Πιστεύω ακράδαντα ότι ο Όμηρος δεν ήταν απλώς ένας μεγάλος ποιητής και παιδαγωγός αλλά ένας μεγάλος αλληγοριστής, μυσταγωγός και φιλόσοφος -για την ακρίβεια ο πρώτος φιλόσοφος στην γνωστή ιστορία- κάτι που παραδέχτηκαν οι περισσότεροι μεγάλοι σοφοί της αρχαιότητας!

Η αρχαία βιβλιογραφία πάνω στο θέμα είναι μεγάλη, αν και όχι εύκολα εντοπίσιμη, γι'αυτό και σκοπεύω να παραθέσω μία σειρά από σχετικές πηγές, τις οποίες και χρησιμοποίησα για την συγγραφή ενός βιβλίου γύρω από το εν λόγω θέμα.

Εσείς τι πιστεύετε? Ο Όμηρος ήταν απλώς ένας μεγάλος ποιητής, ο μεγαλύτερος ποιητής όλων των εποχών, και ο οποίος ποίησε απλώς για λόγους ψυχαγωγίας, ή μήπως τα έργα του εξυπηρέτησαν κάτι πολύ βαθύτερο και σημαντικότερο?

Είμαι βέβαιος πως όποιος έχει ασχοληθεί έστω και λίγο σοβαρά με τα Ομηρικά Έπη καταλήγει στην υπόθεση ότι υποκρύβονται σ’αυτά βαθείς συμβολισμοί και μυστικά νοήματα, τα οποία και υπερβαίνουν τα επιφανειακά -πλην θεμελιώδη βέβαια- νοήματα του Ομήρου περί της αρχαίας ηρωϊκής ηθικής, περί της νεμέσεως των θεών, περί του συμβολικού νόστου του εξιλεωμένου μεγάλου ήρωα και πολλά άλλα.

Στην πραγματικότητα όμως η μυστική διδασκαλία του Ομήρου όχι μόνο έχει παραδοθεί σε εμάς εδώ και πάνω από 2.500 χρόνια μέσω των δύο γνωστών αλληγορικών ποιημάτων αλλά είναι και πολύ βαθύτερη από όσο μπορεί να φανταστεί ακόμα και ο πλέον φαντασμένος και συνωμοσιολόγος "ελληνοκεντρικός" νους!

Οι δικές μου απόψεις και επιχειρήματα θα περάσουν σε δεύτερη μοίρα εδώ, μιας και εμπίπτουν σε έναν άλλο θεματικό άξονα. Επειδή λοιπόν το θέμα μας εδώ ανήκει στη σφαίρα της «Σοφίας», στην αναζήτηση δηλαδή της Σοφίας, γι’αυτό και θα εστιάσουμε στους αρχαίους Έλληνες φιλοσόφους και στις αλληγορικές ερμηνείες που εκείνοι έδωσαν στον Όμηρο.

Αποτελεί δυστυχώς μία άγνωστη πληροφορία ότι οι περισσότεροι εκ των αρχαίων σοφών αναγνώρισαν ότι ο Όμηρος κατείχε ένα πλήθος από επιστημονικές και «εσωτερικές» γνώσεις. Γι’αυτό και είναι σκόπιμο να αναφερθούμε παρακάτω αναλυτικά στους Στωικούς, στους Αναξαγόρειους, στους Νεοπλατωνικούς, στους Πυθαγόρειους, στον Πλάτωνα (και τον Σωκράτη), στον Εμπεδοκλή, ακόμα και στον Αριστοτέλη, διότι όλοι εξ'αυτών, περισσότερο ή λιγότερο, αναγνώρισαν στον Όμηρο όχι μόνο έναν σπουδαίο ποιητή αλλά και έναν μεγάλο φιλόσοφο και μύστη, ο οποίος μέσω των αριστουργηματικών του ποιητικών αλληγοριών δίδαξε περί του παντός!

Το μεγάλο δυστύχημα βέβαια είναι ότι σε εμάς διασώθηκε μονάχα το 5-10% του συνόλου της αρχαίας βιβλιογραφίας, συνεπώς δεν είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε το πραγματικό μέγεθος της αλληγορικής ερμηνείας του Ομήρου. Για παράδειγμα δεν μας διασώθηκε σχεδόν κανένας σχολιασμός του Ομήρου από φιλοσόφους, όπως για παράδειγμα τα «Ομηρικά Προβλήματα» του Αριστοτέλη, στα οποία φαίνεται πως σχολίαζε και πρότεινε λύσεις σε μία σειρά από δύσκολα χωρία του Ποιητή, μεταξύ των οποίων πιθανότατα πρότεινε και την αλληγορική ερμηνεία.

Δεν μας διασώθηκε επίσης απολύτως τίποτα από τον τεράστιο όγκο συγγραμάτων των φιλολόγων της Περγάμου, εκ των οποίων ο αρχηγέτης τους και μόνο, ο Κράτης ο Μαλλώτης, λέγεται ότι είχε συγγράψει 900!! Και αναφέρω ειδικά τους Περγαμηνούς λογίους διότι είχαν υποστηρίξει σθεναρά την τεράστια αλληγορική αξία του Ομηρικού έργου (θεωρούσαν τον Όμηρο μεγάλο επιστήμονα, πρώτιστα σπουδαίο γεωγράφο και αστρονόμο), ερχόμενοι σε άμιλλα με τους Αλεξανδρινούς λογίους, οι περισσότεροι εκ των οποίων ασχολήθηκαν αποκλειστικά με την φιλολόγηση του Ομήρου και «προφυλάσσοντας» το ποιητικό του έργο από την εισχώρηση «ξένων» νοημάτων.

Αυτοί οι αλεξανδρινοί, ιδίως ο περιβόητος Αρίσταρχος, φαίνεται το είχαν πάρει προσωπικά το ζήτημα. Είχαν πανικοβληθεί κάπως από το μέγεθος της αλληγορικής ερμηνείας του Ομήρου -ιδίως εκ μέρους των Στωικών, οι οποίοι φαίνεται όντως να το είχαν παρακάνει- και γι’αυτό έσπευσαν να κάνουν τον Όμηρο «κτήμα» της νεοιδρυθείσας τότε φιλολογικής επιστήμης. Με ζήλο διακήρυτταν ότι «ο Όμηρος ποίησε με αποκλειστικό σκοπό την ψυχαγωγία και όχι την διδασκαλία», εξοστρακίζοντας την οποιαδήποτε αλληγορική, φιλοσοφική ή επιστημονική αναφορά το πρόσωπό του!

Αυτά τα πρωτοποριακά «μυρμήγκια» της εποχής τους -αυτοί ήταν που εισήγαγαν την φιλολογική επιστήμη- ψείρισαν σε εξαντλητικό βαθμό τον Όμηρο. Ο σκοπός τους ήταν μεν καλός και άγιος -ήθελαν να αφαιρέσουν από τα Έπη την πληθώρα μεταγενέστερων προσθηκών και νοθευμένων χωρίων- και αφιέρωσαν όλη τους τη ζωή σε αυτό, όμως λόγω του ζήλου τους αγνόησαν πεισματωδώς την αλληγορική πεμπτουσία του Ομηρικού έργου! Και δυστυχώς η ιστορία διέσωσε πρώτιστα τις δικές τους απόψεις...Οι συνάδελφοί τους όμως, οι Περγαμηνοί λόγιοι, Στωικοί στην πλειοψηφία τους, είχαν διαφορετική άποψη, και φυσικά είχαν το δίκαιο με το μέρος τους, το οποίο όμως η ιστορία δεν τους το έχει αποδώσει ακόμα, διότι ο Όμηρος ακόμα και σήμερα είναι στο μεγαλύτερο βαθμό άγνωστος.

