Παραθέτω περιληπτικά τις Μεταφυσικές θέσεις του Πλάτωνα και του Αριστοτέλη.

1) ΠΛΑΤΩΝΑΣ:

Σε περισσότερο συστηματικές μεταφυσικές έρευνες προχώρησε ο Πλάτωνας (427–347 π.Χ.).

Παίρνοντας αφορμή από τις θεωρίες του Παρμενίδη και του Ηράκλειτου έθεσε για συζήτηση το πρόβλημα περί του όντος και του μη όντος.

Ενώ ο Παρμενίδης απέρριπτε σαν τελείως ανύπαρκτο το μη όν, ο Πλάτωνας απέδωσε μια σχετικοποιημένη ύπαρξη στο μη όν και έτσι δικαιολόγησε την ύπαρξη του κόσμου των φαινομένων.

Σαν οντολογική βάση της πραγματικότητας δέχθηκε ο Πλάτωνας τις "ιδέες–αριθμούς".

Σαν δεύτερο δε οντολογικό στοιχείο την "αόριστη δυάδα".

Με την παραδοχή των δύο αυτών στοιχείων θέλησε να δικαιολογήσει την υπάρχουσα ενότητα και πολλαπλότητα στο σύμπαν, την συνύπαρξη λογικών και εξωλογικών δεδομένων.

Σαν αρχή της υλικής υπόστασης της φυσικής πραγματικότητας θεωρούσε ο Πλάτωνας τον χώρο.

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ:

Την Μεταφυσική σαν ιδιαίτερη και αυτοτελή φιλοσοφική μάθηση διαμόρφωσε συστηματικά ο Αριστοτέλης (384–322 π.Χ.).
Οι σχετικές έρευνές του διασώζονται στο σύγγραμμά του "Τα μετά τα φυσικά", που ο Αριστοτέλης ονόμασε αυτήν την ιδρυθείσα απ’αυτόν φιλοσοφική μάθηση "Πρώτην Φιλοσοφίαν".

Σύμφωνα με τους αριστοτελικούς καθορισμούς η Μεταφυσική είναι επιστήμη, η οποία εξετάζει "το όν ήι όν" (το όν από την άποψη ότι είναι όν".

Ο κάπως αινιγματικός αυτός ορισμός έχει το ακόλουθο περιεχόμενο:
Ας υποθέσουμε, ότι έχομε μπροστά μας τα Α, Β, Γ, Δ … Ν διαφορετικά μεταξύ τους αντικείμενα. Παρ’όλη τη διαφορά την οποία αυτά έχουν, όμως εμφανίζουν μερικές κοινές ιδιότητες. Αυτές τις κοινές ιδιότητες, τις οποίες εμφανίζει ένα αντικείμενο όχι σαν ανήκον σε ένα καθορισμένο γένος των όντων, αλλά υπό την ιδιότητά του σαν υπαρκτής αντικειμενικότητας, έχει σαν θέμα της να μελετήσει η Μεταφυσική.
Επομένως η αποστολή της είναι να διακρίνει τα γενικότερα γνωρίσματα, τα οποία υπερβαίνουν τις διάφορες μερικές περιοχές των αντικειμένων και εμφανίζονται σε όλα τα αντικείμενα.

Γι’αυτό η αριστοτελική Μεταφυσική μπορεί να θεωρηθεί σαν μια υπερβατική (transcendentalis) έρευνα του συνόλου της πραγματικότητας.
Ένα τέτοιο π.χ. υπερβατικό και στοιχειώδες γνώρισμα για οιοδήποτε αντικείμενο είναι το χαρακτηριστικό της ενότητας.

Για να αντιληφθούμε σαν υπαρκτό οιοδήποτε πράγμα, πρέπει αυτό να δοθεί σε μας σαν ενότητα. Αν διαλυθεί σαν πολλαπλότητα, θα πάψει να υπάρχει σαν ενότητα. Είναι αυτονόητο ότι τα υπερβατικά αυτά χαρακτηριστικά των όντων (transcendentalia), αποτελούν τις απαραίτητες προϋποθέσεις της ύπαρξής τους.
Γι’αυτό η μεταφυσική θεώρηση των όντων είναι συγχρόνως θεώρηση, η οποία κάνει φανερές τις πρώτες αρχές και τα πρώτα αίτια της ύπαρξής τους.

Επομένως η Μεταφυσική (πρώτη φιλοσοφία), δεν είναι μόνο Επιστήμη που θεωρεί το "όν ήι όν", αλλά και επιστήμη "θεωρητική των πρώτων αρχών και αιτίων" των όντων.
Αλλά επειδή οι πρώτες αρχές και τα πρώτα αίτια των όντων είναι χαρακτηριστικά που εκτείνονται στο σύνολο της οντολογικής πραγματικότητας, η Μεταφυσική είναι "επίσημη καθ’όλου", επιστημονική διερεύνηση αναφερόμενη στο σύνολο της πραγματικότητας.

Κάθε επιστήμη, λέγει ο Αριστοτέλης, καθορίζει ένα κομμάτι από την πραγματικότητα και περιορίζεται στην μελέτη του.

Η Μεταφυσική διαφέρει από τις άλλες επί μέρους επιστήμες, διότι λαμβάνει ως θέμα των ερευνών της το σύνολο της πραγματικότητας.

Είναι συγχρόνως επιστήμη και των πρώτων αρχών και του συνόλου.

Αλλά επειδή ο Θεός είναι συγχρόνως και πρώτη αρχή της πραγματικότητας και συνέχει αυτήν ως υπερτάτη συνεκτική δύναμη, η Μεταφυσική σαν επιστήμη των αρχών και του συνόλου είναι συγχρόνως και επιστήμη περί Θεού, "θεολογική επιστήμη".

Σαν επιστήμη κάθε αρχής, έχει την αρμοδιότητα να εξετάσει και τις αρχές της επιστημονικής γνώσης, δηλαδή τις λογικές αρχές της ταυτότητος, αντιφάσεως, του τρίτου ή μέσου αποκλείσεως και την αρχή της αιτιότητας.

Η έρευνα του συνόλου των αναγραφέντων προβλημάτων αποτελεί, κατά τον Αριστοτέλη, το θέμα της ιδρυθείσης απ’αυτόν "Πρώτης Φιλοσοφίας" (Μεταφυσικής).

Η μάθηση αυτή είναι συγχρόνως και ενορατική περιγραφή και αναγωγική, ανερχόμενη στις πρώτες αρχές και αποδεικτική, κατερχόμενη από τα αίτια στα αποτελέσματα.

Χωρίς καμιά προκατάληψη ασχολείται με την περιγραφή των σημασιολογικών και οντολογικών απόψεων κάτω από τις οποίες εμφανίζεται η οντολογική πραγματικότητα.

Χρησιμοποιεί δε σαν μέθοδο την ενορατική περιγραφή και την απορητική.

Στο σύγγραμμά του "Τα μετά τα φυσικά" θέτει ο Αριστοτέλης ποικίλες οντολογικές απορίες και επιχειρεί να φθάσει στην διευκρίνιση και λύση αυτών.

Οι κυριότερες μεταφυσικές έννοιες τις οποίες εξετάζει είναι η ύλη, το είδος, η κινητική αιτία, η τελική αιτία, το δυνάμει όν, το εν ενεργεία όν, η εντελέχεια.

Παρέχει επίσης περιγραφή των αισθητών ουσιών, των νοητικών ουσιών, οι οποίες παρέχουν κίνηση στο φυσικό σύμπαν και προβαίνει σε κριτική των μαθηματικών ουσιών.

Πηγή και πρώτη αρχή της πραγματικότητας είναι ο Θεός.

Αποτελεί την πρώτη ακίνητη ουσία κάθε κίνησης και ενέργειας.
Η ύλη ωθούμενη από έρωτα προς το κινούν ακίνητο εξέρχεται από την αδράνειά της και ενδυόμενη αλληλοδιαδόχως καθορισμένες μορφές εμφανίζει την μορφοποιημένη και συγκεκριμένη κοσμική ολότητα.

Φιλικά

Κηφεύς

Θα παραθέσω με μερικά μηνύματα, πολύ περιληπτικά, τις Μεταφυσικές απόψεις ωτν μετασωκρατικών φιλοσόφων μέχρι και σήμερα.

Κατά τους μεταγενέστερους χρόνους (μετά τον Πλάτωνα και τον Αριστοτέλη), καμιά προσθήκη δεν έγινε στις παραδοθείσες από τον Αριστοτέλη μεταφυσικές διδασκαλίες.

Με την μελέτη των αριστοτελικών μεταφυσικών αντιλήψεων ασχολήθηκαν οι Άραβες αριστοτελιστές.

Οι μεσαιωνικοί φιλόσοφοι της Δυτικής Ευρώπης άρχισαν να έρχονται σε επαφή με τις μεταφυσικές διδασκαλίες του Αριστοτέλη από του 13ου μ.Χ. αιώνα, οπότε μεταφράστηκε στην λατινική από την ελληνική και την αραβική γλώσσα το σύγγραμμα "Τα μετά τα φυσικά".

Ο Θωμάς Ακινάτης (1225–1274), ο επίσημος εκπρόσωπος της Δυτικής φιλοσοφίας, ορίζει την Μεταφυσική σαν επιστήμη, η οποία θεωρεί "το όν και εκείνα, τα οποία αποτελούν επακολουθήματα αυτού".
Την ονομάζει και "επιστήμη πέραν της φυσικής" (Transphysica), αποδίδει δε σ’αυτήν πρωτεύουσα θέση μεταξύ των λοιπών επιστημών. Διαστέλλει αυτήν από την Θεολογία κατά το ότι η μεν Θεολογία δέχεται την αλήθεια κατόπιν θείας αποκαλύψεως, ενώ η Μεταφυσική ανακαλύπτει την αλήθεια με τον ανθρώπινο λόγο.
Τα θέματα της αριστοτελικής Μεταφυσικής εξακολουθούν προσαρμοζόμενα προς τις χριστιανικές αντιλήψεις, να απασχολούν και την χριστιανική μεταφυσική κατά τον μεσαίωνα.

Κατά τους νεώτερους χρόνους και ο αρχηγός του εμπειρισμού Άγγλος φιλόσοφος Φραγκίσκος Βάκων (Francis Bacon, 1561–1626) και ο αρχηγός του ορθολογισμού Γάλλος φιλόσοφος Καρτέσιος (Descartes, 1596–1650), δέχονται την Μεταφυσική σαν ιδιαίτερη φιλοσοφική μάθηση.
Κατά τον Βάκωνα η μεταφυσική έχει σαν αποστολή την έρευνα "των μορφών, οι οποίες είναι αιώνιες και ακίνητες". Αν και ο Βάκων ήθελε να είναι αντιαριστοτελικός, όμως το μεγαλύτερο μέρος της εργασίας του έχει σαν αντικείμενο την έρευνα της "ειδητικής αιτίας" (causa formalis) του σχολαστικού αριστοτελισμού.

Κατά τον Καρτέσιο η Μεταφυσική είναι μάθηση που εξετάζει "τις πρώτες αρχές της ανθρώπινης γνώσης".
Τις σχετικές δε προς το θέμα αυτό έρευνές του διατύπωσε ο Γάλλος φιλόσοφος στο σύγγραμμά του "Μελέτες περί της πρώτης φιλοσοφίας".

O Σπινόζα (1632–1677) συμπεριέλαβε την Μεταφυσική στην "Ηθική την αποδεδειγμένη κατά γεωμετρικό τρόπο" σαν ένα τμήμα της.

Ο Λάϊμπνιτς (Leibniz, 1632–1716) ασχολήθηκε με τον καθορισμό του μεταφυσικού πυρήνα της πραγματικότητας. Το πόρισμα των ερευνών του υπήρξε, ότι την μεταφυσική ουσία της πραγματικότητας την αποτελούν ενιαίες και αυτοτελώς υφιστάμενες πραγματικές οντότητες, τις οποίες αποκάλεσε μονάδες. Οι μαθητές του Λάϊμπνιτς συστηματοποιούντες τις γνώμες του διδασκάλου τους, διαμόρφωσαν την Μεταφυσική σε συστηματική αυτοτελή, θεωρητική μάθηση.

