Στα χρόνια που πέρασαν με απασχόλησε αρκετά σοβαρά, και συνεχίζει να με απασχολεί έως σήμερα, το θέμα της ψευδοεπιστήμης. Τι σημαίνει όμως ψευδοεπιστήμη (ψ/μη); Ξεχάστε ορισμούς και λήμματα σε λεξικά και διαδικτυακές πηγές. Θέλω να σας δώσω ένα δικό μου ορισμό. Κάτι που έχει βγει από την καθημερινή μου εμπειρία:

Ψευδοεπιστήμη είναι η κακή χρήση της επιστήμης. Πρόκειται, αν θέλετε, για ένα διάστημα, που στο κάτω του άκρο βρίσκεις κάτι που μοιάζει ή ακούγεται επιστημονικό, για φτηνό εντυπωσιασμό ή εξαπάτηση του κοινού. Στο πάνω του άκρο θα βρεις επιστήμονες, που είτε δεν κατέχουν καλά «τα του κλάδου τους» ή θέλουν να επεκτείνουν τις θέσεις τους (συνήθως πρόκειται για κάποια εκκολαπτόμενη θεωρία των πάντων), στα χωράφια άλλων ειδικοτήτων. Και κάπου στη μέση βρίσκονται αρκετοί εκλαϊκιστές, έντιμοι έως και κακοήθεις αρθρογράφοι, σε έντυπα και ηλεκτρονικά μέσα, που διαχειρίζονται επιστημονικές στήλες και μεταφέρουν αυτά που κατάλαβαν ή νομίζουν πως, στο αδαές κοινό.

Όλα αυτά αφορούν φυσικά την πρωτογενή παραγωγή, την πηγή της δημιουργίας της ψευδοεπιστήμης. Υπάρχει και η δευτερογενής παραγωγή, ή μεταποίηση. Οι καταναλωτές της ψ/μης. Το αναγνωστικό κοινό των εντύπων μέσων, των portal εκλαϊκευμένης επιστήμης, έως και τους θαμώνες κάποιου φόρουμ σαν το δικό μας. Οι μεταποιητές παράγουν επίσης ψ/μη, είτε αντιγράφοντας τους παραγωγούς, σε μια φτηνιάρικη εκδοχή, είτε κάνοντας συνδυαστική διαφόρων ψ/κων θεωριών, παράγοντας θεμελιώδη σφάλματα και τραγελαφικά αποτελέσματα.

Και καταλήγω στην απάντηση ενός πολύ εύλογου και αναμενόμενου ερωτήματος: Ποιοι είναι αυτοί; Απαντώ αμέσως: Όλοι μας. Όλοι, μα όλοι οι άνθρωποι, έχουν συνεισφέρει, αρκετοί πιθανόν τα μέγιστα, και οι περισσότεροι ακούσια, στην παραγωγή ψευδοεπιστήμης. Και οι λιγότεροι δικαιολογημένοι απ’ όλους, είναι οι επιστήμονες, τύποις ή μη, όταν φρόντισαν και προμηθεύτηκαν κάποτε έναν τίτλο 3-βάθμιας εκπαίδευσης, νομίζοντας ότι κέρδισαν το εισιτήριο για το πάνθεον των ηρώων του πνεύματος. Και στη συνέχεια εγκατέλειψαν το αντικείμενο τους, ακόμα κι αν εργάστηκαν κάποτε ή συνεχίζουν ακόμα να εργάζονται πάνω σε αυτό. Φρόντισαν όμως σίγουρα να ξεχάσουν όλα όσα διδάχτηκαν.