Και πώς δηλαδή να μην έχουν δίκιο οι Περγαμηνοί φιλόλογοι? Πώς είναι δηλαδή δυνατόν δύο μακροσκελή ποιήματα χιλιάδων στίχων απ’ όπου αντλούνται λεπτομερείς πληροφορίες περί θεμάτων αρχαίας τεχνολογίας και μεταλλουργίας, στρατηγικής, διοικητικής και πολιτικής τέχνης, ρητορικής, ονοματολογίας και δονητικής των λέξεων, κοινωνιολογίας, ανθρωπολογίας, ψυχολογίας, ιατρικής και φαρμακολογίας, ναυτικής τέχνης και ασφαλούς ναυσιπλοΐας, αστρονομίας, γεωγραφίας, ιστορίας, θεολογίας, μεταφυσικής (περί θανάτου, ψυχής, ονείρων, μαντικής) και πολλών άλλων να γράφτηκαν αποκλειστικά και μόνο για χάρη της ψυχαγωγίας του κόσμου, χωρίς κανένα ίχνος επιστημονικής, φιλοσοφικής ή θεολογικής διδασκαλίας;

Και πώς εξηγείται άραγε που κορυφαίοι επιστήμονες όπως ο Ίππαρχος ονόμασαν τον Όμηρο εισηγητή της γεωγραφικής επιστήμης; Που ο Ηράκλειτος ο Εφέσιος τον θεώρησε αστρονόμο; Που ιστορικοί ανά τους αιώνες τον θεώρησαν ιατρό ή έστω ότι διδάχτηκε την ιατρική τέχνη από συγγενείς του ιατρούς αφού περιγράφει σχεδόν 150 διαφορετικά τραύματα με εκπληκτική ανατομική ακρίβεια, επιδεικνύοντας παράλληλα εκτεταμένες γνώσεις εμπειρικής ιατρικής (χειρουργική και φαρμακολογία); Και πώς εξηγείται που οι περιγραφές της θεϊκής ασπίδας του Αχιλλέα και της αδιάτρητης ασπίδας του Αίαντα με τα οκτώ στρώματα θεωρούνται από τους ειδικούς δείγματα ιδιαίτερα προηγμένων γνώσεων μηχανικής υλικών? Μήπως λοιπόν τελικά μιλάμε για τον απόλυτο homo universalis της αρχαιότητας ή μήπως μιλάμε για δύο συλλογικά έργα όπου καταγράφηκε μεγάλο μέρος της αρχαίας επιστημονικής γνώσης;

Πάντως εχω μια ερώτηση και καλό θα ηταν να την κάνω τώρα
στην αρχή του θέματος.
<<Αν η αφήγηση του Ομήρου,δεν είναι αλληγορική,αλλά αφήγηση
πραγματικών γεγονότων>>?
Με χρήση όρων βέβαια,κατάλληλων για την γνώση της εποχής εκείνης.

Είμαι κάθετα αντίθετος ώς πρός την χρήση του όρου <<αλληγορία>>
οταν αδυνατούμε να εξηγήσουμε γραπτά κείμενα ή προφορικούς λόγους
που διεσώθησαν απο στόμα σε στόμα,μιας άλλης άγνωστης,παλαιάς εποχής.

Και γιατί να θέλει αυτός ο αρχαίος συγγραφέας [ο οποιοσδήποτε] να
μας βάλει να <σπάμε> το κεφάλι μας να βρούμε τι θέλει να μας πει και
να μην λέει απλά την αλήθεια?

Μόνο αν πάρω απάντηση σε αυτο το τελευταίο ερώτημα,θα αρχίσω να το
σκέπτομαι,τι να εννοεί ο ποιητής!!!

Κατά τη γνώμη μου σίγουρα τα δύο έπη περιγράφουν τη δράση των προσώπων(θεών,ηρώων,θνητών κλπ) με τρόπο τέτοιο που να ανάγεται σε ένα υψηλό φιλοσοφικό επίπεδο ο ανθρώπινος ψυχισμός.Για παράδειγμα η εδραιωμένη αντίληψη που έχει ο κόσμος για τους Ολύμπιους θεούς με τις τρομερές Ανθρώπινες αδυναμίες οφείλεται σημαντικά στο ρόλο που δίνει ο Όμηρος στους θεούς.

Δλδ,Βλέπουμε τρεις θεές να τσακώνονται για το ποια είναι η πιο όμορφη(και σημειοτέον αναμεσά τους είναι και η Αθηνά η θεά της σοφίας που λίγο νιονιό παραπάνω θα έπρεπε να το έχει).Βλέπουμε τον Διομήδη σε κάποια φάση να κυριεύεται από οργή και να τραυματίζει στη μάχη την Αφροδίτη και τον Άρη και πάει λέγοντας.Όταν λοιπόν βλέπουμε ανθρωποποίηση των παντοδύναμων θεών,φανταστείτε τι διεισδήσεις μπορεί να κάνει ο Όμηρος στον ανθρώπινο ψυχισμό.

Σκηνές όπως η τελευταία συνάντηση του Έκτορα με τη γυναίκα του την Ανδρομάχη,ο Πρίαμος που ζητά το πτώμα του Έκτορα από τον Αχιλλέα,η διάχυτη στην Ιλιάδα σοφία του Νέστορα,οι σκέψεις που ταλαιπορούν τον Οδυσσέα και το γιο του τον Τηλέμαχο όσο απουσιάζει από την πατρίδα του ο βασιλιάς της Ιθάκης.Όλα αυτά είναι έτσι πρόχειρα μόνο δείγματα που μου έρχονται χωρίς να έχω μπροστά μου κάποια πηγή.

Αυτό που μου κάνει εντύπωση στα έπη είναι το ισχυρό αίσθημα δικαίου που κυριαρχεί παντού.Στον Τρωικό κύκλο(δλδ όχι μόνο στα έπη) έχουμε πόλεμο.Στον πόλεμο πέρα από τη γενναιότητα και τον ηρωισμό υπάρχουν τα ανοσιουργήματα και τα εγκλήματα που δε μένουν ασυγχώρητα.Ο Αχιλλέας π.χ. είναι μεν ο Αχιλλέας αλλά σκοτώνει το μικρότερο γιο του Πριάμου,σέρνει το νεκρό Έκτορα με το άρμα του.Ο πολυβασανισμένος Οδυσσέας εκφράζει απροκάλυπτα την αλαζονεία του απέναντι στους θεούς καθώς με τη σπιρτάδα του έπεσε η Τροία.Ο Αίας ο Λοκρός βίασε την Κασσάνδρα μέσα σε ναό του Απόλλωνα,τα κύματα τον έστειλαν στα βράχια και τον τσάκισαν λίγο πριν φτάσει στην πατρίδα.Όσο για τον Αγαμέμνονα...είναι ολόκληρη ιστορία από την Ιφιγένεια και την Αρτέμιδα μέχρι τα ταξίδια του Ορέστη και το ανελέητο κυνήγι που του έκαναν οι Ερινείες για τη δολοφονία της μητέρας του και Αιγίσθου.

Το τετράπτυχο άτις-ύβρις-νέμεσις-τίσις υπάρχει παντού και κανείς δεν ξεφεύγει από αυτό.Οι ήρωες παίρνουν καλά και κακά(κάρμα;;;) γιατί καλά και κακά πράττουν κι αυτό γιατί είναι πάνω από όλα άνθρωποι με πάθη και αδυναμίες.

Θεωρώ λοιπόν ότι τα Ομηρικά έπη μεταξύ άλλων,είναι από τα πρώτα λογοτεχνήματα στην ιστορία που εξερευνούν με τόλμη την ανθρώπινη ψυχή για να ακολουθήσουν αργότερα οι άλλοι τρεις γίγαντες,Αισχύλος,Σοφοκλής,Ευριπίδης.

Σχετικά με την αλληγορία που λες φίλε μου kost,αυτό που προσέχω εγώ είναι μια χαριτωμένη εμμονή με αριθμούς όπως το 3 και το 12.Αλλά επειδή αδιαμφισβήτητα όταν είσαι ο Όμηρος και όταν γράφεις τα έπη είσαι και homo universalis είναι αντιληπτό το εξής.Αρχαίος Έλληνας μορφωμένος λογοτέχνης που γράφει έργα στα οποία υπάρχει έντονα το διδακτικό στοιχείο,σίγουρα θα χρησιμοποιούσε τα μαθηματικά και τους αριθμούς.Σιγκεκριμένα έχω δύο σημεία που μου κάνουν εντύπωση και έχω διαβάσει σχετικά πραγματάκια.