Ο Κρίστιαν Βόλφ (Christian Wolff, 1679–1754) διαίρεσε την Μεταφυσική σε δύο τμήματα: στην γενική αφ’ενός και στην ειδική αφ’ετέρου Μεταφυσική. Το γενικό τμήμα κάλεσε και Οντολογία, όρισε δε αυτό σαν διδασκαλία περί του όντος γενικώς. Το ειδικό μέρος, το διαίρεσε σε τρία τμήματα: Δηλαδή, στην θεωρητική κοσμολογία, στην θεωρητική ψυχολογία και στην θεωρητική θεολογία.

Έτσι αποτελέστηκε το σύστημα της δογματικής μεταφυσικής, η οποία θεωρούσε σαν αποστολή της να αποδείξει με θεωρητικούς συλλογισμούς την ύπαρξη του Θεού και της ψυχής όπως και να συμπεριλάβει όλα τα γεγονότα και φαινόμενα στην ενιαία ολότητα του κοσμικού συνόλου (κόσμου).

Μέσα στο πλαίσιο των αντιλήψεων της θεωρητικής φιλοσοφίας (RATIONALISMUS), η Μεταφυσική εθεωρείτο ως επιστήμη παρέχουσα προτάσεις αποδεδειγμένες και απολύτως έγκυρες.

Φιλικά

Κηφεύς

Το κύρος του θεωρητικού οικοδομήματος, το οποίο είχε ιδρύσει η δογματική μεταφυσική ήλθε να καταρρίψει ο ιδρυτής της Κριτικής φιλοσοφίας Γερμανός φιλόσοφος Κάντ Ιμμάνουελ (Immanuel Kant, 1724– 1804).

Υπέβαλε σε κριτική εξέταση τη γνωστική δύναμη του ανθρώπου και απέδειξε, ότι η θεωρητική σκέψη όταν εξέρχεται από τα όρια του προσιτού στις αισθήσεις μας εμπειρικού κόσμου, δεν μπορεί να μας δώσει πραγματικές γνώσεις.

Επειδή λοιπόν τα θέματα, με τα οποία ασχολείται η Μεταφυσική, δηλαδή οι ιδέες του Θεού, της ψυχής και του κόσμου υπερβαίνουν τα όρια της εμπειρίας, για καμιά από αυτές μπορεί να δοθεί πληροφορία.

Η θεωρητική σκέψη αδυνατεί να παράσχει αποδείξεις περί της υπάρξεως ή ανυπαρξίας των τριών μεταφυσικών αντικειμένων: δηλαδή, περί Θεού, της ψυχής και της ενιαίας κοσμικής ολότητας.

Ώστε η δογματική Μεταφυσική είναι μία απατηλή επιστήμη δημιουργουμένη με τους παραλογισμούς του θεωρητικού συλλογισμού.

Τον αμείλικτο αυτόν έλεγχο της δογματικής μεταφυσικής έκαμε ο Καντ με το πολυθρύλητο σύγγραμμά του που φέρει τον τίτλο "Κριτική του καθαρού λόγου", που εκδόθηκε το 1781.

Στο τμήμα του συγγράμματός του αυτού που επιγράφεται "Υπερβατική Διαλεκτική" καταδεικνύει, ότι ο ανθρώπινος λόγος, όταν θελήσει να αποδείξει την ύπαρξη ή την ανυπαρξία των μεταφυσικών αντικειμένων, περιπίπτει σε παραλογισμούς και σοφιστικές αντινομίες.

Συμπεραίνει λοιπόν ο Καντ, ότι η δογματική Μεταφυσική είναι ψευδοεπιστήμη. Μόνο σαν κριτική έρευνα εν σχέσει με τις γενικές προϋποθέσεις της ανθρώπινης σκέψης μπορεί να οργανωθεί εκ νέου η Μεταφυσική και να ανασυγκροτηθεί σαν "Υπερβατική φιλοσοφία" (TRANSCENDENTAL PHILOSOPHIE).

Αν και ο Καντ καταπολέμησε την δογματική Μεταφυσική όμως στην συστηματοποίηση του συστήματός του δέχθηκε σαν ιδιαίτερους κλάδους την "Μεταφυσική της φύσεως" και την "Μεταφυσική των Ηθών".

Η "Μεταφυσική της φύσεως" περιέχει όλες τις θεμελιώδεις αρχές της θεωρητικής γνώσης, η δε "Μεταφυσική των Ηθών" όλες τις θεμελιώδεις αρχές, οι οποίες καθορίζουν εκ των προτέρων και καθιστούν αναγκαστική την πρακτική μας συμπεριφορά.

Η θεωρητική γνώση, διδάσκει ο Καντ, καμιά πληροφορία δεν μπορεί να μας δώσει για την ποιότητα του "καθαυτό όντος" του ευρισκομένου πέραν του κόσμου των εμπειρικών φαινομένων.

Εν τούτοις όμως, η πρακτική ηθική συμπεριφορά αποδεικνύει αιτηματικώς την ύπαρξη του Θεού, της αθανασίας της ψυχής και της ελευθερίας.

Μπορούμε άρα να συμπεράνουμε ότι ο Καντ δεν είχε την πρόθεση να καταργήσει την Μεταφυσική, αλλά επιδίωκε να την ανασυγκροτήσει με την εισαγωγή της κριτικής μεθόδου.

Φιλικά

Κηφεύς

Ου τα πάντα τοις πάσι ρητά.

Κατά τον Φίχτε η ύψιστη μεταφυσική αρχή της πραγματικότητας είναι "το απόλυτο υπερβατικό εγώ", κατά τον Σέλλιγκ το απόλυτο ως ταυτότητα της φύσεως και του πνεύματος, κατά τον Χέγκελ η διαρκώς εξελισσόμενη ιδέα.

Ο Χέγκελ ταυτίζει την Μεταφυσική προς την Λογική, θεωρώντας αυτήν ως επιστήμη των πρωταρχικών καθορισμών της σκέψης.

Και ο Σοπενχάουερ (Schopenhauer Arthur, 1788–1860) επανέρχεται στην επεξεργασία μεταφυσικών προβλημάτων. Μεταφυσική θεωρεί κάθε γνώση, η οποία θέλει να καθορίσει την ποιότητα του "καθαυτό όντος", του ευρισκομένου πέραν του κόσμου των εμπειρικών φαινομένων.
Κατά τον Σοπενχάουερ το "καθαυτό όν", ο μεταφυσικός πυρήνας της πραγματικότητας είναι η βούληση.

Κατά τον Έρβατο (Herbart, 1776–1841), την μεταφυσική βάση της πραγματικότητας την αποτελεί άπειρο πλήθος πραγματικών οντοτήτων ανάλογων προς τις μονάδες του Λάϊμπνιτς.

Κατά τον Εντουαρντ φον Χάρτμαν(1842–1906), το "καθαυτό όν" είναι το ασυνείδητο.

Έτσι βλέπομε ότι οι μετακαντιανοί Γερμανοί φιλόσοφοι, αν και απέρριπταν την δογματική Μεταφυσική, ασχολήθηκαν με την λύση του κεντρικού μεταφυσικού προβλήματος το οποίο αναφέρεται στον καθορισμό της βαθύτερης ουσίας της πραγματικότητας.

Εξ ολοκλήρου απορρίπτει οιανδήποτε Μεταφυσική το υπό του Γάλλου φιλοσόφου Κόντ Αύγουστου (Comte, 1798–1855) ιδρυθέν σύστημα της θετικιστικής φιλοσοφίας (POSITIVISMUS).

Πριν από τον Κάντ παρόμοιες μεταφυσικές αντιλήψεις είχε διατυπώσει και ο Άγγλος φιλόσοφος Χιούμ Ντέϊβιντ (Hume David, 1711–1776). Κατ’αυτόν, οι έννοιες και οι ιδέες έχουν εγκυρότητα μόνον όταν μπορούν να αναχθούν σε μια εμπειρική εντύπωση. Επειδή όμως οι έννοιες και οι ιδέες, οι οποίες αναφέρονται στα μεταφυσικά υπεραισθητά αντικείμενα, δεν μπορούν να συσχετισθούν με εμπειρικά δεδομένα, δεν μπορούν να έχουν καμιά εγκυρότητα.

Ο Κάντ μιλάει στα "Μαθήματα της θετικής φιλοσοφίας" περί της μεταφυσικής νοοτροπίας και τοποθετεί αυτήν μεταξύ της θεολογικής και της θετικιστικής. Η θετικιστική επιστήμη, λέγει ο Κάντ, ξεκινώντας από την παρατήρηση των εμπειρικών δεδομένων, μελετά τους νόμους, οι οποίοι τα διέπουν και έτσι μπορεί να προβλέπει τι θα συμβεί στο μέλλον. Η Θεολογία όμως και η Μεταφυσική, χωρίς να ασχοληθούν με την παρατήρηση των εμπειρικών δεδομένων, θέτουν εις ενέργεια την φαντασία και την θεωρητική σκέψη και επιζητούν να αποκαλύψουν τη βαθύτερη ουσία των πραγμάτων και των γεγονότων. Ο Κάντ λέγει, ότι μόνο φαινόμενα υπάρχουν.

Kατά τον Σοπενχάουερ, η Μεταφυσική δεν υπερβαίνει τα όρια της εμπειρίας, αλλά εξηγεί τα δεδομένα αυτής και ανάγεται σ’εκείνο το οποίο βρίσκεται πίσω από τα φαινόμενα. Και ο Σοπενχάουερ δέχεται ότι υπάρχει στον άνθρωπο μια ορμή προς την Μεταφυσική, η οποία καθιστά τον άνθρωπο "μεταφυσικό ζώο".

Την Μεταφυσική απορρίπτει επίσης και ο υπό του Άγγλου φυσιοδίφη και φιλόσοφου Χάξλεϋ (Huxley Tom, 1825–1895), ιδρυθείς αγνωστικισμός. Κατά την θεωρία αυτή, δεν μπορούμε να γνωρίσουμε τίποτε περί της βαθύτερης ουσίας των όντων. Η ύλη και η ενέργεια είναι επιστημονικές υποθέσεις, με τις οποίες ζητάμε να εξηγήσουμε ορισμένα φαινόμενα που διαδραματίζονται στον χώρο της εσωτερικής μας συνείδησης.

Επίσης αρνητική θέση έναντι της Μεταφυσικής λαμβάνει και ο υπό του Γερμανού φιλοσόφου Μάχ (Mach, 1838–1916) ιδρυθείς ψυχολογικός θετικισμός. Κατ’αυτόν, μόνο τις ψυχολογικές καταστάσεις της συνειδήσεώς μας μπορούμε να γνωρίσουμε. Όλη η πραγματικότητα δεν είναι τίποτε άλλο παρά σύμπλεγμα εσωτερικών ψυχικών εντυπώσεων στις οποίες εμείς δίνομε εξωτερική υπόσταση.

Του αγνωστικισμού οπαδός είναι και ο Άγγλος φιλόσοφος Σπένσερ (Spencer, 1820–1903).

Στην αντιμεταφυσική παράταξη ανήκει και ο Γερμανός νεοκαντιανός φιλόσοφος Λάνγκε (Φρειδερίκος Αλβέρτος, 1828–1875), ο συγγραφέας της πολυθρύλητης "Ιστορίας του Υλισμού". Στο σύγγραμμά του αυτό αναγνωρίζει ο Λάγκε τον Υλισμό σαν μέθοδο προς έρευνα της φυσικής πραγματικότητας, τον καταδικάζει όμως σε μεταφυσικό σύστημα.
Η Μεταφυσική χαρακτηρίζεται ως "ποίηση δι’εννοιών" και θεωρείται ως στερούμενης παντός επιστημονικού κύρους.

