Γεμίζει η καρδιά μου με ανείπωτη χαρά να ανταποκρίνομαι στο ζεστό και εγκάρδιο καλωσόρισμα που μας απευθύνατε. Σας ευχαριστώ εκ μέρους του πιο αρχαίου τάγματος μοναχών του κόσμου. Σας ευχαριστώ εκ μέρους της μητέρας των θρησκειών και σας ευχαριστώ στο όνομα των εκατομμυρίων και εκατομμυρίων Ινδών όλων των τάξεων και όλων των αιρέσεων.

Τις ευχαριστίες, επίσης, σε κάποιους από τους ομιλητές αυτού του συνεδρίου οι οποίοι, αναφερόμενοι στους εκπροσώπους της Ανατολής, σας είπαν ότι εκείνοι οι άνθρωποι από την μακρινή Ανατολή θα έπρεπε να τιμηθούν γιατί έσπειραν στις διαφορετικές χώρες την ιδέα της ανεκτικότητας. Είμαι περήφανος που ανήκω σε μια θρησκεία η οποία έχει διδάξει στον κόσμο την ανεκτικότητα αλλά και την παγκόσμια αποδοχή. Δεν πιστεύουμε μόνο στην παγκόσμια ανεκτικότητα αλλά αποδεχόμαστε και όλες τις θρησκείες ως αληθινές. Είμαι περήφανος που ανήκω σε ένα έθνος που έχει περιθάλψει τους διωκόμενους και πρόσφυγες όλων των θρησκειών και των εθνών της γης. Είμαι περήφανος να σας πω ότι έχουμε μαζέψει στο στήθος μας τα κατάλοιπα των Ισραηλιτών, που ήρθαν στην Νότια Ινδία όταν αναζήτησαν καταφύγιο μετά την καταστροφή του ναού τους από την Ρωμαϊκή τυραννία.

Είμαι περήφανος που ανήκω σε μια θρησκεία που περίθαλψε και δέχτηκε το κατάλοιπο του Ζωροαστρικού έθνους. Θα σας μεταφέρω λίγες γραμμές από έναν ύμνο που θυμάμαι να επαναλαμβάνω από την παιδική μου ηλικία, και ο οποίος κάθε ημέρα επαναλαμβάνεται από εκατομμύρια ανθρώπους:

«Όπως τα διαφορετικά ρεύματα έχοντας τις πηγές του σε διαφορετικά μέρη, συγκεντρώνουν το νερό τους, όλα, μέσα στην θάλασσα, έτσι, ω Κύριες, τα διαφορετικά μονοπάτια τα οποία παίρνουν οι άνθρωποι μέσα από τις διαφορετικές τους κλίσεις, όσο διαφορετικά κι αν φαίνονται, με καμπύλες ή με ευθείες, όλα οδηγούν σε Εσένα»

Το παρόν συνέδριο, το οποίο είναι από τις πιο σεβαστές συγκεντρώσεις που έχουν γίνει ποτέ, είναι από μόνο του μια δικαίωση, μια διακήρυξη της θαυμάσιας διδασκαλίας που ευαγγελίζεται η Μπαγκαβάτ Γκίτα:

«Οποιοιδήποτε έρχονται σε Εμένα, με οποιαδήποτε μορφή, τους προσεγγίζω, όλοι οι άνθρωποι αγωνίζονται μέσα από τα μονοπάτια, τα οποία στο τέλος οδηγούν σε Εμένα»

Η απάρνηση ως υπόβαθρο της ηθικής

“Αυτή η εγκατάλειψη, αυτή η απάρνηση της προσπάθειας, είναι το υπόβαθρο της ηθικής. Η απάρνηση είναι η ίδια η βάση πάνω στην οποία στηρίζεται η ηθική. Ποτέ δεν κηρύχτηκε κανένας ηθικός κανόνας, που να μην έχει σαν βάση του την απάρνηση. Η ηθική πάντα λέει: “Όχι ο εαυτός μου, αλλά ο μη εαυτός μου”.” (σ. 22)

Ο φόβος για απώλεια της ατομικότητας.

“Τέλειος αυτομηδενισμός είναι το ιδεώδες της ηθικής. Αν ζητήσετε από τον κόσμο να μην σκέπτεται την ατομικότητά του, τρομάζει. Φοβάται πάρα πολύ μήπως χάσει εκείνο που ονομάζει ατομικότητά του. Ταυτόχρονα, ο ίδιος κόσμος δηλώνει ότι τα υψηλότερα ιδανικά της ηθικής είναι σωστά, χωρίς να σκέφτεται ούτε για μια στιγμή πως ο σκοπός το τέρμα, η σκέψη κάθε ηθικής είναι η καταστροφή, κι όχι η οικοδόμηση, του ατόμου” (σ. 22)

Ο αγώνας προς το Άπειρο ως προϋπόθεση της ηθικής

“Η αναζήτηση του Απείρου, αυτός ο αγώνας για την κατανόηση του Απείρου, αυτή η προσπάθεια να μεταβούμε πέρα από τους φραγμούς των αισθήσεών μας, σαν έξω από την ύλη, για τη φανέρωση του πνευματικού ανθρώπου, αυτός ο μόχθος, μέρα και νύχτα, για να κάνουμε το Άπειρο ένα με το είναι μας – αυτή η μάχη είναι η πιο μεγαλειώδης κι η πιο ένδοξη που μπορεί να δώσει ο άνθρωπος. Μερικά άτομα βρίσκουν την πιο μεγάλη ευχαρίστηση στο φαΐ. Δεν έχουμε το δικαίωμα να τους την αρνηθούμε. Άλλοι βρίσκουν την πιο μεγάλη ευχαρίστηση στην απόκτηση ορισμένων πραγμάτων. Δεν έχουμε το δικαίωμα να τους πούμε πως δεν θα έπρεπε. Αλλά κι αυτοί δεν έχουν πάλι δικαίωμα να πούμε “όχι” στον άνθρωπο που βρίσκει την πιο υψηλή ευχαρίστηση στην πνευματική σκέψη.” (σ. 25)

Η ηθική ως μέσο και όχι ως σκοπός. Γιατί να κάνουμε το καλό;

“Γιατί να κάνουμε το καλό; Το να κάνουμε το καλό είναι μια δευτερεύουσα υπόθεση. Πρέπει να έχουμε ένα ιδανικό. Η ίδια η ηθική δεν είναι το τέρμα, αλλά το μέσο για το φτάσιμο τους σκοπού. Αφού λοιπόν δεν υπάρχει εκεί το τέρμα, γιατί να είμαστε ηθικοί; Γιατί πρέπει να κάνω το καλό στους άλλους ανθρώπους και να μη τους βλάπτω; Αν η ευτυχία είναι ο στόχος της ανθρωπότητας, γιατί να μην κάνω ευτυχισμένο τον εαυτό μου και τους άλλους δυστυχείς; Τι με εμποδίζει;” (σ. 23)

Η σπουδαιότητα της κατάκτησης της εσωτερικής (και όχι μόνο) της εξωτερικής φύσης.
Ο ρόλος της θρησκείας.

“Η κατάκτηση της εξωτερικής φύσης είναι κάτι ωραίο και σπουδαίο, αλλά σπουδαιότερη ακόμα είναι η κατάκτηση της εσωτερικής μας φύσης. Είναι ωραίο και σπουδαίο να ξέρουμε τους νόμους που κυβερνούν τα άστρα και τους πλανήτες, αλλά είναι άπειρα καλύτερο και σπουδαιότερο να μάθουμε τους νόμους που κυβερνούν τα πάθη, τα αισθήματα, τη θέληση της ανθρωπότητας. Τούτη η κατάκτηση του εσώτερου ανθρώπου, η κατανόηση των λεπτών λειτουργιών που υπάρχουν μέσα στον ανθρώπινο νου, κι η γνώση των θαυμάσιων μυστικών του, ανήκουν αποκλειστικά στη θρησκεία.” (σ. 24)

Ο όχλος θαυμάζει μόνο το εξωτερικό

“Ο ανθρώπινος νους – θέλω να πω ο κοινός ανθρώπινος νους – αρέσκεται να βλέπει μεγάλα υλικά γεγονότα. Ο κοινός άνθρωπος δεν καταλαβαίνει τίποτα το λεπτοφυές. Καλά είπαν, πως ο όχλος θαυμάζει το λιοντάρι που σκοτώνει χίλια πρόβατα, και δε σκέπτεται ούτε για μια στιγμή ότι ο θάνατος των προβάτων αποτελεί το στιγμιαίο θρίαμβο του λιονταριού. Ο όχλος βρίσκει ευχαρίστηση μόνο σε εκδηλώσεις φυσικής δύναμης. Αυτή είναι η κανονική πορεία της κοινής ανθρωπότητας. Καταλαβαίνει και βρίσκει ευχαρίστηση σε καθετί που είναι εξωτερικό.” (σ. 24)

