Με αφορμή τα σχόλια των παραπάνω φίλων, νομίζω ότι πρέπει να επεξηγηθούν κάποιες λεπτομέρειες πάνω στις μεταναστεύσεις και τη γλωσσική αλλαγή από πιθανούς νεοφερμένους εν σχέσει με το γενετικό υλικό και την κληρονομιά του στους σύγχρονους πληθυσμούς. Συχνά ακούμε ότι το κληρονομηθέν DNA των Ελλήνων έχει παλαιολιθική και νεολιθική προέλευση, ενώ άλλοτε αναφέρεται με μια σχετική σιγουριά και η περιοχή προέλευσης και άλλοτε όχι.

Η διατήρηση μεγάλου ποοστού DNA παλαιολιθικής προέλευσης, δεν ισχύει μόνο για την Ελλάδα αλλά για όλη σχεδόν την Ευρώπη. Η παλαιολιθική προέλευση όταν αναφέρεται γενικά και αόριστα, είναι προσδιοριστική του χρόνου εμφάνισης μιας απλοομάδας χρωμοσωμάτων και δεν έχει σχέση με μεταναστεύσεις που γίνονται στα μεταγενέστερα χρόνια. Οι απλοομάδες χρωμοσωμάτων που χαρακτηρίζουν τους Ευρωπαίους(αλλά και πολλούς κατοίκους της δυτικής Ασίας) όπως οι E3b, G, I, J, L, R και οι υποκλάδοι τους (π.χ. R1a, R1b κτλ) δεν αποτελούν αποκλειστικό "προνόμιο" μιας περιοχής ώστε να υψώνουν αδιαπέραστα φυλετικά τείχη μεταξύ των πληθυσμών. Αυτό που αλλάζει είναι η συχνότητα εμφάνισης της κάθε απλομάδας στους διάφορους λαούς που αναγνωρίζονται πλέον ως ξεχωριστές εθνοτικές ομάδες.
Επί παραδείγματι, η απλομάδα R1a του Y-χρωμοσώματος μπορεί να βρίσκεται σε κατοίκους της βόρειας Ευρώπης, της νοτιοανατολικής Ευρώπης, της Μικράς Ασίας, της κεντρικής Ευρώπης και ακόμα πιο μακριά (π.χ. νότια Ασία) αλλά δεν προχωράω πιο μακριά για να μην ξεφεύγουμε. Αυτό σημαίνει ότι οι οι άνθρωποι που το έχουν, κατάγονται στο πολύ μακρινό παρελθόν από έναν άντρα της παλαιολιθικής εποχής που μπορεί να έζησε στις υποψήφιες κοιτίδες της συγκεκριμένης απλοομάδας. Με την βαθμιαία εξάπλωση και τον διασκορπισμό των προϊστορικών ανθρώπων σε διάφορα μέρη της Ευρωπαϊκής ηπείρου, το κοινό γενετικό υλικό διατηρείται(παρουσιάζει βέβαια και κάποιες περιοδικές μεταλάξεις) αλλά οι απόγονοι ενός φυλογενετικού πατέρα έχουν απομακρυνθεί μεταξύ τους για πολλές διαδοχικές γενιές με αποτέλεσμα να αποκλίνει και η γλώσσα τους, η εξωτερική εμφάνισή τους, η κουλτουρα τους, οι συνήθειές και ο υλικός πολιτισμός τους και γενικά όλα εκείνα τα στοιχεία που τους κάνουν να ξεχωρίζουν στον κόσμο και να διαφοροποιούνται συνειδητά από τους "ξένους" λαούς.