Κατά το δεύτερο ήμισυ του 19ου αιώνα, μετά την επικράτηση του μηχανοκρατικού υλισμού, η ασχολία με την Μεταφυσική είχε περιοριστεί σε μικρό κύκλο φιλοσόφων, οι οποίοι ασχολούντο κυρίως με την έκθεση της κατά το παρελθόν εξέλιξης των μεταφυσικών ιδεών.

Εν τούτοις όμως η συναίσθηση της ανάγκης του καταρτισμού μιας γενικής κοσμοθεωρίας έφερε πάλι στην επικαιρότητα τις συστηματικές μεταφυσικές έρευνες. Επιζητήθηκε να δημιουργηθεί μια νέα Μεταφυσική με την επαγωγική μέθοδο, που θα στηρίζεται στα πορίσματα των επί μέρους επιστημών.

Έργο της Μεταφυσικής θεωρήθηκε ότι είναι το να συλλέξει τα γενικότερα πορίσματα, στα οποία είχαν καταλήξει οι διάφορες επιστήμες (Φυσική, Μαθηματικά, Βιολογία, Ψυχολογία, Ιστορία, Ηθική κλπ.), και να συνδυάσει αυτά σε συστηματική ενότητα, ικανοποιούσα τα θεωρητικά και πρακτικά ενδιαφέροντα του ανθρώπου. Έτσι δημιουργήθηκε η λεγόμενη "Επαγωγική Μεταφυσική".
Οι κυριότεροι εργάτες για την οικοδόμησή της ήταν: Γκούσταφ Φέχνερ (Gustav Fechner, 1801–1887), Εντουαρντ φον Χάρτμαν (1842–1906), ο Γουλιέλμος Βούντ (William Wundt, 1832–1920) και ο Λοτζ (Rudolf Herman Lotze, 1817–1881).

Κατά τον Λοτζ, η Μεταφυσική είναι "μάθηση, η οποία εκθέτει όχι αποσπασματικά, αλλά συστηματικά τις απαραίτητες για τη νόησή μας προϋποθέσεις που αναφέρονται στην φύση και την γενική συνάφεια των όντων". Η επαγωγική Μεταφυσική προβαίνει μετά προσοχής στον συνδυασμό των πορισμάτων των διαφόρων επιστημών με μεγάλη κριτική περίσκεψη.

Φιλικά

Κηφεύς

Πολύ συντέλεσε στην πρόοδο και ανανέωση των μεταφυσικών ερευνών και ο Γάλλος φιλόσοφος Μπέρξον Ανρί (Henri–Louis Bergson, 1859–1941). Αυτός οικοδομεί την Μεταφυσική πάνω στην ενόραση (INTUTION).
Η ενόραση είναι μια λειτουργία, η οποία μας μεταφέρει απ’ευθείας στην ροή της ζωής. Την ζωή εννοεί σαν ένα διαρκώς ανανεούμενο γίγνεσθαι, σαν δημιουργική δύναμη που δημιουργεί διαρκώς νέα δημιουργήματα. Η Μεταφυσική μας μεταφέρει χωρίς να χρησιμοποιεί εννοιολογικά σύμβολα στην περιοχή του απόλυτου και μας παρέχει ασφαλή γνώση της πραγματικότητας όπως ακριβώς είναι.

Την ζωή σαν μεταφυσική αρχή της πραγματικότητας δέχονται και οι Γερμανοί φιλόσοφοι Ντιλτάϊ Γουλιέλμος (1833–1911) και Σέμμελ.

Κατά την πρώτη δεκαετία του εικοστού αιώνα αρχίζουν να λαμβάνουν οι μεταφυσικές έρευνες μεγάλη εξάπλωση.

Πολύ ευνοϊκά για την ανανέωση των μεταφυσικών αναζητήσεων επέδρασε και η εμφάνιση της φαινομενολογικής φιλοσοφίας.

Επανερχόμενος ο ιδρυτής της φαινομενολογίας Εδμόνδος Χούσσερλ (1859–1938) στην πρόταση του Καρτέσιου "νοώ άρα υπάρχω", υποστήριξε ότι η μόνη οντολογική περιοχή η οποία εμφανίζει αναμφίβολη ύπαρξη είναι η περιοχή της "καθαράς συνειδήσεως". Το σύμπαν, κατά τον Χούσσερλ, αποτελείται από μονάδες, οι οποίες δεν είναι όπως οι μονάδες του Λάϊμπνιτς κλειστές, αλλά έχουν το γνώρισμα ότι θέτουν προ εαυτών ετερογενή προς τον εαυτό τους οντολογικά δεδομένα.

Ο μαθητής του Χούσσερλ, Χάϊντεγγερ (1889–1976), συνδυάζοντας τις διδασκαλίες εκείνου με τις δοξασίες του Δανού φιλόσοφου Κιρκεγκααρντ, θεμελίωσε την Μεταφυσική του Υπαρξισμού. Το θέμα της Μεταφυσικής είναι, λέγει ο Χάϊντεγγερ, να δοθεί απάντηση στο υπό του Αροστοτέλη τεθέν ερώτημα :
"Τι το όν;" , δηλαδή ποιο είναι το νόημα του όντος.
Επειδή δε το πλησιέστερο όν στον άνθρωπο είναι αυτός ο ίδιος ο εαυτός του, πρέπει η μεταφυσική έρευνα να λάβει σαν αφετηρία της την ανάλυση της ανθρώπινης υπόστασης.
Μια τέτοια ανάλυση της ανθρώπινης υπόστασης παρουσίασε ο Χάϊντεγγερ στο βιβλίο του "Είναι και Χρόνος". Το συμπέρασμα των οντολογικών του ερευνών είναι ότι το νόημα της ανθρώπινης υπόστασης το καθιστά νοητό η ανάλυση του χρόνου. Η ανθρώπινη ύπαρξη είναι ένα χρονικό πλάσμα, μια ενότητα βιωμάτων, τα οποία λαμβάνουν υπόσταση μέσα σε μια διαρκή χρονική ροή.
Οι έρευνες του Χάϊντεγγερ δεν κατέληξαν σε οριστικά συμπεράσματα. Περιορίστηκαν μόνο στην ανάλυση του υπαρκτικού τρόπου της ανθρώπινης υπόστασης.
Διαφαίνεται στο βάθος τους η πρόθεση να αναγάγουν όλο το οντολογικό περιεχόμενο στα δεδομένα της ανθρώπινης ύπαρξης. Την ανθρώπινη ύπαρξη θεωρεί σαν ορίζοντα, εντός του οποίου γίνεται φανερό το "όν".
Προς το νόημα δε του όντος δεν μας οδηγεί η εννοιολογική σκέψη, αλλά το βίωμα της αγωνίας.

Έτσι ο Χάϊντεγγερ εισάγει ανορθολογιστική μεθοδολογία και θέτει παράλληλα προς το όν και το μη όν.

Φιλικά

Κηφεύς

Στην υπαρξιακή οντολογία ανήκουν και οι μεταφυσικές έρευνες του Γερμανού φιλόσοφου Γιάσπερς (1883–1969).
Αυτός δέχεται ότι πέραν της ανθρώπινης ύπαρξης υπάρχει και το υπερβατικώς νοούμενο όν. Είδηση περί της ύπαρξης της απόλυτης αυτής πραγματικότητας παρέχουν στον άνθρωπο οι λεγόμενες "οριακές καταστάσεις", οι οποίες είναι ο θάνατος, οι ασθένειες, η δυστυχία, οι πόλεμοι κλπ. Εισερχόμενος στις καταστάσεις αυτές ο άνθρωπος έρχεται σε επαφή με την πίσω από τα φαινόμενα υπάρχουσα οντολογική πραγματικότητα.
Η Μεταφυσική είναι, κατά τον Γιάσπερς, το τρίτο μέρος της φιλοσοφίας έπειτα από την εγκόσμια και υπαρξιακή διαφώτιση. Αποστολή της είναι να αποκρυπτογράφησει τα σήματα, τα οποία έρχονται από την περιοχή του απόλυτου.
Όπως και ο Χάϊντεγγερ διδάσκει και ο Γιάσπερς ότι προς την κατανόηση των μηνυμάτων, τα οποία έρχονται από την υπερβατική περιοχή, δεν μας οδηγούν οι θεωρητικές ορθολογιστικές μέθοδοι. Η προϋπόθεση, η οποία είναι απαραίτητη για το πλησίασμα προς τον κόσμο του απόλυτου, είναι το βίωμα της απελπισίας, η οποία προέρχεται από την διαπίστωση ότι όλες οι προσπάθειες τις οποίες κάνουμε στην ζωή, καταλήγουν τελικά σε ναυάγιο.

Ακολουθώντας τον ίδιο δρόμο, κινείται και ο σύγχρονος γαλλικός Υπαρξισμός του Σαρτρ (Jean–Paul Sartre, 1905–1980). Στο βιβλίο του "Είναι και μηδέν" παρουσιάζει μια φαινομενολογική οντολογία, συνδυάζοντας τις αντιλήψεις της φαινομενολογίας προς τις διδασκαλίες του Υπαρξισμού. Σαν δρόμο, ο οποίος οδηγεί προς την κατανόηση του όντος, θεωρεί ο Σαρτρ την ναυτία (NAUSEE), δηλ. την κατάσταση του απόλυτου κορεσμού και αηδίας, η οποία διεγείρει μέσα στην ψυχή του ανθρώπου την καθολική άρνηση έναντι οιουδήποτε όντος.
Τα θεωρήματα του Σαρτρ οδηγούν σε ολοκληρωτικό μηδενισμό.
Το μη όν τίθεται σε υψηλότερη θέση σε σύγκριση με το όν.
Το μεταφυσικό νόημα του όντος το κατανοούμε, λέγει ο Σαρτρ, βυθιζόμενοι στις σκοτεινότερες περιοχές της ύπαρξης.

ΥΓ.: Φίλοι μου, με το επόμενο μήνυμά μου τελειώνω την παράθεση των Μεταφυσικών θέσεων και των φιλοσόφων της Μετασωκρατικής περιόδου μέχρι και σήμερα.

Φιλικά

Κηφεύς

Τελειώνω με αυτό το μήνυμα την παράθεση των Μεταφυσικών απόψεων των σημαντικοτέρων φιλοσόφων από το 600 π.Χ. μέχρι και σήμερα.

Συστηματική ανασυγκρότηση της Μεταφυσικής επιχείρησε ο Γερμανός φιλόσοφος Νικολάϊ Χάρτμαν (1882–1951).
Αυτός παίρνοντας σαν αφορμή κατ’αρχάς τον κριτικό ιδεαλισμό της νεοκαντιανής σχολής της Μαρβούργης, δέχτηκε την επίδραση της φαινομενολογίας και υποστήριξε τελικά την κριτική πραγματοκρατία.

Στο σύγγραμμά του "Αρχές της μεταφυσικής της γνώσης", που εκδόθηκε το 1921, καταπολέμησε τις αντιλήψεις του κριτικού ιδεαλισμού, που δίδασκε ότι η γνωστική ενέργεια του ανθρώπου δημιουργεί το αντικείμενο της γνώσης.

Κατά τον Ν. Χάρτμαν, αποστολή της γνώσης είναι να αντιληφθεί τα ανεξαρτήτως από αυτήν υπάρχοντα αντικείμενα.

Με την γνωστική και επιστημονική ενεργητικότητα του ανθρώπου αποκαλύπτεται, ένα τμήμα του όντος.

Πέραν όμως του προσιτού στην αντίληψή μας τμήματος υπάρχει η περιοχή εκείνη του όντος, η οποία είναι απρόσιτη στην ανθρώπινη νόηση.
Η περιοχή αυτή αποτελεί την σφαίρα του "υπεραντικειμενικού" και "υπερνοητικού όντος".

