Το ΕΝΑ που προηγήται όλων των αριθμών δεν αποτελεί ένα στοιχειώδες κάτι, αλλά ένα τακτό διαμορφωμένο «όλον», το οποίο όμως δεν παύει να αποτελείται από άπειρα στοιχεία.
Αντίθετα στο Χαος του Ησιόδου και των Ορφικών όλα είναι "εν δυνάμη" μεν αλλά όχι τακτά και διαμορφωμένα. Από την στιγμή που υπάρχει κίνηση υπάρχει και ο Χρόνος(Κρόνος). Ετσι με την κίνηση των στοιχείων δημιουργείται μία περιδίνηση που σχηματίζει το κοσμογονικό αυγό, από το οποίο δημιουργήθηκαν οι κόσμοι με την επέμβαση του Φάνη, του "Έρωτα" που ενώνει τα στοιχεία μεταξύ τους...Ας δούμε πως η Αλτάνη περιγράφει στην ιστοσελίδα της
http://www.altani.gr/greek/main.htm
Ποία η εσωτερική σύστασις του Έν καί εις τί διαφέρει από το Δ ύ ο
"Αι δύο Κοσμογονικαί Ουσίαι εκπροσωπούν κατά τονΠυθαγόρα, η μέν Μονάς και Δυάς τηνΎλην ή μεριστήν Κοσμογονικήν Ουσίαν, η δε τριάς τονχώρον και τηνενέργεια, η οποία συνέχει το πάν εντός του χώρου και είναι η Συνεχής Κοσμογονική Ουσία.
Η Ουσία του Έν είναι περατή, έχει π έ ρ α ς, αλλά και π ε ρ ι σ σ ε ύ μ α. Έχει μέν ως π έ ρ α ς καθορισμένα όρια ενεργείας εντός των οποίων κινείται, πλήν όμως πάντοτε κάτι π ε ρ ι σ σ ε ύ ε ι, ώστε εκ του π ε ρ ι σ σ εύματος να γεννηθή ένα νέο όν, μία νέα ιδέα, μία νέα κατάστασις, μία νέα πραγματικότης.
Εκ της φύσεως του το Έ ν, είναι ικανόν να δια + περάση πάν ότι υπάρχει λόγω της απολύτου πλαστικότητος, λεπτότητος και ιδιαιτερότητος να προχωρεί δια μέσου των πάντων άνευ οιουδήποτε διαχωρισμού ή διασπάσεως. Τίποτα δέν είναι ικανόν να του προβάλη αντίστασιν και αυτό του επιτρέπει να ευρίσκεται εις συνεχή επαφήν μέ τονΕαυτόν του, αλλά και ταυτοχρόνως να βρίσκεται εντός των πολλών. Φίλ. 14C - 17).
" Έν γάρ δή τα πολλά είναι και το έν πολλά θαυμαστόν λεχθέν " .
( Διότι είναι θαυμαστόν το λεχθέν ότι τα πολλά είναι έν και το ένα πολλά). (Φιλ. 14 D).
Τό Έ ν είναι ο θεός του Τιμαίου (30). Είναι το αεί υπάρχον σ υ ν ε χ έ ς, το σ ύ ν + έ χ ο ν, δηλαδή το έχον είναι το κρατούν, το συγκροτούν τονΕαυτόν εις αδιάσπαστον, αρραγή κατάστασιν. Είναι αυτό πού κατ' ουδένα λόγοn ή τρόποn δύναται να διασπασθή, η Σ υ ν ε χ ή ς Ο υ σ ί α, ο Α ι θ ή ρ, το Ύ δ ω ρ, ο Ω κ ε α ν ό ς (Τίμ. 41). το Έν είναι η πρώτη Κοσμογονική Ουσία. Η σημερινή επιστήμη δέν αποδέχεται πλέον το κενόν και συναινεί απολύτως μέ το σ υ ν ε χ έ ς και μή διακοπτόμενον του πανσυμπαντικού Α ι θ έ ρ ο ς.