Με λίγα λόγια οι λαοί της Ευρώπης, αρχαίοι και σύγχρονοι, γενετικά κατάγονται από ποικίλους κοινούς προγόνους της προϊστορικής εποχής στο απώτερο παρελθόν κι ας ανήκουν σήμερα οι απόγονοί τους σε διαφορετικά έθνη και διαφορετικές γλωσσοπολιτισμικές οντότητες. Η αναγωγή σε παλαιολιθικό ή νεολιθικό γενετικό υλικό δεν ακυρώνει τη μετανάστευση ενός πληθυσμού στην εποχή του Χαλκού από ένα σημείο της Ευρώπης σε κάποιο άλλο. Δηλαδή οι άνθρωποι της Εποχής του Χαλκού αλλά και της μεταγενέστερης του Σιδήρου μετακινούνταν σε περιοχές που είχαν ήδη παρόμοια γενετική σύσταση, συνεπώς δεν υπάρχει κάποια ευδιάκριτη γενετική/"φυλετική" αλλαγή για να την ανινχεύσουμε. Βέβαια οι γενετιστές γνωρίζουν περαιτέρω υποκατηγοριοποιήσεις των διάφορων απλοομάδων, καθώς και τις επιμέρους συχνότητες εμφάνισής τους ανά περιοχή οπότε μπορούν ως ένα βαθμό να περιγράψουν με μεγαλύτερη λεπτομέρεια τις χρονικές διακυμάνσεις και να αναγνωρίζουν γενικότερες τάσεις και κατευθύνσεις, αλλά προς το παρόν υπάρχει ένα γενικότερο περίγραμμα μετακινήσεων των προϊστορικών ανθρώπων της Ευρώπης χωρίς να είναι εφικτή η ειδικότερη ταύτιση με αρχαίους λαούς και αρχαίες γλώσσες.

Ερχομαι τώρα σε μια άλλη σημαντική πτυχή του θέματος. Νομίζουν ορισμένοι φίλοι πως επειδή οι εκτιμήσεις που μαθαίνουμε για το DNA των Ελλήνων αναφέρονται σε παλαιολιθική και νεολιθική προέλευση, πάει να πει ότι οι Ελληνες είναι αυτόχθονες. Το συμπέρασμα ενισχύεται περισσότερο ειδικά όταν έχουμε πράγματι κάποια απλοομάδα με προέλευση τη νότια Βαλκανική και τον περι-αιγαιακό χώρο ή κι από πορίσματα ελάχιστων αρχαίων οστών που αναφέρεται να δείχνουν μια παλαιότερη κατοίκηση στην περιοχή μας. Παρ'ότι οι ειδήσεις αυτές είναι περιστασιακές, δημοσιευμένες υπεραπλουστευτικά από ενθουσιώδεις δημοσιογράφους (κι εδώ ενυπαρχει ο κίνδυνος παραμόρφωσης της πραγματικής εικόνας μιας επιστημονικής έρευνας) και συνήθως μένουν "ξεκρέμαστες" χωρίς περαιτέρω συνεχεια, έχω να παρατηρήσω τα εξής:

1) Κατ'αρχήν πρέπει να προσδιοριστεί ο όρος Ελληνας για τόσο πρώιμα χρόνια, κυρίως για εμάς τους εξωτερικούς "παρατηρητές" και ερενητές. Στην Εποχή του Χαλκού το πιο ασφαλές κριτήριο για να θεωρήσουμε έναν πληθυσμό ελληνικό, είναι η βέβαιη διαπίστωση της γλώσσας του. Η καλύτερη απόδειξη είναι οι Μυκηναίοι τους οποίους έχουμε την πολυτέλεια να αποκαλούμε Ελληνες επειδή διαβάστηκε η γραφή τους και αποκάλυψε ελληνική γλώσσα κι όχι επειδή το DNA τους -όποιο κι αν είναι- μπορεί να παρουσιάζει συνέχεια με παλαιότερους πληθυσμούς του Αιγαίου (τέτοια έρευνα δεν έχει γίνει σε εκτεταμένο επίπεδο απ'ότι ξέρω), ούτε επειδή μπορεί οι νεκροκεφαλές τους να μοιάζουν "μεσογειακές" (άλλη γενικότητα κι αυτή που δεν αφορά μόνο έναν λαό). Ουσιαστικά όταν οι επιστήμονες θέτουν δίλημμα προέλευσης των Ελλήνων στα πλαίσια της ινδοευρωπαϊκής θεωρίας, αναφέρονται περισσότερο σε γλωσσικούς προγόνους τους, και όχι τόσο σε βιολογικούς. Τα βιολογικά όρια δεν συμπίπτουν πάντοτε με τα γλωσσικά. Κι εδώ προχωρώ στην ακόλουθη επισήμανση.