Πρώτα ότι η περιγραφή της ασπίδας του Αχιλλέα είναι η περιγραφή του ζωδιακού κύκλου και γενικά μιλάμε για έναν κωδικοποιημένο ουράνιο χάρτη(αντικείμενο μεγάλης αξίας για τους θαλασσόλυκους Έλληνες).Το δεύτερο είναι ολόκληρη η θεώρηση της Οδύσσειας που δεν είναι τίποτα άλλο παρά η δύσκολη διαδρομή του ανθρώπου από το βάσανο στην ωρίμανση και στη σοφία με απώτερο στόχο τι άλλο;την αντρίκια στάση μπροστά στο θάνατο.

Φοβάμαι ότι ΚΑΙ κούρασα ΚΑΙ ίσως να έκανα αυτό που ήθελες να αποφύγεις εσύ kost(δλδ μια φιλολογική προσέγγυση).

Η αλήθεια είναι ότι δεν έχω διαβάσει τα έπη από πρωτότυπο και σε ενιαία ανάγνωση αλλά έχω επαφή από τότε που με θυμάμαι με αποσπάσματα από δω κι από κει.Όσο μεγαλώνω και έχω εμπειρίες ανατρέχω σε ότι θυμάμαι και ότι θαυμάζω για να συσχετίσω και με καταλαμβάνει μια συγκίνηση που δεν μου δημιουργείται συχνά.

Οπότε με αυτά και μ'αυτά παρακολουθώ το θέμα και όπου μπορώ να μιλήσω και να αποτίσω κι εγώ(το τίποτα) φόρο τιμής στον Όμηρο.

quote:

---

<<Αν η αφήγηση του Ομήρου,δεν είναι αλληγορική,αλλά αφήγηση
πραγματικών γεγονότων>>?

---

quote:

---

Πρώτα ότι η περιγραφή της ασπίδας του Αχιλλέα είναι η περιγραφή του ζωδιακού κύκλου και γενικά μιλάμε για έναν κωδικοποιημένο ουράνιο χάρτη(αντικείμενο μεγάλης αξίας για τους θαλασσόλυκους Έλληνες).

---

Μέχρις αποδείξεως του εναντίον θα επιμείνω στην άποψή μου οτι ο
μεγάλος Ομηρος,μιλούσε για πραγματικά γεγονότα.
Γιατί το κάνω αυτό?
Είμαι παράλογος,φαντασμένος,πλανημένος? Οχι.
Εχω ενα <<ατού>>,ενα ατράνταχτο στοιχείο.

Μέχρις ανακαλύψεως της Τροίας,ο Τρωϊκός πόλεμος,ο Αγαμέμνων,κ.λ.π
εθεωρούντο,μύθοι και στην καλύτερη περίτωση αλληγορικά πρόσωπα και
γεγονότα.Μετά την ανακάλυψη όμως,το κομμάτι του έπους που αφορούσε
την Τροία και τα συμφραζόμενα πρόσωπα,έγινε Ιστορία.
Δεν σου κρύβω Kost,οτι αυτό προσβάλει την νοημοσύνη μου.
Αν δηλαδή,λέω αν,βρεθεί στον τάφο του Ατρέα,το Αστρόπολοιο του
Μενέλαου,που έλεγε και ο Αμοθεν,τότε θα γίνει απο αλληγορία,Ιστορία?

quote:

---

Kost
Διότι όπως έλεγε ο Δημήτριος ο Φαληρεύς "τα μυστήρια εν αλληγορίαις λέγονται"!

---

ΔΥΣΤΥΧΙΑ ΣΟΥ ΕΛΛΑΣ
ΜΕ ΤΑ ΤΕΚΝΑ ΠΟΥ ΓΕΝΝΑΣ.

quote:

---

Το θέμα του ζωδιακού κύκλου στην ασπίδα του Αχιλλέα για να είμαι ειλικρινής δεν το έχω υπόψιν. Θυμάμαι όμως την ερμηνεία του Ηρακλείτου του Αλληγοριστή (1ος αιώνας μ.Χ.) σύμφωνα με τον οποίο η κυκλική ασπίδα του Αχιλλέα αποτελούσε κορυφαίο κοσμογονικό σύμβολο περί της σφαιρικότητας του κόσμου. Πιστεύω επίσης ακράδαντα ότι η Αστρολογία αποτελεί ίσως το σημαντικότερο ερμηνευτικό «κλειδί» κατανόησης των Ομηρικών Επών. Αυτό όμως είναι κάτι που καλό είναι να το αφήσουμε για αργότερα.

Είναι σίγουρο δε ότι τα δύο Έπη χρησίμευσαν και σαν εγχειρίδιο ασφαλούς ναυσιπλοϊας. Η Καλυψώ για παράδειγμα συμβουλεύει τον Οδυσσέα να χρησιμοποιήσει την Άρκτο ως δείκτη του βορρά, λέγοντάς του ότι για να πλέει ανατολικά θα πρέπει να την έχει διαρκώς στα αριστερά του. Το δε θέμα της κωδικοποίησης του ουρανού προσεγγίστηκε πολύ ωραία από την Edna Lei ("Η Μυστική Ιλιάδα του Ομήρου" των Florence & Kenneth Wood) η οποία ισχυρίστηκε ότι η Ιλιάδα ήταν στην πραγματικότητα η μυστική χαρτογράφηση του αρχαίου ουρανού. Και ότι τα 45 συντάγματα που καταγράφονται στην Β ραψωδία (29 των Αχαιών και 16 των Τρώων) ήταν στην πραγματικότητα οι γνωστοί στην εποχή του Ομήρου αστερισμοί! Tο εκπληκτικό όμως (και το οποίο ούτε η ίδια η Lei φαίνεται να γνώριζε) είναι ότι στο αρχαιότερο διασωθέν αστρονομικό σύγγραμμα (από τον Εύδοξο αν θυμάμαι καλά, 5ος αι. π.Χ) οι καταγεγραμμένοι αστερισμοί ήταν όντως 45!!

---

quote:

---

Μέχρις αποδείξεως του εναντίον θα επιμείνω στην άποψή μου οτι ο
μεγάλος Ομηρος,μιλούσε για πραγματικά γεγονότα.
Γιατί το κάνω αυτό?
Είμαι παράλογος,φαντασμένος,πλανημένος? Οχι.
Εχω ενα <<ατού>>,ενα ατράνταχτο στοιχείο.

Μέχρις ανακαλύψεως της Τροίας,ο Τρωϊκός πόλεμος,ο Αγαμέμνων,κ.λ.π
εθεωρούντο,μύθοι και στην καλύτερη περίτωση αλληγορικά πρόσωπα και
γεγονότα.Μετά την ανακάλυψη όμως,το κομμάτι του έπους που αφορούσε
την Τροία και τα συμφραζόμενα πρόσωπα,έγινε Ιστορία.
Δεν σου κρύβω Kost,οτι αυτό προσβάλει την νοημοσύνη μου.
Αν δηλαδή,λέω αν,βρεθεί στον τάφο του Ατρέα,το Αστρόπολοιο του
Μενέλαου,που έλεγε και ο Αμοθεν,τότε θα γίνει απο αλληγορία,Ιστορία?

---

quote:

---

Μέχρις ανακαλύψεως της Τροίας,ο Τρωϊκός πόλεμος,ο Αγαμέμνων,κ.λ.π
εθεωρούντο,μύθοι και στην καλύτερη περίτωση αλληγορικά πρόσωπα και
γεγονότα.Μετά την ανακάλυψη όμως,το κομμάτι του έπους που αφορούσε
την Τροία και τα συμφραζόμενα πρόσωπα,έγινε Ιστορία.

