγματικότητα έχει 20 οικογενειακές προβολές με όλα τα θετικά και τα αρνητικά στοιχεία που τις διέπουν σε νεώτερη έκδοση. Θα πρέπει λοιπόν ο εκπαιδευτικός προκειμένου να αποκωδικοποιήσει κάποιες συμπεριφορές, τις οποίες νομίζει ότι τάχα αποκωδικοποίησε, να είναι γνώστης τουλάχιστον δέκα κοινωνικών κι ανθρώπινων επιστημών ταυτόχρονα.
Είναι σίγουρο ότι για να επέλθει η μάθηση μέσα στο παιδί πρέπει πρώτα να ισορροπήσουν οι εσωτερικές του καταστάσεις με την εικόνα που έχει σχηματίσει για τον εαυτό του, το γνωστικό αντικείμενο, το σχολείο, την κοινωνία και τη ζωή. Εάν ο δάσκαλος είχε όλο το χρόνο να ασχοληθεί προσωπικά με κάθε μαθητή και να εμβαθύνει στα προβλήματά του κατά το μέτρο που θα τα έκανε αντιληπτά για αυτόν και με τον όρο ότι και ο ίδιος χαίρει ψυχικής ισορροπίας, τότε μεταφερόμαστε στα αρχαία χρόνια όπου ένας δάσκαλος είχε ένα μαθητή κάθε φορά και του πρόσφερε τα μέγιστα.
Ο σημερινός δάσκαλος μπορεί μόνο ως ένα μικρό βαθμό να ενσκήψει πάνω από κάθε παιδί και να αποβεί σε εκτιμήσεις για το μέσο όρο χειρισμών μιας τάξης που περικλείει ποικίλες προσωπικότητες ανθρώπων.
Ποιος θα δώσει, για παράδειγμα, όρια σεβασμού και ευθύνης στους γονείς των μαθητών που παρεμβαίνουν μερικές φορές στο έργο του εκπαιδευτικού; Οι περιστάσεις είναι πολλές και διαφορετικές πάνω σε αυτό το θέμα, ο εκπαιδευτικός δεν έχει πάντα την ίδια δυνατότητα να τις αντιμετωπίζει. Αρκετοί γονείς έχουν προσχηματισμένη γνώμη για το παιδί τους, δεν δέχονται καμία αντίρρηση και είναι αδιάλλακτοι.
Κάποιοι διευθυντές για να μην έρθουν σε ρήξη με την διεύθυνση, την τοπική κοινωνία ή και τα κανάλια ακόμα (π.χ. το θέμα του σημαιοφόρου ή ενός παιδικού τραυματισμού στο διάλειμμα) και προκειμένου να μη χαλάσουν το προφίλ τους ενόψει μιας μελλοντικής καριέρας και δίκην καλής υστεροφημίας, φέρονται δουλικά απέναντι στο σύλλογο των γονέων και άλλων φορέων αφήνοντας το δάσκαλο εκτεθειμένο να διαφυλάξει μόνος του την αξιοπρέπειά του απέναντι σε έναν «αδηφάγο όχλο».
Το θέμα αυτό της δυστροπίας της τοπικής κοινωνίας του σχολείου αν και τυγχάνει μικρής έκτασης, είναι καθοριστικού περιεχομένου. Η κάθε τοπική κοινωνία έχει ένα περίεργο εσωτερικό σκεπτικό απέναντι στον κάθε εκπαιδευτικό, με το οποίο τον ακτινογραφεί καθημερινά και διαχέει με ταχύτητα ψιθύρου τις εκτιμήσεις στα μέλη της. Αυτό φτάνει και στα παιδικά αφτιά και αποτελεί ένα μέρος της καθημερινής εικόνας του παιδιού για το δάσκαλο.
