Ας επιχειρήσουμε να ερμηνεύσουμε τον εξωτερικό κόσμο , από την άποψη της βούλησης . Κι ας πάμε αμέσως στο βάθος .
Εκεί όπου άλλοι είπαν ότι η βούληση είναι μια μορφή δύναμης ας πούμε ότι , η δύναμη είναι μια μορφή βούλησης .
Στην ερώτηση του Χιουμ – Τι είναι αιτιότητα ; - θ’ απαντούσαμε , βούληση .
Όπως η βούληση είναι η οικουμενική αιτία σε μας , έτσι είναι και στα πράγματα . Και εκτός αν εννοούσαμε την αιτία ως βούληση , η αιτιότητα θα παραμείνει μόνο ως μαγική και μυστικιστική φόρμουλα , που στην πραγματικότητα δεν έχει καμιά έννοια .
Χωρίς αυτό το μυστικό παρασυρόμαστε προς απλώς σκοτεινές ιδιότητες όπως είναι “δύναμη” ή “βαρύτητα” ή “συγγένεια” . Δεν ξέρομε τι είναι αυτές οι δυνάμεις , αλλά γνωρίζομε – τουλάχιστον λίγο πιο σαφέστερα – τι είναι η βούληση .
Ας πούμε , λοιπόν , ότι απώθηση και έλξη , συνδυασμός και αποσύνθεση , μαγνητισμός και ηλεκτρισμός , βαρύτητα και κρυστάλλωση , είναι η βούληση .
Ο Γκαίτε εξέφρασε αυτή την ιδέα στον τίτλο ενός από τα μυθιστορήματά του , όταν ονόμασε την ακαταμάχητη έλξη των εραστών die wahiverwands chaften – “εκλεκτικές συγγένειες”. Η δύναμη που έλκει τον εραστή και η δύναμη που έλκει τον πλανήτη είναι μία και η αυτή .
Το ίδιο και στον βίο των φυτών . Όσο χαμηλότερα πηγαίνομε στις μορφές της ζωής τόσο λιγότερο βρίσκομε τον ρόλο της διάνοιας . Δεν συμβαίνει όμως το ίδιο με την βούληση .
Εκείνο που σε μας επιδιώκει τους σκοπούς του υπό το φως της γνώσης , αλλά εδώ . . . μόνο παλεύει τυφλά και αδέξια κατά έναν μονόπλευρο και αμετάβλητο τρόπο , πρέπει ωστόσο και στις δύο περιπτώσεις να υπαχθεί υπό το όνομα της βούλησης . . .
Η ασυναισθησία είναι η αρχική και φυσική κατάσταση όλων των πραγμάτων , και γι’ αυτό είναι επίσης η βάση από την οποία , σε ειδικά είδη όντων , η επίγνωση καταλήγει ως η ανώτερη άνθησή τους . Γι’ αυτό και τότε ακόμα η ασυναισθησία εξακολουθεί να επικρατεί . Σύμφωνα μ’ αυτά , πλείστες υπάρξεις είναι χωρίς επίγνωση . Ωστόσο ενεργούν σύμφωνα με τους νόμους της φύσης τους – δηλαδή της βούλησής τους . Τα φυτά έχουν στο μέγιστό τους μια πολύ ασθενή αναλογία συναίσθησης . Τα κατώτερα είδη των ζώων μόνο την χαραυγή της . Αλλά και όταν ακόμα η συναίσθηση ανέβηκε μέσα από όλα την σειρά των ζώων στον άνθρωπο και στο λογικό του , η αναισθησία tων φυτών , από την οποία ξεκίνησε , εξακολουθεί να παραμένει το θεμέλιο , και μπορεί να βρεθεί στην ανάγκη για ύπνο .
Ο Αριστοτέλης είχε δίκιο . Υπάρχει μια εξωτερική δύναμη που διαπλάσσει κάθε μορφή σε φυτά και σε πλανήτες , σε ζώα και σε ανθρώπους . "Το ένστικτο των ζώων γενικά μας δίνει την καλύτερη εξήγηση εκείνου που απομένει από τελεολογία στην φύση . Επειδή το ένστικτο είναι μια πράξη παρόμοια με κείνη που οδηγείται από τη σύλληψη ενός σκοπού , και όμως είναι εντελώς χωρίς αυτήν" .
Η θαυμαστή μηχανική δεξιότητα μερικών ζώων δείχνει πόσο η βούληση προηγείται της διάνοιας .
Ένας ελέφαντας που είχε οδηγηθεί μέσα από όλη την Ευρώπη , και είχε περάσει εκατοντάδες γέφυρες , αρνήθηκε να προχωρήσει επάνω σε μια αδύνατη γέφυρα , αν και είχε δει πολλά άλογα και πολλούς ανθρώπους να την περνούν . Ένα μικρό σκυλάκι φοβάται να πηδήσει από το τραπέζι . Προβλέπει το αποτέλεσμα της πτώσης όχι με τη σκέψη (γιατί δεν έχει εμπειρία από τέτοια πτώση) αλλά από ένστικτο . Οι ουρακοτάγκοι ζεσταίνονται σε μια φωτιά που βρίσκουν , αλλά δεν συντηρούν τη φωτιά . Προφανώς , λοιπόν , τέτοιες πράξεις είναι ενστικτώδεις και όχι αποτέλεσμα σκέψης . Είναι η έκφραση όχι της διάνοιας αλλά της βούλησης .
Η βούληση , φυσικά , είναι μια βούληση για ζωή και μια βούληση για το μέγιστο της ζωής .
Πόσο αγαπητή είναι η ζωή σε όλα τα ζωντανά πράγματα ! – και με πόση σιωπηλή υπομονή περνάει τον καιρό της ! . Ακόμα και στο οργανικό βασίλειο βλέπομε έναν ξερό σπόρο να διατηρεί την κοιμισμένη δύναμη της ζωής επί τρείς χιλιάδες χρόνια , και όταν , επί τέλους , παρουσιασθούν οι ευνοϊκές περιστάσεις , αναπτύσσεται ως φυτό .
Η βούληση είναι βούληση για ζωή . Και ο αιώνιος εχθρός της είναι ο θάνατος .
Αλλά ίσως θα μπορούσε να νικήσει ακόμα και τον θάνατο ;
Τέλος θα πίστευε κανείς , ότι μετά από δύο χιλιάδες χρόνια σχετικού προβληματισμού , το πρόβλημα της ελευθερίας της βούλησης θα είχε πια λυθεί. Πράγματι , πολλοί πιστεύουν ότι λύθηκε . Νομίζουν ότι λύθηκε από τον Τόμας Χόμπς , τον Ντέιβιντ Χιουμ και άλλους εμπειριστές φιλοσόφους που οι λύσεις τους επαναλαμβάνονται και βελτιώνονται ως σήμερα . Νομίζω ότι δεν έχει λυθεί . Μπορούμε , μόνο , να περιγράψουμε το πρόβλημα , να εξηγήσουμε γιατί η σημερινή λύση δεν είναι λύση , και να ολοκληρώσουμε εξηγώντας γιατί το πρόβλημα αυτό είναι πολύ πιθανό να μείνει μαζί μας .
Ου τα πάντα τοις πάσι ρητά
Υπάρχει ελευθερία βούλησης;
Απεστάλη: 23/05/2011, 11:47:31