Όσο και αν προχωρεί η ανθρώπινη επιστήμη, πάντοτε θα προσκρούει στα όρια του απρόσιτου στον λόγο σφαίρας.
Η γνώση αποκαλύπτει σε μας ένα τμήμα μόνο του όντος.
Η γνώση είναι μια συνάντηση του υποκειμένου με το αντικείμενο, η οποία περιέχει οντολογική αλήθεια.
Αφού και το υποκείμενο και το αντικείμενο είναι οντολογικά δεδομένα, και η συσχέτισή τους δυνάμει της οποίας γεννάται η γνώση έχει πραγματική οντολογική αξία.
Πρωταρχικά υφίσταται η συσχέτιση δύο οντολογικών δεδομένων τα οποία ονομάζομε υποκείμενο και αντικείμενο, επ’αυτής δε θεμελιώνεται το φαινόμενο της γνώσης. Επομένως την προτεραιότητα έχει η θεώρηση του "είναι", επ’αυτής δε θα θεμελιωθεί η θεώρηση του "γιγνώσκειν".
Η θεώρηση του όντος αποτελεί κατά τον Ν.Χάρτμαν, το θέμα της Οντολογίας (Μεταφυσικής). Η επεξεργασία των σχετικών προβλημάτων έγινε απ’αυτόν σε τρείς ογκώδεις τόμους:
Ο πρώτος φέρει τον τίτλο: "Θεμελίωση της Οντολογίας", 1938.
Ο δεύτερος: "Δυνατότητα και Πραγματικότητας", 1938.
Ο δε τρίτος "Η δομή του πραγματικού κόσμου", 1940.
Στους τρείς αυτούς τόμους εξετάζονται τα θεμελιωδέστερα μεταφυσικά προβλήματα. Τον πραγματικό κόσμο θεωρεί ο Ν.Χάρτμαν σαν μια ενιαία κατασκευή, διαστρωματούμενη σε τέσσερις ιεραρχικές βαθμίδες.
Στην κατώτατη βαθμίδα υπάρχει η υλική πραγματικότητα, πάνω δε από αυτήν οικοδομείται το στρώμα της βιολογικής πραγματικότητας. Την τρίτη βαθμίδα αποτελεί η ψυχική, την δε τετάρτη η πνευματική πραγματικότητα. Καθένα από τα διαδοχικά οντολογικά στρώματα θεμελιώνεται μεν πάνω στο προηγούμενο, έχει όμως δική του ανεξάρτητη νομοτέλεια. Η δε σχέση της θεμελίωσης δεν μπορεί να νοηθεί σαν σχέση εξάρτησης.
Τα μεγάλα μεταφυσικά προβλήματα, λέγει ο Ν.Χάρτμαν, αποτελούν μεγάλες απορίες, οι οποίες είναι επιδεκτικές επεξεργασίας όχι όμως και τελειωτικής λύσης.
Γι’αυτό η καλύτερη μέθοδος για τη διευκρίνισή τους είναι η απορητική επεξεργασία του Αριστοτέλη.

Το μεταφυσικό σύστημα του Ν.Χάρτμαν ονομάζεται κριτικός ρεαλισμός. Σύμφωνα προς αυτό, η ανθρώπινη σκέψη, χρησιμοποιώντας προσεκτικά την κριτική μέθοδο, μπορεί να αποκαλύψει την αληθινή κατασκευή των αντικειμένων, των κειμένων μέχρι του σημείου εκείνου από του οποίου αρχίζουν τα όρια της υπερνοητής περιοχής.

Σε όλα τα προβλήματα θα απομένει πάντοτε ένα υπόλοιπο, το οποίο θα διεγείρει διαρκώς απορίες, επειδή θα έχει τις ρίζες του στην περιοχή "του αρρήτου", όπως έλεγε ο Πλάτωνας.

Στο σημείο αυτό οι αντιλήψεις του Ν.Χάρτμαν μας υπενθυμίζουν τον χαρακτηρισμό των μεταφυσικών προβλημάτων, τον οποίο έκανε ο Αριστοτέλης στο Ζ΄βιβλίο των "Μετά τα φυσικά" (2028 Β΄2).

Καθορίζοντας σαν θέμα της οντολογικής έρευνας το ερώτημα: "Τι εστί το όν", χαρακτηρίζει ο μεγάλος Έλληνας φιλόσοφος το ερώτημα αυτό σαν μια διαρκή απορία, σαν "ως πάλαι τε και νυν και αεί ζητούμενον και αεί απορούμενον".

Φιλικά

Κηφεύς

Θα ήθελα σήμερα να επισημάνω ορισμένα πράγματα που αφορούν στη σχέση της Μεταφυσικής με την Επιστήμη.

Επειδή παρετήρησα κατά καιρούς ότι άτομα τα οποία θέλουν να ασχοληθούν με Μεταφυσικά θέματα, αισθάνονται και μιλούν απαξιωτικά για την Επιστήμη, θα ήθελα να τονίσω ότι για να αντιληφθεί ο άνθρωπος το μεγαλείο και τη χρησιμότητα της Μεταφυσικής πρέπει πρώτα να κατανοήσει τα όρια πέραν των οποίων δεν μπορεί η ανθρώπινη νόηση να εξηγήσει ορισμένα φαινόμενα που παρατηρούνται στη Φύση και γενικότερα στη Ζωή.

Η μεταφυσική (παρ'όλο που κατά πολλούς θεωρείται και αυτή επιστήμη) δεν πρόκειται να ανανεωθεί, να προχωρήσει, παρά μόνο αν χρησιμοποιήσει τα δεδομένα των θετικών επιστημών.

Πώς είναι δυνατόν να μιλήσουμε υπεύθυνα για την ύλη, αν αγνοούμε τις ιδιότητές της που αποκαλύπτει η φυσική, πώς να μιλήσουμε για τη ζωή και την εξέλιξη, αν δεν κατέχουμε στέρεες γνώσεις ζωολογίας, παλαιοντολογίας και βιοχημείας;

Πώς θα καταλάβουμε την οργάνωση του Σύμπαντος και της Ζωής, τους βιολογικούς κύκλους, χωρίς να καταφύγουμε στις αναλυτικές και ερευνητικές μεθόδους που θέσπισαν οι δύο νέες επιστήμες, η κυβερνητική και η πληροφορική;

Να γυρεύουμε την εξήγηση των πάντων με μόνη τη δύναμη του λογικού χωρίς να επικαλούμαστε τα γεγονότα και την επιστημονική μέθοδο, είναι μια προσπάθεια αλαζονική και μάταιη, στην οποία εξακολουθούν να επιδίδονται αρκετοί φιλόσοφοι και όχι από τους πιο παρακατιανούς.

Θορυβούν απλώς και φλυαρούν – γιατί δεν είναι δυνατόν να υπάρξει φιλοσοφία τελείως ξεκομμένη από την επιστήμη , δηλαδή από την πραγματικότητα.

Η πραγματικότητα, όπως εμείς την αντιλαμβανόμαστε, υπερβαίνει κατά πολύ αυτό που συνήθως εννοούμε μ’αυτή τη λέξη.

Δεν περιορίζεται στην ύλη, λαμβανόμενη σαν τη μοναδική συνιστώσα του φυσικού Σύμπαντος περιέχει τους νόμους, τις ιδιότητες οι οποίες συναρτούν την ίδια την ύπαρξη της ύλης και οι οποίες μπορούν να νοηθούν έξω από τον υλικό φορέα.

Μήπως και η ζωή δεν είναι μια απ’αυτές τις «άυλες» πραγματικότητες που προήλθαν από την «επιδομημένη» ύλη;

Φιλικά

Κηφεύς

Υπάρχουν άνθρωποι που έχουν την τάση να «κρίνουν» εκείνο που αγνοούν και οι οποίοι , επειδή δίνουν το όνομα της «Μεταφυσικής» σε μια γνώση καθαρά ανθρώπινη και ορθολογιστική (πράγμα που θεωρείται επιστήμη ή φιλοσοφία) φαντάζονται πως η Μεταφυσική , δεν είναι τίποτα παραπάνω , ούτε τίποτα άλλο από τέτοιου είδους γνώση , και απ’αυτή τους τη γνώμη , βγάζουν το λογικό συμπέρασμα , πως αυτή η μεταφυσική δεν μπορεί να οδηγήσει πραγματικά σε κανένα αποτέλεσμα .

Θα ήθελα, όμως, σήμερα, να δούμε την Μεταφυσική από μια άλλη οπτική γωνία .

Μπορούμε να δώσουμε κάποιο χαρακτηρισμό στη Μεταφυσική , λέγοντας , παραδείγματος χάρη , πως είναι η γνώση των παγκοσμίων αρχών .

Αυτό όμως , δεν είναι καθαυτό ορισμός , κι’επί πλέον δεν μπορεί να μας δώσει , παρά μια πολύ αόριστη ιδέα .

Κάτι θα προσθέσουμε σ’αυτό , αν πούμε πως η περιοχή αυτών των αρχών , εκτείνεται πολύ πιο μακριά απ’ότι νόμιζαν αρκετοί φιλόσοφοι , οι οποίοι παρ’όλα αυτά έκαναν μεταφυσική , αλλά μερικευμένη και ατελή .

Έτσι ο Αριστοτέλης , θεωρούσε την μεταφυσική σαν γνώση του όντος ως όντος , την ταύτιζε με την οντολογία , δηλαδή έπαιρνε το μέρος για σύνολο .

Για την Μεταφυσική , όμως , το καθαρό «Είναι» , δεν είναι η πρωταρχική ούτε η πιο παγκόσμια από τις αρχές , διότι αφ’εαυτής ενέχει ορισμό .

Πρέπει λοιπόν να πάμε πέρα από το όν .

Αυτό είναι εκείνο που έχει τη μεγαλύτερη σημασία .
Αυτό είναι η αιτία για την οποία κάθε πραγματικά μεταφυσική σύλληψη , κατ’ανάγκην διατηρεί πάντοτε ένα ανέκφραστο μέρος , και το καθετί ακόμη που μπορούμε να εκφράσουμε , δεν είναι κυριολεκτικά τίποτε , συγκρινόμενο μ’εκείνο που ξεπερνά κάθε έκφραση, σαν το πεπερασμένο,που οσοδήποτε μεγάλο κι’αν είναι το μέγεθός του, είναι μηδαμινό απέναντι στο Άπειρο.

Όλες οι εξωτερικές μορφές έκφρασης , άσχετα αν είναι λέξεις ή σύμβολα οποιουδήποτε είδους , αποτελούν μόνον ένα υπόβαθρο , ένα σημείο στήριξης , για να υψωθεί κανείς σε δυνατότητες σύλληψης που ξεπερνούν αυτές τις μορφές σε άφθαστο βαθμό .

Κάνομε λόγο για μεταφυσικές συλλήψεις , επειδή δεν έχομε άλλο όρο στη διάθεσή μας για να γίνουμε κατανοητοί . Να μη θεωρήσει όμως κανείς απ’αυτό , πως υπάρχει κάτι που μπορεί να εξομοιωθεί με επιστημονικές ή με φιλοσοφικές συλλήψεις.

Δεν πρόκειται να κατασκευάσουμε κανενός είδους «αφηρημένες έννοιες» , αλλά να πάρουμε άμεση γνώση της αλήθειας , όπως είναι αυτή καθ’εαυτή .

Η επιστήμη είναι γνώση ορθολογιστική , συμπερασματική και πάντοτε έμμεση .

Η μεταφυσική είναι γνώση υπερ-ορθολογιστική , ενορατική και άμεση .

Αυτή η καθαρώς νοητική ενόραση , που άμα λείπει , δεν υπάρχει αληθινή μεταφυσική , με κανένα τρόπο δεν επιτρέπεται να εξομοιωθεί με τη διαίσθηση , για την οποία κάνουν λόγο μερικοί σύγχρονοι φιλόσοφοι , διότι αυτή η τελευταία , αντίθετα προς την πρώτη , είναι υπο-ορθολογιστική .

Υπάρχει μια νοητική ενόραση και μια διαίσθηση που σχετίζεται με τα αισθητήρια .

Η πρώτη (η νοητική ενόραση) είναι πιο πάνω από το λογικό , αλλά η άλλη (η διαίσθηση) είναι κάτω απ’αυτό .

