Μια εκπαίδευση σύμφωνα με την θεοσοφία

Ερ. Ναι, όμως άκουσα να εκφράζετε την ικανοποίηση σας, γιατί αυξάνουν ολοένα στην εποχή μας οι αγνωστικοί κι οι άθεοι. Βλέπετε λοιπόν, ότι κι οι άνθρωποι οι διαμορφωμένοι σύμφωνα με το σύστημα που κατακρίνετε τόσο έντονα, μαθαίνουν να σκέφτονται και να λογικεύονται μόνοι τους;

Απ. Ναι, αυτό όμως οφείλεται σε μια υγιή αντίδραση, παρά στο ίδιο το σύστημα. Προτιμούμε πολύ περισσότερο να έχουμε στην Εταιρία μας αγνωστικούς ή άθεους, παρά στενόμυαλους, γεμάτους δεισιδαιμονίες οποιασδήποτε θρησκείας. Το πνεύμα του αγνωστικού είναι πάντα ανοιχτό στην αλήθεια, ενώ αυτή η ίδια η αλήθεια τυφλώνει τον προληπτικό, όπως ο ήλιος θαμπώνει την κουκουβάγια. Τα καλύτερα μέλη μας, δηλαδή οι πιο φιλάνθρωποι, οι πιο ειλικρινείς κι αφοσιωμένοι στην αλήθεια ήταν κι είναι αγνωστικοί και άθεοι, με την έννοια ότι δεν πιστεύουν σε έναν προσωπικό Θεό.

Δεν υπάρχουν ελεύθερα σκεπτόμενοι νέοι και νέες, και γενικά η πρώτη αγωγή αφήνει ίχνη που παραμορφώνουν το πνεύμα. Ένα ορθό, υγιεινό σύστημα αγωγής, οφείλει να διαμορφώνει μια στέρεη κι ελεύθερη διάνοια, που να την κυβερνάει απόλυτα μια δίκαιη και λογική σκέψη, κι όχι η τυφλή πίστη. Πώς μπορείτε να περιμένετε καλά αποτελέσματα όσο καιρό στρεβλώνετε τη λογική των παιδιών σας, υποχρεώνοντας τα την Κυριακή να πιστεύουν στα θαύματα της Βίβλου, και τις υπόλοιπες έξι μέρες της εβδομάδας να τους διδάσκετε ότι, από επιστημονική άποψη, τέτοια πράγματα είναι αδύνατα;

Ερ. Τι πρέπει λοιπόν να γίνει;

Απ. Αν είχαμε χρήματα θα ιδρύαμε σχολεία όπου δεν θα ετοίμαζαν για τη ζωή ανθρώπους που να ξέρουν γραφή και ανάγνωση, υποψήφιους όμως να πεινάσουν. Θα διδάσκαμε στα παιδιά να έχουν εμπιστοσύνη στον εαυτό τους, να αγαπούν τους ανθρώπους, να αισθάνονται αλτρουισμό, αμοιβαία αλληλεγγύη και πιο πολύ απ' όλα να σκέφτονται και να λογικεύονται μόνα τους. Θα περιορίζαμε την καθαρά μηχανική εργασία της μνήμης στο ελάχιστο δυνατό όριο, και θα αφιερώναμε περισσότερο χρόνο στο να καλλιεργήσουμε και να αναπτύξουμε τις εσωτερικές τους αισθήσεις και ικανότητες, καθώς και κάθε λανθάνουσα δυνατότητα. Σκοπός μας θα ήταν να δημιουργήσουμε ελεύθερους άνδρες και γυναίκες, ελεύθερους διανοητικά, ελεύθερους ηθικά, χωρίς προλήψεις, και, πριν απ' όλα, ανιδιοτελείς. Και πιστεύουμε ότι πολλά, αν όχι όλα, θα ήταν κατορθωτά με μια πραγματική θεοσοφική αγωγή.
(σελ. 290-291)

Ερ. Εννοείτε, λοιπόν, ότι οι λίγοι εκείνοι που καταλάβανε πού οδηγεί η Θεοσοφία, προσπαθούν γι' αυτό το λόγο να εμποδίσουν τη διάδοση της; Μα αν η Θεοσοφία ωθεί μόνο στο καλό, δεν μπορείτε, νομίζω, να επιβαρύνετε με μια τέτοια τρομερή κατηγορία φριχτής ασπλαχνίας και προδοσίας, έστω και τους λίγους αυτούς ανθρώπους.