---

Αυτό που συνέβη είναι ότι στα πλαίσια της σταδιακής απαξίωσης του Ομήρου, που κράτησε μέχρι και τον 18ο-19ο αιώνα η συντριπτική πλειοψηφία των ιστορικών κατέταξαν τις διηγήσεις αυτές στη σφαίρα του μύθου, αποκλείοντας την όποια ιστορικότητά τους και αγνοώντας επιδεικτικά το σύνολο των αρχαίων ιστορικών που ισχυρίζονταν ακριβώς το αντίθετο!! Ευτυχώς όμως ερασιτέχνες αρχαιολόγοι όπως ο Frank Calvert και ο Heinrich Sliemann αγνόησαν τις δογματικές ανοησίες της "επίσημης" ιστορίας, ακολούθησαν το ένστικτό τους, μελέτησαν τις διαθέσιμες αρχαίες πηγές (πρώτιστα την ίδια την Ιλιάδα) και ξεκίνησαν αρχαιολογικές έρευνες στην περιοχή της αρχαίας Τροίας.

Έλεος!

Είναι γνωστοί οι μηχανισμοί που οδηγούν στη δημιουργία θρύλων, μύθων, και επικών ετών, σε όλους τους λαούς σε όλα τα πλάτη και μήκη της γης, να μην τους αναφέρω για οικονομία χρόνου.

Γιατί αδυνατούμε να δεχτούμε πως κατά καιρούς πάτησαν πάνω σε τούτη δω τη γη, αρκετές φορές και έξυπνοι άνθρωποι.
Ο λόγος πως εμείς μπροστά τους είμαστε πίθηκοι, μα οδηγεί στο εσφαλμένο συμπέρασμα πως αυτοί ήρθαν από άλλο πλανήτη, ή κάποιος θεός τους τα σφύριξε όλα όσα κάνανε και είπανε..

Μες στην βλακεία μας απαξιώνουμε μεγάλα πνεύματα γιατί είμαστε νάνοι μπροστά τους.

Αμάν ποια!

Ας ξεκινήσουμε λοιπόν από τον Πλάτωνα. Όλοι γνωρίζουν ότι ο Πλάτωνας επέκρινε σφόδρα τον Όμηρο για συγκεκριμένους λόγους τους οποίους μάλλον δεν έχει νόημα να συνοψίσουμε εδώ. Αυτό όμως που δεν είναι γνωστό είναι ότι σε ένα πλήθος χωρίων ο Πλάτωνας (συνήθως μέσω του Σωκράτη) εξυμνεί τον Όμηρο ως μεγάλο αλληγοριστή, φιλόσοφο και μυσταγωγό!

Ας ανοίξουμε όμως εδώ μία παρένθεση όσον αφορά τον φίλο μας τον Πλάτωνα. Ακόμα και η επιστήμη πλέον έχει αρχίσει να αναγνωρίζει ότι ο Πλάτωνας δεν έγραφε απλώς φιλοσοφικούς διαλόγους για να μεταδώσει τις ιδέες του αλλά χρησιμοποιούσε και μία πυθαγορείου τύπου εσωτερική διδασκαλία μέσω αλληγορικών μύθων και κωδικοποιημένων διδασκαλιών. Ο Dr. Jay Kennedy από το πανεπιστήμιο του Manchester πέρυσι ανακοίνωσε την σπουδαία ανακάλυψή του ότι ο Πλάτωνας δόμησε μυστικά κάποιους διαλόγους του πάνω σε μουσικές κλίμακες (http://news.bbc.co.uk/local/manchester/hi/people_and_places/newsid_8773000/8773564.stm). Και σωστά τονίζει ο Kennedy ότι ο μεγάλος φιλόσοφος δεν κωδικοποίησε τα έργα του για λόγους ψυχαγωγίας αλλά κυρίως για την προσωπική του ασφάλεια μιας και οι προχωρημένες ιδέες φιλοσόφων όπως ο Πυθαγόρας, ο Αναξαγόρας και ο Πλάτωνας όχι μόνο δεν ήταν κοινωνικά αποδεκτές αλλά και είχαν θέσει την ζωή τους σε κίνδυνο. Γι’ αυτό άλλωστε ο Πλάτωνας δεν δίδαξε και ποτέ ως Πλάτωνας αλλά σαν «Σωκράτης». Διότι εάν προέκυπτε θέμα λογοκρισίας ή καταγγελίας του ιδίου τότε πολύ απλά θα απαντούσε ότι «αυτά τα έλεγε ο αποθανών δάσκαλός μου και όχι εγώ»!

Από την στιγμή λοιπόν που ο Πλάτωνας χρησιμοποίησε αλληγορικούς μύθους και κωδικοποιημένα μοτίβα είναι λογικό να μπορούσε και να αναγνωρίσει το εσωτερικό περιεχόμενο ανάλογων αλληγορικών έργων που προηγήθηκαν της εποχής του. Γι’αυτό και δεν θα έπρεπε να μας εκπλήσσει ο τρόπος με τον οποίο εξυμνεί τον Όμηρο και η επιμονή του στο να τον ονομάζει ως μεγάλο δάσκαλο και αλληγοριστή!

Έπρεπε όμως να έρθει ο Νεοπλατωνικός Πρόκλος, πολλούς αιώνες αργότερα, για να τονίσει του λόγου το αληθές: οι φιλοσοφίες του Ομήρου και του Πλάτωνα είχαν πολύ περισσότερα κοινά απ’ ό,τι νομίζεται! Ένα εκτεταμένο μέρος των σχολίων του Πρόκλου στην πλατωνική Πολιτεία αφιερώνεται στην ανάδειξη του μεγέθους του σεβασμού του Πλάτωνα για τον Όμηρο και της επιρροής που δέχτηκε απ’ αυτόν. Η εν λόγω άποψη βέβαια δεν ήταν εντελώς πρωτάκουστη στην εποχή του Πρόκλου, αφού ήδη από τα ελληνιστικά χρόνια ο Αλεξανδρινός φιλόλογος Αμμώνιος, μαθητής και διάδοχος του Αριστάρχου, λέγεται πως είχε συγγράψει έργο με τίτλο "Το χρέος του Πλάτωνα στον Όμηρο", ενώ ο Λογγίνος αργότερα δικαίως έλεγε ότι «ο Πλάτωνας είχε εκτρέψει προς τον εαυτό του δέκα χιλιάδες ρεύματα από τη μεγάλη Ομηρική πηγή»!

Το δεύτερο βιβλίο των σχολίων του Πρόκλου στην Πολιτεία ξεκινά με την άποψη ότι «ο Πλάτων συνηθίζει να τιμά παντού τον Όμηρο ως αρχηγέτη της σύνολης αλήθειας» τονίζοντας μία από τις πιο χαρακτηριστικές αντιφάσεις του φιλοσόφου, διότι αν και υπήρξε ο σκληρότερος επικριτής του Ομήρου ωστόσο τον βλέπουμε να επικαλείται επανειλημμένα την αυθεντία του «επιζητώντας παντού με σπουδή την ομοίωσή του με τον Όμηρο»! Διαρκώς τον επικαλείται μάρτυρα για τις θεωρίες του, ανατρέχει στη σοφή ονοματολογία του (Κρατύλος) και υιοθετεί τις απόψεις και τα σύμβολά του, όπως τη χρυσή άλυσο που αναφέρει ο Ζευς (Θ 19, Ο 20) – κατά τον Σωκράτη εννοεί τον ήλιo (Θεαίτητος, 153c)- και τις ουράνιες Σειρήνες της Πολιτείας (Πολιτεία, 10.617b) που αναπαράγουν την ουράνια Μουσική των Σφαιρών και τις οποίες αντιπαρέβαλλε στις χθόνιες Σειρήνες της Οδύσσειας! Οι τρεις πλατωνικές «Νέκυιες» (Πολιτεία, Γοργίας, Φαίδων) όπου περιγράφεται ο τόπος μετάβασης των ψυχών, η κρίση τους από τον Μίνωα και τον Ραδάμανθυ και η μετέπειτα τύχη και επιστροφή τους είναι καταφανώς επηρεασμένες από τις ομηρικές «Νέκυιες», όπως άλλωστε παραδέχεται και ο ίδιος ο Πλάτωνας στον Γοργία (526c)!