Οι θρησκείες του μέλλοντος πρέπει να έχουν αλληλοσεβασμό και να αγκαλιάσουν όλο το φάσμα της ανθρώπινης σκέψης και δράσης

“Τα θρησκευτικά ιδεώδη του μέλλοντος πρέπει να αγκαλιάσουν κάθε τι που υπάρχει στον κόσμο κι είναι ωραίο και μεγάλο και ταυτόχρονα να έχουν άπειρες πιθανότητες για μελλοντική ανάπτυξη. Ό,τι υπήρξε καλό από το παρελθόν πρέπει να διατηρηθεί και να αφήσουμε ανοιχτές τις πόρτες για μελλοντικές προσθήκες στην παρακαταθήκη που υπάρχει. Οι θρησκείες πάλι πρέπει να είναι περιεκτικές και να μη κοιτούν η μια την άλλη με περιφρόνηση, επειδή οι ιδιαίτερες ιδέες τους για το Θεό είναι διαφορετικές.” (σ. 26-27)

“Αυτό που χρειάζεται είναι ένα αίσθημα συναδέλφωσης ανάμεσα στα διάφορα είδη θρησκειών - αφού μαζί ή θα σταθούν ή θα πέσουν – ένα αίσθημα συναδέλφωσης που πηγάζει από αμοιβαία εκτίμηση και σεβασμό, κι όχι εκείνη τη συγκαταβατική πατρωνική ψευτοέκφραση καλής θέλησης, που είναι δυστυχώς της μόδας σε πολλούς σήμερα.” (σ. 27)

ΟΜΙΛΙΑ: Η ΑΛΗΘΙΝΗ ΦΥΣΗ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ

Η πτώση του ανθρώπου ως κοινή αντίληψη σε όλες τις θρησκείες

Είναι σημαντικό το γεγονός πως όλες οι θρησκείες, χωρίς καμιά εξαίρεση, δέχονται πως ο άνθρωπος ξέπεσε από εκείνο που υπήρξε, είτε το επενδύουν με μυθολογικές λέξεις, ή με την καθάρια γλώσσα της φιλοσοφίας, ή ακόμα με ωραίες εκφράσεις της ποίησης. Μέσα από κάθε γραφή και κάθε μυθολογία βγαίνει ένα μοναδικό γεγονός: Ότι ο άνθρωπος είναι μια κατάπτωση αυτού που κάποτε υπήρξε.” (σ. 31)

Θρησκευτικές και επιστημονικές προλήψεις και “μύθοι”

“Αν είναι σωστό ότι οι άνθρωποι πρέπει να περιγελούν τη θρησκεία, επειδή οι περισσότερες θρησκείες λένε πως πρέπει να πιστεύουμε στις μυθολογίες που δίδαξε ο “Α” ή ο “Β” προφήτης, τότε κανείς θα έπρεπε μα περιγελάσει περισσότερο κάτι σύγχρονους. Στην σημερινή εποχή, αν κάποιος αναφέρει εδάφια των λόγων ενός Μωυσή ή ενός Βούδα ή ενός Χριστού, γίνεται περίγελως, αλλά αν δώσει το όνομα ενός Χάξλευ, ενός Τυντάλ, ενός Δαρβίνου, τον αποδέχονται αδιαμαρτύρητα. Για πολλούς είναι αρκετό “το είπε ο Χάξλευ”. Είμαστε πραγματικά ελεύθεροι από προλήψεις! Εκείνη ήταν μια θρησκευτική πρόληψη κι αυτή μια επιστημονική πρόληψη, μόνο που διαμέσου εκείνης της πρόληψης προήλθαν ζωογόνες ιδέες πνευματικότητας, ενώ διαμέσου και μέσα από αυτή την σύγχρονη πρόληψη προήλθε λαγνεία και πλεονεξία. Εκείνη η πρόληψη ήταν η λατρεία του Θεού, κι αυτή είναι η λατρεία του βρωμερού κέρδους, της φήμης και της δύναμης. Αυτή είναι η διαφορά.” (σ. 33)

Ο αληθινός και ο φαινόμενος άνθρωπος.
Η ψευδαίσθηση της σκλαβιάς.

“Ο χρόνος αρχίζει με το νου, ο χώρος, επίσης βρίσκεται μέσα στο νου. Η αιτιότητα δεν μπορεί να ισχύσει χωρίς το χρόνο, χωρίς την ιδέα της διαδοχής δεν μπορεί να υπάρξει καμιά σχέση αιτιότητας. Άρα χρόνος, χώρος κι αιτιότητα υπάρχουν μέσα στο νου, κι αφού ο Άτμαν βρίσκεται πέρα από του νου, κι είναι άμορφος, πρέπει να είναι πέρα από το χρόνο, πέρα από τον χώρο και πέρα από την αιτιότητα. Αφού λοιπόν είναι πέρα από τον χρόνο, τον χώρο και την αιτιότητα, ο Άτμαν θα πρέπει να είναι άπειρος.

Σε αυτό το σημείο έρχεται η πιο υψηλή θεωρία της φιλοσοφίας μας. Το άπειρο δεν μπορεί να είναι δύο. Αν η Ψυχή είναι άπειρη, τότε δεν μπορεί να υπάρχει παρά μόνο μία Ψυχή, κι όλες οι ιδέες που έχουμε για διάφορες ψυχές – εσείς να έχετε μια ψυχή, εγώ μια άλλη κ.ο.κ. – δεν είναι αληθινές. Ο Αληθινός Άνθρωπος λοιπόν, είναι μοναδικός κι άπειρος, είναι το παντού παρόν Πνεύμα. Κι ο φαινόμενος άνθρωπος δεν είναι παρά ένας περιορισμός μονάχα εκείνου του Αληθινού Ανθρώπου.

(…) Ο Αληθινός Άνθρωπος, το Πνεύμα, όντας πέρα από την αιτία και το αποτέλεσμα, δεν είναι περιορισμένος από τον χρόνο και τον χώρο, και κατά συνέπεια πρέπει να είναι ελεύθερος. Ποτέ δεν υπήρξε δεσμευμένος, ούτε ήταν δυνατό να δεσμευτεί. Ενώ ο φαινόμενος άνθρωπος, η αντανάκλαση, είναι περιορισμένος από το χρόνο, το χώρο και την αιτιότητα, επομένως είναι δεσμευμένος. Μάλλον, στην γλώσσα μερικών φιλοσόφων μας φαίνεται σαν να είναι δεσμευμένος, στην πραγματικότητα όμως δεν είναι.” (σ. 36-37)

Ατομικότητα υπάρχει μόνο στο Άπειρο.

Τι είναι η ατομικότητα; Πολύ θα ήθελα να τη δω. Το μωρό δεν έχει μουστάκι, όταν μεγαλώσει και γίνει άντρας, ίσως, αποκτήσει μουστάκι και γένια. Η ατομικότητά του θα χανόταν αν αναφερόταν στο σώμα. Αν έχανα ένα μάτι, ή αν έχανα ένα χέρι, τότε θα χανόταν η ατομικότητά μου, αν σχετιζόταν με το σώμα. Τότε ένας μεθύστακας δεν θα έπρεπε να αφήσει το πιοτό, γιατί θα έχανε την ατομικότητά του. Κι ένας κλέφτης δεν θα έπρεπε να γίνει καλός άνθρωπος, από το φόβο μήπως χάσει την ατομικότητά του. Αλήθεια κανένας δε θα έπρεπε να αλλάξει τις συνήθειές του, εξαιτίας τούτου του φόβου. Ούτε και στη μνήμη μπορεί να υπάρχει η ατομικότητα. Ας υποθέσουμε πως από ένα χτύπημα στο κεφάλι ξεχνάω όλο το παρελθόν μου, τότε χάνω την ατομικότητά μου κι έχω ξοφλήσει. Δε θυμάμαι τα δύο ή τρία χρόνια της βρεφικής μου ζωής, αν λοιπόν η μνήμη και η ύπαρξη ταυτίζονται, τότε ό,τι ξεχνάω χάνεται. Το κομμάτι της ζωής μου που δεν θυμάμαι, δεν το έζησα. Αυτή είναι μια πολύ στενή άποψη της ατομικότητας.