Απ. Και βέβαια μπορούμε. Δεν πρόκειται για τους εχθρούς, που είχαμε να αντιμετωπίσουμε τα πρώτα εννέα, δέκα χρόνια, που ιδρύθηκε η Θεοσοφική Εταιρία, και που θεωρούμε ισχυρούς ή επικίνδυνους. Εννοούμε εκείνους που φανερώθηκαν τα τελευταία τρία ή τέσσερα χρόνια. Αυτοί δεν μιλάνε, δεν γράφουνε, ούτε κάνουν κηρύγματα ενάντια στη Θεοσοφία, αλλά εργάζονται σιωπηλά πίσω από κάτι ανόητους, που τους χρησιμοποιούν σαν ανδρείκελα. Αν κι είναι αόρατοι για τα περισσότερα μέλη μας, είναι πολύ γνωστοί στους πραγματικούς "Ιδρυτές" και "Προστάτες" της Εταιρίας μας. Υπάρχουν όμως λόγοι, για τους οποίους τα ονόματα τους πρέπει να μείνουν άγνωστα.

Ερ. Κι αυτούς μόνο εσείς τους γνωρίζετε, ή μήπως κι άλλοι;

Απ. Δεν είπα ποτέ ότι τους γνωρίζω. Μπορεί όμως να τους γνωρίζω ή να μη τους γνωρίζω. Αρκετό όμως είναι ότι ξέρω πως υπάρχουν. Τους προκαλώ να πράξουν τα χείριστα. Πιθανόν να κάνουν πολύ κακό, να σκορπίσουν τη σύγχυση ανάμεσα μας και μάλιστα στους πιο δειλούς, κι εκείνους που κρίνουν μόνο τα φαινόμενα. Δεν θα συντρίψουνε ποτέ την Εταιρία, όσο κι αν προσπαθήσουν. Εκτός όμως από αυτούς τους πραγματικά επικίνδυνους εχθρούς (επικίνδυνους, εννοείται, για τους θεόσοφους που δεν αξίζουν τον τίτλο τους, και που η θέση τους είναι μάλλον έξω, παρά μέσα στη Θεοσοφική Εταιρία), έχουμε κι άλλους πολλούς εχθρούς.

Ερ. Άκουσα πολλούς θεόσοφους να μιλάνε για κάποια "δύναμη", που στέκει "πίσω από την Εταιρία", για κάποιους "Μαχάτμα", που αναφέρει ο κ. Sinnet στα βιβλία του. Λέγεται ότι αυτοί είναι οι ιδρυτές της Εταιρίας, ότι αυτοί την φροντίζουν και την προστατεύουν.

Απ. Θα γελάσετε, ίσως, όμως έτσι είναι. (σελ. 292-293)

Ερ. Με συγχωρείτε, η ερώτηση μου είναι σχετική με τη Θεοσοφική Εταιρία.

Απ. Το μέλλον της θα εξαρτηθεί εντελώς απ' το βαθμό αλτρουισμού, ειλικρίνειας και αφοσίωσης, και τέλος, αλλά όχι και λιγότερο σημαντικό, από το ποσοστό γνώσης και σοφίας που κατέχουνε τα μέλη, στα οποία θα πέσει η ευθύνη να συνεχίσουν το έργο και να διευθύνουν την Εταιρία, όταν πεθάνουν οι ιδρυτές της.

Ερ. Καταλαβαίνω τη σημασία που έχει η ανιδιοτέλεια κι η αφοσίωση, αλλά δεν μπορώ να νιώσω καλά με ποιο τρόπο η γνώση είναι τόσο απαραίτητος παράγοντας, όπως οι πρώτες ιδιότητες. Μου φαίνεται ότι η βιβλιογραφία που υπάρχει και που αυξάνει σταθερά με νέα έργα, πρέπει να είναι αρκετή.

Απ. Δεν εννοώ τεχνική γνώση της Εσωτερικής Διδασκαλίας, παρ' όλο που το σημείο αυτό είναι πολύ σημαντικό. Μιλώ για την απόλυτη ανάγκη ευθυκρισίας και αμερόληπτης σκέψης, που είναι απαραίτητες για να διευθύνουν την Εταιρία οι διάδοχοι μας. Ως τώρα όλες οι παρόμοιες κινήσεις, όπως της Θεοσοφικής Εταιρίας, έχουν αποτύχει, γιατί αργά ή γρήγορα, εκφυλίζονται σε αιρέσεις, με τα ιδιαίτερα τους άκαμπτα δόγματα, κι έτσι χάνουν βαθμιαία τη ζωτικότητα εκείνη που αναδίνεται απ΄ την αλήθεια μονάχα.