Ακούω μερικές φορές, μερικούς φίλους να παπαγαλίζουν δίπλα μου: «μπορεί να μην θυμάμαι τίποτα από το πολυτεχνείο, τουλάχιστον όμως με έμαθε να σκέφτομαι σαν μηχανικός». Για να ακολουθήσει σε ανύποπτο χρόνο ένας οχετός επιστημονικοφανούς λόγου, όπου η κβαντομηχανική του Νήλς Μπορ «εναγκαλίζεται» την «συγχρονικότητα» του Κ. Γιούνγκ με βάση τις διδασκαλίες κάποιων αναληφθέντων διδασκάλων, και δημιουργούν όλα μαζί τον αχανή κοσμικό ιστό του σύγχρονου «μάμπο-τζάμπο». Όπου αν ανακατέψεις οτιδήποτε αποκρυφιστικό των αρχών του 19ου αιώνα, με ολίγη κβαντομηχανική, γίνεται ολιστικό και σύγχρονο, άρα και η ατραπός για την νέα πνευματικότητα ή new age, του 21ου αιώνα.

Και έρχομαι να διατυπώσω άλλον ένα μου προβληματισμό, όπως διατυπώνεται στον δεύτερο τίτλο του θέματος: Μήπως η γενικευμένη χρήση της ψ/μης, δεν παράγει μόνο λανθασμένες ιδέες, αλλά συνηγορεί σε κάποιον αέναο μετασχηματισμό των προλήψεων και δεισιδαιμονιών του παρελθόντος μας;. Σε μασκαρεμένες αναχρονιστικές, πλην όμως στιλάτες, πεποιθήσεις του σήμερα; Ελπίζω να το ανακαλύψουμε κάποτε αυτό, αλλά εύχομαι να γίνει σε αυτό το νήμα και όχι σε μια ζωή από σήμερα, και ελπίζω να συνεισφέρουν όλοι με τον τρόπο που ξέρουν. Και ελπίζω ο τρόπος αυτός, να είναι ολότελα διαφορετικός από το δικό μου.

quote:

---

Όπου αν ανακατέψεις οτιδήποτε αποκρυφιστικό των αρχών του 19ου αιώνα, με ολίγη κβαντομηχανική, γίνεται ολιστικό και σύγχρονο, άρα και η ατραπός για την νέα πνευματικότητα ή new age, του 21ου αιώνα.

---

There is no Dark Side of the Moon really. In fact it is all Dark.

Την φαντασία.

Η φαντασία είναι σε θέση να δώσει ολόκληρη πανεπιστημιακή έδρα, στο βάθρο της οποίας θα χτισθεί μια επιστήμη.Με την βούλα του αποδεκτού, με "ειδικούς" επιστήμονες, που θα αποφοιτήσουν από την σχολή, ώστε να διαιωνίσουν την απάτη.
Κλασσικό παράδειγμα η Θεολογία.Βασισμένη σε ένα φανταστικό υπόβαθρο, όπου ένα φανταστικό υπέρ όν, απαιτεί λατρείες και τα σχετικά ψευδοεπιστημονικά βοθρολύματα.

Η ψευδοεπιστήμη, είναι ολόκληρη...επιστήμη.
Ισως και στημένη επίτηδες, με προφανή σκοπό την χαϊβανοποίηση των μαζών και τον αποπροσανατολισμό της επιστήμης χάριν συμφερόντων.
Κερδών, ελέγχου της προόδου κατά το δοκούν, απόκρυψης ασύμφορης οικονομικά πραγματικότητας ( βλέπε ενέργεια ), επιβολής κυριαρχίας, συντήρηση σκοπούμενων δεισιδαιμονιών του παρελθόντος, πλήρως δοκιμασμένων στο έλεγχο των μαζών κ.λ.π

Heretic η παραγωγή και ειδικά η μεταποίηση των ψευδοεπιστημών, βρίσκει πρόσφορο έδαφος σε όλους τους ανθρώπους, ακόμη και επιστήμονες όπως σωστά είπες.Δεν έχει αξία κανένα αποδεικτικό τριτοβάθμιας, αν η κριτική αντίληψη της ορθολογιστικής επεξεργασίας, είναι απούσα.