Δεν υπάρχει ατομικότητα παρά μόνο μέσα στο Άπειρο. Το Άπειρο είναι η μόνη κατάσταση που δεν αλλάζει. Ο,τιδήποτε άλλο, βρίσκεται σε συνεχή κατάσταση ροής. Δεν είμαστε ακόμα άτομα. Αγωνιζόμαστε να φτάσουμε στην ατομικότητα, κι αυτή είναι το Άπειρο. Αυτή είναι η αληθινή φύση του ανθρώπου.” (σ. 38-39)

Ο φόβος του θανάτου νικιέται με την συνείδηση της άπειρης ζωής μας. - Υπέρβαση της χωριστικότητας

“Ζούμε αληθινά εκείνες μόνο τις στιγμές που η ζωή μας βρίσκεται μέσα στο σύμπαν, μέσα στους άλλους. Το να ζούμε τη μικρή αυτή ζωή, αυτό είναι θάνατος, σκέτος θάνατος και για αυτό έρχεται ο φόβος του θανάτου. Ο φόβος του θανάτου μπορεί να νικηθεί μόνον όταν βιώσει ο άνθρωπος, πως όσο υπάρχει έστω και μια ζωή μέσα στο σύμπαν, πάντα θα ζει. Όταν μπορεί να πει, “βρίσκομαι μέσα στο καθετί, μέσα στον καθένα, είμαι μέσα σε όλες τις ζωές, είμαι το σύμπαν” τότε μόνο έρχεται η κατάσταση της αφοβίας.” (σ. 39)

Η ψευδαίσθηση της εξέλιξης του Ατόμου. Παράδειγμα με τρύπα στο πέπλο

“Οι αλλαγές αυτές που συμβαίνουν – οι κακοί να γίνονται καλοί, τα ζώα άνθρωποι, πάρτε τα με όποιον τρόπο θέλετε – δεν υπάρχουν μέσα στο Πνεύμα. Όλα αυτά είναι εξέλιξη της φύσης κι εκδήλωση του Πνεύματος. Ας υποθέσουμε πως υπάρχει ένα πέπλο αναμεταξύ μας που με κρύβει από εσάς, και πάνω του βρίσκεται μια μικρή τρύπα μέσα από την οποία να μπορώ να δω μερικά από τα πρόσωπά σας, μόνο μερικά. Ας υποθέσουμε τώρα πως η τρύπα αρχίζει να γίνεται όλο και πιο μεγάλη κι όσο συμβαίνει αυτό, όλο κι αποκαλύπτεται περισσότερο η σκηνή μπροστά μου, κι όταν τελικά το πέπλο εξαφανιστεί, τότε στέκομαι πρόσωπο με πρόσωπο απέναντί σας. Εσείς δεν αλλάξατε καθόλου, ήταν η τρύπα που εξελισσόταν και εσείς εμφανιζόσασταν βαθμιαία. Έτσι γίνεται και με το Πνεύμα. Δεν πρόκειται να φτάσετε σε καμία τελειότητα. Είσαστε από τώρα ελεύθεροι και τέλειοι.” (σ. 39-40)

“Είναι εκείνος ο Θεός που βρίσκεται μέσα στον ίδιο τον εαυτό σας που σας σπρώχνει να τον αναζητήσετε, να τον πραγματώσετε” (σ. 40

Ο αγώνας της έκφρασης του Άπειρου Εαυτού ως αιτία της ηθικής

“Ο άπειρος Εαυτός είναι η αληθινή φύση του κάθε ανθρώπου, κι αυτός αγωνίζεται να Τον εκφράσει με διάφορους τρόπους. Διαφορετικά, γιατί υπάρχουν τόσοι ηθικοί κώδικες; Που υπάρχει η ερμηνεία κάθε ηθικής; Σαν κέντρο όλων των ηθικών συστημάτων προεξέχει μια ιδέα, που εκφράζεται σε διαφορετικές μορφές – ειδικά, το να κάνουμε το καλό στους άλλους. Το κίνητρο – οδηγός της ανθρωπότητας – θα έπρεπε να ήταν η ελεημοσύνη προς όλους τους ανθρώπους, η ελεημοσύνη προς όλα τα ζώα. Αλλά αυτά όλα είναι οι διάφορες εκφράσεις εκείνης της αιώνιας αλήθειας ότι, “Εγώ είμαι το σύμπαν, αυτό το σύμπαν είναι ένα”. Αλλιώτικα ποιος είναι ο λόγος; Γιατί να κάνω το καλό στους συνανθρώπους μου; Γιατί να κάνω το καλό στους άλλους; Τι με αναγκάζει; Η συμπάθεια, το αίσθημα της παγκόσμιας ταυτότητας. (σ. 41)

Η χρησιμότητα δεν είναι κριτήριο της αλήθειας.
Η κοινωνία πρέπει να προσαρμόζεται στην αλήθεια και όχι το αντίστροφο

“Με ποιο δικαίωμα ζητάει κανένας να κρίνει την αλήθεια με μέτρο την χρησιμότητα ή τα χρήματα; Ας υποθέσουμε πως δεν υπάρχει χρησιμότητα, μήπως θα ήταν τότε η αλήθεια λιγότερο αληθινή; Η χρησιμότητα δεν είναι κριτήριο της αλήθειας.” (σ. 42)

“Η αλήθεια δεν υποτάσσεται σε καμία κοινωνία, αρχαία ή σύγχρονη. Η κοινωνία πρέπει να υποτάσσεται στην αλήθεια ή να πεθαίνει. Οι κοινωνίες θα έπρεπε να πλάθονται με βάση την αλήθεια, κι όχι η αλήθεια να προσαρμόζεται στην κοινωνία. Αν μια τόσο υπέροχη αλήθεια σαν την ανιδιοτέλεια δεν μπορεί να εφαρμοστεί στην κοινωνία, είναι καλύτερα ο άνθρωπος, να παρατήσει την κοινωνία και να πάει να ζήσει στο δάσος. Αυτό δηλαδή θα έκανε ένας τολμηρός άνθρωπος.” (σ. 41-43)

Θάρρος και αγώνας για την πίστη και την εφαρμογή της αλήθειας

“Ξεσηκωθείτε άντρες και γυναίκες, στοχαστείτε σε αυτήν την ιδέα, και τολμείστε να πιστέψετε στην αλήθεια, τολμήστε να την ασκήσετε! Ο κόσμος χρειάζεται μερικές εκατοντάδες από θαρραλέους άντρες και γυναίκες. Ασκήσετε εκείνο το θάρρος που τολμάει να γνωρίσει την αλήθεια, που τολμάει να δείξει την αλήθεια στη ζωή, που δεν τρέμει μπροστά στο θάνατο, ή μάλλον, καλωσορίζει το θάνατο, που κάνει τον άνθρωπο να γνωρίζει πως αυτός είναι το Πνεύμα, και πως τίποτα μέσα σε όλο το σύμπαν δεν μπορεί να τον σκοτώσει. Τότε θα είσαστε ελεύθεροι. Τότε θα γνωρίζετε την αληθινή σας Ψυχή.” (σ. 44)

“Γεμίστε λοιπόν το νου σας με υψηλές σκέψεις, με τα πιο υψηλά ιδανικά, μέρα και νύχτα απλώστε τα μπροστά σας κι από αυτά θα προέλθει μεγάλη εργασία. Μη μιλάτε για ακαθαρσία, αλλά να λέτε πως είμαστε αγνοί. Αυτοϋπνωτιστήκαμε να νομίζουμε πως είμαστε μικροί, πως γεννηθήκαμε και πως θα πεθάνουμε, με αποτέλεσμα να ζούμε σε διαρκή φόβο.” (σ. 44-45)

Η πραγματικότητα ως μια ψευδαίσθηση - προβολή μας. Παράδειγμα με κορμό δένδρου.