Ο πλατωνικός Σωκράτης διαρκώς μακαρίζει τον «θειότατο Όμηρο» και τη θεϊκή του φωνή της αλήθειας, στους δε Νόμους (682) ο Πλάτωνας σημειώνει πως «όντας θεϊκό το γένος των ποιητών μπορούν κατά καιρούς και προβλέπουν πολλά απ’ αυτά που συμβαίνουν στ’ αλήθεια, με τη βοήθεια κάποιων Χαρίτων και Μουσών», ενώ ο πλατωνικός Τίμαιος μας προτρέπει να ακολουθούμε τους κατεχόμενους από τον Απόλλωνα ποιητές, διότι είναι παιδιά των θεών και γνωρίζουν τα πράγματα των πατέρων τους, μολονότι μιλάνε χωρίς ενδείξεις και αποδείξεις.

Σαφείς και επαναλαμβανόμενες είναι επίσης οι παρατηρήσεις του φιλοσόφου σχετικά με το μυστικό περιεχόμενο των Επών: στον δεύτερο Αλκιβιάδη λέει ότι «η ένθεη ποίηση είναι από τη φύση της στο σύνολό της αινιγματική και δεν μπορεί να την γνωρίσει ο οποιοσδήποτε» (147b), στην Πολιτεία σημειώνει ότι «το ομηρικό έργο βασίζεται στην υπόνοια...όμως οι νέοι δεν έχουν τη δυνατότητα να κρίνουν τι είναι υπαινικτικό στον Όμηρο και τι όχι» (378d), ενώ στον Θεαίτητο τονίζει ότι «οι αρχαίοι απέκρυψαν δια της ποίησης τα νοήματά τους από το πλήθος» (180c-d)!

Στον ίδιο διάλογο μάλιστα δικαιότατα ονομάζει τον Όμηρο «αρχηγέτη των φιλοσόφων της Ιωνίας» (152-153), παραπέμποντας μάλιστα σε συγκεκριμένο χωρίο της Ιλιάδας («Ωκεανός, θεών γένεσις») όπου, κατά τη γνώμη του, αλληγορείται η ροή και η κίνηση ως αρχή όλων των πραγμάτων, και το οποίο πιθανόν να επηρέασε τη φιλοσοφία του Θαλή περί του ύδατος ως πρωταρχικού στοιχείου και του Ηρακλείτου περί της αέναης ροής του κόσμου. Στον δε Ίωνα, με τα λόγια πάλι του Σωκράτη, και πέρα από την ειρωνεία του προς τους ραψωδούς, τονίζει ότι «είναι αναγκαίο να μελετάμε όλους τους πολλούς και μεγάλους ποιητές, και κατεξοχήν τον Όμηρο, τον κορυφαίο και θεϊκότατο των ποιητών, και πρέπει να επιδιώκουμε με ζέση να κατανοούμε το πνεύμα του, όχι μόνο τα λόγια του, και να μπορούμε να ερμηνεύουμε τις σκέψεις του» (530 b-c) και ότι «η μυθολογία είναι είδος θεολογίας και αποτελεί αμάρτημα περί τη μυθολογία το να μην μπορεί να κατανοήσει τη διάνοια (πρόθεση) των μυθοπλαστών, αλλά να ακολουθεί μονάχα τα φαινόμενα της κοινής αίσθησης».

Και μιας και σχεδόν όλες οι παραπάνω ρήσεις αποδίδονται στον Σωκράτη να θυμίσουμε και το «Συμπόσιο» του Ξενοφώντος όπου ο Σωκράτης θέτει το ερώτημα «Υπάρχει πιο ανόητο γένος από τους ραψωδούς;», για να δώσει ο ίδιος την απάντηση, «Όχι, και ο λόγος είναι ότι μελετούν τον Όμηρο αγνοώντας τα κρυμμένα νοήματά του» (3.6).

Από τα παραπάνω λοιπόν εξάγεται το εξής συμπέρασμα: μολονότι ο Πλάτωνας επιζητούσε πρώτιστα την καθαρή ενατένιση του Αγαθού, όταν ερχόταν η ώρα της εξωτερικής του διδασκαλίας γνώριζε ότι «τα μυστήρια εν αλληγορίαις λέγονται», συνεπώς κατανοούσε την αναγκαιότητα του Μύθου στον οποίο και κατέφυγε ουκ ολίγες φορές. Η κριτική του στον Όμηρο επουδενί δεν στράφηκε ενάντια στην αλληγορική μέθοδο και στην κωδικοποιημένη διδασκαλία – τις οποίες χρησιμοποίησε εκτεταμένα στους διαλόγους του – αλλά στις παρερμηνείες και στις αρνητικές συνέπειες της λανθασμένης χρήσης αυτών. Συν τοις άλλοις βέβαια η αποδεδειγμένη – και επιστημονικά πλέον – μυστικότητα της διδασκαλίας του Πλάτωνα δεν οφειλόταν μονάχα στην ερμητική παράδοση που ακολούθησε, αλλά και στο ότι επρόκειτο για θέμα ζωής και θανάτου για τον ίδιον (όπως σωστά τονίζει ο Kennedy), λόγω της αυστηρότατης λογοκρισίας των αρχαίων χρόνων εξ αιτίας της οποίας εκδιώχτηκε ή θανατώθηκε πλήθος φιλοσόφων και επιστημόνων (Πυθαγόρειοι, Αναξαγόρας, Σωκράτης, Πρόδικος, Αρίσταρχος ο Σάμιος και άλλοι).

Δεν απαξιώνω με αυτό τον θλιβερά εύκολο τρόπο τα μεγάλα πνεύματα.

Τέλος, παρακαλώ πολύ φίλε μου να μην βάζεις προσθήκες “(είσαστε), (σας) “ παραποιώντας έτσι τα λόγια μου, για να στηρίξεις αυτό που ενδεχομένως δεν κατάλαβες να είπα.

Καλή συνέχεια

Προσωπικά τάσσομαι με τον Πλάτωνα πως "μουσόπνευστοι" ποιητές όπως ο Όμηρος, ο Ησίοδος, ο Ορφέας, ο Λίνος και ο Μουσαίος πέρα από τις πολλές γνώσεις που κατείχαν σίγουρα θα έλαβαν και θεία έμπνευση ώστε να συνθέσουν τα αλληγορικά τους αριστουργήματα...εξάλλου ο "ποιητικός νους" -με την ευρύτερη έννοια που του έδωσαν και οι φιλόσοφοι- δεν είναι ίδιον μονάχα των μεγάλων σοφών αλλά και του κάθε ανθρώπου ξεχωριστά. Και ο καθένας χάρη σε αυτόν μπορεί να διευρύνει την αντίληψή του φτάνοντας στα πλέον σκοτεινά μονοπάτια! Αυτό βέβαια είναι καθαρά "εσωτερικό" οπότε ας το αφήσουμε στην άκρη...

Είναι γεγονός επίσης πως πολλά επικά ποιήματα βασίζονται σε πραγματικά γεγονότα, διανθισμένα ωστόσο με μύθους. Ειδικά τα έργα του Ομήρου που διαδόθηκα και επέζησαν με το προφορικό λόγο αρχικά – κάτι σαν τα δημοτικά αριστουργήματα – περιέχουν πολλά μυθικά επικά στοιχεία, πάντα κατά την δική μου γνώμη.

Η ένταστασή μου είναι στην συνέχεια. Στην προσπάθεια σύνδεσης της έμπνευσης, και της ιδέας με θεούς, δαίμονες και εξωγήινους.
Αυτό είναι που με ενοχλεί.
Όταν ο Θαλής πριν 2.500 περίπου χρόνια, μπορούσε να προβλέψει της εκλείψεις της Σελήνης, με αποκλείστηκα τις δικές του σχεδόν γνώσεις και παρατηρήσεις, και ερχόμαστε τώρα εμείς και αμφισβητούμε αυτήν του την ικανότητα σαν προϊόν του δικού ΜΟΝΟ μυαλού, θεωρώντας τον ανίκανο για κάτι τέτοιο, είναι εύλογο να διερωτηθώ με τι κριτήρια βγάλαμε αυτό το συμπέρασμα.
Προφανώς συγκρίνουμε τον Θαλή με τον δικό μας δείκτη ευφυΐας.
Δεν απαξιώνουμε έτσι έναν μεγάλο σοφό?

quote:

---

Kost
...διότι έχω την εντύπωση πως κανείς εδώ δεν πιστεύει ότι όλα ισχυρίστηκε ο Όμηρος ήταν πραγματικά!