Σημείωση: Αυτό όμως δεν το κάνει ανύπαρκτο ή λανθασμένο. Είμαι υπέρ του φυσικού διαχωρισμού. Επι του παρόντος.

quote:

---

Αυτό όμως δεν το κάνει ανύπαρκτο ή λανθασμένο.

---

quote:

---

Εδώ όμως, υπάρχει τεράστιο θέμα. Ο Μάριος πχ, το έπιασε στο ευκολάκι. Γέρος είναι, με τη θεολογία μπλέχτηκε.

---

Ψυχολόγος σου λέει ο άλλος.

-Τι ψυχολόγος ρε μπαγλαμά?Ξέρεις τι είναι η ψυχή?Πως αποφαίνεσαι για κάτι που δεν γνωρίζεις αν υπάρχει καν?Και γράφεις και ολόκληρα συγγράμματα για κάτι που ουσιαστικά αγνοείς.Αποκτάς και όνομα και γίνεσαι και ειδήμων.Τρίχες.Επιστήμη το λες αυτό?

Οικονομολόγος σου λέει ο άλλος.

-Τι οικονομολόγος ρε κοπρίτη, το μόνο που ξέρεις είναι πως θα κλέψεις τον ιδρώτα του κοσμάκη, θα τον χρεώσεις, θα του πιείς το αίμα, θα τον στίψεις για να παχαίνεις εσύ και το σοϊ σου.Επιστήμη το λες αυτό?

quote:

---

Ουσιαστικά, αφού δεν μπαίνεις στη διαδιακασία ενός κοινώς αποδεκτού ορισμού της ψ/μης, αρνείσαι και μια προσπάθεια ορισμού του αντιθέτου της.

Εδώ όμως, υπάρχει τεράστιο θέμα.
Αλλά για πες μου, στη συνέχεια της κουβέντας, θα θεωρούμε την κοινωνιολογία, την ψυχολογία, την πολιτική, την φιλοσοφία, και την οικονομία, επιστήμες?

---

quote:

---

θα αναγκαστούμε να αναλύσουμε την αντίθετη της, όπως γράφεις, την επιστήμη (εκτός κι αν θέλεις να το κάνεις εσύ, τώρα).

---

There is no Dark Side of the Moon really. In fact it is all Dark.

quote:

---

Μάριε, βιάζεσαι. Πρωτού ξεστρατίσεις το θέμα εντελώς, άσε στο θεματοθέτη τον λόγο.

There is no Dark Side of the Moon really. In fact it is all Dark.

---

Θα είχες απόλυτο δίκιο, αν ο τίτλος ήταν "Ψευδοεπιστήμονες"...

Οι ψευδοεπιστήμονες είναι οι εκφραστές της ψευδοεπιστήμης.
Σωστά ξεκίνησε ο Heretic.

Ας ξεκαθαρίσουμε τι εστί ψευδοεπιστήμη και μετά περιλαβαίνουμε και τους εκφραστές της.

quote:

---

δεν υπαρχουν ψευδό-επιστήμες
αντιθέτως, ψευδοεπιστήμονες να φαν κι οι κότες.

---

There is no Dark Side of the Moon really. In fact it is all Dark.

quote:

---

Ποιά είναι δηλαδή η σχέση του ρήτορα με τα ρηθέντα. Πώς μεταβιβάζεται η εγκυρότητα από τον μεν στα δε, και το ανάστροφο.

---

ΔΥΣΤΥΧΙΑ ΣΟΥ ΕΛΛΑΣ
ΜΕ ΤΑ ΤΕΚΝΑ ΠΟΥ ΓΕΝΝΑΣ.

Γιάννη, πέραν του ρήτορος και των ρηθέντων, υπάρχουν οι προθέσεις, αλλά και οι ακροατές/αναγνώστες. Ακόμα και οι γηραιού τύπου.

Καλό ξημέρωμα.

quote:

---

Heretic θα μπορούσες να αναφέρεις μερικά παραδείγματα ψευδοεπιστήμης
πέρα απο τον μηχανικό στα χαρτιά,
για να γίνει κατανοητό το αντικείμενο.