“Γιατί βλέπουμε την κακοήθεια; Υπήρχε κάπου, ένας κουτσουρεμένος κορμός δένδρου. Ένας ληστής που περνούσε από εκεί στο σκοτάδι τον είδε και σκέφτηκε: “Αυτός είναι αστυνομικός”. Ένας νεαρός που περίμενε την αγαπημένη του, το είδε επίσης και νόμισε πως ήταν η καλή του. Ένα παιδάκι που του είχαν διηγηθεί ιστορίες με φαντάσματα πήρε τον κορμό για φάντασμα κι άρχισε να τσιρίζει. Πάντα όμως ήταν ένα κούτσουρο δένδρου. Βλέπουμε, λοιπόν, τον κόσμο όπως εμείς είμαστε. Ας υποθέσουμε πως ένα μωράκι είναι μέσα σε μια κάμαρα, όπου υπάρχει ένα πουγκί χρυσάφι. Μήπως το μωρό θα καταλάβει πως έκλεψαν το χρυσάφι; Εκείνο που έχουμε εσωτερικά, το βλέπουμε εξωτερικά. Το μωράκι δεν έχει μέσα του κανένα κλέφτη, κι έτσι δεν τον βλέπει έξω του. Το ίδιο συμβαίνει με κάθε είδους γνώσης.” (σ. 45-46)

Η αύξηση της ικανότητας ευτυχίας είναι ανάλογη της ικανότητας δυστυχίας

“Ο δασόβιος δεν ξέρει τι είναι να ζηλεύεις, να πηγαίνεις στα δικαστήρια, να πληρώνεις φόρους, να σε κατακρίνει η κοινωνία, να πληρώνεις φόρους, να σε κατακρίνει η κοινωνία, να είναι μέρα και νύχτα κάτω από την πιο φοβερή τυραννία που ανακάλυψε ποτέ η ανθρώπινη σατανικότητα, για να παραβιάσει τα μυστικά κάθε ανθρώπινης καρδιάς. Δεν ξέρει πως η μάταιη γνώση και η υπερηφάνεια κάνουν τον άνθρωπο να γίνεται χίλιες φορές σατανικός από κάθε ζώο. Έτσι λοιπόν, όταν ξεπερνάμε τις αισθήσεις, αποκτούμε υψηλότερες ικανότητες ευχαρίστησης, ταυτόχρονα όμως αποκτούμε κι υψηλότερες ικανότητες πόνου. Τα νεύρα γίνονται λεπτότερα κι ικανότερα για περισσότερο πόνο. Σε κάθε κοινωνία βλέπουμε πως ο αμαθής κοινός άνθρωπος δεν πολυαισθάνεται ένα βρίσιμο, αλλά νιώθει ένα γερό μαστίγωμα. Ο ευγενής όμως δεν μπορεί να υποφέρει ούτε μια προσβλητική σκέψη, γιατί έχει αποκτήσει λεπτεπίλεπτα νεύρα, η δυστυχία του έχει αυξηθεί μαζί με την ευαισθησία του προς την ευτυχία. Αυτά δεν προωθούν και πολύ την υπόθεση του οπαδού της εξέλιξης.

Όσο αυξάνουμε την ικανότητά μας να είμαστε ευτυχισμένοι, τόσο αυξάνουμε και την ικανότητά μας να υποφέρουμε, και καμιά φορά τείνω να δεχτώ, πως αν αυξάνουμε την ικανότητά μας για ευτυχία κατά αριθμητική πρόοδο, αυξάνουμε συγχρόνως από το άλλο μέρος, την ικανότητά μας να γίνουμε δυστυχισμένοι κατά γεωμετρική πρόοδο.” (σ. 55)

Η ματαιότητα της αναζήτησης μόνο της ευχαρίστησης.
Αντίδραση στον φανατισμό

“Οι ευχαριστήσεις δεν έχουν υπόσταση, βρίσκονται μέσα στην μάγια, μέσα σε αυτό το δίχτυ έξω από το οποίο δεν μπορούμε να βγούμε. Μπορούμε να τριγυρίζουμε μέσα του γι’ απεριόριστο χρόνο και να μη βρίσκουμε τρόπο διαφυγής, κι όποτε αγωνιζόμαστε να αποκτήσουμε λίγη ευχαρίστηση, μια συρροή δυστυχιών, πέφτει πάνω μας. Τι τρομερό είναι αυτό ! Κι όταν το συλλογιέμαι, δεν μπορώ παρά να πω, ότι τούτη η θεωρία της μάγια, τούτη η δήλωση, ότι όλα είναι μάγια, είναι η καλύτερη κι η μόνη εξήγηση.” (σ. 59)

“Δεν θα εργασθούμε πια, για να κάνουμε το καλό; Ναι, μάλιστα με ακόμα περισσότερο κέφι από ποτέ άλλοτε. Αλλά αυτό που θα προσφέρει τούτη η γνώση είναι ότι θα συντρίψει το φανατισμό μας.” (σ. 59)

Ο Θεός είναι το αρχέτυπο της επιθυμητής ελευθερίας μας

“Ο άνθρωπος που θέλει να λατρεύει τους Θεούς, βλέπει σε αυτούς, πάνω από όλα, μεγαλύτερη ελευθερία από όση βλέπει στον εαυτό του.” (σ. 61)

Κρίνουμε τους άλλους με τα δικά μας ιδανικά

“Ο καθένας πρέπει να κρίνεται σύμφωνα με το δικό του ιδανικό κι όχι, με εκείνο οποιουδήποτε άλλου. Στις δοσοληψίες με τους συνανθρώπους μας, κάνουμε συνέχεια αυτό το λάθος, κι είμαι της γνώμης πως η πλειονότητα των φιλονικιών μας με τους άλλους προέρχεται από την εξής και μόνο αιτία: Ότι προσπαθούμε πάντα να κρίνουμε τους θεούς των άλλων με τα δικά μας ιδανικά, και τα κίνητρα των άλλων με τα δικά μας κίνητρα.” (σ. 65)

“Έτσι, λοιπόν, όταν κρίνουμε αυτές τις αρχαίες θρησκείες δεν πρέπει να παίρνουμε την θέση που μας αρέσει, αλλά πρέπει να ανοιγόμαστε στην θέση της σκέψης και της ζωής των πρώιμων εκείνων χρόνων” (σ. 65)

“Δεν πρέπει να ξεχνάμε, ταυτόχρονα, πως θα έρθουν άνθρωποι έπειτα από εμάς που θα περιγελούν τις δικές μας ιδέες για τη θρησκεία και το Θεό, με τον ίδιο τρόπο που γελάμε εμείς με εκείνες τις ιδέες των αρχαίων.” (σ. 65)

Εξελίσσουμε την έννοια του Θεού, όσο εξελισσόμαστε κι εμείς

“Το μεγάλο λάθος που γίνεται είναι ότι αναγνωρίζεται η εξέλιξη του λάτρη, δίχως να αναγνωρίζεται ότι εξελίσσεται κι Εκείνος που είναι το αντικείμενο της λατρείας. Δεν Του αποδίνουν θέση ανάλογη με την πρόοδο που έχουν κάνει οι πιστοί Του. Ενώ η αλήθεια είναι ότι κι εσείς κι εγώ, σαν αντιπροσωπευτικές έννοιες αναπτυχθήκαμε, έτσι κι οι θεοί αυτοί, σαν αντιπροσωπευτικές έννοιες αναπτύχθηκαν.” (σ. 66)

“Επειδή ο φυσικός άνθρωπος, δεν είναι παρά ένα φαινόμενο, δηλαδή μια μερική μόνο εκδήλωση του Αληθινού Ανθρώπου, η έννοια που σχηματίζουμε για το Θεό είναι ένα γέννημα του μυαλού μας, κι είναι κατ’ ανάγκη μια μερική μόνο εκδήλωση. Πίσω από αυτή βρίσκεται ο Αληθινός Θεός που δε μεταβάλλεται ποτέ, ο Παντοτινά Αγνός, ο Αμετάβλητος. Η εκδήλωση όμως συνέχεια μεταβάλλεται, αποκαλύπτοντας όλο και περισσότερο την πιο πίσω της πραγματικότητα. Όταν αποκαλύπτει περισσότερο την πιο πίσω πραγματικότητα, ονομάζεται πρόοδος, κι όταν την αποκρύβει περισσότερο, λέγεται οπισθοδρόμηση.” (σ. 66)

Κοινωνική ελευθερία στην Δύση. Θρησκευτική ελευθερία στην Ανατολή.