Μη ξεχνάτε ότι τα μέλη μας γεννήθηκαν και μεγάλωσαν μέσα σε κάποια πίστη ή θρησκεία, πως όλα, λίγο ή πολύ, ανήκουνε φυσιολογικά και πνευματικά στη γενιά τους. Επόμενο λοιπόν είναι η κρίση τους να έχει επηρεαστεί και παραμορφωθεί ασυναίσθητα από κάποιες τέτοιες επιρροές. Αν λοιπόν, δεν μπορούνε να ελευθερωθούν από τέτοιες έμφυτες επιδράσεις, ή αν δεν μπορούν τουλάχιστον να μάθουν να τις αναγνωρίζουν αμέσως και να μη παρασύρονται από αυτές, θα οδηγήσουν μοιραία την Εταιρία σε σκόπελους της σκέψης, όπου θα ναυαγήσει και θα αφανιστεί.

Ερ. Κι αν ο κίνδυνος αυτός αποφευχθεί;

Απ. Τότε η Εταιρία θα ζήσει σε όλο τον εικοστό αιώνα. Σιγά - σιγά, θα διαποτίσει με τις πλατειές και ευγενικές ιδέες της για τη θρησκεία, το καθήκον και τη φιλανθρωπία τη μεγάλη μάζα των έξυπνων, σκεπτόμενων ανθρώπων. Με βραδύτητα, αλλά κι ασφάλεια, θα συντρίψει τα σιδερένια δεσμά των πίστεων, των δογμάτων και των ταξικών και κοινωνικών προλήψεων, θα καταρρίψει τα τείχη κάθε φυλετικής κι εθνικής αντιπάθειας, και θ' ανοίξει το δρόμο για την πρακτική πραγματοποίηση της Αδελφότητας όλων των ανθρώπων.

Χάρη στη διδασκαλία της, χάρη στη φιλοσοφία της, που έκανε προσιτή και νοητή στο σύγχρονο πνεύμα, η Δύση θα μάθει να κατανοεί και να εκτιμά την Ανατολή στην αληθινή της αξία. Εκτός από αυτό, θα αναπτυχθούν με φυσιολογικό, ομαλό τρόπο οι ψυχικές δυνάμεις και ικανότητες, που τα πρώτα τους συμπτώματα άρχισαν κιόλας να φανερώνονται στην Αμερική. Η ανθρωπότητα θα σωθεί από τρομερούς κινδύνους, όταν οι ικανότητες αυτές αναπτύσσονται (όπως τώρα υπάρχει μια τέτοια απειλή), μέσα στο κέντρο του εγωισμού και κάθε κακού πάθους. Η ψυχική και πνευματική εξέλιξη του ανθρώπου θα συντονιστεί με την ηθική του βελτίωση, ενώ σύγχρονα το υλικό περιβάλλον του θα αντανακλά την ειρήνη και την αδελφική διάθεση, που θα βασιλεύει στο πνεύμα του, στη θέση της πάλης και της σύγκρουσης, που τώρα απλώνεται παντού.

Ερ. Τι μαγευτική εικόνα! Μα πέστε μου, πιστεύετε στ' αλήθεια ότι θα γίνουν όλα αυτά μέσα σ' ένα σύντομο αιώνα;

Απ. Πολύ δύσκολο. Έχω όμως να σας πω ότι στο τελευταίο τέταρτο κάθε αιώνα γίνεται μια προσπάθεια απ' τους Διδασκάλους, για τους οποίους σας μίλησα, υποβοήθησης, με κάποιο καθορισμένο τρόπο, της πνευματικής προόδου της ανθρωπότητας. Στο τέλος κάθε αιώνα θα παρατηρήσετε πάντα κάποια επιστροφή ή κάποια αύξηση της πνευματικότητας, ή του μυστικισμού, αν προτιμάτε. Οι Διδάσκαλοι αποστέλλουν στον κόσμο έναν ή και περισσότερους αντιπροσώπους τους. Η απόκρυφη διδασκαλία και γνώση διαδίδεται πολύ περισσότερο. Αν σας ενδιαφέρει το θέμα μπορείτε να μελετήσετε στα χρονικά της Ιστορίας τις κινήσεις αυτές, αιώνα προς αιώνα.
(σελ. 305-307)

This is the End