Η μέση εικόνα της σημερινής οικογένειας είναι μια τηλεόραση που παίζει συνήθως μόνη της όλη μέρα, μια χύτρα που φυσάει ασταμάτητα και κάποιοι άνθρωποι που μπαινοβγαίνουν από πόρτες κλείνοντας αυτές νευρικά πίσω τους. Οι αγχωτικοί ρυθμοί της σύγχρονης οικογένειας έχουν υποκαταστήσει τις διαχρονικές αξίες με το μπουφέ μιας γιορτής, τις θερμές χειραψίες, ένα εύκολο χαμόγελο και μια ορισμένη έκφραση στα μάτια. Τα περισσότερα κορίτσια κοινωνικοποιούνται στο πώς να αρέσουν, και αν δεν προλάβουν να αποκτήσουν την τέχνη της γοητείας κινδυνεύουν να αποκτήσουν την τέχνη της πλοκής. Τα περισσότερα αγόρια κοινωνικοποιούνται όχι με πρότυπα αρετής παλαιών μεγάλων ανδρών τους οποίους διασύρουν περιέργως κάποιες κινηματογραφικές υπερπαραγωγές, αλλά με πρότυπα κάποιους τυχάρπαστους παρακμίες των ριάλιτυ σόου. Και φυσικό είναι τα παιδιά να κρατούν όλη μέρα ένα τηλεχειριστήριο, αφού τα περισσότερα είναι κλεισμένα στους τέσσερις τοίχους μιας τσιμεντούπολης όπου δεν υπάρχει μια αλάνα να τρέξουν, να σκαρφαλώσουν, να γδάρουν τα γόνατά τους, να σκληραγωγηθούν ώστε να ελευθερώσουν προς τα έξω όλη τη φυσική τους ενέργεια. Αντί αυτού, γίνονται μαλθακές ψυχές και μεμψίμοιροι πολίτες που με το παραμικρό θα σέρνονται στα αυριανά δικαστήρια. Οι μετέπειτα πιθανότερες εκβάσεις του χαρακτήρα τους είναι: ή να γίνουν μαρξιστές, ή θρησκόληπτοι, ή τυχοδιώκτες. Οι υπόλοιποι σκιαγραφούν τη μεσότητα.
Δεν είναι και τόσο εύκολο να νομίσει κανείς ότι η διαπαιδαγώγηση είναι πλέον στα χέρια των γονέων, πόσο μάλλον στα χέρια των εκπαιδευτικών. Είναι στα χέρια του θελκτικού εντυπωσιασμού της τηλεόρασης, του ισχυρού της φιλικής παρέας, του ανίερου περιοδικού τύπου και μετέπειτα της οικογένειας και του σχολείου. Θα μου πείτε: εδώ στα δύσκολα σε θέλω άξιε δάσκαλε και γονέα, ώστε να καταφέρεις να θωρακίσεις με πνευματικές άμυνες το παιδί ώστε να μην επηρεάζεται από όλα αυτά. Το θέμα δεν είναι τι αξίες και αντιστάσεις θα λάβει το παιδί για να θωρακιστεί, αλλά κατά πόσο αυτές έχουν τελικό αντίκρισμα στην πραγματικότητα. Δηλαδή: Όταν διδάσκει κάποιος αξίες σε ένα παιδί, οφείλει να έχει ελέγξει πρώτα κατά πόσο αυτές υπήρξαν πραγματικά, υπηρετήθηκαν τίμια και απέδωσαν στον κοινωνικό κορμό, χωρίς να μένουν ως αόρατες δοξασίες στη σφαίρα της θεωρίας.
Δεν είναι δυνατόν να παρουσιάζονται όλα καλλωπισμένα στο παιδί και στη συνέχεια μεγαλώνοντας αυτό, να γίνεται η ζωή του βαθμιαία απογοήτευση. Που είναι η γνησιότητα των σχέσεων; Πού θα αντικρίσει αρετές το παιδί; Στο χώρο της πολιτικής, της εκκλησίας, της αγοράς, του στρατού, της τέχνης και των γραμμάτων; Λίγο δύσκολο. Κάθε σημερινό παιδί που ξεκινά με όνειρα να σπουδάσει, στη συνέχεια το πιθανότερο είναι να συγκαταλεχθεί στις αυριανές στρατιές ανέργων, η βιτρίνα των ψεύτικων υποσχέσεων ίσως του αποβεί σε κατάθλιψη. Κι αυτό γιατί δεν τόλμησε καμία πολιτεία να συνδέσει τον αριθμό εισακτέων στα πανεπιστήμια με την αγορά εργασίας. Λένε κάποιοι βολεμένοι μεγαλοσχήμονες, ότι αυτό θα ήταν παραβίαση των φυσικών αναγκών, κλίσεων και οραμάτων του παιδιού. Ωραία ακούγονται αυτοί, αλλά κανένας δεν θα εμφανιστεί να απαλύνει το όραμα κάποιου άνεργου με πολλά πτυχία όταν θα μεταφέρει πίτσες. Βλέπετε, το προσωπείο, πολλές φορές, δεν είναι τεχνητή μάσκα, είναι το ίδιο μας το αληθινό πρόσωπο.