“Εδώ, εσείς δίνετε την ίδια ελευθερία στα κοινωνικά ζητήματα και για αυτό έχετε μια θαυμάσια κοινωνική οργάνωση. Εμείς δε δώσαμε καμιά ελευθερία για την ανάπτυξη των κοινωνικών ζητημάτων, γι’ αυτό η δικιά μας κοινωνία είναι περιορισμένη. Εσείς δε δώσατε ποτέ καμιά ελευθερία στα θρησκευτικά ζητήματα, αλλά επιβάλατε την πίστη σας με τη φωτιά και το σπαθί, και το αποτέλεσμα είναι πως έχει εμποδιστεί η άνθιση της θρησκείας, έχει εκφυλιστεί κι έχει εξασθενίσει η ανάπτυξή της στον Ευρωπαϊκό Νου. Στις Ινδίες πρέπει να βγάλουμε τις αλυσίδες από την κοινωνία, στην Ευρώπη πρέπει να βγουν οι αλυσίδες από τα πόδια της πνευματικής προόδου.”” (σ. 74)

Ο δρόμος είναι δύσκολος αλλά όχι στην απελπισία

“Λέει η Κάτχα Ουπανισάντ (1.3.14): “Μην απελπίζεστε. Ο δρόμος είναι πολύ δύσκολος όσο και το περπάτημα στην κόψη του ξυραφιού. Όμως μην απελπίζεστε, σηκωθείτε, ξυπνήστε και βρείτε το ιδανικό, το τέρμα.” (σ. 83)

Η εσωτερική φωνή μας καλεί να αγωνιστούμε για την ελευθερία

“Μόλις καταλάβουμε τη φωνή, αντιλαμβανόμαστε γιατί επιβάλλεται να υπάρχει εδώ αυτός ο αγώνας – αυτή η πάλη, αυτός ο συναγωνισμός, αυτές οι δυσκολίες, αυτή η ασπλαχνία, αυτές οι μικρές απολαύσεις και χαρές. Βλέπουμε πως αυτά αποτελούν τη φύση των πραγμάτων γιατί, χωρίς αυτά, δε θα υπήρχε καμιά πορεία προς τη φωνή, που είναι το πεπρωμένο μας να φτάσουμε, είτε το ξέρουμε είτε όχι. Όλη η ανθρώπινη ζωή, όλη η φύση, αγωνίζεται για την κατάκτηση της ελευθερίας.” (σ. 85)

“Ο άγιος βαδίζει προς εκείνη τη φωνή, δεν μπορεί να κάνει αλλιώτικα, γι’ αυτόν δεν είναι κάτι που να το περηφανευτεί. Το ίδιο κάνει και ο αμαρτωλός.” (σ. 85)

Η ψευδαίσθηση της σκλαβιάς και η απελευθέρωση

“Το ιδανικό αυτό της ελευθερίας που αντιληφθήκατε ήταν σωστό, αλλά το προβάλατε έξω από τον εαυτό σας, αυτό ήταν το λάθος σας. Φέρτε το όλο και πιο κοντά, ώσπου να βρείτε πως πάντα βρισκόταν μέσα σας, ήταν ο Εαυτός του εαυτού σας. Εκείνη η ελευθερία ήταν η ίδια η φύση σας, και τούτη η μάγια δε σας δέσμευσε ποτέ !” (σ. 87)

“Κι η μάγια αντί να είναι ένα φρικτό χωρίς ελπίδα όνειρο, όπως είναι τώρα, θα γίνει όμορφη, τούτη η γη αντί να είναι μια φυλακή, θα γίνει το γήπεδο του παιχνιδιού μας, ακόμα κι οι δυσκολίες και οι κίνδυνοι, ακόμα κι όλες οι θλίψεις, θα θεοποιηθούν και θα μας δείξουν την αληθινή τους φύση, θα μας δείξουν ότι πίσω από το κάθε τι, σαν ουσία του κάθε τι, στέκεται Εκείνος, κι ότι Εκείνος είναι αληθινά ο ίδιος μας ο Εαυτός.” (σ. 87)

Το Απόλυτο είναι αυταπόδεικτο. Είναι η Αρχή χωρίς Αρχή.

“Η αλληλεξάρτηση είναι ο νόμος ολόκληρου του σύμπαντος. Τι σφάλμα κάνουμε με το να ρωτάμε, ποια αιτία προκάλεσε το Απόλυτο! Για να θέσουμε αυτό το ερώτημα πρέπει να υποθέσουμε ότι και το Απόλυτο είναι περιορισμένο από κάτι, ότι εξαρτιέται από κάτι, κάνοντας όμως μια τέτοια υπόθεση, κατεβάζουμε το Απόλυτο κάτω στο επίπεδο του σύμπαντος. Αλλά μέσα στο Απόλυτο δεν υπάρχει ούτε χρόνος, ούτε χώρος, ούτε αιτιότητα, όλα είναι ένα. Εκείνο που υπάρχει από μόνο του δεν μπορεί να έχει ποτέ αιτία. Εκείνο που είναι ελεύθερο δεν μπορεί να έχει ποτέ αιτία, διαφορετικά δε θα ήταν ελεύθερο, αλλά υπόδουλο. Εκείνο που έχει σχετικότητα δεν μπορεί να είναι ελεύθερο. Έτσι, βλέπουμε πως το ίδιο ερώτημα σχετικά με το γιατί το Απόλυτο έγινε το πεπερασμένο, είναι παράλογο, επειδή περιέχει μιαν αντίφαση.

Αν αφήσουμε αυτές τις λεπτές έννοιες κι έρθουμε στη λογική του φυσικού μας επιπέδου, δηλαδή στον κοινό νου, κι αναζητήσουμε να μάθουμε πως το Απόλυτο έγινε σχετικό, τότε θα μπορέσουμε να δούμε το θέμα από μιαν άλλη σκοπιά. Ας υποθέσαμε ότι ξέραμε την απάντηση – μήπως τότε το Απόλυτο θα παρέμενε Απόλυτο; Όχι, θα είχε γίνει σχετικό. Τι σημαίνει γνώση σύμφωνα με την κοινή λογική; Γνωρίζουμε κάτι μόνο όταν μπορέσει να το περιορίσει ο νους μας, όταν κάτι είναι πέρα από τα όρια του νου μας, δεν είναι αντιληπτό. Οπότε, αν ο νους περιορίσει το Απόλυτο, τότε θα παύσει Εκείνο να είναι Απόλυτο, θα γίνει πεπερασμένο. Ό,τι περιορίζει ο νους γίνεται πεπερασμένο. Επομένως η έκφραση: “γνώση του Απόλυτου” περιέχει κι αυτή, μια αντίφαση. Αυτός είναι ο λόγος που δεν πήρε ποτέ την απάντησή του το ερώτημα, γιατί αν την έπαιρνε, τότε δεν θα υπήρχε πια Απόλυτο. Ένας Θεός που ήταν γνωστός, θα έπαυε να είναι Θεός: θα γινόταν πεπερασμένος σαν κάποιον από μας. Ο Θεός, δεν μπορεί να γνωσθεί, είναι πάντα ο Ακατάληπτος.” (σ. 90-91)

Ο Θεός ως το αιώνιο Υποκείμενο. Δεν αντικειμενικοποιείται.

“Γνώση σημαίνει αντικειμενοποίηση. Για παράδειγμα όταν θυμόσαστε πράγματα, τα αντικειμενοποιείτε, τα προβάλλετε έξω από τον εαυτό σας. Οι αναμνήσεις του καθετί που έχω δει, καθώς και ό,τι ξέρω, βρίσκονται μέσα στο νου μου. Οι εικόνες, οι εντυπώσεις όλων εκείνων των πραγμάτων, βρίσκονται μέσα στο νου μου και η πρώτη πράξη στην προσπάθειά μου να τα σκεφτώ, να τα εννοήσω, είναι να τα προβάλλω προς τα έξω. Αυτό όμως δεν μπορούμε να το πράξουμε και για το θεό, επειδή Εκείνος είναι η Ουσία της Ψυχής μας, δεν μπορούμε να τον προβάλλουμε έξω από τον εαυτό μας.” (σ. 92)

“Εκείνος είναι το αιώνιο Υποκείμενο των πάντων. Όπως εγώ είμαι το υποκείμενο (της αντίληψης) τούτης της καρέκλας, επειδή βλέπω την καρέκλα, έτσι κι ο Θεός είναι το αιώνιο Υποκείμενο της ψυχής μου. Πως είναι δυνατό να αντικειμενοποιηθεί Εκείνος που είναι η Ουσία της ψυχής σας, που είναι η πραγματικότητα του παντός;

Έτσι, λοιπόν, θα σας επαναλάβω για μια ακόμη φορά: Ο Θεός δεν είναι ούτε γνωστός ούτε ακατάληπτος, αλλά κάτι άπειρα ανώτερο κι από το ένα κι από το άλλο. Είναι ένα με μας, κι εκείνο που είναι ένα με μας δεν είναι ούτε καταληπτό, ούτε ακατάληπτο, ακριβώς όπως ο ίδιος μας ο εαυτός. Είναι αδύνατο να γνωρίσετε τον ίδιο σας τον εαυτό, δεν μπορείτε να τον μετακινήσετε έξω από σας για να τον κοιτάζετε σαν ένα αντικείμενο, επειδή είσαστε εκείνος και δεν μπορείτε να διαχωριστείτε από εκείνο που είσαστε. Ούτε και είναι ο εαυτός σας ακατάληπτος, γιατί ποιο πράγμα σας είναι καλύτερα γνωστό από τον εαυτό σας; Πράγματι ο εαυτός μας είναι το κέντρο της γνώσης μας. Κατά την ίδια ακριβώς έννοια ο Θεός δεν είναι ούτε ακατάληπτος, ούτε γνωστός, αλλά άπειρα ανώτερος κι από το ένα κι από το άλλο, γιατί Εκείνος είναι ο αληθινός μας Εαυτός.” (σ. 92)

Το Απόλυτο είναι μόνο Ένα. Χώρος – Χρόνος – Αιτιότητα.