---

Edited by - Heretic on 24/11/2015 09:49:55

quote:

---

Δυστυχώς, υπάρχουν και έγκυροι ρήτορες, αλλά και έγκυρες υποθέσεις

---

ΔΥΣΤΥΧΙΑ ΣΟΥ ΕΛΛΑΣ
ΜΕ ΤΑ ΤΕΚΝΑ ΠΟΥ ΓΕΝΝΑΣ.

quote:

---

Για μένα είναι πολύ απλό, είναι οι κύριοι ή πρωτογενείς διακινητές μιας ψ/κής θεωρίας. Ενα πολύ χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι οι σύγχρονοι εναλλακτικοί θεραπευτές. Δεν θέλω να είμαι ισοπεδωτικός, στέλνοντας όλες αυτές τις τεχνικές στα σκουπίδια και όλους τους εμπνευστές τους στα λαϊκά δικαστήρια.

---

Η πρακτική ιατρική ήταν ο απόηχος της ελληνικής ιατρικής.
Της ιατρικής όπου ο γιατρός δεν εδέχετο την παραμικρή ανταμοιβή.
Οταν ήμουν πιτσιρικάς υπέστην επιτυχώς την περιποίησή των 2 φορές, εκεί που η "κλασική ιατρική" είχε αποτύχει.
Δεν ήταν τυχαίο, για παράδειγμα, που για το ίκτερο έσκιζαν λίγο από μέσα το επάνω χείλος του στόματος.
Αλλού υφίστανται οι ψευδοεπιστήμες.
Διδάσκονται και στα πανεπιστήμια...

quote:

---

Η πρακτική ιατρική ήταν ο απόηχος της ελληνικής ιατρικής.
Της ιατρικής όπου ο γιατρός δεν εδέχετο την παραμικρή ανταμοιβή.

---

...ἐκ γὰρ τοῦ περισσεύματος τῆς καρδίας τὸ στόμα λαλεῖ

Το ζητούμενο εδώ είναι άλλο και δεν ξέρω αν εννοούσε αυτό ο Αίολος.
Αν δηλαδή θεωρούμε οτι οι αρχαίοι Έλληνες κατείχαν κάποιου είδους ανώτερη γνώση, ακομα κα ιγια τα σημερινά δεδομένα, και την εφάρμοζαν σε διάφορους τομείς, μεταξύ των οποίων και η ιατρική. Και στην συνέχεια η γνώση αυτή εξέπεσε στην πρακτική ιατρική, για να ξανανακαλυφθεί απο τον σύγχρονο κόσμο.
Αν υπάρχει αυτη η υπόνοια, τότε αυτή εντάσεται στον ευρύτερο πεδίο της "γνώσης των αρχαίων" και είναι ένα από τα θέματα που πιθανόν να συζητηθούν σε αυτό το νήμα.

quote:

---

Το ζητούμενο εδώ είναι άλλο και δεν ξέρω αν εννοούσε αυτό ο Αίολος.
Αν δηλαδή θεωρούμε οτι οι αρχαίοι Έλληνες κατείχαν κάποιου είδους ανώτερη γνώση, ακομα κα ιγια τα σημερινά δεδομένα, και την εφάρμοζαν σε διάφορους τομείς, μεταξύ των οποίων και η ιατρική. Και στην συνέχεια η γνώση αυτή εξέπεσε στην πρακτική ιατρική, για να ξανανακαλυφθεί απο τον σύγχρονο κόσμο.
Αν υπάρχει αυτη η υπόνοια, τότε αυτή εντάσεται στον ευρύτερο πεδίο της "γνώσης των αρχαίων" και είναι ένα από τα θέματα που πιθανόν να συζητηθούν σε αυτό το νήμα.