Κάποιες θεωρίες που επικρατούσαν επί μακρώ, μιλούσαν για ελληνορθόδοξες και δημοκρατικές εκπαιδευτικές αρχές και ιδεώδη. Μήπως αυτές οι έννοιες περιέχουν μακροϊστορικά αμαρτήματα; Μήπως δεν υπήρξαν ποτέ έτσι όπως θέλουμε να εννοούνται; Μήπως είναι απλά ιδεώδη για άλλοθι εκείνων που θέλουν να κατευθύνουν την ανθρωπότητα;
Αν ξεκινήσουμε από την αρχαία ελληνική δημοκρατία θα δούμε τους αμέτρητους διωγμούς των αρίστων στρατηγών και φιλοσόφων, τις θανατώσεις, τις αυτοεξορίες, τους εξοστρακισμούς κτλ. Η σημερινή κοινωνία φέρει κι αυτή το όνομα «δημοκρατική», αλλά αν ρίξουμε μια προσεκτική ματιά, θα απογοητευτούμε. Διαφθορά, εκφυλισμός, πορνεία, ναρκωτικά, ανεργία, εξαθλίωση, απαξίωση, διαφθορά, αποστράγγιση, παχυδερμική αναισθησία, απρόσκοπτος εκμαυλισμός και βιτρίνα..
Μήπως διδάσκουμε απατηλές ιδέες στα παιδιά μας; Τους κρεμάμε στην τάξη τη φωτογραφία ενός ήρωα χωρίς να τους λέμε ποιοι πραγματικά τον σκότωσαν στο τέλος και είναι εκείνοι που αποτελούν τις ίδιες ιστορικές προεκτάσεις των σημερινών φορέων εξουσίας. Το παιδί πρέπει να συνδεθεί με την πραγματικότητα κι όχι να γίνει ονειροπαρμένο.
Οι θρησκείες λειτούργησαν ως τροχοπέδη κάθε ιστορικής εξέλιξης.
Ο Χριστός και ο χριστιανισμός είναι δύο πολύ ξεχωριστά πράγματα. Ο Χριστός φαίνεται να ήταν ένας βαθιά μυημένος φιλόσοφος της απόκρυφης γνώσης των αρχαιοελληνικών ιερατείων. (πχ το φαινόμενο της ανάστασης και άλλων «θαυμάτων» ήταν κι από πριν γνωστά από τον Εμπεδοκλή, τον Άβαρι τον υπερβόρειο, τον Ανάχαρση, τον Απολλώνιο τον Τυανέα κ.αλλ. Δεν αποτελούσαν μεταφυσικές δυνατότητες, αλλά επιστήμη πολύ πιο προχωρημένη από τη σημερινή, καθόσον η διανόηση είχε εξαντληθεί στην αρχαία Ελλάδα –παρόλο που θάφτηκε- κι αυτό το βλέπουν καθημερινά οι επιστήμονες σε κάθε τρέχουσα ανακάλυψη που βρίσκεται ήδη στην κλασική πραγματεία, παραλλαγμένη κατά το περικείμενο πχ η θεωρία των υπερχορδών στη σύγχρονη μικροφυσική, ο 10ος πλανήτης του Ηλιακού μας συστήματος, η ύπαρξη του αιθέρα, η απειροδεκαδικότητα του π = 3,14..., ο απειροστικός λογισμός του Αρχιμήδη, η απόκρυφη ενεργειακή γεωδαισία των ναών, το big bang των Ορφικών κτλ…κτλ).
Στη συνέχεια, ο χριστιανισμός ήταν εβραϊκό κίνημα για την κατάπνιξη του αρχαιοελληνικού πνεύματος όπως φάνηκε από τα αμέτρητα αίσχη που σημείωσε κατά τους πρώτους χριστιανικούς αιώνες και αναγορεύοντας στυγνούς δολοφόνους σε αγίους της εκκλησίας (πχ Μέγας Θεοδόσιος, Άγιος Κων/νος, Κύριλλος και Μεθόδιος κτλ). Πάτησε πάνω στην ανθρώπινη άγνοια του πλήθους, στο καταπιεσμένο σεξουαλικό ένστικτο, βάφτισε ακάθαρτες τις γυναίκες που δεν επέτρεπε να εισέλθουν στο ιερό τους, στο οποίο έβαζε μόνο αγοράκια. Δεν μπορούμε συνεπώς να νομιμοποιούμαστε εισάγοντας δοξασίες που κηλίδωσαν ανεπιστρεπτί κάθε ανθρώπινη αρετή και αξία. Εκτός κι αν διδάσκουμε φανταστικά στη σφαίρα της θεωρίας και του ονείρου. Αλλά έτσι μην περιμένουμε να δημιουργήσουμε υγιείς ανθρώπους.