2)Γενετική συνέχεια δεν συνεπαγεται και γλωσσική συνέχεια αφού οι γλωσσες των λαών μπορούν να αλλάξουν χωρίς να αλλάξουν δραματικά οι γενετικές τους καταβολές. Η γλώσσα δεν μεταδίδεται μόνο κάθετα από φυλετικούς γονείς στους φυλετικούς απογόνους, αλλά και οριζόντια μεταξύ διαφορετικής βιολογικής σύστασης πληθυσμών λόγω κοινωνικών συγκυριών. Επί παραδείγματι γενετική έρευνα από την Ουγγαρία έχει δείξει ότι οι σημερινοί Ούγγροι διατηρούν σε σημαντικό βαθμό "προ-μαγιαρική" γενετική σύσταση, τουτέστιν παλαιολιθικής, νεολιθικής και μεταχριστιανικής προέλευσης, προ της εισβολής των Μαγιάρων που επέβαλαν την ουγγρική γλωσσα και ίδρυσαν το ουγγρικό κράτος στην περιοχή.

http://www.nature.com/ejhg/journal/v8/n5/abs/5200468a.html

Magyars imposed their language on Hungarians but seem not to have affected their genetic structure...[..]...These results suggest that the influence of Magyars on the Hungarian gene pool has been very low through both females and males and the Hungarian language could be an example of cultural dominance.

Αλλο παράδειγμα αποτελούν οι Τούρκοι στους οποίους ένα σημαντικό ποσοστό βιολογικά προέρχεται από προ-τουρκικούς πληθυσμούς της Μικράς Ασίας και των Βαλκανίων παρότι σήμερα είναι φυσικοί ομιλητές της τουρκικής γλώσσας και νιώθουν Τούρκοι.

http://greekgenetics.blogspot.com/2005/02/blog-post.html

Σε αυτή την περίπτωση είναι πιο εύκολο να διακριθούν οι Τούρκοι εισβολείς αφού το "μογγολοειδές" DNA τους από τα βάθη της Ασίας ήταν διαφορετικό από το ευρωπαϊκό των "αυτόχθονων". Ομως δεν θα ήταν το ίδιο εύκολη μια ευρεία διαφοροποίηση μεταξύ ευρωπαϊκών πληθυσμών της προϊστορίας και ταύτισής της με γλώσσες και αρχαίους λαούς αφού λίγο εώς πολύ είχαν παρόμοια γενετική σύσταση και καταγωγή.

Επιπροσθέτως, αξιοσημείωτη συνέχεια με νεολιθικούς και μεσολιθικούς κατοίκους παρουσιάζουν οι σημερινοί πληθυσμοί των Βρετανικών νησιών.
http://en.wikipedia.org/wiki/Genetic_history_of_the_British_Isles

Φαίνεται δηλαδή ότι οι Κέλτες και Αγγλο-Σάξονες μετανάστες είχαν μικρή συμμετοχή στην γενετική δεξαμενή των σημερινών κατοίκων παρ'ότι στην αρχαιότητα επικρατούσε στην περιοχή η Κελτική γλώσσα και από το Μεσαίωνα μέχρι σήμερα η Αγγλική.

Στα ίδια πλαίσια αναρωτιέμαι τι μπορεί να σημαίνει μια ανάλογη γενετική "συνέχεια" και για την Ελλάδα. Δηλαδή αν βρούμε στα δόντια ορισμένων αρχαίων σκελετών γενετική προέλευση από το 3000 π.Χ. ή ακόμα πιο πίσω στη νεολιθική εποχή, σημαίνει ότι οι Ελληνες είναι αυτόχθονες? Το συμπερασμα αυτό θα ήταν μια χονδροειδής υπεραπλούστευση. Θα σήμαινε μόνο ότι τα εξεταζόμενα δείγματα είχαν μια προγονική μητέρα ή πατέρα (ανάλογα ποιο γενετικό υλικό θα εξετάσεις) που έζησε εκείνη την παλαιά εποχή. Αν βρούμε λόγου χάριν ότι ένας Μυκηναίος ευγενής είχε πρόγονο βιολογικά μια μητέρα που έζησε εδώ το 3000 π.Χ. δεν σημαίνει τίποτα περισσότερο από αυτό που μολις εγραψα. Ο ίδιος ο Μυκηναίος (ή οι πρόσφατοι πρόγονοί του) θα μπορουσαν να είχαν εξελληνιστεί από πρώιμους ελληνόφωνους που ήρθαν από αλλού γύρω στο 2200 π.Χ. και να κέρδισε μέσω αυτού του εξελληνισμού μια θέση στα ανάκτορα και κατόπιν έναν μεγαλοπρεπή τάφο. Είναι συχνές οι περιπτώσεις που αυτόχθονες πληθυσμοί αναγκάζονται να εγκαταλείψουν τη γλώσσα τους για χάρη της γλώσσας τους εισβολέα επειδή η δεύτερη προσφέρει κοινωνικά οφέλη και πλεονεκτήματα. Ετσι έγινε με τους Κέλτες της Αγγλίας που εκγερμανίσθηκαν γλωσσικά από τους πολύ λιγότερους Σάξονες εισβολείς, έτσι έγινε και με τους Ελληνες της Μικράς Ασίας μετά την εισβολή των Σελτζούκων, έτσι φαίνεται να έγινε και με την περίπτωση των Μαγιάρων κ.λ.π...