---

ΔΥΣΤΥΧΙΑ ΣΟΥ ΕΛΛΑΣ
ΜΕ ΤΑ ΤΕΚΝΑ ΠΟΥ ΓΕΝΝΑΣ.

Πραγματικά δεν μπορώ να καταλάβω gianipsefti από πού συμπέρανες ότι προσπάθησα να απαξιώσω έναν φιλόσοφο και παν-επιστήμονα του αναστήματος του Θαλή? Kαι πώς νομίζεις ότι τον θεωρώ "ανίκανο" που κατάφερε όσα κατάφερε?? Θα έπρεπε να έχουν φύγει ντομάτες από όλο το esoterica σύσσωμο έαν έκανα κάτι τέτοιο....

Αυτό όμως που προκύπτει, μέσα και από τις παραθέσεις του Πλάτωνα, είναι ότι παρθενογένεση σε αυτό τον κόσμο δεν υπάρχει και πως επιρροές έχουν δεχτεί όλοι, ακόμα και οι μεγαλύτεροι σοφοί.

Η άποψη του Πλάτωνα ότι "ο Όμηρος ήταν ο αρχηγέτης των φιλοσόφων της Ιωνίας" με βρίσκει απόλυτα σύμφωνο και ένας από τους λόγους που άνοιξα αυτό το θέμα ήταν και για να αναδείξω τις άγνωστες πτυχές του Ομηρικού έργου. Και μία από αυτές είναι ότι ο δημιουργός τους ήταν πρώτα απ’όλα ένας φιλόσοφος που επηρέασε σε σημαντικό βαθμό ορισμένους προ-Σωκρατικούς φιλοσόφους.

Αλήθεια γνωρίζατε ότι ο μεγάλος Εμπεδοκλής μιμήθηκε ως ένα βαθμό το στυλ του Ομήρου, παραδίδοντας δηλαδή την φιλοσοφία του σε ομηρικό μέτρο μέσω αλληγορικής ποίησης (όπως και στον Όμηρο έτσι και στον Εμπεδοκλή οι θεότητες αντιστοιχούν στα στοιχεία και τις ενέργειες της φύσης, πχ. ο Ζευς στον Αιθέρα και η Ήρα στον Αέρα). Ένας μάλιστα από τους γνωστότερους αφορισμούς του Ομήρου, ότι «το όμοιο έλκεται πάντα από το όμοιο» αποτέλεσε και μία εκ των σημαντικών βάσεων της κοσμολογίας του Εμπεδοκλή.

Γνωρίζατε ότι ο μεγάλος Δημόκριτος, σύμφωνα με τον Αριστοτέλη, ανεύρισκε στον Όμηρο θεμελιώδεις φιλοσοφικές απόψεις?

Γνωρίζατε ότι ο ίδιος ο Αρστοτέλης στην γνωστότερη θεολογική του άποψη -περί της πρώτης Αρχής, «του Ακίνητου Κινούντος»- αναφέρει ξεκάθαρα τον Όμηρο λέγοντας ότι εκείνος ήταν ο πρώτος που εξέφρασε πρώτος την ιδέα αυτή με εξαιρετικό τρόπο (αναφέρεται στο χωρίο όπου ο πανίσχυρος Ζευς προκαλεί τους υπόλοιπους θεούς να τον μετακινήσουν από την θέση του, κάτι που είναι φυσικά αδύνατον). Το εν λόγω χωρίο είναι στο «Περί της κίνησης των ζώων» (699).

Και μπορούμε να πάμε και στα ακόμα πιο θεμελιώδη. Στο ότι ο πρώτος που αναφέρθηκε στην ύπαρξη ψυχής ήταν ο Όμηρος, την ύπαρξη της οποίας αποδέχτηκαν άπαντες οι μεγάλοι φιλόσοφοι. Και ότι ο ορισμός του Πλάτωνα ότι "θάνατος δεν είναι παρά ο βίαιος διαχωρισμός της ψυχής από τον σωματικό φορέα και που ακολουθείται από την μετάβαση της ψυχής σε έναν άλλο κόσμο" είναι παρμένος αυτούσια άπό τις περιγραφές του Ομήρου! Ο οποίος μάλιστα περιγράφει με έναν συγκλονιστικό τρόπο τον βίαιο τρόπο που εφορμά η ψυχή μέσα από τις θανάσιμες πληγές των αποθανόντων ηρώων για να ακολουθήσει την προκαθορισμένη πορεία της προς τον Άδη.

Σε αυτό το θέμα δεν προσπαθώ Gianni να προβάλλω τις δικές μου φαντασίες γύρω από τον Όμηρο (αυτό θα το κάνω σε άλλο θέμα). Αυτό που προσπαθώ να κάνω είναι να αναδείξω τις άγνωστες (στο ευρύ κοινό τουλάχιστον) πτυχές του Ομήρου και την πληθώρα των άγνωστων αρχαιών ερμηνειών στον Όμηρο.

quote:

---

Οχι και...κανείς Kost!!

Η θέση μου είναι σαφής και ανατρεπτική.
Ο Ομηρος αναφερόταν σε πραγματικά γεγονότα.
Ολα.Χωρίς καμμία εξαίρεση.
Η παρουσία κάποιων <<αρχαίων>>,υπερόντων είναι
πανταχούσα στα έπη.
Βέβαια απο την σκοπιά που το ερμηνεύει ο καθένας.
Νομίζω εχω το αναφαίρετο δικαίωμα να,εχω αυτη την άποψη.
Ο giannipseftis δεν πιστεύει στην ύπαρξη Κυκλώπων.
Δικαίωμά του είναι.
Εγω πιστεύω οτι ήταν υπαρκτοί.Δικαίωμά μου.

---

Οκ Νικόμαχε, λάθος μου που μίλησα και για λογαριασμό σου. Θα συμφωνήσω εν μέρει μαζί σου, με την έννοια του ότι αρκετές παράδοξες περιγραφές του Ομήρου πιθανότατα έχουν ιστορική, γεωγραφική και επιστημονική βάση. Για παράδειγμα ο Πλάτωνας θεωρούσε τους άνομους Κύκλωπες («που τους έλειπε η Αιδώς και η Δίκη») ως πιθανόν αληθινή μαρτυρία για παλαιότερους πολιτισμούς, εκφυλισμένα κατάλοιπα της μετα-κατακλυσμιαίας εποχής. Την δε Σκύλα και Χάρυβδη ο Στράβωνας την είχε ταυτοποιήσει με ένα επικίνδυνο θαλάσσιο πέρασμα στην Κάτω Ιταλία με πολύ ορμητικές και παλινδρομούμενες δίνες.

http://katohika.blogspot.com/2011/07/blog-post_6859.html

quote:

---

kost
Πραγματικά δεν μπορώ να καταλάβω gianipsefti από πού συμπέρανες ότι προσπάθησα να απαξιώσω έναν φιλόσοφο και παν-επιστήμονα του αναστήματος του Θαλή? Kαι πώς νομίζεις ότι τον θεωρώ "ανίκανο" που κατάφερε όσα κατάφερε?? Θα έπρεπε να έχουν φύγει ντομάτες από όλο το esoterica σύσσωμο έαν έκανα κάτι τέτοιο....

---

Εδώ κοιτάμε να αποσυμβολίσουμε τον Όμηρο με οδηγούς τους αρχαίους φιλοσόφους. Η γνώμη σου για το ότι ο Πλάτωνας ήταν απλώς ένας επιρρεπής παραμυθάς είναι φυσικά σεβαστή ωστόσο δεν ξέρω κατά πόσο έχεις μελετήσει τους διαλόγους του Πλάτωνα και κατά πόσο μπορείς να τεκμηριώσεις την παραπάνω γνώμη...η δική μου γνώμη, την οποία εξέφρασα και παραπάνω, είναι ότι ο Πλάτωνας είχε συγκεκριμένους λόγους που χρησιμοποίησε μύθους, και αυτοί οι μύθοι αποτελούν εμπνευσμένες αλληγορίες θεολογικού, φιλοσοφικού, αλλά πιθανόν και ιστορικού χαρακτήρα. Δεν ισχυρίζομαι με αυτό ότι η αρχαία Ατλαντίδα οπωσδήποτε υπήρξε ούτε όμως και το αποκλείω. Γενικώς η βεβαιότητα σε τόσο απρόσιτα ζητήματα μου είναι ανυπόφορη.