---

Σωστά το λες Heretic.
Αυτό ακριβώς εννοώ. Γι' αυτό έγραψα "απόηχος".
Διότι διώχθηκε και επεβίωσαν οι πρακτικές χωρίς όμως το επιστημονικό υπόβαθρο.
Δεν συγκρίνεται με την στατιστική "ιατρική" των άλλων που αναφέρεις.
Γι' αυτό έχω ένσταση στον χαρακτηρισμό "ψευδοεπιστήμη".
Ψευδοεπιστήμη χαρακτηρίζω την σεισμολογία, για παράδειγμα, διότι στηρίζεται στην στατιστική και όχι στην έρευνα, τον πειραματισμό και την απόδειξη, όπου στηρίζεται η σημερινή επιστήμη.
...και δεν είναι η μόνη...

quote:

---

Και καταλήγω στην απάντηση ενός πολύ εύλογου και αναμενόμενου ερωτήματος: Ποιοι είναι αυτοί; Απαντώ αμέσως: Όλοι μας. Όλοι, μα όλοι οι άνθρωποι, έχουν συνεισφέρει, αρκετοί πιθανόν τα μέγιστα, και οι περισσότεροι ακούσια, στην παραγωγή ψευδοεπιστήμης.

---

Υπό αυτή την έννοια λοιπόν είναι πολύ προτιμότερο αυτό που συμβαίνει τώρα, να μην χαραμίζεται δηλαδή το παραμικρό κονδύλιο και να μην υπάρχει η παραμικρή βούληση διερεύνησης αυτής της διαχρονικής 'ψευδοεπιστήμης', της αστρολογίας...κάποια πράγματα πρέπει να μένουν στην αφάνεια, και να τα αξιοποιούν εκείνοι που γνωρίζουν και μπορούν.

quote:

---

Ψευδοεπιστήμη χαρακτηρίζω την σεισμολογία, για παράδειγμα, διότι στηρίζεται στην στατιστική και όχι στην έρευνα

---

έθιξες πολλά θέματα, τα οποία απλώνουν σαν δένδρο το παρόν θέμα. Θα πιάσω μόνο μερικά σημεία σου για να παραμείνουμε εντός του κυρίου κορμού, τουλάχιστον στην αρχή.

Όσον αφορά τις θεωρίες που διαψεύστηκαν:
Πιστεύω πως αρκετές από αυτές, ήταν καθόλα άρτιες επιστημονικές θεωρίες και όχι ψευδοεπιστήμη. Καταρρίφθηκαν, είτε γιατί απέτυχαν να επαληθευτούν, είτε γιατί βρέθηκαν σημεία διάψευσης και μάλιστα επιβεβαιώθηκαν επισήμως και πολλαπλώς.

Στα στατιστικά ευρήματα της αστρολογίας:
Η αστρολογία έχει ένα πολύ σημαντικό φράγμα να υπερβεί. Χρειάζεται θεωρητική βάση για να επαληθευτεί η ίδια της η ύπαρξη. Ακόμα και αν ταυτιστεί απόλυτα το ψυχολογικό προφίλ ατόμων με συγκεκριμένα ζώδια/ωροσκόπους κτλ, αυτό δεν σημαίνει τίποτα. Δεν αποδεικνύει τους ισχυρισμούς της αστρολογίας. Γιατί; Επειδή αυτοί πάσχουν πρωτογενώς.

Εγώ θα σου κατασκευάσω τώρα αμέσως, μια πιο αληθοφανή (ψευδοεπιστημονική) θεωρία, σύμφωνα με την οποία, εφόσον υφίσταται συλλογικό ασυνείδητο (κατά Jung), υπάρχει αμφίδρομη τροφοδότηση του μέσω των συλλογικών πεποιθήσεων, ας πούμε κάποιων ομάδων πληθυσμού. Έτσι, αναχρονιστικές αντιλήψεις που παγιώθηκαν με αυτόν το τρόπο, γίνονται στην πάροδο του χρόνου πραγματικότητα. Θα προσθέσω μέσα και ολίγη από μορφογενετικά πεδία (κατά Sheldrake), και είμαστε κομπλέ.