Πόσες αξίες έχουν μείνει όρθιες για να τις υπερασπίσει κάποιος; Μήπως γι αυτό το λόγο οι πραγματικά σκεπτόμενοι άνθρωποι προτιμούν τη σιωπή; Μήπως η γνώση δεν πρέπει να είναι μόνο η απομάκρυνση της ξενικότητας, αλλά και η απομάκρυνση της επιβεβλημένης εξαπάτησης; Μήπως η εισρεόμενη διανόηση καταστρατηγείται από σαπρόφυτα της εκάστοτε εξουσίας; Υπάρχουν πραγματικά καθαρές αξίες για να διδάξει κάποιος, όπως το δίκαιο, η ειλικρίνεια, η τιμιότητα, η συνέπεια, το μέτρο, ο σεβασμός και άλλες αξίες που ακόμα κι αν υπηρετήθηκαν μεμονωμένα, έχουν κανόνες που διευκολύνουν τη διδαχή τους.
Τον αιώνα που πέρασε –για παράδειγμα- κουράστηκε η ανθρωπότητα με μια βλακώδη και πλαστή διαμάχη μεταξύ του καπιταλισμού και του κομμουνισμού. Αυτή άφησε ανάγλυφα τα ίχνη της με τρόπο προπαγανδιστικό και στους φορείς της γνώσης. Ο καπιταλισμός με μια βαριά κι ασύδοτη παρεμβατική οικονομική πολιτική λειτουργούσε ως κομμουνισμός πάνω στην ατομική επιχείρηση και ιδιοκτησία, ενώ ο κομμουνισμός καταρρέοντας αποκάλυψε ότι κρυβόταν από κάτω ένας σκεπασμένος καπιταλισμός των ολίγων. Το ένα σύστημα φορούσε τη μάσκα του άλλου και εναλλάσσονταν τον εμπαιγμό για να καθυστερούν άδικα την ανθρωπότητα από την εξέλιξή της και να μη βλέπει κανείς τι πραγματικά συμβαίνει. Φτάσανε στο σημείο να εξορίζουν, να φυλακίζουν και να βασανίζουν ανθρώπους που από άγνοια και καλοπροαίρετα πίστευαν σε κάτι που ουδέποτε υπήρξε παρά μόνο ως θεωρία και χωρίς να τους ενημερώσει κανείς από την ιδεολογική ηγεσία για την αλήθεια που συμβαίνει στο παρασκήνιο. Είναι τελικά παρατηρημένο ότι ανά τους αιώνες πάντα κάποιοι εφευρίσκουν διχαστικά σκευάσματα για τους λαούς, τα οποία στην πραγματικότητα είναι ανίερου περιεχομένου και αρρωστημένου εγωισμού. (πχ εικονομαχίες, σταυροφορίες, διαμάχη υλισμού-ιδεαλισμού, εθνικός διχασμός κτλ)
Το πιο δυσάρεστο είναι, ότι αυτά απηχούσαν ωμά πάνω στην παιδεία και την καταστούσαν παραδουλεύτρα της ιστορικής σκοπιμότητας. Ο δάσκαλος γινόταν ένα αναγκαίο υποπροϊόν του αγώνα για την ύπαρξη που συνεπάγεται η οικονομική μας ζωή. Ακόμα και ο φιλόσοφος δεν ξέρει αν πρέπει να αφορίζει ή να στοχάζεται.
Ίσως σας κούρασα ή να μακρηγόρησα με φλυαρία, αλλά θα μπορούσα να μιλάω ακόμα περισσότερο με λαβή και αφορμή κάποιες σκέψεις που μου προκαλούν αλυσιδωτά άλλες σκέψεις. Περιμένω μια απάντηση ή μια εκδοχή για αυτά .... που είναι το λάθος; γιατί δεν τα συζητάει κανείς;...
The fate of all mankind I see
Is in the hands of fools
KING CRIMSON-EPITAPH 1969
ΠΑΙΔΕΙΑ ... ποια ΠΑΙΔΕΙΑ;
Απεστάλη: 05/07/2013, 02:11:30