3) Ειδικά για την Ελλάδα τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά όσο τα παρουσιάζουν διάφορα απλοϊκά και ενθουσιώδη άρθρα. Μεταφέροντας πληροφορίες από ιστοσελίδα που παρουσιάστηκε διαπιστώνω τα παρακάτω:
http://greekgenetics.blogspot.com/2004/09/blog-post_04.html

Η απλοομάδα R1a είναι Παλαιολιθικής προέλευσης από την Ανατολική Ευρώπη. Δεν είναι γνωστές υποδιαιρέσεις της και 10% των Ελλήνων ανήκουν σ' αυτή.
Από πού όμως προήλθε η ανωτέρω απλοομάδα? Σύμφωνα με το ίδιο site μαθαίνουμε ότι:
Στη Δυτική Ευρώπη εδράζει ο κλάδος R1b ενώ στην Ανατολική ο κλάδος R1a. Θεωρείται πως μετά την τελευταία εποχή των παγετώνων (18ky) οι άνθρωποι επεκτάθηκαν ξανά στην Ευρώπη από τα (σχετικώς) θερμά καταφύγια της Ιβηρίας και της Ουκρανίας. Από το πρώτο εξαπλώθηκαν οι κάτοχοι της R1b ενώ από το δεύτερο αυτοί της R1a.

Με λίγα λόγια το R1a προήλθε από την Ουκαρνία (αν και υπάρχουν εναλλακτικές κοιτίδες) και δεν ήταν "αυτόχθον" στο Αιγαίο. Αρα αυτό το 10% των Ελλήνων που το έχει, το κληρονόμησε από πληθυσμούς που ήρθαν από την Ουκρανία, χωρίς να μπορεί να προσδιοριστεί όμως το χρονικό διαστημα που έλαβε χώρα αυτή η εισροή ανθρώπων από την Ουκρανία. Θα μπορούσε να είχε έρθει όλο την παλαιολιθική εποχή μετά την υποχώρηση των παγετώνων, είτε με τους φορείς του πολιτισμού Κουργκάν την εποχή του Χαλκού, είτε και με τα δύο ρεύματα διαδοχικά(πολύ λιγότερο πιθανή είναι η Σλαβική εκδοχή).
Αξίζει να σημειωθεί ότι οι φορείς του πολιτισμού Κουργκάν θεωρούνται βασικοί υποψήφιοι για την προέλευση των Ινδοευρωπαίων, δηλαδή των γλωσσικών προγόνων των Ελλήνων, των Ινδών, των Γερμανών, των Κελτών, των Λατίνων και όλων των λαών που μιλούν ΙΕ γλωσσες. Το ξαναλέω: αναφερόμαστε σε γλωσσικούς προγόνους κυρίως διότι βιολογικά οι περισσότεροι από τους ΙΕ λαούς δεν θα κατάγονταν στο μεγαλύτερο μερος τους από τους Κουργκάνους αλλά και από τους παλαιότερους "αυτόχθονες" πληθυσμούς του τόπου όπου συναντάμε ΙΕ γλωσσα στην αρχαιότητα, μέσα από την διαδικασία της οριζόντιας μετάδοσης και κυριαρχίας μιας γλώσσας όπως περιγράφτηκε νωρίτερα.