Αυτή η τελευταία (η διαίσθηση) , δεν μπορεί να συλλάβει , παρά μόνο τον κόσμο των μεταβολών και του γίγνεσθαι , δηλαδή την φύση , ή μάλλον , ένα απειροελάχιστο μέρος της φύσεως .

Απεναντίας , πεδίο της νοητικής ενόρασης , είναι η περιοχή των αιωνίων και αμετάβλητων αρχών .
Είναι η μεταφυσική περιοχή .

Φιλικά

Κηφεύς

Η υπερβατική νόηση , για να συλλάβει με άμεσο τρόπο τις παγκόσμιες αρχές , πρέπει να ανήκει και η ίδια στην τάξη της παγκοσμιότητας . Δεν είναι μια ατομική ικανότητα .
Κι’αν τη θεωρήσουμε σαν τέτοια , θα ήταν αντιφατικό , διότι δεν είναι δυνατόν να βρίσκεται ανάμεσα στις δυνατότητες του ατόμου κι’η δυνατότητα να ξεπερνά τα δικά του όρια , δηλαδή να βγαίνει έξω από τις συνθήκες που το καθορίζουν σαν άτομο .

Το λογικό είναι καθαρά και ειδικά ανθρώπινη ικανότητα .

Εκείνο όμως που βρίσκεται πέρα από το λογικό είναι πραγματικά «μη ανθρώπινο» . Αυτό είναι εκείνο που κάνει δυνατή τη μεταφυσική γνώση .

Με άλλα λόγια , θέλω να πω , πως δεν μπορεί ο άνθρωπος σαν άνθρωπος να φτάσει σ’αυτήν , αλλά σαν όν , που ενώ με μια από τις καταστάσεις του είναι ανθρώπινο , ταυτόχρονα είναι και διαφορετικό , κάτι παραπάνω από ανθρώπινο όν , και πως το πραγματικό αντικείμενο της μεταφυσικής , ή μάλλον η ίδια η μεταφυσική γνώση , είναι η ενεργεία επίγνωση των καταστάσεων που βρίσκονται πέραν της ατομικότητας .

Εδώ λοιπόν , φτάνουμε σε ένα από τα πιο ουσιώδη σημεία και είναι ανάγκη να το προσέξουμε κάπως .

Αν το άτομο ήταν τέλειο όν , αν αποτελούσε ένα κλειστό σύστημα , όπως είναι φτιαγμένη η μονάδα του Λάϊμπνιτς , δεν θα υπήρχε εφικτή μεταφυσική .

Ανεπανόρθωτα κλεισμένο στον εαυτό του , το όν αυτό , δεν θα είχε κανένα μέσο για να γνωρίσει εκείνο που δεν είναι στην τάξη της ύπαρξης στην οποία ανήκει κι’αυτό .

Δεν συμβαίνει όμως ένα τέτοιο πράγμα .

Το άτομο στην πραγματικότητα , αντιπροσωπεύει μια μεταβατική και σχετική εκδήλωση του πραγματικού όντος .

Είναι μια ειδική κατάσταση , ανάμεσα σε αόριστο πλήθος άλλων καταστάσεων του ιδίου όντος . Και το όν αυτό , είναι καθ’εαυτό , απολύτως ανεξάρτητο απ’όλες τις εκδηλώσεις .

Φιλικά

Κηφεύς

Τέτοια είναι η διάκριση του «Εαυτού» και του «Εγώ» , της προσωπικότητας και της ατομικότητας .

Κι’όπως ακριβώς οι εικόνες συνδέονται με τις φωτεινές ακτίνες με την ηλιακή πηγή , χωρίς την οποία δεν θα είχαν ούτε ύπαρξη ούτε πραγμάτωση , έτσι κι’η ατομικότητα , άσχετα αν πρόκειται για ανθρώπινη ατομικότητα ή για κάθε άλλη ανάλογη κατάσταση εκδηλώσεως , είναι συνδεδεμένη με την προσωπικότητα στο πρωταρχικό κέντρο του όντος , μ’αυτή την υπερβατική νόηση για την οποία έγινε πιο πάνω λόγος .

Δεν είναι δυνατόν , μέσα στα όρια του παρόντος μηνύματος να αναπτύξω πιο πλατειά αυτές τις απόψεις , ούτε να δώσω πιο συγκεκριμένη ιδέα της Θεωρίας των πολλαπλών καταστάσεων του όντος .

Νομίζω όμως , παρ’όλ’αυτά , πως ανέφερα αρκετά για να γίνει αντιληπτή η κεφαλαιώδης σημασία που έχει , η κάθε πραγματικά μεταφυσική τοποθέτηση .

Φιλικά

Κηφεύς

Έκανα λόγο για θεωρία , αλλά δεν πρόκειται για θεωρία .

Είναι κι’αυτό ένα σημείο επί πλέον , που πρέπει να διασαφηνισθεί .

Η θεωρητική γνώση , που είναι ακόμη έμμεση και κάπως συμβολική , είναι μόνο για προπαρασκευή , απαραίτητη κατά τα λοιπά , για την πραγματική γνώση .

Επί πλέον είναι κι’η μόνη που μπορεί κάπως να ανακοινωθεί και πάλι όχι ολοκληρωτικά .

Κι’αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο κάθε διδασκαλία είναι μόνο το μέσον για να πλησιάσομε την γνώση .
Αυτή η γνώση που αρχικά κλείνει μέσα της μόνο δυνατότητα , πρέπει κατόπιν να γίνει δρώσα πραγμάτωση .
Εδώ βρίσκομε μια καινούργια διαφορά μ’αυτή τη μερικευμένη μεταφυσική , για την οποία έκανα νύξη πιο πάνω , π.χ. με τη μεταφυσική του Αριστοτέλη , που είναι , κατά τη γνώμη μου , και θεωρητικά ατελής , διότι περιορίζεται στο όν και στην οποία επιπλέον , η θεωρία που εκτίθεται με ωραίο τρόπο , φαίνεται πως αρκείται στον εαυτό της , αντί να παρουσιάζεται με τρόπο τέτοιο για να προετοιμάζει δρώσα πραγμάτωση , όπως συμβαίνει πάντοτε μ’αυτήν σ’όλες τις πραγματικά μεταφυσικές διδασκαλίες .

Εν τούτοις και σ’αυτήν την ατελή μεταφυσική , συναντούμε μερικές φορές διαπιστώσεις , που αν είχαν κατανοηθεί καλά , θα έπρεπε να είχαν οδηγήσει σε πολύ διαφορετικές συνέπειες .

Μήπως ο Αριστοτέλης δεν λέγει καθαρά πως το όν είναι παν ό,τι αυτό γνωρίζει ;

Αυτή η διαπίστωση της ταυτοποίησης με το γνωριζόμενο δια της γνώσεως , είναι αυτή η ίδια η βασική αρχή της μεταφυσικής πραγμάτωσης .

Εδώ όμως , η βασική αρχή , μένει απομονωμένη , έχει μόνο την αξία μιας ολότελα θεωρητικής διακήρυξης , δεν βγαίνει απ’αυτή τίποτε το εξακριβωμένο και φαίνεται πως από τότε που εκτέθηκε , ούτε τη σκέφτηκε πια κανείς.

Φιλικά

Κηφεύς

Πώς συμβαίνει ώστε ο Αριστοτέλης κι’οι συνεχιστές της διδασκαλίας του να μην παρατήρησαν καλύτερα όλα τα συμπεράσματα που βγαίνουν απ’αυτή τη διαπίστωση ;

Είναι αλήθεια πως το ίδιο συμβαίνει σε πολλές περιπτώσεις και φαίνεται πως κάποτε ξεχνούν πράγματα εξ ίσου ουσιώδη , όπως είναι η διάκριση της καθαρής νόησης και του λογικού , αφού μάλιστα τα διετύπωσαν με τρόπο αρκετά σαφή .

Εδώ υπάρχουν αλλόκοτα χάσματα .

Μήπως πρέπει να παρατηρήσουμε εδώ το αποτέλεσμα μερικών περιορισμών που είναι συμφυείς με το δυτικό πνεύμα εκτός από λίγες εξαιρέσεις , σπάνιες κατά το πλείστον , αλλά πάντοτε δυνατές ; Αυτό μπορεί να αληθεύει μέχρις ενός ορίου , πάντως όμως δεν πρέπει να πιστεύεται πως γενικά η δυτική διανόηση , ήταν τόσο στενά περιορισμένη , όσο είναι στη νεώτερη εποχή , στην οποία υπάρχουν μόνο διδασκαλίες σαν κι’αυτές , που κατά βάθος είναι εξωτερικές , πολύ ανώτερες από πολλές άλλες , διότι περικλείουν παρ’όλη την εξωτερικότητά τους κι ένα μέρος αληθινής μεταφυσικής , πάντοτε όμως αναμεμιγμένο με απόψεις μιας άλλης τάξης , που δεν έχουν τίποτε το μεταφυσικό …

Έχω , πάντως την πεποίθηση , πως στη Δύση υπήρχε κάτι διαφορετικό απ’αυτό κατά την αρχαιότητα και τον μεσαίωνα , δηλαδή πως ήταν προσιτές σε μια ομάδα εκλεκτών , διδασκαλίες καθαρά μεταφυσικές , που μπορούμε να τις ονομάσουμε πλήρεις , στις οποίες περιεχόταν αυτού του είδους η πραγμάτωση , η οποία χωρίς αμφιβολία , για τους περισσότερους από τους νεώτερους , είναι κάτι που μόλις μπορούν να το συλλάβουν .

Εάν η Δύση έχει χάσει εντελώς και την ανάμνηση αυτών των διδασκαλιών , αυτό οφείλεται στο ότι αποξενώθηκε από τις παραδόσεις της κι αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο ο νεώτερος πολιτισμός , είναι ένας πολιτισμός ακατάστατος και παραστρατημένος .

Φιλικά

Κηφεύς

Αν η καθαρά θεωρητική γνώση περιέκλειε μέσα στον εαυτό της και το τέλος της , αν η μεταφυσική έπρεπε να μείνει σ’αυτό το σημείο , ασφαλώς κάτι θα ήταν κι αυτό , αλλά θα ήταν όλως διόλου ανεπαρκές .

Απέναντι στην πραγματική βεβαιότητα , που είναι πιο ισχυρή κι’απ’αυτή που μας δίνουν τα μαθηματικά και που είναι προκαταβολικά προσαρτημένη σε τέτοιου είδους γνώση , γενικά , θα βρισκόταν , σε μια ασύγκριτα ανώτερη τάξη , το ανάλογο εκείνου που αντιπροσωπεύει στην κατώτερή του τάξη , τη γήινη και την ανθρώπινη , η επιστημονική κι’η φιλοσοφική θεώρηση .

Αυτό όμως , δεν είναι εκείνο που πρέπει να είναι η μεταφυσική . Εκείνα που ενδιαφέρουν τον ψυχολόγο , πρέπει να είναι τελείως ξένα για τον μεταφυσικό .

Αυτό που ενδιαφέρει τον τελευταίο , είναι να γνωρίσει εκείνο που υπάρχει και να το γνωρίσει με τέτοιο τρόπο , ώστε να είναι ο ίδιος ο εαυτός του πραγματικά και ενεργειακά όλα εκείνα που γνωρίζει .

Όσον αφορά τα μέσα της μεταφυσικής πραγμάτωσης , πρέπει να είναι προσιτά στις ικανότητες του ανθρώπου . Πρέπει στα πρώτα τουλάχιστον στάδια , να είναι προσαρμοσμένα στις συνθήκες της ανθρώπινης κατάστασης , διότι μέσα σ’αυτή την κατάσταση βρίσκεται για την ώρα το όν , το οποίο πρέπει να ξεκινήσει απ’αυτήν για να αποκτήσει τις ανώτερες καταστάσεις .