Η συνεχής αύτη τάσις συγκροτήσεως και συγκρατήσεως του Έν να ευρίσκεται εις μή διακοπτομένην κατάστασιν, το καθιστά ικανόν να διαπερά το Π ά ν, το εν τή φύσει υπάρχον.
Ποίον είναι το Πάν; το Π ά ν είναι το Άπειρον. το άπειρον είναι το ά ν ε υ π έ ρ α τ ο ς, τα ά π ε ι ρ α σέ αριθμόν και τα α π ε ι ρ ο ελάχιστα εις μέγεθος υποσωματίδια της Ύλης, υπάρχοντα αεί εντός του κόσμου, διότι εκτός του Κόσμου τίποτα δέν υφίσταται (Ηράκλ. απ. 30). .
Τό Π ά ν είναι η δευτέρα Κοσμογονική Ουσία, η άπειρος Δυάς, ο αριθμός Δ ύ ο, το Ά π ε ι ρ ο ν των Πυθαγορείων, το οποίον βρίσκεται εις κατάστασιν αμορφίας, αταξίας, αρρυθμίας, συγχήσεως, ταραχής.
" . . . πάν όσον ήν ορατόν παραλαβών, ουχ ησυχίαν άγων αλλά κινούμενον πλημμελώς και ατάκτως. . . .". (Τίμ. 30).
Τό Π ά ν είναι η ορατή Ύλη, τηνοποίαν παραλαμβάνει ο θεός και τηνθέτει εις τάξιν, ρυθμόν και αρμονία. Το Έ ν, ο Α ι θ ή ρ, ο Ωκεανός, παραλαμβάνει τηνυπάρχουσα αεί Ύλη, δέν τηνδημιουργεί (Τίμ. 30). Διότι ο θεός ή ο ξυνιστάς, ή ο δημιουργός του Τιμαίου, είναι η Συνεχής Κοσμογονική Ουσία, το Έν.
Η Δ υ ά ς των Πυθαγορείων, είναι η Μ ε ρ ι σ τ ή δευτέρα Κοσμογονική Ουσία, (η Ύ λ η, τα Ά π ε ι ρ α μικροσωματίδια). Της οποίας η Συνεχής είναι η αντίθεσις. Η Μ ε ρ ι σ τ ή Κοσμογονική Ουσία έχει τηνιδιότητα της Κινήσεως και της Ζωής και ως εκ τούτου μπορεί να κινήται και να ζή εις πλήρη αταξία και δυσαρμονία (Τίμ. 30), διακόπτουσα το συνεχές της Συνεχούς Ουσίας.
Τό Έ ν έχον τηνπρωταρχική ιδιότητα της ενεργείας, ωθείται να καλύπτη δια του συνεχούς χαρακτηριστικού της Ουσίας του, ολόκληρον τηνΎπαρξιν του. Λόγω της διαπερατότητός του διαπερνά τηνΜεριστήν Ουσία, Ύλην, τηνυπάρχουσαν εντός του και λόγω της πλαστικότητός του, δίδει ρυθμόν και τάξιν 3εις τα άπειρα μικροσωματίδια, άτομα, τα οποία εγκλωβίζονται στίς πτυχώσεις των ενεργειακών του κυματισμών.
Αι απειροελάχισται ά τ ο μ ο ι του Δημοκρίτου είναι γένους θηλυκού: είναι αι άτομοι. Αναφέρονται ακριβώς εις τα άπειρα υποσωματίδια, τα οποίαι είναι θηλυκού γένους, διότι η άτομος είναι εκείνη πού δέν επιδέχεται περαιτέρω τμήσιν. Ορθώς δε είναι θηλυκού γένους διότι ανήκουν στό γένος της Μεριστής Ουσίας, η οποία έχει τηναντιστοιχίαν της εις τηνθήλειαν αρχή. Η σημερινή έκφρασις "τό άτομον" ουδετέρου γένους, είναι λανθασμένη .