Συνοπτικά
http://greekgenetics.blogspot.com/2004/09/blog-post_04.html

Η θεωρία του Ρένφριου είναι πιθανή αφού η διάχυση χρωματοσωμάτων τύπου J, G και E3b στην Ευρώπη από την περιοχή της Νότιας Βαλκανικής είναι απολύτως συμβατή με αυτή.
Και η θεωρία της Γκιμπουτάς όμως είναι πιθανή, αφού η απλοομάδα R1a της Ανατολικής Ευρώπης επίσης διαδώθηκε από την υποστηριζόμενη ΠΙΕ πατρίδα. Δεν είναι όμως γνωστό αν η R1a ή υποκλάδοι της εξαπλώθηκαν μετά τη λήξη της τελευταίας εποχής των παγετώνων ή πιο πρόσφατα όπως υποστηρίζει η Γκιμπουτάς. Σίγουρα η ανακάλυψη νέων μεταλλάξεων και η μελέτη αρχαίων οστών θα ρίξει περισότερο φως σ' αυτό το αρχαιολογικό μυστήριο.

Από το ίδιο site υπάρχει ένα ακόμα ενδιαφέρον κατάλοιπο κλάδου της ίδιας απλοομάδας στην Κρήτη και στη Χίο που ήρθε από αλλού.
http://greekgenetics.blogspot.com/2004/11/blog-post.html

Όπως φαίνεται, ο συγκεκριμένος απλότυπος της Κρήτης είναι πολύ συχνός στην περιοχή της Βαλτικής, ενώ στην Ελλάδα παρουσιάζεται μόνο στη Χίο! Χρησιμοποιώντας τον εκτιμητή απλοομάδας, φαίνεται πως ανήκει πιθανότατα στην απλοομάδα R1a η οποία σχετίζεται με την Ανατολική Ευρώπη, τον πολιτισμό των τύμβων (kurgan) αλλά και με τους Σλάβους.
Δε μπορούμε να πούμε πότε έφτασε ο πρώτος άντρας με αυτόν τον απλότυπο στην Κρήτη.

Κοντολογίς πάλι διαπιστώνεται εξωτερική μετανάστευση, άγνωστης όμως χρονικής κλίμακας.

Ωστόσο πρέπει να προσέξουμε και αυτό που έγραψα στην αρχή αυτής της δημοσίευσης. Οτι δηλαδή οι προϊστορικοί λαοί που ανήκουν ας πούμε σε μια ξεχωριστή γλωσσοπολιτισμική ομάδα δεν είχαν μόνο μία απλοομάδα στη γενετική σύστασή τους αλλά ποικίλες. Μπορεί δηλαδή οι υποτιθέμενοι μετανάστες από την Ουκρανία να έφεραν το R1a στην Ελλάδα αλλά προφανώς κάποιοι από αυτούς μπορεί να είχαν και απλοομάδες που ήδη υπήρχαν στην Ελλάδα. Μπορεί λόγου χάριν το Ε-M78α που αρχικά εξαπλώθηκε από τη Νότια Βαλκανική(που δεν είναι μόνο η Ελλάδα) να είχε διαδοθεί και στην Ουκρανία. Από την Νεολιθική εποχή όμως μέχρι ας πούμε το 2500 π.Χ. η συγκεκριμένη απλοομάδα είχε διαδοθεί σε προϊστορικές κοινότητες που είχαν συν τω χρόνω αποκλίνει σε διαφορετικές γλωσσοπολιτισμικές κοινωνίες. Συνεπώς αν εισήλθαν πληθυσμοί στην Ελλάδα το 2200 π.Χ. θα μπορούσαν να έχουν κοινή απώτερη καταγωγή με τους αυτόχθονες που ήδη συναντούσαν, άρα δεν θα ανιχνεύονταν ως ξεχωριστή "φυλή" ούτε θα προκαλούσαν δραματική αλλαγή στη γενετική σύσταση των αυτόχθονων(εκτός από το R1a, που δεν λογαριάζεται ως νέα "φυλή" αλλά ως απλοομάδα της Καυκασοειδούς φυλής που ανήκαν και οι κάτοικοι του Αιγαίου και αυτοί της Ουκρανίας) διότι οι νεοφερμένοι του Ε-M78α θα κατάγονταν μαζί με τους κατοίκους του Αιγαίου που είχαν το Ε-M78α, από τον ίδιο μακρινό προπάτορα. Εννοείται πως δεν υπήρχε μόνο το Ε-M78α στην προϊστορική και αρχαία Ελλάδα, αλλά και μερικοί ακόμα κλάδοι που δεν ήταν ντόπιοι στην περιοχή μας, οπότε δεν βλέπω το λόγο να επιμένουμε τόσο πολύ σε έναν μόνο κλάδο που μας φαίνεται ελκυστικός λόγω της κοσμοθεωρίας μας για αυτόχθονες Ελληνες από το 30.000π.Χ.