Μέσα σε μορφές λοιπόν που ανήκουν σ’αυτόν τον κόσμο , στον οποίο βρίσκεται η τωρινή του εκδήλωση , το όν θα βρεί και σημείο στήριξης για να υψωθεί πάνω απ’αυτό τον κόσμο .

Λέξεις , συμβολικά σημεία , τυπικά ή οποιαδήποτε προπαρασκευαστικά μέσα , δεν έχουν άλλο λόγο ύπαρξης , ούτε εκπληρώνουν άλλο σκοπό . Είναι φορείς και τίποτε περισσότερο .

Μερικοί όμως θα πουν , πώς γίνεται , ώστε αυτά τα μέσα που οφθαλμοφανώς ανήκουν στη σχετικότητα , να παράγουν αποτέλεσμα που τα υπερβάλλει σε άμετρο βαθμό κι ανήκει σε τάξη όλως διόλου διαφορετική από εκείνη στην οποία ανήκουν αυτά ;

Πρώτα – πρώτα , πρέπει να λάβομε υπ’όψη μας , πως στην πραγματικότητα , αυτά είναι συμπτωματικά μέσα και πως το αποτέλεσμα στου οποίου την απόκτηση συμβάλλουν , δεν προέρχεται καθόλου από δική τους ενέργεια . Απλώς φέρνουν το όν σε ορισμένες διαθέσεις , για να μπορέσει να φθάσει πιο εύκολα σ’αυτό . Αυτή είναι όλη κι όλη τους η ενέργεια .

Αν η παρατήρηση που αντιμετωπίζομε είχε αξία στην παραπάνω περίπτωση , θα την έχει επίσης και στα θρησκευτικά τυπικά , π.χ. στα μυστήρια , όπου η δυσαναλογία μεταξύ μέσου και αποτελέσματος δεν είναι μικρότερη .

Φιλικά

Κηφεύς

Ου τα πάντα τοις πάσι ρητά.

Πάντως , δεν πρέπει να συγχέομε το απλό μέσο με την αιτία , νοούμενη με την κυριολεκτική της σημασία και ούτε να βλέπομε τη μεταφυσική πραγμάτωση σαν ένα οποιοδήποτε αποτέλεσμα , διότι δεν είναι παράγωγο κάποιου πράγματος , που δεν πραγματώθηκε ακόμη , αλλά είναι η απόκτηση συνείδησης εκείνου που υπάρχει , με τρόπο μόνιμο κι αμετάβλητο , έξω από κάθε πρόσκαιρη ή άλλου είδους διαδοχή , διότι όλες οι καταστάσεις του όντος , θεωρούμενες μέσα στην αρχή τους , είναι τελείως συγχρονισμένες μέσα στο αιώνιο παρόν .

Δεν θα δυσκολευτούμε λοιπόν καθόλου να αναγνωρίσουμε πως δεν υπάρχει κοινό μέτρο της μεταφυσικής πραγμάτωσης και των μέσων που οδηγούν σ’αυτήν , ή , αν προτιμάτε , που την προπαρασκευάζουν .

Αυτός είναι κι ο λόγος για τον οποίο πρέπει να θεωρούμε πως κανένα απ’αυτά τα μέσα , δεν είναι αυστηρώς απαραίτητο και απόλυτης ανάγκης , ή τουλάχιστον ο λόγος για τον οποίο νομίζομε , πως δεν υπάρχει , παρά μια μόνο προπαρασκευή πραγματικά απαραίτητη , η οποία συγκεντρώνεται στην θεωρητική γνώση .

Αυτή εξ άλλου , δεν μπορεί να τραβήξει πολύ μπροστά , χωρίς κάποιο μέσον που πρέπει να το θεωρούμε πως είναι εκείνο που θα παίξει τον πιο ενδιαφέροντα και τον πιο σταθερό ρόλο . Το μέσον αυτό είναι η αυτοσυγκέντρωση.

Αυτή όμως είναι κάτι το απόλυτα ξένο και αντίθετο μάλιστα στις νοητικές συνήθειες του νεώτερου δυτικού κόσμου , στον οποίο τα πάντα τείνουν στη διασπορά και στην αδιάκοπη αλλαγή .
Όλα τα άλλα μέσα , είναι δευτερεύοντα , συγκρινόμενα μ’αυτήν .

Αυτά κυρίως χρησιμεύουν στο να την υποβοηθήσουν και στο να εναρμονίσουν μεταξύ τους . τα διάφορα στοιχεία της ανθρώπινης ατομικότητας , για να προπαρασκευάσουν την ενεργή επικοινωνία ανάμεσα σ’αυτή την ατομικότητα και στις ανώτερες καταστάσεις του όντος .

Εξ άλλου τα μέσα αυτά , στην αφετηρία τους μπορούν να έχουν απεριόριστη ποικιλία , διότι πρέπει να είναι προσαρμοσμένα στην ιδιαίτερη φύση του κάθε ατόμου , να είναι σύμφωνα με τις συνήθειές του και με τις ιδιαίτερες διαθέσεις του .

Πιο ύστερα οι διαφορές αυτές , όσο πηγαίνουν , θα ελαττώνονται , διότι πρόκειται για πολλούς δρόμους που καταλήγουν όλοι σ’ένα και το αυτό τέρμα , και από κάποιο σημείο κι’έπειτα , κάθε πολλαπλότητα εξαφανίζεται . Τότε όμως τα μέσα που ανήκουν στη σχετικότητα και στην ατομικότητα , δεν θα έχουν πια να εκπληρώσουν κανένα ρόλο .

Τα τυπικά και τους διάφορους τρόπους που υποδεικνύουν για την μεταφυσική πραγμάτωση , θα μπορούσε κανείς να τα παραβλέψει και μόνο με τη διαρκή προσήλωση του πνεύματος και όλων των δυνάμεων του όντος , στο τελικό αποτέλεσμα αυτής της πραγμάτωσης , θα μπορούσε να φθάσει τελικά αυτόν τον υπέρτατο σκοπό .

Αν υπάρχουν όμως μέσα που κάνουν την προσπάθεια λιγότερο κοπιαστική , γιατί να τα παραμερίσει κανείς θεληματικά ; Μήπως κάνομε σύγχυση ανάμεσα στο σχετικό και στο απόλυτο με το να λαμβάνομε υπ’όψη μας τις συνθήκες κάτω από τις οποίες βρίσκεται η κατάσταση του ανθρώπου , αφού απ’αυτή την κατάσταση , που βρίσκεται κι η ίδια μέσα στη σχετικότητα , είμαστε τώρα υποχρεωμένοι να ξεκινήσουμε για την κατάκτηση ανώτερων καταστάσεων κι’έπειτα για την κατάκτηση της υπέρτατης κι’έξω από κάθε σχετικότητα κατάστασης ;

Θα δείξουμε στο επόμενο μήνυμα , σύμφωνα με τα διδάγματα που είναι κοινά σε όλες τις εκ παραδόσεως διαδσκαλίες , τα κυριώτερα στάδια της μεταφυσικής πραγμάτωσης .

Φιλικά

Κηφεύς

Το πρώτο στάδιο της μεταφυσικής πραγμάτωσης που είναι προκαταρκτικό , συντελείται μέσα στην περιοχή του ανθρώπου και δεν εκτείνεται ακόμη πιο πέρα από τα όρια της ατομικότητας .

Συνίσταται σ’ένα απεριόριστο άπλωμα αυτής της ατομικότητας , της οποίας ο ενσώματος τρόπος ύπαρξης , ο μόνος που είναι αναπτυγμένος στον κοινό άνθρωπο , είναι ένα πολύ ελάχιστο μέρος .

Απ’αυτόν τον τρόπο της ενσώματης ύπαρξης , πρέπει να γίνει το πραγματικό ξεκίνημα , και γι’αυτό στην αρχή χρησιμοποιούνται μέσα , που είναι παρμένα από τον αισθητό κόσμο , αλλά που πρέπει να έχουν αντανάκλαση και στους άλλους τρόπους της ύπαρξης της ανθρώπινης οντότητας .

Η φάση για την οποία κάνουμε λόγο , είναι γενικά η πραγμάτωση ή το ανάπτυγμα όλων των δυνατοτήτων που περιέχονται δυνητικά στην ανθρώπινη ατομικότητα και οι οποίες την αποτελούν , σαν πολλαπλές προεκτάσεις ευρισκόμενες πέρα από την περιοχή του σώματος και των αισθήσεων , εκτεινόμενες σε διάφορες κατευθύνσεις . Μ’αυτές ακριβώς τις προεκτάσεις , θα μπορέσει πιο ύστερα να εγκατασταθεί η επικοινωνία με τις άλλες καταστάσεις .

Αυτή η πραγμάτωση της ολοκληρωτικής ατομικότητας , αναφέρεται απ’όλες τις παραδόσεις , σαν αποκατάσταση εκείνου που λένε «πρωταρχική κατάσταση» που θεωρείται πως είναι η κατάσταση του πραγματικού ανθρώπου και η οποία ξεφεύγει πια από μερικούς χαρακτηριστικούς περιορισμούς της συνηθισμένης κατάστασης και συγκεκριμένα από εκείνη που οφείλεται στο συμβατικό , που απορρέει από τον χρόνο .

Το όν που έχει φθάσει αυτή την «πρωταρχική κατάσταση» είναι ακόμη ανθρώπινο όν . Δεν κατέχει ενεργά καμιά κατάσταση υπερατομική και όμως είναι από αυτή τη στιγμή απελευθερωμένο από το χρόνο . Η φαινομενική διαδοχή των πραγμάτων , έχει μεταβληθεί γι’αυτό σε συγχρονισμό .

Κατέχει συνειδητά μια ικανότητα που είναι άγνωστη στον κοινό άνθρωπο και την οποία μπορούμε να ονομάσουμε «συναίσθηση της αιωνιότητας» .

Αυτό έχει πολύ μεγάλη αξία , διότι εκείνος που δεν μπορεί να βγεί από την αντίληψη της χρονικής διαδοχής και να αντιμετωπίσει όλα τα πράγματα με τρόπο που να δείχνουν πως όλα γίνονται ταυτόχρονα , είναι ανίκανος να συλλάβει και το ελάχιστο μέρος της μεταφυσικής τάξης .

Το πρώτο πράγμα που έχει να κάνει εκείνος που θέλει να φθάσει πραγματικά στη μεταφυσική γνώση , είναι το να τοποθετηθεί έξω από το χρόνο . Με ευχαρίστηση θα λέγαμε στον «μη χρόνο» αν μια τέτοια έκφραση δεν θα φαινόταν πολύ αλλόκοτη κι’ ασυνήθιστη .

Αυτή την αίσθηση του άχρονου , μπορούμε άλλωστε να την πλησιάσουμε κάπως , αναμφίβολα με πολύ ατελή αλλά πραγματικό πάντως τρόπο , πολύ πριν πετύχουμε σε όλο το εύρος της , αυτή την «πρωταρχική κατάσταση» , για την οποία κάναμε λόγο .

Φιλικά

Κηφεύς

Θα ρωτήσει ίσως κανείς :

Από πού προέρχεται αυτή η ονομασία «πρωταρχική κατάσταση» ;

Η ονομασία αυτή προέρχεται από το γεγονός ότι , όλες οι παραδόσεις , συμπεριλαμβανομένων και των παραδόσεων της Δύσης , ομόφωνα διδάσκουν πως αυτή η κατάσταση , ήταν κανονική στις αρχές της ανθρωπότητας , ενώ η παρούσα κατάσταση , είναι αποτέλεσμα πτώσης , ενός είδους προϊούσης υλοποίησης που συντελέστηκε στο πέρασμα των αιώνων κατά τη διάρκεια κάποιου κύκλου .
Δεν πρέπει να πιστεύουμε στην « εξέλιξη » με τη σημασία που δίνουν οι νεώτεροι σ’αυτή τη λέξη . Οι υποθέσεις που έπλασαν οι ίδιοι με τη φαντασία τους και οι ίδιοι τις ονομάζουν επιστημονικές , δεν ανταποκρίνονται καθόλου στην πραγματικότητα .