Νικόμαχε σε ευχαριστούμε για το πολύ ενδιαφέρον link. Είχα παραθέσει παλιότερα κάποια link σχετικά με τις έρευνες του καθηγητή Παϊπέτη και γενικότερα για το διεθνές ερευνητικό ενδιαφέρον των τελευταίων δεκαετιών γύρω από τις περιγραφές προηγμένης τεχνολογίας στα Ομηρικά Έπη. Μεταξύ άλλων ο Όμηρος ήταν ο πρώτος που περιέγραψε λεπτομερειακά ένα ρομπότ (Σ ραψωδία).

Αύριο θα συνεχίσουμε την αναφορά σε μεγάλες φιλοσοφικές σχολές της αρχαιότητας που ερμήνευσαν αλληγορικά τα Ομηρικά Έπη!

Από εκεί και πέρα, θεωρώ πως ο Πλάτωνας ήταν ένα από τα μεγαλύτερα πνεύματα της αρχαιότητας κι ίσως είναι λίγο άδικο να τον χαρακτηρίσουμε ως παραμυθά, παραβλέποντας την διδασκαλία του αλλά και την επιρροή που άσκησε μετέπειτα στην ανθρωπότητα για περίπου 2000 χρόνια.
Οι μύθοι που χρησιμοποίησε όπως για παράδειγμα του σπηλαίου, του Ηρός κλπ δείχνουν έναν άνθρωπο ο οποίος ήταν σπουδαίος διανοητής - για τα δεδομένα της εποχής τουλάχιστον - και με ένα συνεκτικό σύνολο απόψεων.
Ακόμη και στους διαλόγους του και στα έργα του μπορεί κανείς να δει μια διδασκαλία η οποία είναι - τουλάχιστον κατά την δική μου άποψη - αρκετά πλήρης κι αξιοπρόσεκτη.
Όσον αφορά το μύθο της Ατλαντίδας, ένας άνθρωπος θα μπορούσε να τον εκλάβει καθαρά αλληγορικά και να προσπαθήσει να τον αποσυμβολίσει ή να θεωρήσει ότι όντως η Ατλαντίδα υπήρξε.
Αν και προσωπικά πιστεύω ότι είναι εξίσου πιθανό να υπήρξε η Ατλαντίδα όσο και να μην υπήρξε, νομίζω πως δε μπορούμε να είμαστε 100% σίγουροι για το εάν όντως αυτή υπήρξε διότι πολύ απλά δεν γνωρίζουμε σε τι ακριβώς αναφερόταν ο Πλάτωνας.
Αναφερόταν πχ στην βύθιση τμήματος της Στρογγύλης (Θήρα) λόγω της ηφαιστειακής έκρηξης;
Αναφερόταν στην βύθιση κάποιου νησιού πέραν των Ηράκλειων Στηλών κι εάν ναι, σε ποιές Ηράκλειες Στήλες ακριβώς αναφερόταν;

Εν πάσει περιπτώσει, κλείνω εδώ την παρένθεση μου προκειμένου να μπορέσει να συνεχιστεί το θέμα.

In anticipation of my resurrection...

Δεν ξέρω αν έγινα κατανοητός.

Σχετικά με τον Πλάτωνα έχω την δική μου γνώμη, που σαφώς διαφέρει από την δική σου.
Αναγνωρίζω πως ο Πλάτωνας έχει πολλούς θαυμαστές, σε παγκόσμιο επίπεδο, και ήταν ο αγαπημένος φιλόσοφος των θεολόγων του μεσαίωνα.

Περιμένουμε περισσότερα!

Το παραμελήσαμε λίγο το εν λόγω θέμα, συνεχίζουμε όμως σταθερά. Για λόγους συντομίας από εδώ και στο εξής δεν θα παραπέμπω σε συγκεκριμένα χωρία από αρχαία έργα όμως οποιοσδήποτε ενδιαφερθεί να μου ζητήσει κάποιο χωρίο θα το αναφέρω αμέσως.

Παρέλειψα επίσης να πω ότι δύο σπουδαία βιβλία που με βοήθησαν στην έρευνα αυτή είναι το «Homer the Theologian: Neoplatonist Allegorical Reading and the Growth of the Epic Tradition» του Robert Lamberton και το «Birth of the Symbol: Ancient Readers at the Limits of their Texts» του Peter Struck, αμφότεροι σημαντικοί σύγχρονοι κλασικιστές, τα βιβλία των οποίων δυστυχώς δεν κυκλοφορούν στα ελληνικά.

Ας περάσουμε λοιπόν τώρα στη φιλοσοφική σχολή των Αναξαγορείων (κανονικά θα έπρεπε να αναφέρομαι στις σχολές κατά χρονολογική σειρά, κάτι που θα βοηθούσε και στη ροή, αφενός όμως είναι ανάποδος από κούνια και αφετέρου ήθελα εξ'αρχής να αναδείξω τις άγνωστες απόψεις του Πλάτωνα για το Ομηρικό έργο).

Πάμε λοιπόν.

Κατ'αρχάς, ο Διογένης ο Λαέρτιος μας μεταφέρει την άποψη του Φαβωρίνου ότι«πρώτος ο φιλόσοφος Αναξαγόρας διατύπωσε την άποψη ότι η Ομηρική ποίηση αναφέρεται στην αρετή και τη δικαιοσύνη». Προσωπικά πάντως διαφωνώ με την εν λόγω άποψη, διότι όπως θα δούμε παρακάτω ήδη προγενέστεροι φιλόσοφοι του Αναξαγόρα φαίνεται να είχαν αποδώσει ηθικού τύπου συμβολισμούς και αλληγορίες στον Όμηρο.

Επίσης, η θεωρία του Αναξαγόρα περί των κυρίαρχων στοιχείων -του Αιθέρα και του Αέρα, τα οποία και κατέχουν την υψηλότερη θέση στην κοσμική διάταξη- παραπέμπει ευθέως στην αλληγορική ερμηνεία που είχε δώσει ο Εμπεδοκλής στο κυβερνητικό ζεύγος των Ολύμπιων θεών του Ομήρου (Ζευς = Αιθήρ, Ήρα = Αήρ)!!

Σύμφωνα πάλι με τον Διογένη τον Λαέρτιο, ο μαθητής και φίλος του Αναξαγόρα Μητρόδωρος ο Λαμψακηνός «ενίσχυσε την παραπάνω άποψη (του Αναξαγόρα) και ήταν ο πρώτος που μελέτησε τη φυσική διδασκαλία του Ομήρου». Και πάλι εδώ η άποψη του Διογένη ελέγχεται διότι ήδη από τον 6ο αιώνα γνωρίζουμε ότι ο Φερεκύδης, δάσκαλος του Πυθαγόρα, είχε προχωρήσει στην ερμηνεία της φυσικής διδασκαλίας του Ομήρου!

Ο Μητρόδωρος έζησε μεταξύ 6ου και 5ου αιώνα π.Χ. θεωρούνταν δεινός ερμηνευτής του Ομήρου, κάτι που αναφέρει και ο Πλάτωνας στον Ίωνα, και είχε σαν κεντρικό δόγμα ότι οι θεότητες και οι ήρωες των Επών αποτελούσαν αλληγορικές διδασκαλίες περί των φυσικών στοιχείων και φαινομένων, καθώς και περί των οργάνων του σώματος.