“Για να έχουμε δύο, πρέπει να έχουμε δύο απόλυτες ανεξάρτητες υπάρξεις που να μη προήλθαν από καμιά αιτία. Όμως, δεν μπορεί να πει κανένας ότι ο χρόνος, ο χώρος κι η αιτιότητα είναι ανεξάρτητες υπάρξεις. Πρώτα-πρώτα ο χρόνος είναι ολοκληρωτικά μια εξαρτημένη ύπαρξη, μεταβάλλεται με κάθε μεταβολή του νου μας. Καμιά φορά, στα όνειρα, φαντάζεται κανένας πως έχει ζήσει αρκετά χρόνια, ενώ άλλες φορές ότι μερικοί μήνες περνούν σαν μια στιγμή. Είναι φανερό, λοιπόν, ότι ο χρόνος εξαρτιέται ολότελα από την κατάσταση του νου μας/ Δεύτερο, η ιδέα του χρόνου καμιά φορά σβήνει τελείως. Το ίδιο συμβαίνει και με το χώρο. Δεν μπορούμε να ξέρουμε τι είναι ο χώρος. Κι όμως υπάρχει ακαθόριστος και χωρίς να είναι δυνατό να διαχωριστεί από οτιδήποτε άλλο. Το ίδιο και με την αιτιότητα.” (σ. 93)

“Προσπαθήστε να φανταστείτε έναν χώρο, χωρίς χρώμα ή όρια, χωρίς καμιά σύνδεση με τα τριγύρω πράγματα – μοναχά αφηρημένο χώρο. Είναι αδύνατο, μπορείτε να τον σκεφτείτε μόνο σαν τον χώρο ανάμεσα σε δύο όρια ή ανάμεσα σε τρία αντικείμενα. Για να έχει κάποια ύπαρξη ο χώρος πρέπει οπωσδήποτε να συσχετιστεί με κάποιο αντικείμενο. Τα ίδια χαρακτηρίζουν το χρόνο: Δεν μπορείτε να έχετε κάποια ιδέα του αφηρημένου χρόνου, πρέπει να πάρετε δυο συμβάντα, ένα προηγούμενο κι ένα επόμενο, και να τα συνδέσετε με την σκέψη της διαδοχής. Ο χρόνος εξαρτιέται από δύο συμβάντα, ακριβώς, όπως ο χώρος πρέπει να συσχετιστεί με εξωτερικά αντικείμενα. Η ιδέα της αιτιότητας είναι κι αυτή αδιαχώριστη από το χρόνο και το χώρο. Εκείνο, λοιπόν, που έχουν σαν ιδιαίτερη ιδιότητα αυτές οι ιδέες, είναι ότι δεν έχουν ανεξάρτητη ύπαρξη. Δεν έχουν ούτε την ύπαρξη που έχει η καρέκλα ή ο τοίχος. Είναι σαν σκιές γύρω από το καθετί, που δεν μπορείτε να τις αρπάξετε. Δεν έχουν καμιά αληθινή ύπαρξη, δεν είναι όμως κι ανύπαρκτες, αφού βλέπουμε πως διαμέσου τους εκδηλώνονται όλα τα πράγματα μέσα σε τούτο το σύμπαν.” (σ. 93-94)

“Το Απόλυτο είναι ο ωκεανός, ενώ εσείς κι εγώ, οι ήλιοι και τα άστρα, κι οτιδήποτε άλλο, είναι τα διάφορα κύματα αυτού του ωκεανού. Τι κάνει διαφορετικό το ένα κύμα από το άλλο; Μόνον ή μορφή – κι αυτή η μορφή δεν είναι παρά ο χρόνος, ο χώρος κι η αιτιότητα, που όλα τους πάλι, εξαρτιούνται απόλυτα από το κύμα. Μόλις το κύμα κοπάζει, αυτά εξαφανίζονται. Μόλις ένας άνθρωπος απαρνηθεί τούτη τη μάγια, εκείνη εξαφανίζεται για αυτόν, κι ο άνθρωπος απελευθερώνεται. Όλος ο αγώνας είναι για να απαλλαγούμε από τούτη την προσκόλλησή μας στο χρόνο, το χώρο και στην αιτιότητα, που πάντα είναι εμπόδια στο δρόμο μας.” (σ. 94)

Εξέλιξη και προσαρμογή με μεταβολή στο Υποκείμενο

“Το μικρό ψαράκι θέλει να ξεφύγει από τους εχθρούς του μέσα στο νερό. Πως το πετυχαίνει; Με το να αναπτύξει φτερά στα πλευρά του και να γίνει πουλί. Το ψάρι δεν αλλάζει το νερό ή τον αέρα. Η μεταβολή γίνεται στον εαυτό του. Η μεταβολή γίνεται στον εαυτό του. Η μεταβολή είναι πάντα υποκειμενική. Παντού μέσα στην εξέλιξη, θα δείτε ότι η κυριαρχία της φύσης επιτυγχάνεται με μια μεταβολή στο υποκείμενο. Αν εφαρμόσετε τα παραπάνω στη θρησκεία και στην ηθική, θα δείτε πως η κυριαρχία πάνω στο κακό, έρχεται μόνο με μια μεταβολή μέσα στο υποκείμενο. Η Αντβαίτα ενδυναμώνεται έτσι, υπογραμμίζοντας το υποκειμενικό στοιχείο που είναι μέσα στον άνθρωπο. Είναι ανοησία να μιλάμε για το κακό και τη δυστυχία, γιατί δεν υπάρχουν έξω από μας. Αν είμαι απρόσβλητος απέναντι σε κάθε οργή, δε θυμώνω ποτέ. Αν είναι απρόσβλητος απέναντι σε κάθε μίσος, ποτέ δε μισώ, επειδή δεν μπορεί να με αγγίξει το μίσος. Ο τρόπος λοιπόν για να πετύχει κανείς την κυριαρχία πάνω στο φυσικό περιβάλλον είναι διαμέσου του υποκειμενικού πεδίου – διαμέσου της τελειοποίησής τους” (σ. 95-96)

Η Ευρώπη χρειάζεται την Αντβαϊτα.

“Η σωτηρία της Ευρώπης εξαρτιέται από μιαν ορθολογιστική θρησκεία και η Αντβαίτα – ο μη δυισμός, η Ενότητα, η ιδέα ενός Απρόσωπου Θεού – είναι η μόνη θρησκεία που μπορεί να έχει κάποια επιρροή πάνω σε διανοητικούς ανθρώπους. Τούτη εμφανίζεται κάθε φορά που επικρατεί η ανευλάβεια για αυτό και ρίζωσε στην Ευρώπη και στην Αμερική.” (σ. 97)

Οι Δυιστικές θρησκείες είναι αποκλειστικές και φανατικές.

“Ο δυιστής φτάνει, φυσικά στο συμπέρασμα πως ο Θεός έχει ευνοούμενους, κι ελπίζει να γίνει ένας από αυτούς. Σε κάθε σχεδόν θρησκεία θα βρείτε την ιδέα ότι: “Εμείς είμαστε οι εκλεκτοί του Θεού μας και μόνο αν πιστέψετε σαν και εμάς, θα επιτύχετε την εύνοιά του”. Μερικοί δυιστές είναι τόσο στενόμυαλοι που ισχυρίζονται ότι μόνο ορισμένοι που έχουν προοριστεί από τον Θεό σαν εκλεκτοί του θα σωθούν, ενώ οι υπόλοιποι μπορεί να προσπαθήσουν πολύ σκληρά, αλλά δεν είναι δυνατό να γίνουν δεκτοί.” (σ. 100)

“Ο δυιστής νομίζει πως δεν μπορείς να είσαι ηθικός, αν δεν έχεις ένα Θεό, με ένα ραβδί στο χέρι του, έτοιμο να σε τιμωρήσει. Οι μάζες που δεν σκέφτονται είναι γενικά δυιστές, κι οι κακόμοιροι καταδιώχθηκαν χιλιάδες χρόνια τώρα σε κάθε χώρα, για αυτό κι η ιδέα τους για τη σωτηρία είναι η ελευθερία από το φόβο της τιμωρίας.” (σ. 100)

Συνταίριασμα καρδιάς και λογικής

“Χρειαζόμαστε το συνταίριασμα της καρδιάς και του μυαλού. Δε θέλω να πω πως, ο άνθρωπος θα πρέπει να συμβιβάζει την καρδιά του με το μυαλό του, ή αντίθετα αλλά σε έχει, ο καθένας, μιαν άπειρη ποσότητα καρδιάς κι αισθήματος, και ταυτόχρονα μιαν άπειρη ποσότητα λογικής.” (σ. 103)

Φανταζόμαστε λανθασμένα τον κόσμο ως ατελή. Να ξυπνήσουμε.