(είσαι να το βγάλουμε σε βιβλίο; Υπάρχει σοβαρό ενδεχόμενο να τα κονομήσουμε. Φαντάσου μας, κάπως σαν τους ήρωες του Εκκρεμούς του Φουκώ)

Η αστρολογία, η κάθε αστρολογία, χρειάζεται να επαληθεύσει την αρχική της υπόθεση για να φύγει από τον χώρο της ψ/μης. Δεν αρκεί μόνο η επαλήθευση των δεδομένων που παράγει.

Αίολος,

θα διαφωνήσω με τον ορισμό σου, για την ψ/μη. Ας πιάσουμε πρώτα αυτό που θεωρείς ασθενή βάση: την στατιστική. Κατ' αρχάς πρόκειται για έναν πολύ σημαντικό κλάδο των μαθηματικών, εργαλείο το οποίο έχει συνεισφέρει τα μέγιστα σε πληθώρα αποδεδειγμένων και παγιωμένων επιστημονικών θεωριών. Η ίδια η φύση που παρατηρούμε, στους μετασχηματισμούς της, ακόμα και στην στοιχειώδη της μορφή, στην υποατομική κλίμακα, περιγράφεται πια μόνο από στοχαστικές διαδικασίες.

Η ιατρική επίσης, δεν είναι στατιστική επιστήμη. Στηρίζεται στην βιολογία και στην βιοχημεία, με απόλυτα προβλέψιμα αποτελέσματα. Η στατιστική χρησιμοποιείται στην επιβεβαίωση της φαρμακολογίας, των ιατρικών μεθόδων ίασης, στην δράση των ιών & μικροβίων και την εξάπλωση των επιδημιών. Είναι όργανο μελέτης δηλαδή.
Αλήθεια, έκατσε ποτέ ένας της πρακτικής ιατρικής να παρουσιάσει στατιστικά ευρήματα; Όσο για την ιατρική των αρχαίων Ελλήνων, την Ιπποκράτειο ας πούμε, είναι εξ ορισμού αδύνατο να μετρηθεί τι αποτελέσματα είχε. Όπως και οι υπόλοιπες, γνωστές θέσεις, περί επιστημονικής ανωτερότητας των αρχαίων, βρίσκονται στην σφαίρα της αρχαιολατρίας για την ώρα. Πρέπει να αποδειχτούν κι αυτές.

Ύστερα από αυτές όμως τις παρατηρήσεις, προκύπτει η ανάγκη να περιγράφει με μεγαλύτερη σαφήνεια η ψευδοεπιστήμη. Παρότι σαν όρος υφίσταται από τον 19ο αιώνα, το ουσιαστικό κριτήριο διαφοροποίησης της σε σχέση με την επιστήμη, εισάγεται από τον Karl Popper*, με το κριτήριο της διαψευσιμότητας. Οποιαδήποτε επιστημονική θεωρία δεν έχει ακόμα επαληθευτεί, πρέπει να μπορεί να διαψευστεί. Αν δεν υπάρχει η δυνατότητα αυτή, τότε δεν πρόκειται για επιστήμη.
Αυτό δεν την χαρακτηρίζει απαραίτητα ψ/μη. Μπορεί να είναι απλά πεποίθηση, θρησκεία ή ιδεολογία. Δομικά στοιχεία του ανθρώπου ακόμα και σήμερα, τα οποία προσωπικά δεν θα κατακρίνω. Στον χώρο της ψ/μης όμως θα περάσει, όταν θα διεκδικήσει επιστημονική βάση. Εκεί πιστεύω πως βρίσκεται το σημείο καμπής.

* Διαβάστε στο λήμμα της SEoP για τον Karl Popper, το "3. The Problem of Demarcation"

http://plato.stanford.edu/entries/popper/

ESOTERICA.gr Forums !

© 2010-11 ESOTERICA.gr