Δεν είναι άλλωστε δυνατόν να κάνουμε εδώ , παρά μόνον έναν υπαινιγμό για τη θεωρία των κοσμικών κύκλων που αναπτύσσεται ιδιαίτερα στις ινδικές διδασκαλίες . Θα βγαίναμε από το θέμα μας , διότι η κοσμολογία δεν είναι μεταφυσική , αν κι’έχει στενή εξάρτηση απ’αυτή . Είναι μια εφαρμογή της στη φυσική τάξη , όμως κι’οι φυσικοί νόμοι , με τους οποίους κυβερνώνται τα πράγματα , είναι μέσα στην επικράτεια του συμπτωματικού και της σχετικότητας , συνέπειες αρχών παγκοσμίων και αναπόδραστων .

Ας επιστρέψουμε στη μεταφυσική πραγμάτωση .

Η δεύτερη φάση της , σχετίζεται με τις υπερ – ατομικές , συμβατικές όμως ακόμη καταστάσεις , αν κι’οι συνθήκες στις οποίες βρίσκονται είναι εντελώς άλλες από τις συνθήκες της ανθρώπινης κατάστασης .

Εδώ ο κόσμος του ανθρώπου στον οποίο βρισκόμασταν ακόμη στο προηγούμενο στάδιο , έχει ολοκληρωτικά κι’οριστικά ξεπεραστεί . Πρέπει να πούμε ακόμη , πως εκείνο που ξεπεράστηκε , είναι ο κόσμος των μορφών , νοούμενος με την πιο γενική του έννοια , που περιλαμβάνει όλες τις ατομικές καταστάσεις , οποιεσδήποτε κι’αν είναι , διότι η μορφή είναι σε όλες αυτές τις καταστάσεις , η κοινή συνθήκη με την οποία καθορίζεται η ατομικότητα σαν ατομικότητα .

Το όν που δεν μπορεί πια να λέγεται ανθρώπινο , βγαίνει πια από το «ρεύμα των μορφών» .

Θα μπορούσαμε ακόμη να κάνουμε κι’άλλες διακρίσεις , διότι αυτή η φάση μπορεί να υποδιαιρεθεί . Πραγματικά περικλείει πολλούς ενδιάμεσους σταθμούς , από την επίτευξη καταστάσεων , που ναι μεν δεν επιδέχονται κατηγορήματα , ανήκουν όμως στην εκδηλωμένη ύπαρξη , έως τον βαθμό της παγκοσμιότητας που χαρακτηρίζει το καθαρό όν .

Εν τούτοις , όσο υψηλές κι’αν είναι αυτές οι καταστάσεις συγκρινόμενες με την ανθρώπινη κατάσταση , όσο πιο μακριά κι’αν βρίσκονται απ’αυτή , είναι ακόμη σχετικές . Το ίδιο δε συμβαίνει και για την πιο υψηλή από αυτές , δηλαδή για εκείνη που αντιστοιχεί με την αρχή όλης της εκδήλωσης. Η απόκτησή τους λοιπόν είναι ένα μεταβατικό αποτέλεσμα , που δεν πρέπει να συγχέεται με το έσχατο τέρμα της μεταφυσικής πραγμάτωσης , διότι αυτό το τέρμα , βρίσκεται πέραν από το όν , κι’όλα τα άλλα συγκρινόμενα μ’αυτό , είναι πορεία και προπαρασκευή γι’αυτό .

Το ύψιστο αυτό τέρμα , είναι η κατάσταση στην οποία δεν υπάρχει συμβατικότητα , που είναι ελεύθερη από κάθε περιορισμό και γι’αυτόν τον λόγο , είναι ολότελα ανέκφραστη και το κάθε τι που θα μπορούσαμε να πούμε γι’αυτήν , μεταφράζεται στην γλώσσα του ανθρώπου με αρνητικούς όρους , που εκφράζουν άρνηση των ορίων , τα οποία προσδιορίζουν και καθορίζουν κάθε ύπαρξη , μέσα στο πλαίσιο της σχετικότητάς της .

Η δημιουργία αυτής της κατάστασης είναι εκείνο που η ινδική διδασκαλία το λέγει «Απολύτρωση» άμα το θεωρεί από την άποψη των καταστάσεων της σχετικότητας , καθώς και « Ένωση» άμα το βλέπει από την άποψη της υπέρτατης Αρχής .

Φιλικά

Κηφεύς

Μέσα σ’αυτήν την κατάσταση , που είναι έξω από την σχετικότητα , βρίσκονται πάντως πάλι , εξ υπαρχής , όλες οι άλλες καταστάσεις του όντος , αλλά μεταμορφωμένες και απελευθερωμένες από τις ειδικές συνθήκες που τις καθόριζαν σαν ιδιαίτερες καταστάσεις .

Εκείνο που υφίσταται , είναι εκείνο που έχει θετική πραγματικότητα , διότι αυτή είναι η κατάσταση στην οποία το καθετί έχει την αρχή του το «απελευθερωμένο» άτομο , είναι πράγματι κυρίαρχο όλων των άφθονων δυνατοτήτων του .

Εκείνο που εξαφανίστηκε , είναι μόνο οι συνθήκες του περιορισμού , των οποίων η πραγματικότητα είναι ολότελα αρνητική , διότι παρασταίνουν μόνο «στερήσεις».

Επίσης πάρα πολύ απέχοντας , η τελική αυτή κατάσταση , από του να είναι ένα είδος εκμηδένισης , όπως πιστεύουν μερικοί , είναι απεναντίας , η απόλυτη πληρότητα , η ύψιστη πραγματικότητα , με την οποία αν συγκριθούν όλα τα άλλα , φαίνονται πως είναι πλάνη .

Ας προσθέσουμε ακόμη , πως κάθε αποτέλεσμα , έστω αν είναι και μερικό , το οποίο θα πετύχει το όν κατά την διάρκεια της μεταφυσικής πραγμάτωσης , είναι οριστικό .

Αυτό το αποτέλεσμα , είναι για το όν μια μόνιμη απόκτηση , την οποία κανένα πράγμα δεν μπορεί ποτέ να το κάνει να την χάσει .

Η εργασία που συντελέστηκε σ’αυτή την τάξη , έστω κι’αν θα διακοπεί πριν το τελικό τέρμα , συντελέστηκε μια για πάντα , μόνο και μόνο , διότι είναι κάτι το άχρονο .

Αυτό αληθεύει και για την απλή θεωρητική γνώση , διότι η κάθε γνώση , φέρνει μέσα της τον καρπό της και απ’αυτή την αιτία , είναι πολύ διαφορετική από την πράξη , η οποία είναι ένας στιγμιαίος τρόπος έκφρασης του όντος και είναι πάντοτε κάτι το ξέχωρο από τα αποτελέσματά της . Αυτά μάλιστα τα τελευταία , ανήκουν στην ίδια περιοχή και στην ίδια τάξη ύπαρξης με το αίτιο που τα παρήγαγε .

Η πράξη οποιαδήποτε κι’αν είναι , επειδή δεν αντιτίθεται στην άγνοια που αποτελεί τη ρίζα κάθε περιορισμού , δεν μπορεί να την κάνει να εξαφανισθεί .

Μόνο η γνώση διαλύει την άγνοια , σαν το φως του ήλιου που διαλύει τα σκότη . Και τότε ακριβώς το «Εαυτό» αυτή η αμετάβλητη κι’αιώνια αρχή όλων των εκδηλωμένων κι’ανεκδήλωτων καταστάσεων , προβάλλει με την πλήρη πραγματικότητά του .

Ύστερα απ’αυτό το πολύ ατελές σκίτσο που ασφαλώς δεν δίνει παρά μια αμυδρή ιδέα του τι μπορεί να είναι η μεταφυσική πραγμάτωση , πρέπει να κάνομε μια παρατήρηση που είναι πάρα πολύ ουσιώδης , για ν’αποφύγουμε μεγάλες πλάνες κατά την ερμηνεία της κι’αυτή η παρατήρηση είναι πως το καθετί για το οποίο γίνεται εδώ λόγος , δεν έχει καμιά σχέση με οποιαδήποτε φαινόμενα που μπορεί τα περισσότερα τους να είναι διαφορετικά από τα συνηθισμένα.

Καθετί που είναι φαινόμενο , ανήκει στη φυσική τάξη .

Η Μεταφυσική βρίσκεται πέρα από τα φαινόμενα , εννοώντας αυτή τη λέξη με την πιο πλατειά της γενίκευση .

Απ’αυτό , μαζί με άλλες συνέπειες , προκύπτει πως οι καταστάσεις για τις οποίες έγινε λόγος , δεν έχουν τίποτε το «ψυχολογικό» . Αυτό πρέπει να το πούμε ξεκάθαρα, διότι πάνω σ’αυτό το σημείο γίνονται κάποτε μερικές αλλόκοτες συγχύσεις.

Η ψυχολογία , όπως κι’από τον ορισμό της ακόμη προκύπτει , δεν μπορεί να έχει εφαρμογή , παρά μόνο στις ανθρώπινες καταστάσεις και μάλιστα όπως την εννοούμε σήμερα , σχετίζεται με ένα πολύ περιορισμένο τμήμα των δυνατοτήτων του ατόμου , οι οποίες εκτείνονται πολύ μακρύτερα απ’όσο μπορούν να υποθέσουν οι ασχολούμενοι ειδικά μ’αυτήν την επιστήμη .

Φιλικά

Κηφεύς

Το ανθρώπινο άτομο , στην πραγματικότητα , είναι ταυτόχρονα κάτι πολύ περισσότερο και πολύ λιγότερο απ’ότι φαντάζονται συνήθως , πολλοί άνθρωποι .

Είναι πολύ περισσότερο , εξαιτίας των δυνατοτήτων που έχει να επεκτείνεται απεριόριστα , πέρα από την ενσώματη ύπαρξή του , με την οποία γενικά σχετίζονται οι σπουδές που κάνομε συνήθως γι’αυτό .

Είναι επίσης και πολύ λιγότερο , διότι εκτός του ότι απέχει πολύ από το να αποτελεί ένα όν πλήρες και αυτάρκες , είναι και απεναντίας , μια εξωτερική εκδήλωση, μια φευγαλέα φαινομενικότητα, που την φορεί το πραγματικό όν, του οποίου η ουσία δεν επηρεάζεται καθόλου , διότι είναι αναλλοίωτο .

Πρέπει να επιμείνομε πάνω στο ότι η μεταφυσική περιοχή , είναι έξω από τον κόσμο των φαινομένων , διότι συνήθως οι νεωτεριστές , δεν γνωρίζουν και δεν αναζητούν σχεδόν τίποτε άλλο , παρά μόνο τα φαινόμενα . Γι’αυτά και μόνον ενδιαφέρονται σχεδόν αποκλειστικά .

Επίσης η αδεξιότητά τους σχετικά με τη μεταφυσική , προκύπτει από την ίδια τάση . Αναμφίβολα , κάποτε συμβαίνει να παράγονται κατά την εργασία της μεταφυσικής πραγμάτωσης , μερικά ειδικά φαινόμενα , αλλά εντελώς συμπτωματικά .

Αυτό είναι μάλλον δυσάρεστο φαινόμενο , διότι τέτοιου είδους πράγματα είναι εμπόδιο για εκείνον που θα έπεφτε στον πειρασμό να τους δώσει κάποια σημασία .

Εκείνος που αφήνεται να σταματήσει και να ξεφύγει από τον δρόμο του εξ αιτίας των φαινομένων , προ πάντων δε εκείνος που τρέχει αναζητώντας «εξαιρετικές δυνάμεις» έχει πολύ λίγες πιθανότητες να προωθήσει την μεταφυσική πραγμάτωση πιο πέρα από το σημείο στο οποίο είχε φθάσει τότε που άρχισε να παραστρατεί .

Αυτή η παρατήρηση , αυτόματα οδηγεί στην αναθεώρηση μερικών λανθασμένων ερμηνειών που δόθηκαν στον όρο «Γιόγκα».