Η Βεδάντα διδάσκει το εξής: Εγκαταλείψτε τον κόσμο που δημιούργησε η φαντασία σας, επειδή η φαντασία σας βασίστηκε πάνω σε μια πολύ ατελή εμπειρία, πάνω σε μια πολύ πενιχρή λογική, και πάνω στις δικές σας αδυναμίες. Απαρνηθείτε τον. Ο κόσμος που τόσο καιρό σκεπτόμαστε, ο κόσμος πάνω στον οποίον τόσο έχουμε προσκολληθεί, δεν είναι παρά ένας ψεύτικος κόσμος, της δικής μας δημιουργίας. Απαρνηθείτε τον. Ανοίξτε τα μάτια σας και δείτε πως τέτοιος κόσμος ποτέ δεν υπήρξε, ήταν ένα όνειρο, ήταν μάγια. Αυτό που υπήρχε ήταν ο ίδιος ο κύριος. Είναι Εκείνος που βρίσκεται στο παιδί, στην γυναίκα και στον άντρα, είναι Εκείνος που βρίσκεται μέσα στο καλό και στο κακό. Εκείνος είναι μέσα στην αμαρτία και στον αμαρτωλό, Εκείνος είναι μέσα στη ζωή και μέσα στο θάνατο.” (σ. 105)

Δείτε τον Θεό στα πάντα για να μεταμορφωθεί ο κόσμος.

“Ο Θεός είναι μέσα στον πλούτο που χαίρεστε. Εκείνος είναι μέσα στην επιθυμία που υψώνεται μέσα στο νου σας. Εκείνος είναι μέσα στα πράγματα που αγοράζετε για να ικανοποιήσετε την επιθυμία σας. Εκείνος είναι μέσα στις όμορφες φορεσιές σας, στα ωραία σας στολίδια, έτσι πρέπει να σκέπτεστε. Μόλις αρχίσετε να βλέπετε τα πράγματα κάτω από τούτο το πρίσμα, θα μεταμορφωθούν τα πάντα. Αν βάλετε το Θεό σε κάθε σας κίνηση, στην συνομιλία σας, στη μορφή σας, σε όλα, θα αλλάξει ολόκληρο το σκηνικό, κι ο κόσμος αντί να εμφανίζεται σαν κόσμος θλίψης και δυστυχίας θα γίνει ένας παράδεισος” (σ. 106)

“Όταν θα έχουμε απαρνηθεί τις επιθυμίες, μόνο τότε, θα μπορέσουμε να διαβάσουμε και να χαρούμε το σύμπαν του Θεού. Τότε θα θεοποιηθούν τα πάντα. Γωνίες και λακκούβες, στενόδρομοι και σκιερές μεριές που νομίζαμε σκοτεινές κι ανόσιες όλες θα θεοποιηθούν. Όλες θα αποκαλύψουν την αληθινή τους φύση και θα χαμογελάσουμε μέσα μας, άμα σκεφτούμε πως όλα αυτά τα κλάματα και τα παράπονα δεν ήταν παρά ένα παιδικό παιχνίδι, κι εμείς, δεν κάναμε τίποτα άλλο παρά να παραστεκόμαστε και να βλέπουμε” (σ. 107)

Σατανάς=άγνοια

“Τι είναι ένας σατανικός κόσμος; Η άγνοια, λέει η Βεδάντα” (σ. 108)

Ακούμε, Σκεφτόμαστε, και μετά Διαλογιζόμαστε για τον Εαυτό.

““Πρέπει πρώτα να ακούσουμε για αυτόν τον Εαυτό, έπειτα να τον σκεφτούμε, κι ύστερα να διαλογιστούμε πάνω του” (Μπριχανταράνγιακα Ουπανισάντ 2.4.5)” (σ. 109)

Επιμένετε, Αγωνιστείτε παρ’ όλες τις αποτυχίες και τα λάθη

“Αν κάποιος που έχει ένα ιδανικό κάνει χίλια λάθη, είμαι βέβαιος πως ο άνθρωπος χωρίς ιδανικά θα κάνει πενήντα χιλιάδες λάθη. Γι’ αυτό είναι καλύτερα να έχουμε ένα ιδανικό. Και πρέπει να ακούμε, όσο πιο πολύ μπορούμε για εκείνο το ιδανικό, ώσπου να μπει στην καρδιά μας, μέσα στο μυαλό μας, μέσα στις φλέβες μας, μέχρι να μυρμηγκιάσει σε κάθε σταγόνα του αίματός μας και να διαποτίσει κάθε πόρο του σώματός μας. Πρέπει να διαλογιζόμαστε σε αυτό. “Εκ γαρ του περισσεύματος της καρδιάς το στόμα λαλεί” κι από την πληρότητα της καρδιάς εργάζεται και το χέρι.

Η σκέψη είναι η κινητήρια δύναμή μας. Γεμίστε το νου σας με τις υψηλότερες σκέψεις, ακούστε τες κάθε μέρα και σκεφτείτε τες μήνα μα το μήνα. Μη σας νοιάζουν οι αποτυχίες, είναι πολύ φυσικές. Αυτές οι αποτυχίες είναι η ομορφιά της ζωής. Τι θα ήταν η ζωή χωρίς αυτές; Δε θα άξιζε αν δεν υπήρχαν αγώνες. Που θα ήταν η ποίηση της ζωής;

Μη νοιάζεστε για τους αγώνες και τα λάθη. Δεν άκουσα καμιά αγελάδα να λέει ψέματα, αλλά αυτή είναι μόνον αγελάδα – όχι άνθρωπος.

Έτσι, μη σαν ενδιαφέρουν αυτές οι αποτυχίες, αυτά τα μικρά ξανακυλήματα, κρατείστε το ιδανικό χίλιες φορές, κι αν αποτύχετε χίλιες φορές, κάντε την προσπάθεια ακόμα μια φορά. Το ιδανικό του ανθρώπου είναι να δει το Θεό μέσα στο καθετί. Αλλά αν δεν μπορείτε να Τον δείτε μέσα στα πάντα, δείτε Τον μέσα σε ένα πράγμα, μέσα σε εκείνο το πράγμα που σας αρέσει περισσότερο, κι έπειτα δείτε Τον σε ένα άλλο. Προχωρήστε έτσι. Υπάρχει άπειρη ζωή μπροστά στην ψυχή. Μη βιάζεστε και θα πετύχετε στο τέλος το σκοπό σας.” (σ. 110)

Ο κόσμος της Μάγια και η ματαιότητά του (Ίσα Ουπανισάντ)

““Στο σκοτάδι ψηλαφίζουν όσοι λατρεύουν τούτο τον υλικό κόσμο, τον κόσμο που παράγεται από την άγνοια, νομίζοντάς τον σαν Ύπαρξη. Κι όσοι ζουν όλη τους την ζωή μέσα σε τούτο τον κόσμο και ποτέ δεν βρίσκουν τίποτα καλύτερο ή υψηλότερο, ψηλαφίζουν σε ακόμα βαθύτερο σκοτάδι. Αλλά όποιος γνωρίζει το μυστικό της φύσης και γνωρίζει επίσης Εκείνο που είναι πέρα από τη φύση – διαμέσου της βοήθειας της φύσης, περνά πέρα από το θάνατο, και διαμέσου της βοήθειας Εκείνου που είναι πέρα από την φύση, χαίρεται την Αιώνια Μακαριότητα” (Ίσα Ουπανισάντ 9 – 14 (διασκευή)” (σ. 112)