Χάρη μάλιστα στον Φιλόδημο έχει διασωθεί ένα πολύ ενδιαφέρον απόσπασμα του Μητροδώρου, το οποίο αναφέρει ότι «ο Αγαμέμνων είναι ο αιθέρας, ο Αχιλλέας ο ήλιος, η Ελένη η γη, ο Αλέξανδρος (Πάρης) ο αέρας, ο Έκτορας η σελήνη, και ανάλογα ονομάζονται οι υπόλοιποι ήρωες. Μεταξύ των θεών η Δήμητρα είναι το ήπαρ, ο Διόνυσος η σπλήνα και ο Απόλλωνας η χολή». Οι ήρωες εδώ συσχετίζονται με φυσικά στοιχεία και κοσμικές δυνάμεις, ενώ οι θεοί με όργανα του σώματος, απόσπασμα που, κατά τον Ν.J Richardson ("Homeric professors in the age of the Sophists"), αποτελεί σαφή ένδειξη της αναξαγόρειας φιλοσοφίας που συνέδεε τον μικρόκοσμο με τον μακρόκοσμο.

Οι λόγοι που ο Μητρόδωρος κατέληξε στον παραπάνω αποσυμβολισμό θα μπορούσαν να μας απασχολήσουν για ώρες, όμως έτσι φοβάμαι πως θα ξεφύγουμε λιγάκι από τη ροή του θέματος, εάν δηλαδή εστιάσουμε στον κάθε ήρωα ξεχωριστά αλλά και στις μεταξύ των ηρώων αλληγορικήες συσχετίσεις.

Ας αρκεστώ μονάχα να σημειώσω (παρ’όλο που δεν ενστερνίζομαι πλήρως τον αποσυμβολισμό του Μητρόδωρου) πως ο ήρωας Αχιλλέας παρομοιάζεται σε ουκ ολίγα χωρία από τον Όμηρο με «φωτοβόλο ήλιο»! Ο Αχιλλέας είναι ο κεντρικός, «ηλιακός» ήρωας του Έπους και αν παρατηρήσουμε την εξέλιξη της μάχης βλέπουμε ότι λίγο μετά την απόσυρσή του από τη μάχη επέρχεται «νύχτα» και θάνατος στον πόλεμο για τους Αχαιούς από τους Τρώες και τον Έκτορα που περνούν σε μεγάλη αντεπίθεση. Η επιστροφή όμως του υπέρλαμπρου Αχιλλέα στον πόλεμο επισκιάζει όλους τους υπόλοιπους ήρωες, Αχαιούς και Τρώες!! Όπως η σελήνη, οι πλανήτες και τα αστέρια λάμπουν μόνο κατά τη νυχτερινή απουσία του Ηλίου έτσι και όλοι οι υπόλοιποι ήρωες του Έπους (Έκτορας, Διομήδης, Αίαντες, Οδυσσέας, Αγαμέμνων, Σαρπηδόνας, Μενέλαος και άλλοι) έλαμψαν στο πεδίο της μάχης μονάχα κατά την απουσία του «πυροειδή» ήρωα!

Κλείνοντας με τα περί της σχολής γύρω από τον Αναξαγόρα να τονίσουμε πως μία από τις σημαντικότερες αποδείξεις αλληγορικής ερμηνείας των Αναξαγορείων αποτελεί ο περίφημος Πάπυρος των Δερβενίων (http://en.wikipedia.org/wiki/Derveni_papyrus). Το θρυλικό αυτό κείμενο ανακαλύφθηκε το 1962 στην περιοχή Δερβένια έξω από τη Θεσσαλονίκη και η μερική ανασύνταξη, μετάφραση, ερμηνεία και έκδοσή του διήρκεσε 40 ολόκληρα έτη! Αποτελεί το αρχαιότερο σωζόμενο κείμενο του ευρωπαϊκού πολιτισμού και έχει χαρακτηριστεί ως η σημαντικότερη νέα μαρτυρία για την αρχαία ελληνική φιλοσοφία και θρησκεία από την εποχή της Αναγέννησης! Σύμφωνα με τους ειδικούς γράφτηκε γύρω στα τέλη του 5ου αιώνα π.Χ., προέρχεται από τον κύκλο της σχολής του Αναξαγόρα, φέρει έναν μυστικιστικό χαρακτήρα «οδηγιών προς μυημένους» και «αποτελεί φιλοσοφική πραγματεία για τη φύση των θεών, την κοσμογονία, τη σωτηρία της ψυχής και τη φύση των θρησκευτικών τελετών, κυρίως υπό μορφή αλληγορικής ερμηνείας ενός παλαιότερου ορφικού ποιήματος» καθώς και γενικότερη υπεράσπιση του αλληγορικού πνεύματος των κοσμογονικών μύθων.

Ας παμε πρωτα στην ετυμολογια της λεξης,που ειναι βασικο.Κυκλος+ωψ.Για τους κυκλωπες τι γνωριζουμε;Οτι ηταν οι κατασκευαστες των αρχαιων τειχων,οι λεγομενες κυκλωπιες κατασκευες.Γιατι ομως κυκλος;Η απαντηση κρυβεται στους θολωτους ταφους,κυκλικης τεχνοτροπιας.....

Οταν καταστραφηκε ο μυκηναικος πολιτισμος απο τους δωριεις,σιγα σιγα οι νεοι κατοικοι,βλεποντας αυτα τα μεγαλα οικοδομηματα,αρχισαν να πιστευουν οτι αυτα κατασκευαστηκαν απο γιγαντες,εξου παρομοιασθηκαν οι κατασκευαστες κυκλωπες =αυτοι που εχτιζαν κυκλικα οικοδομηματα, με γιγαντες.Εδω ακομα και σημερα προκαλουν τεραστια εντυπωση αυτες οι μεγαλιθικες κατασκευες.

Οι ιδιες παραδοσεις για τους κατασκευαστες αυτων των κτισματων,δημιουργηθηκαν ξανα χιλλιαδες χρονια αργοτερα απο τους νεοελληνες.Ειναι οι γνωστες παραδοσεις για τους γιγαντες αρχαιους λεννηδες που εχτιζαν ολα αυτα τα αξιοθαυμαστα κτιρια.

Εάν εννοείς την ετυμολογία της λέξης «Κύκλωψ» τότε ναι, αυτό είναι μάλλον κάτι απλό..."Ωψ" σημαίνει «μάτι» (οι "όψεις" ήταν οι οφθαλμοί), άρα το "Κύκλωψ" φαίνεται να σημαίνει ο "κυκλικός οφθαλμός", αναφορά στο μάτι του Κύκλωπα. Τα λεγόμενα «κυκλώπεια τείχη» με τους κυκλικούς συνήθως σχηματισμούς φαίνεται να ονομάστηκαν έτσι λόγω του τεράστιου όγκου τους (οι ογκόλιθοί τους λέγεται πως ζύγιζαν μέχρι και τόνους) μιας και οι αρχαίοι φαντάστηκαν ότι είχαν χτιστεί από πελώριους χειροδύναμους άνδρες όπως οι μυθικοί Κύκλωπες (ο Πολύφημος περιγράφεται από τον Όμηρο να έχει φοβερή χειροδύναμη, ξεκολλώντας μέχρι και βουνοκορφές για να τις ρίξει στο καράβι του Οδυσσέα).

Αποκλείουμε παντελώς την πιθανότητα οι Κύκλωπες να ήταν μια παλαιά απτή πραγματικότητα και να μην οδηγούν σε κάποιο συμβολισμό?

Σου ξαναλέω όμως Νικόμαχε πως το ιστορικό κομμάτι δεν αποκλείει το αλληγορικό. Τα Έπη του Ομήρου είναι γεμάτα από συμβολισμούς και μυστικές αλληγορίες και αυτό είναι κάτι αδιαμφισβήτητο. Και το εν λόγω αλληγορικό κομμάτι είναι και το σημαντικότερο όλων κατ'εμέ -και εκεί θέλω να εστιάσουμε. Τα αιώνια σύμβολα και η μυστική τους διδασκαλία (περί Θεών για παράδειγμα) πηγάζουν από τα αιώνια αρχέτυπα των Ιδεών του κόσμου και αγγίζουν τα εσώτερα βάθη του κόσμου και της ανθρωπότητας, με έναν τρόπο που κανένα άλλο έργο κατά τη γνώμη μου δεν το έχει ξανακάνει στην ιστορία του γνωστού πολιτισμού.

ESOTERICA.gr Forums !

© 2010-11 ESOTERICA.gr