Ο Πλάτων στον διάλογον "Τίμαιος" (28) θέτει τηνερώτησιν:
" Τί το όν αεί, γένεσιν δε ουκ έχον, και τί το γιγνόμενον μέν αεί, όν δε ουδέποτε ; " ( Τί είναι εκείνον το οποίον υπάρχει πάντοτε αλλά δέν γεννάται ποτέ, και τί είναι εκείνο το οποίον πάντοτε γεννάται, αλλά ποτέ δέν υπάρχει ; )
Η απάντησις του Πλάτωνος είναι η εξής:
Ο νούς μπορεί να αντιληφθή "τό όν αεί" δια της ορθής του λειτουργίας, λογικώς σκεπτόμενος, διότι το "όν αεί " είναι αμετάβλητον, και υπάρχει πάντοτε. Ο Πλάτων κατονομάζει το "αεί όν" μέ διαφόρους ονομασίας, ως θεός, δημιουργός, ξυνιστάς, θεούς, θεά κλπ., διότι το θείον της Ουσίας του Όντος Όντως, δέν επιτρέπεται να κατονομασθή. Αυτός είναι ο λόγος πού οι μεγάλοι Φιλόσοφοι της Αρχαιότητος μετεχειρίζοντο ο καθείς και διαφορετικήν λέξιν γιά να κατονομάσουν το Θείον.
Τό δεύτερον μέρος της Πλατωνικής προτάσεως "τό γιγνόμενον αεί" είναι γεννητόν, συνεπώς μεταβάλλεται δια της γνώμης, της δοξασίας, μέ τηνσυνεργασίαν της μή λογικώς σκεπτομένης αισθήσεως, η οποία έχει ως προσλαμβάνουσα εικόνα τηνφθαρτήν ύλην, τοναριθμόν δύο. Ευρισκομένη η Ύ λ η εις συνεχή μεταβολήν, εφ'όσον γεννάται αεί, χάνεται αεί. Συνεπώς δέν υπάρχει ποτέ.
Διά της νοήσεως και της λογικής επεξεργασίας των προκυπτουσών εννοιών ο νούς φθάνει εις τηναναγνώρισιν του αεί υπάρχοντος Όντος και δια της αναλογίας συμπεραίνει ότι το αεί Όν είναι το Έν, το Αγαθόν, η Συνεχής Κοσμογονική Ουσία, η ουδέποτε γεννηθείσα, αλλά αεί υπάρχουσα.
Η δε γνώσις, η προερχομένη εκ των αισθήσεων, άνευ της μεσολαβήσεως της λογικής, αφορά τα αισθητά, τα οποία γεννώνται και θνήσκουν πάντοτε, άρα δέν υπάρχουν ποτέ. δια της αναλογίας και πάλιν, ο νούς αναφέρεται εις τηνΜεριστήν Κοσμογονικήν Ουσία, εις τηνΎλην, εις τα άπειρα μικροσωματίδια, τα αεί γεννώμενα και αει θνήσκοντα εντός του Σύμπαντος Κόσμου.
Τό Έ ν και η Δ υ ά ς συνεπώς είναι αι δύο πρώται Μ ο ν ά δ ε ς, αι δύο πρώται Κοσμογονικαί Ουσίαι, αι οποίαι συνιστούν το άπαν της Δημιουργίας. Εξ αυτών και δια της ερωτικής των αεί στροβιλιζομένης επαφής αρχίζει η πορεία του Κόσμου, ως τηνπεριγράφει ο Πλάτων (Τίμ.92) :
" θνητά γάρ και αθάνατα ζώα λαβών και ξυμπληρωθείς όδε ο κόσμος ούτω, ζώον ορατόν τα ορατά περιέχον, εικών του νοητού θεός αισθητός, μέγιστος και άριστος κάλλιστός τε και τελεώτατος γέγονεν, είς ουρανός όδε μονογενής ών". ( αθάνατα και θνητά ζώα, ένας ζωντανός ορατός οργανισμός, πού περιέχει τα ορατά, ένας αισθητός θεός πού είναι εικών του νοητού θεού, ο κόσμος πού είναι ο μέγιστος, ο άριστος, ο κάλλιστος. Και ο τελειότατος, ο ένας και μοναδικός αυτός ουρανός) .
". . . . και εκ πάντων Έ ν, και εξ ενός Π ά ν τ α", λέγει ο Ηράκλειτος εις το 10ον απόσπασμα.