Πράγματι , μήπως αρκετά συχνά δεν ισχυρίζονται μερικοί πως εκείνο που εννοούν μ’αυτή τη λέξη οι Ινδοί , δεν είναι η ανάπτυξη μερικών λανθανουσών δυνάμεων του ανθρώπινου όντος ;

Εκείνο που είπαμε πιο πάνω , είναι αρκετό για να δείξει , πως μια τέτοια ερμηνεία πρέπει να απορριφθεί .

Στην πραγματικότητα , η λέξη «Γιόγκα» , που την μεταφράσαμε όσο ήταν δυνατόν πιο πιστά και κατά γράμμα σημαίνει «Ένωση».

Εκείνο λοιπόν που σημαίνει στην πραγματική της σημασία , είναι το έσχατο τέρμα της μεταφυσικής πραγμάτωσης , και «Γιόγκι» αν θέλουμε να ερμηνεύσουμε κι’αυτή τη λέξη , με την πιο στενή της σημασία , είναι αποκλειστικά εκείνος που έχει φθάσει αυτό το τέρμα .

Πάντως είναι αλήθεια , πως κατ’επέκταση , αυτοί οι ίδιοι όροι , χρησιμοποιούνται σε μερικές περιστάσεις και για τα προπαρασκευαστικά στάδια που οδηγούν στην «Ένωση» , καθώς και για μερικά απλά προεισαγωγικά μέσα , όπως χρησιμοποιούνται και για την ονομασία του όντος που έφθασε στις αντίστοιχες καταστάσεις , ή που μεταχειρίζεται αυτά τα μέσα για να τις φθάσει .

Πώς όμως μπορεί να υποστηριχθεί πως μια λέξη της οποίας η αρχική σημασία είναι «Ένωση» , δηλώνει καθαρά και βασικά αναπνευστικές ασκήσεις , ή κάτι άλλο παρόμοιο πράγμα ;

Οι ασκήσεις αυτού του είδους , κι’άλλες που βασίζονται γενικά πάνω σ’εκείνο που μπορούμε να το ονομάσουμε επιστήμη του ρυθμού , παρουσιάζονται πράγματι ανάμεσα στα περισσότερο χρησιμοποιούμενα μέσα για τη μεταφυσική πραγμάτωση .

Ας μη θεωρούμε όμως σαν τέρμα εκείνο που είναι μόνο ένα μέσον σχετικό και συμπτωματικό και επί πλέον ας μην παίρνουμε σαν βασική σημασία μιάς λέξης εκείνο που είναι δευτερεύουσα εκδοχή της , κατά το μάλλον ή ήττον παραλλαγμένη .

Κάνοντας λόγο για την αρχική σημασία της λέξης «Γιόγκα» και λέγοντας πως αυτή η λέξη , ουσιαστικά σήμαινε πάντοτε το ίδιο πράγμα , νομίζω πως μπορούμε να προτείνουμε κάτι , για το οποίο δεν είπαμε τίποτε ως τώρα . Και το κάτι αυτό είναι το εξής ερώτημα :

Αυτές οι μεταφυσικές εκ παραδόσεως διδασκαλίες , από τις οποίες δανειστήκαμε όλα αυτά που εκθέσαμε , πού έχουν την αρχή τους ;

Φιλικά

Κηφεύς

Η απάντηση είναι πολύ απλή , έστω και αν πρόκειται να προκαλέσει τις διαμαρτυρίες εκείνων που θα ήθελαν να αντιμετωπίζουν τα πάντα από ιστορικής απόψεως . Και η απάντηση αυτή είναι , πως δεν έχουν αρχή .

Μ’αυτό , θέλω να πω ότι δεν έχουν αρχή σχετιζόμενη με τον άνθρωπο , που να μπορεί να προσδιορισθεί μέσα στο χρόνο .

Μ’άλλα λόγια η αρχή της παράδοσης , αν υπάρχει λόγος για να χρησιμοποιούμε ακόμη τη λέξη «αρχή» σε παρόμοιες περιπτώσεις , είναι «μη ανθρώπινη» όπως κι’η ίδια η μεταφυσική .

Οι διδασκαλίες αυτής της τάξης, δεν παρουσιάστηκαν σε «κάποια» στιγμή της ιστορίας της ανθρωπότητας .

Ο υπαινιγμός που έκανα για την «πρωταρχική κατάσταση» , επί πλέον δε κι’εκείνα που είπα για τον άχρονο χαρακτήρα του κάθε πράγματος που είναι μεταφυσικό , θα μας έδιναν να το καταλάβουμε χωρίς δυσκολία, υπό τον όρο πως θα παραδεχόμαστε σαν αξίωμα , αντίθετα με μερικές προλήψεις , πως υπάρχουν πράγματα , τα οποία δεν είναι ποτέ δυνατόν να εξετασθούν από ιστορικής απόψεως .

Η μεταφυσική αλήθεια είναι αιώνια και γι’αυτό πάντοτε υπήρξαν όντα που μπόρεσαν να την γνωρίσουν πραγματικά κι’ολοκληρωτικά .

Εκείνο που μπορεί ν’αλλάξει , είναι οι εξωτερικές μορφές , τα μέσα που ανήκουν στη σχετικότητα .

Κι’αυτή ακόμα η τέτοια αλλαγή , δεν έχει τίποτα το κοινό μ’εκείνο που οι νεώτεροι ονομάζουν «εξέλιξη» .

Είναι μια απλή προσαρμογή σ’αυτές ή σ’εκείνες τις ιδιαίτερες περιστάσεις , σε μια ορισμένη εποχή , ή στις ειδικές συνθήκες στις οποίες βρίσκεται μια φυλή .

Απ’αυτό προκύπτει η πολλαπλότητα των μορφών , αλλά το βάθος της διδασκαλίας , δεν έχει καθόλου τροποποιηθεί ούτε θιγεί , όπως συμβαίνει με την ουσιαστική ενότητα και με την ταυτότητα του όντος , οι οποίες δεν αλλοιώνονται από την πολλαπλότητα των καταστάσεων με τις οποίες εκδηλώνεται .

Η μεταφυσική λοιπόν γνώση και η πραγμάτωση που πρέπει να προκύπτει απ’αυτήν για να είναι πραγματικά εκείνο που πρέπει , είναι εφικτές παντού και πάντοτε , κατ’αρχήν τουλάχιστον και εφόσον αυτή η δυνατότητα αντικρύζεται με τρόπο κάπως απόλυτο .

Στην εφαρμογή τους όμως , πρακτικά , αν μπορούμε να το πούμε έτσι , και με σχετική έννοια , είναι εξ ίσου εφικτές σ’ένα οποιοδήποτε περιβάλλον , χωρίς να λάβουμε καθόλου υπόψη μας τις σχετικότητες ;

Σ’αυτό το ερώτημα , θα είμαστε λιγότερο καταφατικοί , όσον αφορά τουλάχιστον την πραγμάτωση , κι’αυτό εξηγείται από το γεγονός ότι αυτή η τελευταία , στην αρχή της , πρέπει να βρει σημείο στηρίγματος στην τάξη των σχετικοτήτων .

Μπορεί να βρεθούν συνθήκες εξαιρετικά δυσμενείς , σαν κι’αυτές που μας παρουσιάζει ο μοντέρνος κόσμος , τόσο δε δυσμενείς , ώστε μια τέτοια εργασία , να είναι σχεδόν αδύνατη κι’η ανάληψή της να γίνεται επικίνδυνη , εξ αιτίας του ότι λείπει κάθε σημείο στηρίγματος μέσα σ’ένα τέτοιο περιβάλλον , το οποίο δεν μπορεί , παρά να έλθει σε αντίθεση και μάλιστα να εκμηδενίσει τις προσπάθειες εκείνου που θα επιχειρούσε ένα τέτοιο πράγμα .

Φιλικά

Κηφεύς

Οι πολιτισμοί που τους ονομάζουμε «παραδοσιακούς» , είναι οργανωμένοι με τέτοιο τρόπο , ώστε μπορεί να βρει κανείς σ’αυτούς ένα θετικό βοήθημα , το οποίο αναμφίβολα , δεν είναι απαραίτητο , αν το εξετάσουμε αυστηρά , όπως και κάθε τι που είναι εξωτερικό , αλλά και χωρίς το οποίο , είναι πολύ δύσκολο να επιτύχουμε θετικά αποτελέσματα .

Υπάρχει εδώ κάτι που ξεπερνά τις δυνάμεις ενός μεμονωμένου ατόμου , έστω κι’αν αυτό το άτομο κατέχει απ’αλλού τις απαιτούμενες ικανότητες .

Επίσης δεν θα πρέπει να ενθαρρύνομε κανένα να καταπιαστεί απερίσπαστα μ’ένα τέτοιο εγχείρημα κάτω από τις σημερινές συνθήκες . Απ’αυτήν την άποψή , φθάνομε κατ’ευθείαν στο συμπέρασμά μας .

Κατά τη γνώμη μου , η μεγάλη διαφορά ανάμεσα στην Ανατολή και στη Δύση (εννοώ αποκλειστικά τη σύγχρονη Δύση) η μόνη μάλιστα διαφορά που είναι πραγματικά ουσιαστική , διότι όλες οι άλλες είναι παράγωγά της, εντοπίζεται στο εξής :

Από το ένα μέρος διατηρείται η παράδοση μ’όλα τα επακόλουθά της κι’από το άλλο μέρος , ξεχνιέται και χάνεται αυτή η παράδοση .

Από το ένα μέρος διατηρείται η μεταφυσική γνώση κι’από το άλλο , υπάρχει πλήρης άγνοια όλων εκείνων που έχουν σχέση μ’αυτή την περιοχή .

Ανάμεσα σε πολιτισμούς που ανοίγουν στους εκλεκτούς τους τον δρόμο προς τις δυνατότητες που προσπαθήσαμε να τις κάνομε να διαφανούν , οι οποίοι τους δίνουν τα πιο κατάλληλα μέσα για να πραγματώσουν ενεργά αυτές τις δυνατότητες και οι οποίοι , ή τουλάχιστον μερικοί από τους οποίους , επιτρέπουν μ’αυτόν τον τρόπο την ενημέρωση τους σ’όλο το πλάτος τους , ανάμεσα σ’αυτούς τους εκ παραδόσεως πολιτισμούς κι’ενός πολιτισμού που διαμορφώθηκε μέσα σε μια ολότελα υλιστική νοοτροπία , πώς είναι δυνατόν να βρεθεί κοινό μέτρο ;

Και ποιός είναι εκείνος που θα τολμήσει να ισχυρισθεί , μεροληπτικά σκεπτόμενος , πως η υλική υπεροχή αντισταθμίζει την πνευματική κατωτερότητα ;

Λέω «πνευματική» , αλλά μ’αυτόν τον όρο , εννοώ την πραγματική πνευματικότητα , εκείνην που δεν περιορίζεται στην ανθρώπινη τάξη και γενικά στην φυσική τάξη , αλλά εκείνη που κάνει δυνατή την γνήσια μεταφυσική γνώση στην απόλυτη υπερβατικότητά της .

Νομίζω πως αρκεί να σκεφθούμε μια στιγμή αυτά τα ερωτήματα , για να μη μας μείνει καμιά αμφιβολία και κανένας δισταγμός για την απάντηση που πρέπει να δώσουμε .

Η υλική υπεροχή του νεώτερου Δυτικού κόσμου , είναι εκτός συζητήσεως . Κανένας δεν την αρνείται , αλλά και κανένας δεν την ζηλεύει .

Πρέπει όμως να βλέπομε και πιο πέρα .

Απ’αυτή την υπέρμετρη υλική ανάπτυξη , η Δύση κινδυνεύει να χαθεί αργά ή γρήγορα , αν δεν συνέλθει εγκαίρως , κι’αν δεν μελετήσει σοβαρά την «επιστροφή στις αρχές» .

Φιλικά

Κηφεύς

ESOTERICA.gr Forums !

© 2010-11 ESOTERICA.gr