Οι αισθήσεις και ο νους, μας περιορίζουν την εικόνα μας για το σύμπαν

“Ούτε και η δική μας ερμηνεία καλύπτει το σύνολο του σύμπαντος. Θα ήταν μεγάλο λάθος να δεχτούμε εκείνη την τρομερά εγωιστική θέση που τόσο τείνει να παίρνει ο άνθρωπος. Όποιου είδους λύση του προβλήματος του σύμπαντος που μας παρέχει η παρατήρηση των εξωτερικών διεργασιών, πάσχει από την εξής δυσκολία: Πρώτα – πρώτα το σύμπαν που βλέπουμε είναι το προσωπικό μας σύμπαν, μια δική μας εικόνα της πραγματικότητας. Έπειτα δεν μπορούμε να αντιληφθούμε την πραγματικότητα διαμέσου των αισθήσεων, δεν μπορούμε να την κατανοήσουμε όπως πραγματικά είναι. Ξέρουμε το σύμπαν, μόνον όπως το βλέπουν τα όντα που έχουν 5 αισθήσεις. Αν αποκτούσαμε μιαν ακόμα αίσθηση, ολόκληρο το σύμπαν θα μας φαινόταν αλλαγμένο. Ας υποθέσουμε πως αποκτούσαμε μια μαγνητική αίσθηση, τότε πολύ πιθανό, θα διαπιστώναμε την ύπαρξη εκατομμυρίων δυνάμεων που δεν τις ξέρουμε, δεν τις νιώθουμε, και που για αυτές δεν έχουμε τώρα αισθητήρια όργανα ή γνώση.” (σ. 114)

Η τυφλή πίστη είναι εξευτελισμός

“Ο άνθρωπος που σας ζητάει να πιστεύετε το καθετί εξευτελίζει τον εαυτό του, κι αν το πιστέψετε, εξευτελίζετε κι εσείς, επίσης, τον εαυτό σας”. (σ. 121)

Οι επικριτές της θρησκείας δεν έχουν αγωνιστεί για να βρουν την αλήθεια

“Αλλά πρέπει να θυμόμαστε πάντα ότι το 99,9% από εκείνους που επιτίθενται στη θρησκεία, δεν έχουν ποτέ αναλύσει το νου τους, δεν έχουν ποτέ αγωνιστεί για να βρουν τα γεγονότα. Έτσι τα επιχειρήματά τους δε θίγουν τη θρησκεία περισσότερο από όσο θα μας επηρέαζαν τα λόγια ενός τυφλού που ξεφωνίζει: “Όλοι είσαστε τρελοί που πιστεύετε πως υπάρχει ήλιος””. (σ. 121)

Πραγμάτωση και βίωση του Θεού ανώτερες από γνώση και κατανόηση

“Η ταραχή, οι διαμάχες κι οι διαφορές που υπάρχουν ανάμεσα στις θρησκείες, δε θα σταματήσουν παρά μόνο όταν θα καταλάβουμε πως η θρησκεία δε βρίσκεται μέσα στα βιβλία και στους ναούς. Είναι ζήτημα πραγματικής αντίληψης. Μόνο ο άνθρωπος που είδε πραγματικά το Θεό και τη ψυχή, είναι θρήσκος. Δεν υπάρχει καμιά πραγματική διαφορά ανάμεσα στον μεγαλύτερο εκκλησιαστικό γίγαντα, που μπορεί να μιλάει πολυμαθέστατα, με τους τόμους των βιβλίων και στον χαμηλότερο, τον πιο αμαθή υλιστή. Όλοι μας είμαστε άθεοι, ας το ομολογήσουμε. Η απλή διανοητική συγκατάθεση δεν μας κάνει θρησκευόμενους”. (σ. 122)

“Η θρησκεία αρχίζει μόνο όταν αρχίζει να ανατέλλει η αληθινή πραγμάτωση μέσα στην ίδια μας την ψυχή. Εκείνο θα είναι το γλυκοχάραμα της θρησκείας και τότε μόνο θα ζήσουμε ηθικά. Τώρα δεν είμαστε περισσότερο ηθικοί από τα ζώα. Το μόνο που μας συγκρατεί είναι ο φόβος του μαστιγίου της κοινωνίας. Αν σήμερα η κοινωνία έλεγε, “δεν θα σε τιμωρήσω αν κλέψεις” θα κάναμε επίθεση ο ένας στην περιουσία του άλλου. Είναι ο αστυνομικός που μας κάνει ηθικούς. Είναι η γνώμη της κοινωνίας που μας κάνει ηθικούς και πραγματικά είμαστε ελάχιστα καλύτεροι από τα ζώα. Το ότι είναι ακριβώς έτσι, το καταλαβαίνουμε μέσα στα μυστικά της ίδιας μας της καρδιάς. Ας μην είμαστε λοιπόν, υποκριτές. Ας ομολογήσουμε πως δεν είμαστε θρησκευόμενοι, κι ότι δεν έχουμε δικαίωμα να περιφρονούμε τους άλλους. Όλοι είμαστε αδέλφια και θα γίνουμε αληθινά ηθικοί όταν πραγματώσουμε την θρησκεία.

Αν έχετε δει μιαν ορισμένη χώρα, και σας αναγκάσει κάποιος να πείτε πως δεν την έχετε δει, θα ξέρετε όμως στο βάθος της καρδιάς σας , πως την είδατε. Έτσι, όταν η θρησκεία και ο Θεός θα έχουν γίνει για σας κάτι το πολύ πιο απτό, από τούτο τον εξωτερικό κόσμο, τότε τίποτα δε θα μπορέσει να κλονίσει την πεποίθησή σας”. (σ. 122-123)

Να μην είμαστε εγωκεντρικοί. Να κατανοήσουμε την διαφορετικότητα

“Το λάθος που κάνουμε είναι ότι θέλουμε να προσδέσουμε ολόκληρο τον κόσμο στο δικό μας τρόπο σκέψης και να παίρνουμε το νου μας σαν γνώμονα ολόκληρου του σύμπαντος. Σε σας τα παλιά, καλά, γνωστά πράγματα των αισθήσεων είναι ίσως η πιο μεγάλη απόλαυση, αλλά δεν είναι απαραίτητο να ευχαριστούν εμένα τον ίδιο, κι όταν επιμένετε σε αυτό εγώ διαφωνώ με εσάς.” (σ. 129)

“Αλλά τούτος ο κόσμος είναι φοβερός. Αν κάποιος αποκτάει ευτυχία με οποιοδήποτε τρόπο χωρίς να βλάπτει τους συνανθρώπους του, ας τον έχει καλά ο Θεός, αλλά όταν εκείνος ο άνθρωπος έρχεται και μου λέει:

-“Πρέπει κι εσύ να κάνεις αυτά τα πράγματα. Θα είσαι βλάκας αν δεν τα κάνεις”, του απαντώ:

-“Κάνεις λάθος, γιατί τα ίδια πράγματα που είναι σε σένα ευχάριστα, δεν παρουσιάζουν για μένα, ούτε την παραμικρότερη έλξη. Αν έπρεπε να κυνηγάω μερικές φούχτες χρυσάφι, δε θα άξιζε να ζήσω ! Θα πέθαινα”.

Να ποια είναι η απάντηση που θα έπρεπε να του δώσει ο άνθρωπος της θρησκείας. Το γεγονός είναι πως η θρησκεία είναι μπορετή μόνο για όσους έχουν ξοφλήσει με αυτά τα κατώτερα πράγματα. Πρέπει να ζήσουμε τις δικές μας εμπειρίες, πρέπει να καλύψουμε ολόκληρη τη διαδρομή. Μόνο όταν τελειώσουμε αυτή τη διαδρομή, ανοίγεται ο άλλος κόσμος” (σ. 129)

Η σύγχρονη πρόοδος ως πολλαπλασιασμός επιθυμιών

“Δε βλέπω αυτό που εσείς ονομάζετε πρόοδο του κόσμου, να είναι τίποτε άλλο εκτός από πολλαπλασιασμό των επιθυμιών. Κι αν κάτι μου είναι φανερό, είναι πως οι επιθυμίες φέρνουν μαζί τους όλες μας τις δυστυχίες! Είναι η κατάσταση του ζητιάνου, που πάντα ζητιανεύει κάτι, που είναι ανίκανος να δει κατιτί χωρίς να θέλει να το αποκτήσει, πάντα ποθεί, κι όλο και περισσότερο ποθεί. Αν η ικανότητά μας να ικανοποιούμε τις επιθυμίες μας αυξάνει κατά αριθμητική πρόοδο, η ισχύς της επιθυμίας αυξάνει κατά γεωμετρική πρόοδο. Το υλικό άθροισμα της ευτυχίας και της δυστυχίας μέσα στον κόσμο τούτο είναι σταθερό από άκρη σε άκρη.” (σ. 130)

Η πραγματικότητα συλλαμβάνεται με την απάρνηση του μικρού Εαυτού