Γενικά για να διαπιστωθεί ο βαθμός εισροής ξένων πληθυσμών στην προϊστορική και πρωτοϊστορική Ελλάδα θα πρέπει να βρεθεί άφθονο σκελετικό υλικό, να έχει διασωθεί γενετικό υλικό επάνω του και κατά τη διάρκεια της εξαγωγής του αρχαίου DNA να μην μολυνθεί το δείγμα με σύγχρονο DNA. Ο επιτυχής συνδυασμός είναι μια δύσκολη διαδικασία και τα σκελετικά κατάλοιπα που έχουν μελετηθεί είναι ελάχιστα σε σχέση με τους ανθρώπους που πραγματικά έζησαν εδώ τόσο παλιά. Οπότε μην ψάχνετε άμεσα για τρομερά και αποκαλυπτικά αποτελέσματα υπέρ μιας άκρως αυτοχθονιστικής ή έξωθεν μεταναστευτικής εικόνας. Μάλλον η αλήθεια βρίσκεται κάπου στη μέση ειδικά για περιοχές που αποτελούσαν γεωγραφικά σταυροδρόμια όπως η Ελλάδα.

Τελος οποιαδήποτε απόδοση εθνοτικής ταυτότητας αρχαίου λαού όπως οι Πελασγοί σε νεολιθικούς και παλαιολιθικούς κατοίκους του ελλαδικού χώρου είναι καθαρή εικασία η οποία όσο πιο πίσω εκτείνεται χρονικά, τόσο πλήττεται από άποψης εγκυρότητας. Οι Πελασγοί αναφέροναι ως παλαιοί κάτοικοι προφανώς με τα κριτήρια αυτών που τους γνώρισαν στα ιστορικά χρόνια. Στην πράξη δεν μπορούμε να ταυτίσουμε έναν σκελετό της νεολιθικής εποχής με Πελασγό. Απλά δεν γίνεται...

Εν πάσει περιπτώσει, σταματάω εδώ για να μην κουράζω άλλο τους αναγνώστες. Δεν ισχυρίζομαι ότι η γενετική είναι το καλύτερο "χόμπι" μου αλλά από τα λίγα που έχω κατανοήσει νομίζω ότι βοήθησα στην διευκρίνηση παραγόντων που ίσως να μην είχαν ληφθεί μέχρι τώρα υπόψη στην κουβέντα και στις διαπιστώσεις ορισμένων φίλων. Μπορεί να έχω γράψει κάπως απλοϊκά κι εγώ σε σημεία ή να μου ξεφεύγουν σημαντικές λεπτομέρειες αλλά πιστεύω ότι έδωσα μια καλύτερη εικόνα της κατάστασης.

quote:

---

skartados

Δευτερον αν ειχες ασχοληθει παραπανω με την ιε υποθεση και κυριως με τη θεωρια κουργκαν,θα καταλαβαινες πως το οτι δεν εχουμε κοινο dna με τους σλαβους που ανηκουν στη δηθεν ιε φυλη και που οι προγονικη τους κοιτιδα ειναι στις περιοχες του κουργκαν,λεει πολλα.....για το αν οι ελληνοφωνοι ηρθαν απο αλλου....

---

Αυτό που αλλάζει είναι οι συχνότητες εμφάνισης απλοομάδων. Κατά τ'άλλα, R1a έχουμε και εμείς και οι Σλάβοι, απλά σε αυτούς είναι πολύ περισσότερο. Αυτό σημαίνει ότι δεν αναμειχθήκαμε ιδιαίτερα με αυτούς αλλά και το R1a στους Ελληνες μάλλον είναι παλαιότερο γενετικό επεισόδιο στον ελλαδικό χώρο(είναι πιθανό να σχετίζεται με τους Κουργκάνους) παρά αποτέλεσμα των σλαβικών μεταναστεύσεων. Επίσης οι Σλάβοι δεν είχαν την ίδια κοιτίδα με τους Κουργκάνους αλλά βρίσκονταν λίγο δυτικότερα. Εν πάσει περιπτώσει διάβασε όλα όσα έχω γράψει για τους πληθυσμούς της Ευρώπης οι οποίοι γενετικά δεν διαχωρίζονται με τόσο στεγανά κριτήρια όσο νομίζεις.

Lost in Necropolis

La ville de la mort

Edited by - Agnostic on 06/06/2010 12:29:47